1, 2. (എ) നോഹ​യു​ടെ​യും ദാനി​യേ​ലി​ന്റെ​യും ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ​യും മാതൃ​കകൾ നമുക്കു പ്രോ​ത്സാ​ഹനം പകരു​ന്നത്‌ എന്തു​കൊണ്ട്‌? (ബി) ഏതു സാഹച​ര്യ​ത്തി​ലാണ്‌ യഹസ്‌കേൽ 14:14-ലെ വാക്കുകൾ യഹസ്‌കേൽ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നത്‌?

 ഏതെങ്കി​ലും തരത്തി​ലുള്ള പരി​ശോ​ധ​നകൾ നേരി​ടുന്ന ഒരു വ്യക്തി​യാ​ണോ നിങ്ങൾ? രോഗ​മോ സാമ്പത്തി​ക​പ്ര​ശ്‌ന​ങ്ങ​ളോ ഉപദ്ര​വ​ങ്ങ​ളോ നിമിത്തം നിങ്ങൾ വലയു​ക​യാ​ണോ? യഹോ​വ​യു​ടെ സേവന​ത്തി​ലുള്ള സന്തോഷം മങ്ങാതെ നിലനി​റു​ത്താൻ നിങ്ങൾക്കു ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ബുദ്ധി​മു​ട്ടു തോന്നാ​റു​ണ്ടോ? അങ്ങനെ​യെ​ങ്കിൽ, നോഹ​യു​ടെ​യും ദാനി​യേ​ലി​ന്റെ​യും ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ​യും മാതൃക നിങ്ങൾക്കു പ്രോ​ത്സാ​ഹനം പകരും. അപൂർണ​രാ​യി​രുന്ന അവർ നമ്മളെ​പ്പോ​ലെ​തന്നെ പല പ്രതി​സ​ന്ധി​ക​ളും നേരി​ട്ട​വ​രാണ്‌. ചിലത്‌ അവരുടെ ജീവനുപോലും ഭീഷണി​യാ​യി​രു​ന്നു. എങ്കിലും അവർ യഹോ​വ​യോ​ടുള്ള വിശ്വ​സ്‌തത മുറു​കെ​പ്പി​ടി​ച്ചു. ദൈവ​ത്തി​ന്റെ കണ്ണിൽ വിശ്വാ​സ​ത്തി​ന്റെ​യും അനുസ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ​യും നല്ല മാതൃ​ക​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു അവർ.​—യഹസ്‌കേൽ 14:12-14 വായി​ക്കുക.

² ബി.സി. 612-ൽ ബാബി​ലോ​ണി​യ​യിൽവെ​ച്ചാണ്‌ ആധാര​വാ​ക്യ​ത്തിൽ കാണുന്ന വാക്കുകൾ യഹസ്‌കേൽ എഴുതു​ന്നത്‌. a (യഹ. 1:1; 8:1) മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പ​റ​ഞ്ഞി​രുന്ന  യരുശ​ലേ​മി​ന്റെ നാശം അപ്പോൾ അടുത്ത​ടുത്ത്‌ വരുക​യാ​യി​രു​ന്നു. ബി.സി. 607-ൽ അതു സംഭവി​ച്ചു. നോഹ​യെ​യും ദാനി​യേ​ലി​നെ​യും ഇയ്യോ​ബി​നെ​യും പോലെ വിശ്വാ​സ​വും അനുസ​ര​ണ​വും കാണിച്ച വളരെ ചുരുക്കം പേരെ യരുശ​ലേ​മി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. അവരുടെ ‘നെറ്റി​യിൽ’ അവർ അതിജീ​വ​ന​ത്തിന്‌ അർഹരാ​ണെന്ന അടയാളം ലഭിച്ചു. (യഹ. 9:1-5) അവരിൽ ചിലരാ​യി​രു​ന്നു യിരെ​മ്യ​യും ബാരൂ​ക്കും ഏബെദ്‌-മേലെ​ക്കും രേഖാ​ബ്യ​രും.

3. ഈ ലേഖന​ത്തിൽ നമ്മൾ എന്തു പഠിക്കും?

³ സമാന​മാ​യി, ഈ വ്യവസ്ഥി​തി​യെ നശിപ്പി​ക്കു​മ്പോൾ നോഹ​യെ​യും ദാനി​യേ​ലി​നെ​യും ഇയ്യോ​ബി​നെ​യും പോലെ കുറ്റമ​റ്റ​വ​രാ​യി യഹോവ വീക്ഷി​ക്കുന്ന ആളുകൾക്കു മാത്രമേ അതിജീ​വ​ന​ത്തി​നുള്ള അടയാളം ലഭിക്കു​ക​യു​ള്ളൂ. (വെളി. 7:9, 14) അതു​കൊണ്ട്‌, നീതി​യോ​ടെ പ്രവർത്തി​ച്ച​തി​ന്റെ നല്ല മാതൃ​ക​ക​ളാ​യി യഹോവ എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ ഈ മൂന്നു പേരെ കണ്ടതെന്നു നോക്കാം. ഓരോ​രു​ത്ത​രെ​ക്കു​റി​ച്ചും നമ്മൾ പിൻവ​രുന്ന രണ്ടു കാര്യങ്ങൾ ചിന്തി​ക്കും. (1) അവർ എന്തൊക്കെ പ്രതി​സ​ന്ധി​കൾ നേരിട്ടു? (2) നമുക്ക്‌ അവരുടെ വിശ്വാ​സ​വും അനുസ​ര​ണ​വും എങ്ങനെ അനുക​രി​ക്കാം?

4, 5. നോഹ​യ്‌ക്ക്‌ എന്തൊക്കെ പ്രതി​സ​ന്ധി​കൾ നേരിട്ടു, നോഹ വിശ്വ​സ്‌ത​നാ​യി​നി​ന്നതു ശ്രദ്ധേ​യ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്തു​കൊണ്ട്‌?

