Wasal l-​istaġun tal-​Milied. X’ifisser għalik, għall-​familja tiegħek, u għal sħabek? Huwa okkażjoni spiritwali, jew huwa biss perijodu taʼ festi u xalar? Huwa żmien li jġagħlek tirrifletti fuq it-​twelid taʼ Ġesù Kristu jew iġagħlek ma tagħtix kas il-​prinċipji Kristjani?

Aħna u nikkunsidraw dawn il-​mistoqsijiet, żomm f’moħħok li t-​tradizzjonijiet tal-​Milied jistgħu jvarjaw skond fejn tgħix. Per eżempju, fil-​Messiku u f’pajjiżi oħrajn taʼ l-​Amerika Latina, saħansitra l-​isem huwa differenti. Enċiklopedija waħda turi li l-​isem Ingliż Christmas ġej minn Christes Masse bl-​Ingliż medjevali, li tfisser il-​Quddiesa taʼ Kristu. Madankollu, La Navidad, jew in-​Natività, bħalma tissejjaħ f’dawn il-​pajjiżi taʼ l-​Amerika Latina, tirreferi għan-​natività, jew it-​twelid, taʼ Kristu. Ieqaf ftit u kkunsidra xi drawwiet li għandhom il-​Messikani. Dan jistaʼ jgħinek biex tifforma l-​opinjoni tiegħek stess dwar dan l-​istaġun taʼ btajjel.

Il-​Posadas, “it-​Tliet Slaten Maġi,” u n-​Nacimiento

Il-​festivitajiet jibdew fis-​16 taʼ Diċembru bil-​posadas. Il-​ktieb Mexico’s Feasts of Life jikkummenta: “Huwa żmien il-​posadas, disat ijiem maġiċi li jwasslu għal Lejliet il-​Milied. Dawn il-​jiem ifakkru l-​ġiri ’l hawn u ’l hinn li Ġużeppi u Marija għamlu waħedhom fil-​belt taʼ Betlehem u l-​mument meta sa fl-​aħħar sabu min iħenn għalihom u jipprovdilhom kenn. Kull fil-​għaxija, il-​familji u l-​ħbieb jinġabru flimkien biex jirreċtaw mill-​ġdid il-​jiem taʼ qabel it-​twelid taʼ Kristu.”

Bħala tradizzjoni, grupp taʼ nies imorru f’xi dar iġorru x-​xbihat taʼ Marija u Ġużeppi, u jitolbu l-​kenn, jew posada, billi jkantaw. Min-​naħa tagħhom, l-​inkwilini jkantaw bi tweġiba sakemm il-​viżitaturi fl-​aħħar jitħallew jidħlu fid-​dar. Imbagħad jibda festin, fejn xi wħud—b’għajnejhom mgħottijin u bi stikka f’idhom—jipprovaw wara xulxin ikissru l-​piñata, borma kbira tal-​fuħħar li tkun imżejna u mdendla b’ħabel. Ladarba titkisser, dak li jkun fiha (konfettura, frott, u affarijiet simili) jinġabar miċ-​ċelebranti. Dan jiġi segwit b’ikel, xorb, mużika, u żfin. Mis-​16 sat-​23 taʼ Diċembru jinżammu tmien festini posada. Fl-​24 tax-​xahar, jiġi ċelebrat in-​Nochebuena (Lejliet il-​Milied), u l-​familji jagħmlu kull sforz biex ikunu flimkien għal pranzu speċjali.

Fi żmien qasir jasal l-​Ewwel tas-​Sena li jiġi ċelebrat b’festini storbjużi ferm. Fil-​lejla tal-​5 taʼ Jannar, it-​Tres Reyes Magos (“tliet slaten maġi”) ikunu mistennijin li jġibu l-​ġugarelli lit-​tfal. Il-​quċċata tkun festin nhar is-​6 taʼ Jannar, meta tiġi servuta r-​rosca de Reyes (qagħqa). Waqt li jkunu qed jieklu din il-​qagħqa, xi ħadd se jsib pupu ċkejken fil-​biċċa tiegħu li jirrappreżenta lil Ġesù tarbija. Min isib il-​pupu jkun obbligat li jorganizza l-​aħħar festin nhar it-​2 taʼ Frar u jistieden lil oħrajn. (F’xi postijiet jinstabu tliet pupi ċkejknin, li jirrappreżentaw lit-​“tliet slaten maġi.”) Bħalma tistaʼ tara, il-​festini f’konnessjoni mal-​Milied ma jispiċċaw qatt.

