Mam doga yʋʋmd 1937, zĩig sẽn pẽ Tokmok tẽngã, Kirgizistã. Zĩigã ra yaa pʋʋg sẽn yaa neb wʋsg n so, n lagemd taab n tʋmdẽ. B ra boonda pʋt a woto buudã tɩ kolkoz. Tõnd zakã rãmb ra yaa kirgis buudã neba. D ra gomda kirgis buud-gomdã. M doagdbã ra yaa ka-koaadba. B ra tʋmda kolkozẽ wã, yibeoog pĩnd n tãag wĩndgã kõom. Ka-kaoodbã ra paamdame tɩ b kõt-b rɩɩb wakat fãa. La yaa vugr yʋʋmdã pʋgẽ la b reegd yaoodo. M ma ra tʋmda wʋsg n get maam ne m yao-bi-puglã yelle. M sẽn karem yʋʋm a nu bal poore, ma-me sɩnga tʋʋm kolkozẽ wã.

Tõnd sẽn da bẽe wã, neb wʋsg ra yaa naong rãmba. Yɩl n paam noorã rɩɩbo, rẽnda f tʋm wʋsgo. Mam sẽn wa n yaa bi-bɩɩgã, bao n bãng vɩɩmã võore, wall vɩɩmã sẽn na n yɩ to-to beoog-daarã ra pa pak-m woto ye. M da zɩ n tags tɩ Biiblã sẽn yet bũmb ning a Zeova ne a raabã zugã ra na n toeema m vɩɩmã hal woto ye. Koe-noogã sẽn ta Kirgizistã to-to wã, hal n yelg n kẽ soolmã fãa wã bee yamleoogo. Sɩnga tõnd babgã, Kirgizistã nug-rɩtgã.

Yaa yʋʋmd 1956 sẽnes la a Zeova tũudmã sɩng Kirgizistã soolmẽ wã. La yɩɩ tɩlɛ tɩ b reng n sõng nebã tɩ b bas kominist-rãmbã sẽn da zãmsd-b bũmb ningã. Bala, wakat kãng tɩ Kirgizistã ra naaga Iniyõ Sovietikã. A Zeova Kaset rãmbã sẽn da be Iniyõ Sovietikã fãa ra pa kẽesd b toog politikã yɛlẽ ye. (Zã 18:36) Kɩtame tɩ kominist-rãmbã ra get-b wa b bɛɛba, n da namsd-bã. La baa sẽn yaa bũmb ning fãa la b zãms nebã, rẽ pa tõe tɩ Wẽnnaam Gomdã pa kẽ sẽn yaa-b pʋ-peelem  dãmbã sũy ye. Sɩd me, m vɩɩmã tõre, m bãnga bũmb wʋsg sẽn tar yõod wʋsgo. Wala makre, m bãngame tɩ ne a Zeova sõngre, “bũmb fãa” tõeeme.—Mark 10:27.

B sẽn da namsda a Zeova Kaset rãmbã kɩtame tɩ b sõorã paas Kirgizistã. Bõe yĩnga? Siberi soolmã ra naaga Iniyõ Sovietikã. Yaa be la b ra talld goosneemã bɛɛbã n kẽngdẽ. B sẽn n wa bas-ba, wʋsg lebg n waa Kirgizistã. Kẽer sẽn wa n na n wa wã tɩ b ra lebga a Zeova Kaset rãmba. Wala makre, a Emil Yantzen. A roga Kirgizistã, yʋʋmd 1919 wã. B ra kɩtame t’a tɩ be tarvo forse zĩigẽ. Be la a bãng a Zeova Kaset rãmbã. A wa n sɩnga a Zeova tũubu. Yʋʋmd 1956 la a lebg n leb Kirgizistã. A sẽn ta wã, a tɩ zĩnda zĩig sẽn pẽ Sokuluk tẽngã. Sokuluk bee tõnd babgẽ wã. Yaa be la b lugl tiging pipi, Kirgizistã. Yɩɩ yʋʋmd 1958 wã.