⁴ നോഹ നേരിട്ട പ്രതി​സ​ന്ധി​കൾ. നോഹ​യു​ടെ പിതാ​വി​ന്റെ മുത്തച്ഛ​നായ ഹാനോ​ക്കി​ന്റെ കാലമാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും ആളുകൾ തീർത്തും ദൈവ​ഭ​ക്തി​യി​ല്ലാ​ത്ത​വ​രാ​യി​ത്തീർന്നി​രു​ന്നു. എന്തിന്‌, യഹോ​വ​യ്‌ക്ക്‌ എതിരെ ‘മോശ​മായ കാര്യങ്ങൾ’ പറയാൻപോ​ലും അവർ മടിച്ചില്ല. (യൂദ 14, 15) അക്രമം അടിക്കടി വർധി​ച്ചു​വ​രു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ, നോഹ​യു​ടെ കാലത്ത്‌ ഭൂമി “അക്രമം​കൊണ്ട്‌ നിറഞ്ഞി​രു​ന്നു.” ദുഷ്ടരായ ദൂതന്മാർ മനുഷ്യ​ശ​രീ​ര​മെ​ടുത്ത്‌ ഭൂമി​യിൽ വരുക​യും സ്‌ത്രീ​കളെ വിവാഹം കഴിക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഈ ബന്ധത്തി​ലു​ണ്ടായ സങ്കരസ​ന്ത​തി​കൾ അങ്ങേയറ്റം ക്രൂര​ന്മാ​രാ​യി​രു​ന്നു. (ഉൽപ. 6:2-4, 11, 12) പക്ഷേ, നോഹ വ്യത്യ​സ്‌ത​നാ​യി​നി​ന്നു. “നോഹ​യ്‌ക്ക്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ പ്രീതി ലഭിച്ചു. . . . നോഹ നീതി​മാ​നും തന്റെ തലമു​റ​യിൽ കുറ്റമ​റ്റ​വ​നും ആയിരു​ന്നു. നോഹ സത്യ​ദൈ​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടെ നടന്നു.”​—ഉൽപ. 6:8, 9.

⁵ ആ വാക്കു​ക​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ കാര്യ​മാ​യൊ​ന്നു ചിന്തി​ച്ചു​നോ​ക്കാം. പ്രളയ​ത്തി​നു മുമ്പ്‌, ദുഷ്ടത നിറഞ്ഞ ആ ലോക​ത്തിൽ ‘നോഹ ദൈവ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടെ നടന്നു’ എന്നു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇന്നത്തെ സാധാരണ മനുഷ്യാ​യു​സ്സായ കേവലം 70-ഓ 80-ഓ വർഷ​ത്തേ​ക്ക​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. 600-ഓളം വർഷം നോഹ ആ ലോക​ത്തിൽ ജീവിച്ചു. (ഉൽപ. 7:11) കൂടാതെ, നമുക്കു​ള്ള​തു​പോ​ലെ നോഹ​യ്‌ക്ക്‌ ആത്മീയ​സ​ഹാ​യം നൽകാൻ സഹാരാ​ധ​ക​രു​ടെ ഒരു കൂട്ടമു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നില്ല, തെളി​വ​നു​സ​രിച്ച്‌ കൂടപ്പി​റ​പ്പു​കൾപോ​ലും നോഹ​യ്‌ക്കു വേണ്ട പിന്തുണ കൊടു​ത്തില്ല. b

6. നോഹ ഏതൊക്കെ വിധങ്ങ​ളി​ലാണ്‌ അസാമാ​ന്യ​ധൈ​ര്യം കാണി​ച്ചത്‌?

⁶ ഒരു നല്ല വ്യക്തി​യാ​യി ജീവി​ച്ചാൽ മാത്രം പോ​രെന്നു നോഹ​യ്‌ക്ക്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേഹം ‘നീതി​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പ്രസം​ഗി​ച്ചു,’ ധൈര്യ​ത്തോ​ടെ യഹോ​വ​യി​ലുള്ള തന്റെ വിശ്വാ​സ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ മറ്റുള്ള​വ​രോ​ടു പറഞ്ഞു. (2 പത്രോ. 2:5) ‘വിശ്വാ​സ​ത്താൽ നോഹ ലോകത്തെ കുറ്റം വിധിച്ചു’ എന്നു പൗലോസ്‌ അപ്പോ​സ്‌തലൻ എഴുതി. (എബ്രാ. 11:7) നോഹയെ ആളുകൾ പരിഹ​സി​ക്കു​ക​യും എതിർക്കു​ക​യും ഭീഷണി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും ചെയ്‌തെന്ന കാര്യ​ത്തിൽ ഒരു സംശയ​വു​മില്ല. പക്ഷേ ‘മനുഷ്യ​രെ കണ്ട്‌ വിറയ്‌ക്കു​ന്ന​വ​ന​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു’ നോഹ. (സുഭാ. 29:25, അടിക്കു​റിപ്പ്‌) പകരം, നോഹ ധൈര്യ​മു​ള്ള​വ​നാ​യി​രു​ന്നു. തന്റെ വിശ്വ​സ്‌ത​ദാ​സർക്കു ധൈര്യം കൊടു​ക്കുന്ന യഹോവ നോഹ​യെ​യും ശക്തി​പ്പെ​ടു​ത്തി.

7. പെട്ടകം​പ​ണി​യോ​ടുള്ള ബന്ധത്തിൽ എന്തൊക്കെ പ്രതി​സ​ന്ധി​ക​ളാ​ണു നോഹ നേരി​ട്ടത്‌?