Matul dan il-​perijodu, in-​nacimiento (xena tan-​Natività) jkun prominenti ġmielu. X’hemm involut f’dan? Sewwa, fil-​postijiet  pubbliċi kif ukoll fil-​knejjes u fid-​djar, jitħejjew xeni b’figuri (kbar jew żgħar) magħmulin miċ-​ċeramika, mill-​injam, jew mit-​tafal. Dawn jirrappreżentaw lil Ġużeppi u Marija għarkobbtejhom quddiem maxtura li ġo fiha hemm tarbija li għadha kif twieldet. Spiss ikun hemm xi rgħajja u Los Reyes Magos (“is-​slaten maġi”). Dawn kollha jitqegħdu fi stalla, forsi maʼ xi annimali biex ix-​xena tkun waħda kompluta. Madankollu, il-​figura ċentrali tkun dik taʼ tarbija li għadha kif twieldet, li bl-​Ispanjol isejħulha el Niño Dios (it-Tarbija Alla, jew il-​Bambin). Din il-​figura prinċipali tistaʼ titpoġġa hemmhekk f’Lejliet il-​Milied.

Ħarsa Iktar mill-​Qrib Lejn it-​Tradizzjonijiet tan-​Natività

The Encyclopedia Americana tgħid hekk dwar il-​mod kif in-​nies in ġenerali jiċċelebraw il-​Milied madwar id-​dinja: “Il-​biċċa l-​kbira tad-​drawwiet li issa huma assoċjati mal-​Milied ma kinux oriġinalment drawwiet tal-​Milied. Kienu drawwiet taʼ qabel l-​era Kristjana u li għalkemm ma kinux Kristjani xorta waħda ġew adottati mill-​knisja Kristjana. Is-​Saturnalja, festa Rumana ċelebrata f’nofs Diċembru, ipprovdiet il-​mudell għal ħafna mid-​drawwiet taʼ xalar tal-​Milied. Per eżempju, minn din iċ-​ċelebrazzjoni ġejjin il-​festi elaborati, l-​għoti tar-​rigali, u l-​użu tax-​xamaʼ mixgħula.”

Fl-Amerika Latina, minbarra dawn id-​drawwiet bażiċi tan-​Natività għandhom mnejn jiġu prattikati drawwiet oħrajn. ‘Minn liema sors,’ forsi tistaqsi. Ngħiduha kif inhi, ħafna li jixtiequ jimxu mal-​Bibbja jirrikonoxxu li xi drawwiet m’huma xejn ħlief riti Azteki. El Universal, gazzetta fil-​Belt tal-​Messiku, ikkummentat: “Il-​patrijiet minn ordnijiet differenti ħadu vantaġġ mill-​fatt li l-​festivitajiet tal-​kalendarju ritwali Indjan kienu jaħbtu fl-​istess żmien mal-​kalendarju liturġiku Kattoliku, u dan użawh biex jappoġġaw ix-​xogħol missjunarju tagħhom bħala evanġelizzaturi. Minflok il-​festi biex ifakkru d-​divinitajiet taʼ qabel l-​era Ispanika huma għamlu l-​festivitajiet lil divinitajiet Kristjani, mal-​festivitajiet Indjani introduċew  ukoll festivitajiet u attivitajiet Ewropej, u dan irriżulta f’taħlita kulturali taʼ twemmin differenti li minnha żviluppaw użanzi Messikani awtentiċi.”

The Encyclopedia Americana tispjega: “Ir-​reċti tan-​natività ma damux ma saru parti miċ-​ċelebrazzjoni tal-​Milied . . . Ir-​rappreżentazzjoni fil-​knisja tax-​xena tan-​Natività [ix-xena tal-​maxtura] jingħad li nbdiet minn San Franġisk.” Dawn ir-​reċti li kienu jirrappreżentaw it-​twelid taʼ Kristu kienu jsiru fil-​knejjes matul il-​perijodu li fih il-​Messiku beda jsir kolonja. Kienu organizzati minn patrijiet Franġiskani sabiex jgħallmu lill-​Indjani dwar in-​Natività. Iktar tard il-​posadas saru iktar popolari. Kienet x’kienet l-​intenzjoni oriġinali fil-​bidu, il-​mod kif isiru l-​posadas illum jitkellem għalih innifsu. Jekk tinzerta li tkun fil-​Messiku f’dan l-​istaġun, tkun tistaʼ tara jew tifhem dak li kittieb għal El Universal enfasizza fil-​kumment tiegħu: “Il-​posadas, li suppost kellhom ifakkruna fil-​pellegrinaġġ tal-​ġenituri taʼ Ġesù huma u jfittxu kenn fejn setgħet titwieled it-​Tarbija Alla, illum huma biss jiem taʼ sokor, eċċessi, ikel żejjed, vanitajiet, u iktar u iktar kriminalità.”