Yʋʋmd poore, a Victor Vinter me yik n waa Sokuluk. Yaa saam-biig sẽn yã namsg wʋsgo. A zãgsame t’a kõ kẽes a toog politikã yɛlẽ, tɩ b pag-a roog yʋʋm a tãabo, hal naoor a yiib tõre. B le wa n pag-a-la yʋʋm piiga, la b wa yõk-a me n kẽng Siberi t’a zĩnd be yʋʋm a nu. La namsgã pa tõog t’a Zeova tũudmã pa paam pãng ye.

Yʋʋmd 1963 tɩ yaa sẽn na maan a Zeova Kaset rãmb bãmb 160 n be Kirgizistã. B wʋsg ra yita Alemayn, Ikrɛn wall Risi. Wala makre, a Eduard Varter b sẽn da tall n kẽng Siberi wã. A ra reega lisg yʋʋmd 1924, Alemayn soolmẽ wã. Yʋʋmd 1940 sẽnese, nazi-rãmbã tall-a lame n kẽng kã de kõnsãntrasiõ pʋgẽ, tɩ kominist-rãmbã me wa tall-a n kẽng Siberi yʋʋm a wãn rẽ poore. Yʋʋmd 1961 wã, a yikame n tɩ be Kãnt tẽngẽ wã. Be pa zãr wʋsg ne tõnd tẽngã ye.

A Elizabeth Fot sẽn yaa a Zeova Kaset soab me wã ra bee Kãnt. A ra yaa tayɛɛre. A sẽn da mi a tʋʋmdã sõma wã kɩtame tɩ logtoɛɛmb la karem-saam-dãmb ne neb a taab wat n sẽt b fut a nengẽ. Pag a ye yʋʋr sẽn boond t’a Aksamai Sultanalieva me ra wat n sẽta fut a nengẽ. A sɩdã ra tʋmda tẽngã porkirɛɛrã biru wã zĩigẽ. A ra waa a Elizabeth nengẽ n na n sẽ futu, la a soka sogsg wʋsg n dat n bãng vɩɩmã võore, la sẽn ki-bã sẽn beẽ. A Elizabeth talla Biiblã n leok a sogsgã. A Aksamai wa n lebga a Zeova Kaset soaba, n moond koe-noogã ne yẽesem.

Yaa wakat-kãng la b yãk a Nikolai Chimpoesh sẽn yit Moldavi wã, t’a lebg tigims sull yel-gɛta. A tʋma tʋʋmdã n kaoos yʋʋm 30. A Nikolai ra gilgd n kaagda tigimsã, la a ra get me tɩ b ẽnpirimd siglgã sɛbã la b toondẽ tɩ saam-biisã paamdẽ. Tẽngã taoor dãmb wa n bãnga a sẽn maandã. Rẽ n so t’a Eduard Varter kõ-a saglg sẽn kengd raoodo. A yeel-a lame yaa: “Tẽngã taoor dãmb sã n sok foo sogsgo, bɩ f yeel-b vẽeneg tɩ tõnd sɛbã yita tõnd biru-kãsengã sẽn be Burkilinã. F sã n wa gomd ne polɩɩsã bɩ f get-a. Ra zoe rabeem ye.”—Mat. 10:19.

Rasem a wãn poore, b boola a Nikolai polɩɩs-rãmbã biru sẽn be Kãntã. A Nikolai wilga yɛlã sẽn yɩ to-to wã. Ad a sẽn yeele: “Polɩɩsã soka maam tõnd sɛbã sẽn yitẽ. Mam yeel-a lame tɩ yita Burkilin. A sẽn wʋm woto wã, a ra pa mi a sẽn na n yɛɛlg ye. A pʋd n basa maam tɩ m looge. A pa tol n le bool-m be yɛs ye.” Saam-biis a woto sẽn da tar raoodã kell tʋma ne yam, n moon koe-noogã zĩig fãa Kirgizistã nug-rɩtg babgã, rat n yeel tɩ tõnd  babgã. Tõnd zakã ned sẽn yɩ pipi n wʋm koe-noogã yaa mam pagã, a Mairambubu. Yɩɩ yʋʋmd 1981.