⁷ അങ്ങനെ 500-ലേറെ വർഷങ്ങൾ കഴിഞ്ഞു. ഒരിക്കൽ യഹോവ നോഹ​യോട്‌, മനുഷ്യ​രു​ടെ​യും മൃഗങ്ങ​ളു​ടെ​യും ജീവൻ രക്ഷിക്കാ​നാ​യി ഒരു പെട്ടകം പണിയാൻ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. (ഉൽപ. 5:32; 6:14) അതു വളരെ ബുദ്ധി​മു​ട്ടുള്ള കാര്യ​മാ​യി നോഹ​യ്‌ക്കു തോന്നി​ക്കാ​ണും. പടുകൂ​റ്റൻ പെട്ടകം പണിയു​ന്നതു മാത്ര​മ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു പ്രശ്‌നം. ആളുക​ളിൽനിന്ന്‌ കൂടുതൽ പരിഹാ​സ​വും എതിർപ്പും നേരി​ടേ​ണ്ടി​വ​രു​മെ​ന്നും നോഹയ്‌ക്ക്‌ അറിയാമായിരുന്നു. എങ്കിലും നോഹ വിശ്വാ​സ​ത്തോ​ടെ പ്രവർത്തി​ച്ചു, യഹോ​വയെ അനുസ​രി​ച്ചു. നോഹ “അങ്ങനെ​തന്നെ ചെയ്‌തു.”​—ഉൽപ. 6:22.

8. തനിക്കു​വേണ്ടി കരുതാ​നുള്ള യഹോ​വ​യു​ടെ കഴിവിൽ നോഹ വിശ്വാ​സ​മർപ്പി​ച്ചത്‌ ഏതൊക്കെ വിധങ്ങ​ളിൽ?

⁸ ഭാര്യ​ക്കും മക്കൾക്കും വേണ്ടി ആഹാര​വും മറ്റ്‌ അവശ്യ​വ​സ്‌തു​ക്ക​ളും കരുതു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു നോഹ നേരിട്ട മറ്റൊരു പ്രശ്‌നം. പ്രളയ​ത്തി​നു മുമ്പ്‌ ആഹാരം വിളയി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ ആളുകൾക്കു കൂടുതൽ കഷ്ടപ്പെ​ട​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. നോഹ​യു​ടെ കാര്യ​വും അങ്ങനെ​തന്നെ. (ഉൽപ. 5:28, 29) പക്ഷേ, കുടും​ബ​ത്തി​ന്റെ ഭൗതി​കാ​വ​ശ്യ​ങ്ങൾ എങ്ങനെ നിറ​വേ​റ്റും എന്നതല്ലാ​യി​രു​ന്നു നോഹ​യു​ടെ മുഖ്യ​ചിന്ത. പകരം, യഹോ​വ​യാ​യി​രു​ന്നു നോഹ​യു​ടെ ജീവി​ത​ത്തിൽ എപ്പോ​ഴും ഒന്നാമത്‌. ഏകദേശം 40-ഓ 50-ഓ വർഷം നീണ്ടു​നിന്ന പെട്ടകം​പ​ണി​യു​ടെ സമയത്തു​പോ​ലും നോഹ  ആത്മീയ​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളി​ലുള്ള ശ്രദ്ധ നഷ്ടപ്പെ​ടു​ത്തി​യില്ല. പ്രളയ​ത്തി​നു ശേഷമുള്ള 350 വർഷവും അങ്ങനെ​തന്നെ ചെയ്‌തു. (ഉൽപ. 9:28) വിശ്വാ​സ​ത്തി​ന്റെ​യും അനുസ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ​യും എത്ര നല്ല മാതൃക!

9, 10. (എ) നമുക്ക്‌ എങ്ങനെ നോഹ​യു​ടെ വിശ്വാ​സ​വും അനുസ​ര​ണ​വും അനുക​രി​ക്കാം? (ബി) തന്റെ നിലവാ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടു പറ്റിനിൽക്കു​ന്ന​വരെ ദൈവം എങ്ങനെ​യാ​ണു കാണു​ന്നത്‌?

⁹ നമുക്ക്‌ എങ്ങനെ നോഹ​യു​ടെ വിശ്വാ​സ​വും അനുസ​ര​ണ​വും അനുക​രി​ക്കാം? ദൈവ​ത്തി​ന്റെ നീതിക്കു മുഖ്യ​സ്ഥാ​നം കൊടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടും സാത്താന്റെ ലോക​ത്തി​ന്റെ ഭാഗമാ​കാ​തി​രു​ന്നു​കൊ​ണ്ടും ദൈവ​രാ​ജ്യ​താ​ത്‌പ​ര്യ​ങ്ങൾക്കു ജീവി​ത​ത്തിൽ ഒന്നാം സ്ഥാനം കൊടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടും നമുക്ക്‌ അങ്ങനെ ചെയ്യാം. (മത്താ. 6:33; യോഹ. 15:19) ഇതൊ​ന്നും ലോക​ത്തി​ന്റെ കൈയടി നേടി​ത്ത​രി​ല്ലെന്ന്‌ ഉറപ്പാണ്‌. വിവാ​ഹ​വും ലൈം​ഗി​ക​ത​യും പോലുള്ള കാര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ദൈവം വെച്ചി​രി​ക്കുന്ന നിലവാ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടു പറ്റിനിൽക്കു​മ്പോൾ ചില ദേശങ്ങ​ളിൽ നമ്മളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ മോശ​മായ പ്രചാ​ര​ണ​ങ്ങൾപോ​ലും നടത്താ​റുണ്ട്‌. (മലാഖി 3:17, 18 വായി​ക്കുക.) എന്നാൽ, നോഹ​യെ​പ്പോ​ലെ നമ്മൾ യഹോ​വ​യെ​യാ​ണു ഭയപ്പെ​ടു​ന്നത്‌, മനുഷ്യ​രെയല്ല. നമുക്ക്‌ അറിയാം, യഹോ​വ​യ്‌ക്കു മാത്ര​മാ​ണു നിത്യ​ജീ​വൻ തരാൻ കഴിയു​ന്ന​തെന്ന്‌.​—ലൂക്കോ. 12:4, 5.