L-idea tan-​nacimiento feġġet matul żminijiet Kolonjali mir-​rappreżentazzjonijiet ħajjin u oriġinali li kienu jsiru fil-​knejjes. Għalkemm din l-​idea tolqothom ħafna lil xi wħud, tirrappreżenta hi b’mod korrett dak li tgħid il-​Bibbja? Din hi mistoqsija valida. Meta l-​hekk imsejħin tliet slaten maġi, li fil-​fatt kienu astroloġi, waslu fil-​post, Ġesù u l-​familja tiegħu ma kinux għadhom jgħixu fi stalla. Kien għadda ż-​żmien, u l-​familja kienet qed tgħix f’dar. Se ssibu interessanti li tinnota dan id-​dettall fir-​rakkont ispirat taʼ Mattew 2:​1, 11. Tistaʼ tinnota wkoll li l-​Bibbja ma tgħidx kemm kien hemm maġi. a

Fl-​Amerika Latina, it-​tliet slaten maġi jieħdu post l-​idea taʼ Santa Klaws. Xorta waħda, bħalma jsir f’pajjiżi oħrajn, ħafna ġenituri jaħbu l-​ġugarelli fid-​dar. Imbagħad malli jisbaħ is-​ 6 taʼ Jannar, it-​tfal ifittxuhom, bħallikieku jkunu ġabuhom it-​tliet slaten maġi. F’dan iż-​żmien dawk li jbigħu l-​ġugarelli jagħmlu profitti kbar, u xi wħud saru sinjuruni minn fuq dik li ħafna nies taʼ qalb onesta jagħrfu li hi biss fantasija. Il-​ħrafa tat-​tliet slaten maġi ma tantx għadha titwemmen, saħansitra minn tfal ċkejknin. Għalkemm xi wħud ma jiħdux pjaċir li inqas u inqas nies qed jemmnu din il-​ħrafa, x’jistaʼ jistenna dak li jkun minn fantasija li għadha tinżamm biss minħabba t-​tradizzjoni u għall-​konvenjenza kummerċjali?

Il-Milied, jew in-​Natività, ma kienx jiġi ċelebrat mill-​Kristjani bikrin. Enċiklopedija waħda tgħid dwar dan: “Iċ-​ċelebrazzjoni ma kinitx tiġi osservata fl-​ewwel sekli tal-​knisja Kristjana, ladarba l-​użanza Kristjana b’mod ġenerali kienet li tiġi ċelebrata l-​mewt taʼ persuni magħrufin minflok it-​twelid tagħhom.” Fil-​Bibbja, iċ-​ċelebrazzjoni taʼ jum it-​twelid hija marbuta mal-​pagani, mhux maʼ l-​adoraturi veri t’Alla.—Mattew 14:​6-10.

M’għandniex xi ngħidu, dan ma jfissirx li ma nistgħux niksbu xi ġid milli nitgħallmu u niftakru l-​ġrajjiet attwali li huma involuti fit-​twelid taʼ l-​Iben t’Alla. Ir-​rakkont fattwali  tal-​Bibbja jipprovdi dehen u lezzjonijiet importanti għal dawk kollha li jridu jagħmlu r-​rieda t’Alla.

It-​Twelid taʼ Ġesù Skond il-​Bibbja

Tistaʼ ssib tagħrif taʼ min joqgħod fuqu dwar it-​twelid taʼ Ġesù fl-​Evanġelji taʼ Mattew u Luqa. Dawn juru li l-​anġlu Gabrijel żar lil żagħżugħa mhix miżżewġa li kien jisimha Marija fil-​belt tal-​Galilija f’Nazaret. X’messaġġ wasslilha? “Ara, inti se tnissel fil-​ġuf u jkollok iben u ssemmih Ġesù. Hu jkun kbir, u jkun jissejjaħ Bin l-​Għoli. Il-​Mulej Alla jagħtih it-​tron taʼ David missieru u jsaltan għal dejjem fuq dar Ġakobb, u ma jkunx hemm tmiem għas-​saltna tiegħu.”—Luqa 1:​31-33.