A Mairambubu yita Narin sẽn yaa Kirgizistã babg a ye wã. Yʋʋmd 1974 sa-sik kiuugã, a waa mam yao-bi-puglã zakẽ. Be la tõnd yã taab pipi. Mam sẽn yã-a wã bala, m yam kẽ-a lame. Tõnd wẽneg n kẽe kãadem baraare.

Yʋʋmd 1981 yʋʋm-vẽkr kiuugã, a Mairambubu ra kẽe biis n debd raagẽ, n wa wʋm pagã goamã, wa m sẽn da wilg sɩngrẽ wã. M pagã ra ratame n bãng n paasame. Rẽ n so t’a sok pagã a yʋʋre, la a zakã zĩigã. Pagã yeelame t’a yʋʋr la a Apun. La a ra gũusdame, bala yʋʋmd 1980 wã sẽnesã t’a Zeova Kaset rãmbã ra ket n pa tar lohorem n na n tũ b tũudmã ye. A Apun pa wilg a zakã zĩig ye. La a kosa a Mairambubu t’a wilg yẽnda tõnd zakã zĩiga. M pagã lebg n waa yir ne sũ-noogo.

A yeela maam yaa: “M wʋma koe-noog tɛkẽ! Pag n yeel maam tɩ ka la bilfu, nebã pa na n le ki ye. Baa we-rũmsã na n lebga wa yir rũmsi.” A sẽn da yetã ra yaa wa solemd ne maam. M leok-a lame yaa: “D gũ t’a sã n wa n na n kaag-d bɩ a togs-d n paase.”

Kiis a tãab poor la a Apun wa n kaag tõndo. Pagb a taab me n da mi n wat n kaagd tõndo. Rẽ sõngame tɩ d bãng sẽn yɩ-b pipi n lebg a Zeova Kaset rãmb Kirgizistã wã kẽere. Saam-bi-pog-kãensã sõnga tõnd tɩ d bãng bũmb wʋsg a Zeova zugu, la d bãng a raabã ne ãdem-biisã. Yaa Du paradis perdu au paradis reconquis * sebrã la b ra tar n zãmsd tõnd Biiblã. Tokmok tẽngã pʋgẽ, yaa seb-kãngã a ye bal n da be. Rẽ n so tɩ tõnd ges n lebs n gʋls ne nugu, sẽn na yɩl n paam n karemdẽ.

Bãngr-gomd ning sẽn be Sɩngr 3:15 wã naaga bũmb nins tõnd sẽn bãng pipi wã. Yaa ne a Zeezi maasem la bãngr-gomdã na n pidsi. Yẽ la Mesi wã, rĩm ning Wẽnnaam sẽn yãkã. Ad koe-noog ned buud fãa sẽn segd n wʋme! Rẽ yaa bʋʋm sẽn sek d na naag n moon-a. (Mat. 24:14) D sẽn da bãngd Biiblã sẽn yetã, pa kaoos la d vɩɩmã sɩng toeeng ye.

Daar a ye, Tokmok saam-biig n bool tõnd yi-kãadem kibsa. Maam ne m pagã sẽn kẽngã, pa kaoos la d yã t’a Zeova Kaset rãmbã yaa toor ne neb a taabã ye. Rãam pa zĩndi, bũmba fãa ra siglame tɩ yaa sõma. Ra yaa toor fasɩ ne yi-kãadem kibs-rãmb a taab tõnd sẽn da zoe n kẽngã. Naoor  wʋsgo, nebã yũuda rãamã n su, n maand yaare, la b gomd gom-dẽgdo.