¹⁰ എന്നാൽ, വ്യക്തി​പ​ര​മാ​യി നിങ്ങളു​ടെ കാര്യ​മോ? മറ്റുള്ളവർ പരിഹ​സി​ക്കു​മ്പോ​ഴും വിമർശി​ക്കു​മ്പോ​ഴും നിങ്ങൾ ‘ദൈവ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം നടക്കു​മോ?’ കടുത്ത സാമ്പത്തി​ക​പ്ര​തി​സ​ന്ധി​കൾ ഉണ്ടാകു​മ്പോൾ ദൈവം നിങ്ങൾക്കാ​യി കരുതു​മെന്നു നിങ്ങൾക്കു വിശ്വാ​സ​മു​ണ്ടോ? നോഹ​യു​ടെ വിശ്വാ​സ​വും അനുസ​ര​ണ​വും അനുക​രി​ക്കു​ന്നെ​ങ്കിൽ യഹോവ നിങ്ങൾക്കാ​യി കരുതു​മെന്ന്‌ ഉറപ്പാണ്‌.​—ഫിലി. 4:6, 7.

11. ബാബി​ലോ​ണിൽ ദാനി​യേ​ലും മൂന്നു കൂട്ടു​കാ​രും എന്തൊക്കെ പ്രശ്‌നങ്ങൾ നേരിട്ടു? (ലേഖനാ​രം​ഭ​ത്തി​ലെ ചിത്രം കാണുക.)

¹¹ ദാനി​യേൽ നേരിട്ട പ്രതി​സ​ന്ധി​കൾ. ഭൂതവി​ദ്യ​യും വിഗ്ര​ഹാ​രാ​ധ​ന​യും നിറഞ്ഞ ഒരു നഗരമാ​യി​രു​ന്നു ബാബി​ലോൺ. അവി​ടേ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു ദാനി​യേ​ലി​നെ പിടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യത്‌. കൂടാതെ, ബാബി​ലോൺകാർ ജൂതന്മാ​രെ വിലയി​ല്ലാ​ത്ത​വ​രാ​യി​ട്ടാ​ണു കണ്ടിരു​ന്നത്‌. അവരെ​യും അവരുടെ ദൈവ​മായ യഹോ​വ​യെ​യും ബാബി​ലോൺകാർ പരിഹ​സി​ച്ചി​രു​ന്നു. (സങ്കീ. 137:1, 3) ദാനി​യേ​ലി​നെ​പ്പോ​ലുള്ള വിശ്വ​സ്‌ത​രായ ജൂതന്മാ​രെ ഇത്‌ എത്രമാ​ത്രം വേദനി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കണം! അതു മാത്രമല്ല, ദാനി​യേ​ലി​നെ​യും ഹനന്യ, മീശാ​യേൽ, അസര്യ എന്നീ മൂന്നു കൂട്ടു​കാ​രെ​യും ധാരാളം പേർ നിരീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം, ബാബിലോൺരാജാവിനുവേണ്ടി ജോലി ചെയ്യാൻ അവർക്കു പരിശീ​ലനം കൊടു​ക്കാ​നി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അവർക്ക്‌ എന്തു ഭക്ഷണം നൽകണ​മെ​ന്നു​പോ​ലും ബാബി​ലോൺകാർ തീരു​മാ​നി​ച്ചി​രു​ന്നു. വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ, പിന്നീടു ഭക്ഷണപാ​നീ​യങ്ങൾ ഒരു പ്രശ്‌ന​മാ​യി​ത്തീ​രു​ക​തന്നെ ചെയ്‌തു. കാരണം ‘രാജാ​വി​ന്റെ വിശി​ഷ്ട​വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ളാൽ അശുദ്ധ​നാ​കാൻ’ ദാനി​യേൽ ആഗ്രഹി​ച്ചില്ല.​—ദാനി. 1:5-8, 14-17.

12. (എ) എന്തൊക്കെ നല്ല ഗുണങ്ങ​ളാ​ണു ദാനി​യേൽ പ്രകടി​പ്പി​ച്ചത്‌? (ബി) യഹോവ എങ്ങനെ​യാ​ണു ദാനി​യേ​ലി​നെ വീക്ഷി​ച്ചത്‌?

¹² ദാനി​യേ​ലി​നു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന കഴിവു​ക​ളും പ്രാപ്‌തി​ക​ളും അദ്ദേഹം നേരിട്ട മറ്റൊരു പ്രതി​സ​ന്ധി​യാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കാം. നല്ല കഴിവും പ്രാപ്‌തി​യും ഉള്ള വ്യക്തി​യാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ ദാനി​യേ​ലി​നു പല പ്രത്യേ​ക​പ​ദ​വി​ക​ളും ലഭിച്ചു. (ദാനി. 1:19, 20) സ്വാഭാ​വി​ക​മാ​യും ഇതൊക്കെ ഒരാളെ അഹങ്കാ​രി​യോ കടും​പി​ടു​ത്ത​ക്കാ​ര​നോ ആക്കി​യേ​ക്കാം. എന്നാൽ ദാനി​യേൽ താഴ്‌മ​യും എളിമ​യും ഉള്ളവനാ​യി​രു​ന്നു. എപ്പോ​ഴും യഹോ​വ​യ്‌ക്കു മഹത്ത്വം കൊടു​ത്തു. (ദാനി. 2:30) വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ, ദാനി​യേൽ ഒരു യുവാ​വാ​യി​രുന്ന സമയത്താണ്‌, നീതി​യോ​ടെ പ്രവർത്തി​ച്ച​തി​ന്റെ നല്ല മാതൃ​ക​ക​ളായ ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ​യും നോഹ​യു​ടെ​യും പേരു​ക​ളോ​ടൊ​പ്പം ദാനി​യേ​ലി​ന്റെ പേരും യഹോവ പറയു​ന്നത്‌. ദാനി​യേ​ലിൽ ദൈവം പ്രകട​മാ​ക്കിയ വിശ്വാ​സം അസ്ഥാന​ത്താ​യോ? ഒരിക്ക​ലു​മില്ല. ജീവി​താ​വ​സാ​നം​വരെ ദാനി​യേൽ വിശ്വ​സ്‌ത​നും അനുസ​ര​ണ​മു​ള്ള​വ​നും ആയിരു​ന്നു. 100-നോട്‌ അടുത്ത്‌ പ്രായ​മു​ള്ള​പ്പോ​ഴാ​യി​രി​ക്കാം ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ദൂതൻ ദാനി​യേ​ലി​നെ സ്‌നേ​ഹ​ത്തോ​ടെ ഇങ്ങനെ വിളി​ച്ചത്‌: “എത്രയും പ്രിയ​പ്പെട്ട ദാനി​യേലേ.”​—ദാനി. 10:11.