Marija tgħidx kif inħasdet b’dan il-​messaġġ. Billi ma kinitx miżżewġa, hi qalet: “Kif ikun dan, ladarba ma nagħrafx raġel?” Wieġeb l-​anġlu: “L-​Ispirtu s-​Santu jiġi fuqek, u l-​qawwa taʼ l-​Għoli tixħet id-​dell tagħha fuqek. U għalhekk dak li jitwieled minnek ikun qaddis, u jissejjaħ Bin Alla.” Billi rrikonoxxiet li din kienet ir-​rieda t’Alla, Marija qalet: “Ara, jiena l-​qaddejja tal-​Mulej: ħa jsir minni skond kelmtek!”—Luqa 1:​34-38.

Kien hemm anġlu ieħor li qal lil Ġużeppi dwar it-​twelid mirakoluż sabiex dan ma jiddivorzjax lil Marija, xi ħaġa li kien ippjana li jagħmel wara li sar jaf li kienet tqila. Wara dan, Ġużeppi kien lest li jerfaʼ r-​responsabbiltà li jieħu ħsieb l-​Iben t’Alla.—Mattew 1:​18-25.

Imbagħad minħabba d-​digriet li ħareġ Ċesari Awgustu, Ġużeppi u Marija kellhom jivvjaġġaw minn Nazaret fil-​Galilija sa Betlehem fil-​Ġudea, il-​belt taʼ missirijiethom tal-​qedem, biex jiġu reġistrati. “Ġara li, meta kienu hemm, Marija għalqilha ż-​żmien biex teħles, u wildet l-​ewwel iben tagħha, fisqietu u medditu f’maxtura, għax ma kienx hemm post għalihom fil-​lukanda.”—Luqa 2:​1-7.

Luqa 2:​8-14 jiddeskrivi dak li ġara wara: “F’dawk l-​inħawi kien hemm xi rgħajja fir-​rabaʼ, għassa mal-​merħla tagħhom billejl. U dehrilhom anġlu tal-​Mulej, il-​glorja tal-​Mulej iddiet madwarhom, u qabadhom biżaʼ kbir. Iżda l-​anġlu qalilhom: ‘Tibżgħux, għax araw, qiegħed inħabbrilkom ferħ kbir, ferħ li se jkun għall-​poplu kollu. Illum, fil-​belt taʼ David, twildilkom Salvatur, li hu l-​Messija, il-​Mulej. U bħala sinjal ikollkom dan; issibu tarbija mfisqija u mimduda f’maxtura.’ F’daqqa waħda ngħaqdu maʼ l-​anġlu għadd kbir taʼ qtajjaʼ tas-​sema, ifaħħru lil Alla u jgħidu: ‘Glorja lil Alla fl-​ogħla tas-​smewwiet, u sliem fl-​art lill-​bnedmin li jogħġbu lilu!’”

Il-​Maġi

Ir-​rakkont taʼ Mattew isemmi li xi maġi mil-​Lvant ġew Ġerusalemm ifittxu l-​post fejn twieled is-​Sultan tal-​Lhud. Is-​Sultan Erodi kien interessat ferm f’dan—imma ma kellux intenzjonijiet tajbin. “Bagħathom Betlehem u qalilhom: ‘Morru, staqsu sewwa għat-​tifel, u meta ssibuh ejjew għiduli, ħalli jien ukoll niġi nqimu.’” Il-​maġi sabu lit-​tifel u “fetħu t-​teżori tagħhom u offrewlu rigali deheb, inċens u mirra.” Imma ma marrux lura għand Erodi. “Kienu mwissijin f’ħolma biex ma jerġgħux imorru għand Erodi.” Alla uża anġlu biex iwissi lil Ġużeppi dwar l-​intenzjonijiet t’Erodi. Ġużeppi u Marija mbagħad ħarbu lejn l-​Eġittu u ħadu lil binhom magħhom. Wara dan, fi sforz biex ineħħi min-​nofs lis-​Sultan il-​ġdid, is-​Sultan Erodi b’kefrija kbira ordna li jinqatlu s-​subien li kienu jgħixu fl-​inħawi taʼ Betlehem. Liema subien? Dawk li kellhom sentejn jew inqas.—Mattew 2:​1-16.

X’Nistgħu Nitgħallmu mir-​Rakkont?