D paam n kẽnga Tokmok tigingã tigiss kẽer me. Yaa tɩɩsã tẽngr la d ra maand tigissã, sã n mik tɩ saag pa ni. D tẽed-n-taasã ra miime tɩ polɩɩs-rãmbã ra gũusd-b lame. Rẽ n so tɩ b yãk saam-biis tɩ b ra gũusdẽ. Waoodã wakate, yaa saam-biig zakẽ la d ra tigimd taaba. Polɩɩs-rãmbã waa be naoor a wãna, n na n sok d sẽn maand bũmb ninga. Maam ne a Mairambubu reega lisg yʋʋmd 1982 sẽoog kiuugã, Suyi kʋɩlgã pʋgẽ. Yɩɩ tɩlɛ tɩ d maan gũusg wʋsgo. (Mat. 10:16) Saam-biisã pa wa vuk woto bal ye. B waa yembr-yembre, tɩ d tigim taab weoogẽ wã. D yɩɩla Rĩungã yɩɩlle, n yaool n na n kelg lisgã sõsgã.

Yʋʋmd 1987 wã, saam-biig n kos maam tɩ m tɩ kaag ned Baliksi tẽngẽ wã. F sã da kẽ tẽrã n na n kẽng be, yaa lɛɛr a naase. Tõnd sẽn kẽng be n tɩ moon koɛɛgã naoor a wãn poor bala, d bãngame tɩ nebã wʋsg rata koe-noogã n kelge. Woto yɩɩ segb d sẽn paam n na n kẽes d meng koe-moonegã pʋgẽ n paase.

Maam ne a Mairambubu ra wae n kẽnda Baliksi. D ra rebda be wɩkɛn-dãmb wʋsg n moond koɛɛgã la d maand tigissi. Sẽn da kot-b siglgã sɛbã sõor paasa hal wʋsgo. D ra yita Tokmok ne sɛbã n kẽnge. Yaa yond nins pʋgẽ nebã sẽn da wae n ningd nayũyã la d ra ningd sɛbã. Baa d sã n da paam yond a yiib kiuugã pʋgẽ, tõeeme n pa sek ye. D sã n da be tẽrã pʋgẽ n debd Baliksi, d paamdame meng n sõs ne nebã. Yaa woto me d sã n wa lebgdẽ.

Yʋʋmd 1995 wã la b lugl tiging Baliksi. Yɩɩ tõnd sẽn kẽng be pipi wã yʋʋm a nii poore. Yʋʋm a nii wã pʋgẽ d sẽn da yit Tokmok n kẽngd Baliksi la d lebgdẽ wã, d yiisa ligd wʋsgo. D yaool n da pa tar ligd wʋsg ye. Woto wã, d ra maanda wãna? Saam-biig n da nong n kõt tõnd ligdi, tɩ rẽ lokd sẽn da paoog tõndã. A Zeova yãame tɩ d ra rata ne d sũur fãa n paas d koe-moonegã. Rẽ n so t’a ‘pak yĩngr kʋɩlemsã’ d yĩnga. (Mal. 3:10) Hakɩɩka, ne a Zeova sõngre, bũmb fãa tõeeme!

Yʋʋmd 1992 wã, b yãka maam tɩ m lebg kãsem soaba. Kirgizistã soolmẽ wã, maam n yɩ pipi n yɩ kãsem soaba. Tokmok tigingã pʋgẽ, bũmb a taab la d paam n da tõe n maan a Zeova tʋʋmdã pʋgẽ. D paamame n da zãmsd kom-bɩɩs ka tɛk Biiblã. B ra karemda lekoll nins pʋsẽ b sẽn zãmsd nebã nug-tʋʋmdã. Rũndã-rũndã, b nin-yend n yaa filiyallã taoor lʋɩtb sull neda, t’a yiib yaa zall so-pakdba. D ra wɩngda ne d taabã sõngr me tigissã zĩigẽ. Yʋʋmd 1990 wã sẽnes tɩ d ra maanda tigissã ne Risi buud-gomdã. D sɛbã me ra yaa ne Risi buud-gomdã. La tigingã neb wʋsg n da gomd kirgis buud-gomdã, bala ra yaa b buudã gomde. B sõorã ra tara paasgo. Rẽ n so tɩ mam da lebgd sõssã tigissã sasa, sẽn na yɩl tɩ b paam n wʋm sõma.