13. ദാനി​യേ​ലി​നെ ഒരു ഉന്നതോ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നാ​യി നിയമി​ക്കാൻ യഹോവ ഇടയാ​ക്കി​യത്‌ എന്തിനാ​യി​രി​ക്കാം?

¹³ ദൈവത്തിന്റെ പ്രീതിയുണ്ടായിരുന്നതുകൊണ്ട്‌ ദാനി​യേ​ലി​നു ബാബി​ലോൺ ഭരണത്തിൻകീ​ഴി​ലും, പിന്നീടു മേദോ-പേർഷ്യൻ ഭരണത്തിൻകീ​ഴി​ലും ഒരു ഉന്നതോ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നാ​യി നിയമനം ലഭിച്ചു. (ദാനി. 1:21; 6:1, 2) യോ​സേഫ്‌ ഈജി​പ്‌തി​ലും എസ്ഥേറും മൊർദെ​ഖാ​യി​യും പേർഷ്യയിലും ദൈവജനത്തെ സഹായി​ച്ച​തു​പോ​ലെ, ദാനി​യേ​ലും സ്വന്തം ജനത്തിന്‌ ഒരു അനു​ഗ്ര​ഹ​മാ​കാ​നാ​യി​രി​ക്കാം യഹോവ കാര്യങ്ങൾ ഇങ്ങനെ കൈകാ​ര്യം ചെയ്‌തത്‌. c (ദാനി. 2:48) യഹോവ ഈ വിധത്തിൽ പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്നതു കാണാ​നാ​യത്‌ യഹസ്‌കേൽ ഉൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള ജൂതന്മാ​രായ അടിമ​കളെ എത്ര ആശ്വസി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കണം!

14, 15. (എ) ദാനി​യേ​ലി​ന്റെ സാഹച​ര്യ​ങ്ങൾ നമ്മു​ടേ​തി​നു സമാന​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ ഏതൊക്കെ വിധങ്ങ​ളിൽ? (ബി) ദാനി​യേ​ലി​ന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്ക​ളിൽനിന്ന്‌ ഇന്നത്തെ മാതാ​പി​താ​ക്കൾക്ക്‌ എന്തൊക്കെ പഠിക്കാൻ കഴിയും?

 ¹⁴ നമുക്ക്‌ എങ്ങനെ ദാനി​യേ​ലി​ന്റെ വിശ്വാ​സ​വും അനുസ​ര​ണ​വും അനുക​രി​ക്കാം? ഇന്നത്തെ ലോകം, ‘ഭൂതങ്ങ​ളു​ടെ പാർപ്പി​ടം’ എന്നു വിളി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന വ്യാജ​മ​ത​ലോ​ക​സാ​മ്രാ​ജ്യ​മായ ബാബി​ലോൺ എന്ന മഹതി​യു​ടെ സ്വാധീ​ന​ത്തി​ലാണ്‌. അങ്ങനെ ഈ ലോകം ധാർമി​ക​മാ​യും ആത്മീയ​മാ​യും ദുഷി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. (വെളി. 18:2) ഈ ലോക​ത്തിൽ വിദേ​ശി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ കഴിയുന്ന നമ്മൾ മറ്റുള്ള​വ​രിൽനിന്ന്‌ വ്യത്യ​സ്‌ത​രാ​യി നിൽക്കു​ന്നു. അതിന്റെ പേരിൽ ചില​പ്പോൾ മറ്റുള്ള​വ​രു​ടെ പരിഹാ​സ​ത്തി​നു​പോ​ലും ഇരകളാ​കു​ന്നു. (മർക്കോ. 13:13) അതു​കൊണ്ട്‌ ദാനി​യേ​ലി​നെ​പ്പോ​ലെ നമുക്കും നമ്മുടെ ദൈവ​മായ യഹോ​വ​യോ​ടു കൂടുതൽ അടുത്തു​ചെ​ല്ലാം. താഴ്‌മ​യോ​ടും അനുസ​ര​ണ​ത്തോ​ടും കൂടെ നമ്മൾ യഹോ​വ​യിൽ ആശ്രയി​ക്കു​മ്പോൾ നമ്മളും യഹോ​വ​യു​ടെ കണ്ണിൽ പ്രിയ​പ്പെ​ട്ട​വ​രാ​കും, അഭികാ​മ്യ​രാ​യി​ത്തീ​രും.​—ഹഗ്ഗാ. 2:7, അടിക്കു​റിപ്പ്‌.