Il-​maġi li kienu qegħdin iżuru—kien kemm kien in-​numru tagħhom—ma kinux iqimu lil dak Alla veru. Il-​verżjoni Biblika La Nueva Biblia Latinoamérica (Edizzjoni taʼ l-​1989) tistqarr f’nota taʼ taħt: “Il-​maġi ma kinux slaten, imma bassara u qassisin taʼ reliġjon pagana.” Huma ġew fi qbil maʼ l-​għarfien li kellhom dwar l-​istilel li tagħhom kienu devoti. Kieku Alla ried jiggwidahom biex isibu lit-​tifel, kien iwassalhom sal-​post eżatt u ma kienx ikollhom għalfejn imorru l-​ewwel lejn Ġerusalemm  u lejn il-​palazz t’Erodi. Iktar tard, Alla fil-​fatt indaħal biex ibiddlilhom it-​triq ħalli jipproteġi lit-​tifel.

Fi żmien il-​Milied dan ir-​rakkont spiss ikun imdawwar b’atmosfera mitika u romantika li toskura l-​iktar ħaġa importanti: li din it-​tarbija twieldet biex tkun Sultan taʼ l-​għaġeb, kif tħabbar lil Marija u lir-​rgħajja. Le, Ġesù Kristu m’għadux tarbija, jew saħansitra tifel. Huwa s-​Sultan renjanti tas-​Saltna t’Alla, li fi żmien qasir se teqred il-​ħakmiet kollha li jopponu r-​rieda t’Alla, u hu se jsolvi l-​problemi kollha tal-​bnedmin. Din hija s-​Saltna li nitolbu għaliha fit-​Talba tal-​Missierna.—Danjel 2:44; Mattew 6:​9, 10.

Minn dak li l-​anġli qalu lir-​rgħajja, nitgħallmu li l-​opportunità għas-​salvazzjoni hija miftuħa għal dawk kollha li huma lesti li jisimgħu l-​messaġġ taʼ l-​aħbar tajba. Dawk li jiksbu l-​favur t’Alla jsiru “bnedmin li jogħġbu lilu.” Hemm prospetti meraviljużi għal sliem fid-​dinja kollha taħt is-​Saltna taʼ Ġesù Kristu, imma n-​nies iridu jkunu lesti li jagħmlu r-​rieda t’Alla. L-​istaġun tal-​Milied iwassal għal dan, u jirrifletti din ix-​xewqa? Ħafna nies sinċieri li jridu jimxu skond dak li tgħid il-​Bibbja jħossu li r-​risposta hija ovvja.—Luqa 2:​10, 11, 14.

[Noti taʼ taħt]

[Kaxxa f’paġna 4]

XI WĦUD SE JINĦASDU

Fil-​ktieb tiegħu The Trouble With Christmas, l-​awtur Tom Flynn jiddiskuti xi konklużjonijiet li wasal għalihom wara li qattaʼ snin sħaħ jagħmel riċerka dwar il-​Milied:

“Għadd enormi taʼ tradizzjonijiet li issa nassoċjawhom mal-​Milied għandhom l-​għeruq tagħhom mgħaddsin fi tradizzjonijiet reliġjużi u pagani taʼ qabel l-​era Kristjana. Xi ftit minnhom għandhom konnotazzjonijiet soċjali, sesswali, jew kosmoloġiċi li għandhom mnejn iwasslu lil nies moderni, edukati u sensittivi kulturalment biex iwarrbu t-​tradizzjonijiet ladarba jkunu fehmu iktar ċar minfejn ikunu ġejjin.”—Paġna 19.

Wara li jippreżenta ġabra kbira taʼ tagħrif bħala appoġġ, Flynn jirritorna għall-​punt bażiku: “Waħda mill-​ironiji l-​kbar tal-​Milied hija l-​fatt li ftit ferm mill-​kontenut tiegħu huwa verament Kristjan. Ladarba nkunu warrabna l-​elementi taʼ qabel l-​era Kristjana, il-​biċċa l-​kbira minn dak li jibqaʼ jappartjeni lill-​perijodu taʼ wara l-​era Kristjana, minflok ma hu Kristjan b’mod awtentiku, f’dik li hi oriġini.”—Paġna 155.

[Stampa f’paġna 7]

It-​tħabbira tat-​twelid taʼ Ġesù pprovdiet il-​bażi għall-​irwol futur tiegħu bħala s-​Sultan magħżul t’Alla