Maam ne a Mairambubu ra wɩngda ne d kambã sõor sẽn da tar paasgã me yell gesgo. D ra talld-b lame n yit koɛɛgã mooneg la d kẽnd tigissã. Tõnd bi-pugl a Gulsayra sẽn wa n tar yʋʋm 12 bala, a ra nong n sõsda ne so-loaadbã n wilgd-b Biiblã sẽn yetã, hal tɩ ra kõt-a sũ-noogo. D kambã ra rɩkda Biiblã vɛrse- rãmb ne zugu, hal n da nong rẽ. Woto kɩtame tɩ d kambã ra kẽesd b mens sõma tigingã tʋʋm pʋgẽ. Wa n yɩɩ woto me ne d yagensã. Rũndã-rũndã, d tara kamb a 9 la yagens 11. B sʋkã, bãmb 16 n tũud a Zeova, wall b tũud b roagdbã n wat tigissã.

D tẽed-n-taas nins sẽn sɩng a Zeova tʋʋmdã tõnd tẽngã yʋʋmd 1950 wã sẽnesã sã n da paam n yã yɛlã sẽn toeem to-to wã, ra na n ling-b-la hal wʋsgo. Wala makre, yʋʋmd 1990 wã tɛka, d paama lohorem n paase, n tõe n moon koe-noogã la d maan tigis-kãsemse.

Yʋʋmd 1991 wã, maam ne m pagã paam n kẽnga tigis-kãseng sẽn zĩnd Alma-Ata, b sẽn boond masã tɩ Almati wã, Kazagstã soolmẽ wã. D ra zɩ n kẽng tigs-kãseng sẽn tigim neb wʋsg woto ye. Yʋʋmd 1993 wã, d maana tigis-kãseng Biskɛke, Ɛspartak ɛstaadã pʋgẽ. Yɩɩ Kirgizistã soolmã pipi tigis-kãsenga. Saam-biisã la saam-bi-pogsã rɩka semen tõr n na n yẽes ɛstaadã. Yɩɩ ɛstaadã yɛl-get noog wʋsgo, hal t’a yeel tɩ d tõe n maana tigsgã zaalem, n pa yao ye.

Yʋʋmd 1994 soabã, bõn-kãseng a to n maane. B yiisa siglgã sɛb kẽer ne kirgis buud-gomdã. Ra yaa pipi la woto. Masã, sɛb lebgr sull n be Betɛllã sẽn be Biskɛkã, n lebgd sɛbã ne kirgis buud-gomdã. Sɩd me, yʋʋmd 1998 wã, tẽngã taoor dãmb kõo a Zeova Kaset rãmbã sor tɩ b tõe n tʋm b tũudmã tʋʋmã. D tʋʋmdã paama pãnga. Rũndã-rũndã, koe-moondbã sõor yɩɩda 5000. Tigimsã yaa bãmb 83, n paas koe-moondb sul 25. Koe-moondbã sulã yaa ne sinoa, ãngilindi, kirgis buud-gomdã, Risi buud-gomdã, Risi mugsã goamã, Tirki buud-gomdã, Uigur buud-gomdã la Uzbekɩstã buud-gomdã. D tẽed-n-ta-kãensã fãa tũuda a Zeova ne yam a yembre, baa ne b sẽn yaa buud toɛy-toɛy nebã. Yɛlã sẽn toeem woto fãa wã yaa a Zeova nugu.

A Zeova sõngame tɩ mam vɩɩmã me toeeme. M doagdbã ra yaa ka-koaadb nug sẽn da pa zãade. Sẽn paase, yʋʋm a nu bal la m paam n kẽng lekollẽ. La a Zeova sõnga maam hal tɩ m wa lebg kãsem soaba, la m tõog me zãms neb Biiblã, baa neb sẽn karem n zãage. Sɩd me, a Zeova tõeeme tɩ bũmb fãa yɩ, baa bũmb sẽn wõnd pa tõe. M sẽn yã bũmb nins m vɩɩmã pʋgẽ wã kɩtame tɩ m dat n ket n gomd a Zeova yelle. Ne a Zeova, “bũmb fãa” tõeeme.—Mat. 19:26.