¹⁵ മാതാ​പി​താ​ക്കൾക്കു ദാനി​യേ​ലി​ന്റെ മാതൃ​ക​യിൽനിന്ന്‌ ചിലതു പഠിക്കാ​നുണ്ട്‌. ദാനി​യേ​ലി​ന്റെ കുട്ടി​ക്കാ​ലത്ത്‌ യഹൂദ​യിൽ എങ്ങും ദുഷ്ടത നിറഞ്ഞു​നി​ന്നി​രു​ന്നു. അങ്ങനെ​യൊ​രു ചുറ്റു​പാ​ടി​ലും ദാനി​യേൽ ദൈവത്തെ സ്‌നേ​ഹി​ക്കു​ന്ന​വ​നാ​യി വളർന്നു​വന്നു. ഇതു യാദൃ​ച്ഛി​ക​മാ​യി സംഭവി​ച്ചതല്ല. മാതാ​പി​താ​ക്കൾ കൊടുത്ത നല്ല പരിശീ​ല​ന​ത്തി​ന്റെ ഫലമാണ്‌ ഇതെന്നു വ്യക്തം. (സുഭാ. 22:6) ദാനി​യേൽ എന്ന പേരിന്റെ അർഥം “ദൈവ​മാണ്‌ എന്റെ ന്യായാ​ധി​പൻ” എന്നാണ്‌. അതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നതു ദാനി​യേ​ലി​ന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്കൾ ദൈവ​ഭ​യ​മു​ള്ള​വ​രാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നാണ്‌. (ദാനി. 1:6, അടിക്കു​റിപ്പ്‌) അതു​കൊണ്ട്‌ മാതാ​പി​താ​ക്കളേ, നിങ്ങളു​ടെ കുട്ടി​കളെ ക്ഷമയോ​ടെ പഠിപ്പി​ക്കുക. ഇക്കാര്യ​ത്തിൽ മടുത്ത്‌ പിന്മാ​റ​രുത്‌. (എഫെ. 6:4) അവരോ​ടൊ​ത്തും അവർക്കു​വേ​ണ്ടി​യും പ്രാർഥി​ക്കുക. ബൈബിൾസ​ത്യ​ത്തോ​ടുള്ള സ്‌നേഹം അവരുടെ ഹൃദയ​ങ്ങ​ളിൽ ഉൾനടാൻ ശ്രമം ചെയ്യു​മ്പോൾ യഹോവ നിങ്ങളെ അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കും.​—സങ്കീ. 37:5.

16, 17. സമ്പന്നനാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോ​ഴും കഷ്ടപ്പാ​ടു​ക​ളു​ടെ സമയത്തും എന്തൊക്കെ പ്രതി​സ​ന്ധി​ക​ളാണ്‌ ഇയ്യോബ്‌ നേരി​ട്ടത്‌?

¹⁶ ഇയ്യോബ്‌ നേരിട്ട പ്രതി​സ​ന്ധി​കൾ. സമ്പന്നത​യി​ലും ദാരി​ദ്ര്യ​ത്തി​ലും ജീവി​ച്ച​യാ​ളാണ്‌ ഇയ്യോബ്‌. പരി​ശോ​ധ​ന​ക​ളു​ണ്ടാ​കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌, ‘പൗരസ്‌ത്യ​ദേ​ശത്തെ സകലരി​ലും​വെച്ച്‌ ഇയ്യോബ്‌ മഹാനാ​യി​രു​ന്നു.’ (ഇയ്യോ. 1:3) വലിയ സമ്പത്തിന്‌ ഉടമയാ​യി​രുന്ന അദ്ദേഹം അറിയ​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന ഒരു വ്യക്തി​യാ​യി​രു​ന്നു. ആളുകൾ അദ്ദേഹത്തെ ആദരി​ച്ചി​രു​ന്നു. (ഇയ്യോ. 29:7-16) എങ്കിലും മറ്റുള്ള​വ​രെ​ക്കാൾ ശ്രേഷ്‌ഠ​നാ​ണെ​ന്നോ തനിക്കു ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ആവശ്യ​മി​ല്ലെ​ന്നോ ഇയ്യോബ്‌ ചിന്തി​ച്ചില്ല. യഥാർഥ​ത്തിൽ, ‘എന്റെ ദാസൻ’ എന്നാണു ദൈവം ഇയ്യോ​ബി​നെ വിളി​ച്ചത്‌. “അവൻ ദൈവ​ഭ​ക്ത​നും നേരു​ള്ള​വ​നും നിഷ്‌ക​ള​ങ്ക​നും ആണ്‌, തെറ്റായ കാര്യ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും അവൻ ചെയ്യാ​റില്ല” എന്നും ദൈവം ഇയ്യോ​ബി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറഞ്ഞു.​—ഇയ്യോ. 1:8.

¹⁷ ചുരു​ങ്ങിയ കാലം​കൊണ്ട്‌ ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ ജീവിതം തകിടം​മ​റി​ഞ്ഞു. ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ ജീവിതം ദാരി​ദ്ര്യ​ത്തി​ന്റെ​യും നിരാ​ശ​യു​ടെ​യും നിലയി​ല്ലാ​ക്ക​യ​ത്തി​ലേക്കു കൂപ്പു​കു​ത്തി. നമുക്ക്‌ അറിയാ​വു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ഇതി​ന്റെ​യെ​ല്ലാം കാരണ​ക്കാ​രൻ സാത്താ​നാണ്‌. സ്വാർഥ​താ​ത്‌പ​ര്യ​ങ്ങൾക്കു​വേ​ണ്ടി​യാണ്‌ ഇയ്യോബ്‌ ദൈവത്തെ സേവി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു സാത്താൻ ഇയ്യോ​ബി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ദൂഷണം പറഞ്ഞു. (ഇയ്യോബ്‌ 1:9, 10 വായി​ക്കുക.) ആ ദുഷിച്ച ആരോ​പണം യഹോവ  തള്ളിക്ക​ള​ഞ്ഞില്ല. പകരം, സ്വന്തം നിഷ്‌ക​ളങ്കത തെളി​യി​ക്കാ​നും സ്വാർഥ​താ​ത്‌പ​ര്യ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​തെ ശുദ്ധമായ ഒരു ഹൃദയ​ത്തോ​ടെ​യാ​ണു തന്നെ സേവി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു കാണി​ക്കാ​നും യഹോവ ഇയ്യോ​ബിന്‌ ഒരു അവസരം കൊടു​ത്തു.

18. (എ) ഇയ്യോബ്‌ വിശ്വ​സ്‌തത പാലി​ച്ച​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പഠിക്കു​മ്പോൾ നിങ്ങൾക്കു ശ്രദ്ധേ​യ​മാ​യി തോന്നു​ന്നത്‌ എന്താണ്‌? (ബി) ഇയ്യോ​ബു​മാ​യുള്ള യഹോ​വ​യു​ടെ ഇടപെടൽ യഹോ​വ​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ നമ്മളെ എന്താണു പഠിപ്പി​ക്കു​ന്നത്‌?

¹⁸ ക്രൂര​മായ ഒരു ആക്രമ​ണ​പ​രമ്പര സാത്താൻ ഇയ്യോ​ബി​നു നേരെ അഴിച്ചു​വി​ട്ടു. ദൈവ​മാണ്‌ ഇതി​ന്റെ​യെ​ല്ലാം പിന്നി​ലെന്നു വരുത്തി​ത്തീർക്കുന്ന വിധത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു സാത്താൻ പ്രവർത്തി​ച്ചത്‌. (ഇയ്യോ. 1:13-21) പിന്നെ മൂന്നു വ്യാജാ​ശ്വാ​സകർ വന്ന്‌ ഇയ്യോ​ബി​നെ വാക്കു​കൾകൊണ്ട്‌ മുറി​വേൽപ്പി​ച്ചു. അർഹിച്ച ശിക്ഷയാ​ണു ദൈവം ഇയ്യോ​ബി​നു കൊടു​ത്ത​തെന്ന രീതി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു അവരുടെ സംസാരം. (ഇയ്യോ. 2:11; 22:1, 5-10) ഇങ്ങനെ​യൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടും ഇയ്യോബ്‌ വിശ്വ​സ്‌ത​നാ​യി തുടർന്നു. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ഇയ്യോബ്‌ ചിന്തയി​ല്ലാ​തെ സംസാ​രി​ച്ചു എന്നതു ശരിയാണ്‌, എങ്കിലും യഹോവ ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ വേദന മനസ്സി​ലാ​ക്കി. (ഇയ്യോ. 6:1-3) സാത്താൻ ഒരു ഗുണ്ട​യെ​പ്പോ​ലെ പല വിധങ്ങ​ളിൽ ഇയ്യോ​ബി​നെ ക്രൂര​മാ​യി ആക്രമി​ക്കു​ക​യും വാക്കു​കൾകൊണ്ട്‌ മുറി​വേൽപ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​ട്ടും ഇയ്യോബ്‌ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ പക്ഷത്ത്‌ നിന്നു. അങ്ങേയറ്റം നിരാ​ശി​ത​നാ​യി​ട്ടും ഇയ്യോബ്‌ തന്നെ തള്ളിപ്പ​റ​ഞ്ഞില്ല എന്നതു ദൈവം ശ്രദ്ധിച്ചു. പരി​ശോ​ധ​ന​യു​ടെ കാലഘട്ടം അവസാ​നി​ച്ച​പ്പോൾ യഹോവ ഇയ്യോ​ബി​നു മുമ്പു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന സ്വത്തു​ക്ക​ളു​ടെ ഇരട്ടി കൊടു​ത്തു, 140 വർഷം​കൂ​ടെ ആയുസ്സു നീട്ടി​ക്കൊ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. (യാക്കോ. 5:11) ആ സമയത്തും ഇയ്യോബ്‌ യഹോ​വ​യോ​ടുള്ള അചഞ്ചല​ഭക്തി കാത്തു​സൂ​ക്ഷി​ച്ചു. അതു നമുക്ക്‌ എങ്ങനെ അറിയാം? ഇയ്യോബ്‌ മരിച്ച്‌ നൂറ്റാ​ണ്ടു​കൾക്കു ശേഷമാ​ണു നമ്മുടെ ആധാര​വാ​ക്യ​ത്തി​ലെ വാക്കുകൾ യഹസ്‌കേൽ എഴുതു​ന്നത്‌.

19, 20. (എ) നമുക്ക്‌ എങ്ങനെ ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ വിശ്വാ​സ​വും അനുസ​ര​ണ​വും അനുക​രി​ക്കാം? (ബി) മറ്റുള്ള​വ​രു​മാ​യി ഇടപെ​ടു​മ്പോൾ നമുക്ക്‌ എങ്ങനെ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ അനുകമ്പ അനുക​രി​ക്കാം?

¹⁹ നമുക്ക്‌ എങ്ങനെ ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ വിശ്വാ​സ​വും അനുസ​ര​ണ​വും അനുക​രി​ക്കാം? സാഹച​ര്യ​ങ്ങൾ എന്തുത​ന്നെ​യാ​യാ​ലും യഹോ​വ​യ്‌ക്കു നമ്മുടെ ജീവി​ത​ത്തിൽ മുഖ്യ​സ്ഥാ​നം നൽകാം. യഹോ​വ​യിൽ എല്ലായ്‌പോ​ഴും ആശ്രയി​ക്കാം, പൂർണ​ഹൃ​ദ​യ​ത്തോ​ടെ യഹോ​വയെ അനുസ​രി​ക്കാം. അങ്ങനെ ചെയ്യാൻ ഇയ്യോ​ബി​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ കൂടുതൽ കാരണങ്ങൾ ഇപ്പോൾ നമുക്കുണ്ട്‌. സാത്താ​നെ​യും അവന്റെ തന്ത്രങ്ങ​ളെ​യും കുറിച്ച്‌ നമുക്ക്‌ ഇന്നു ധാരാളം കാര്യങ്ങൾ അറിയാം. (2 കൊരി. 2:11) അതു​പോ​ലെ, ദൈവം കഷ്ടപ്പാട്‌ അനുവ​ദി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ കാരണം ബൈബി​ളിൽനിന്ന്‌ പ്രത്യേ​കിച്ച്‌, ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽനിന്ന്‌ നമ്മൾ മനസ്സി​ലാ​ക്കു​ന്നു. ക്രിസ്‌തു​യേ​ശു​വി​ന്റെ നിയ​ന്ത്ര​ണ​ത്തി​ലുള്ള ഒരു ലോക​ഗ​വൺമെ​ന്റാ​ണു ദൈവ​രാ​ജ്യ​മെന്നു ദാനി​യേൽപ്ര​വ​ച​ന​ത്തിൽനിന്ന്‌ നമ്മൾ പഠിച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. (ദാനി. 7:13, 14) ഈ രാജ്യം ദുരി​ത​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം അവസാ​നി​പ്പി​ക്കു​മെ​ന്നും മനസ്സി​ലാ​ക്കി.

²⁰ കഷ്ടപ്പാ​ടു​കൾ അനുഭ​വി​ക്കുന്ന സഹക്രി​സ്‌ത്യാ​നി​ക​ളോ​ടു നമ്മൾ അനുകമ്പ കാണി​ക്കേ​ണ്ട​തി​ന്റെ ആവശ്യ​വും ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ അനുഭവം എടുത്തു​കാ​ട്ടു​ന്നു. ഇയ്യോ​ബി​നെ​പ്പോ​ലെ, ചില​പ്പോൾ ചിലർ ചിന്തി​ക്കാ​തെ സംസാ​രി​ച്ചേ​ക്കാം. (സഭാ. 7:7) അപ്പോൾ അവർ മോശ​ക്കാ​രാ​ണെന്നു വിധി​യെ​ഴു​തു​ന്ന​തി​നു പകരം നമുക്ക്‌ ഉൾക്കാ​ഴ്‌ച​യും അനുക​മ്പ​യും ഉള്ളവരാ​യി​രി​ക്കാം. അങ്ങനെ ചെയ്യു​മ്പോൾ നമ്മൾ സ്‌നേ​ഹ​വും കരുണ​യും നിറഞ്ഞ നമ്മുടെ പിതാ​വായ യഹോ​വയെ അനുക​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌.​—സങ്കീ. 103:8.

21. നോഹ​യു​ടെ​യും ദാനി​യേ​ലി​ന്റെ​യും ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ​യും ജീവി​ത​ത്തിൽ 1 പത്രോസ്‌ 5:10 സത്യമാ​യി​ത്തീർന്നത്‌ എങ്ങനെ?

²¹ നോഹ​യും ദാനി​യേ​ലും ഇയ്യോ​ബും വ്യത്യസ്‌ത കാലഘ​ട്ട​ങ്ങ​ളി​ലാ​ണു ജീവി​ച്ചത്‌. അവർ നേരിട്ട പരി​ശോ​ധ​ന​ക​ളും വ്യത്യ​സ്‌ത​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ, ജീവി​ത​ത്തി​ലു​ണ്ടായ പ്രതി​സ​ന്ധി​ക​ളി​ലെ​ല്ലാം അവർ പിടി​ച്ചു​നി​ന്നു. അവരുടെ ജീവി​ത​ക​ഥകൾ പത്രോസ്‌ അപ്പോ​സ്‌ത​ലന്റെ വാക്കുകൾ നമ്മുടെ മനസ്സി​ലേക്കു കൊണ്ടു​വ​രു​ന്നു. പത്രോസ്‌ ഇങ്ങനെ എഴുതി: “നിങ്ങൾ കുറച്ച്‌ കാലം കഷ്ടത സഹിച്ച​ശേഷം, . . . അനർഹ​ദ​യ​യു​ടെ ദൈവം നിങ്ങളു​ടെ പരിശീ​ലനം പൂർത്തീ​ക​രി​ക്കും. ദൈവം നിങ്ങളെ ബലപ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും ശക്തരാ​ക്കു​ക​യും ഉറപ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യും.”​—1 പത്രോ. 5:10.

22. അടുത്ത ലേഖന​ത്തിൽ നമ്മൾ എന്തു പഠിക്കും?

²² ആ നിശ്വ​സ്‌ത​വാ​ക്കു​ക​ളി​ലൂ​ടെ തന്റെ ദാസരെ ബലപ്പെ​ടു​ത്തു​മെ​ന്നും ശക്തരാ​ക്കു​മെ​ന്നും യഹോവ ഉറപ്പു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു. ആ വാക്കുകൾ ഇന്നത്തെ ദൈവ​ജ​ന​ത്തി​നും ബാധക​മാണ്‌. യഹോവ നമ്മളെ ശക്തി​പ്പെ​ടു​ത്ത​ണ​മെ​ന്നും അങ്ങനെ സത്യാ​രാ​ധ​ന​യിൽ ഉറച്ചു​നിൽക്ക​ണ​മെ​ന്നും ആണ്‌ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ദാസരായ നമ്മളും ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്നത്‌. അതിനാൽ നോഹ​യു​ടെ​യും ദാനി​യേ​ലി​ന്റെ​യും ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ​യും വിശ്വാസവും അനുസരണവും നമുക്ക്‌ അനുക​രി​ക്കാം. യഹോ​വയെ അടുത്ത​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു വിശ്വ​സ്‌ത​രാ​യി നിൽക്കാൻ അവർക്കു കഴിഞ്ഞത്‌. വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ അവർക്ക്‌ യഹോവ തങ്ങളിൽനിന്ന്‌ പ്രതീ​ക്ഷിച്ച ‘സകലവും മനസ്സി​ലാ​യി.’ (സുഭാ. 28:5) അതെക്കു​റി​ച്ചാണ്‌ നമ്മൾ അടുത്ത ലേഖന​ത്തിൽ പഠിക്കാൻപോ​കു​ന്നത്‌. ആ കാര്യ​ത്തിൽ നമുക്ക്‌ എങ്ങനെ അവരുടെ മാതൃക അനുക​രി​ക്കാ​മെ​ന്നും നമ്മൾ പഠിക്കും.