1, 2. а) Каков би ни бил животот без Библијата? б) Што е потребно за да можеме да извлечеме целосна корист од Божјата Реч?

МОЖЕШ ЛИ да замислиш каков би ти бил животот без Библијата? Не би имал мудри совети за да те водат секој ден. Не би ја знаел вистината за Бог, за животот и за иднината. И не би знаел што направил Јехова за луѓето во минатото.

² Сепак, среќни сме што не сме во таква безнадежна ситуација. Јехова ни ја дал својата Реч, Библијата. Тој ветил дека нејзината порака ќе остане засекогаш. Апостол Петар ги цитирал зборовите од Исаија 40:8. Тој стих не се однесува конкретно на Библијата, но се применува на нејзината порака. (Прочитај 1. Петрово 1:24, 25.) Се разбира, Библијата најмногу ќе ни користи ако ја читаме на јазик што добро го разбираме. Оние што ја сакаат Божјата Реч отсекогаш биле свесни за ова. Затоа, иако наишле на големо противење и тешкотии, некои искрени луѓе низ вековите давале сѐ од себе за да ја преведат Библијата и да ја направат достапна за другите. Нивната желба била во склад со Божјата волја. Јехова сака „најразлични луѓе да се спасат и добро да ја запознаат вистината“ (1. Тим. 2:3, 4).

3. Што ќе разгледаме во оваа статија? (Види ја сликата на почетокот од статијата.)

 ³ Во оваа статија, ќе видиме како Божјата Реч опстанала и покрај 1) промените во јазиците, 2) промените на светската политичка сцена кои влијаеле врз тоа кој јазик луѓето го користеле во одреден период и 3) обидите да се спречи нејзиното преведување. Како ќе ни користи оваа статија? Таа ќе ни помогне да имаме поголемо ценење за Библијата и ќе ни ја продлабочи љубовта кон нејзиниот Автор (Мих. 4:2; Рим. 15:4).

4. а) Како се менуваат јазиците со текот на времето? б) Од каде знаеме дека за Бог ниту еден јазик не е поважен од другите, и како се чувствуваш поради тоа?

⁴ Со текот на времето, јазиците се менуваат. Зборовите и изразите можат да добијат сосема ново значење. Можеби знаеш некои такви примери во твојот јазик. Ова е случај и со древните јазици. Хебрејскиот и грчкиот јазик што ги зборуваат луѓето денес се многу различни од хебрејскиот и грчкиот на кои бил пишуван поголемиот дел од Библијата. Повеќето луѓе денес не можат да ја разберат Библијата на древните јазици на кои таа била пишувана, и затоа е потребно да користат превод од неа. Некои сметаат дека треба да ги научат хебрејскиот и грчкиот јазик од старо време за да можат подобро да ја разберат Библијата. Но, тоа можеби нема да им користи онолку колку што очекуваат. * Многу сме благодарни што целата Библија или делови од неа се преведени на преку 3.200 јазици. Јасно е дека Јехова сака луѓето од „секој народ и племе и јазик“ да извлечат корист од неговата Реч. (Прочитај Откровение 14:6.) Зарем ова не нѐ зближува со нашиот Бог, кој многу нѐ сака и не е пристрасен? (Дела 10:34).

5. Зошто е значаен преводот King James Version?

⁵ Тоа што јазиците се менуваат влијае и врз преводите на Библијата. Еден превод кој лесно се разбирал кога бил издаден, по некое време можеби нема да биде толку јасен. Таков пример е преводот King James Version, кој првпат бил издаден во 1611 год. Тој станал еден од најпознатите преводи на Библијата на англиски јазик, и извршил големо влијание врз тој јазик. Меѓутоа, во него името Јехова се појавувало само неколку пати. На повеќето места во Хебрејските списи каде што Божјето име се појавувало во изворниот текст, во преводот King James Version се користел зборот „ГОСПОД“ со големи букви. Подоцнежните изданија од овој превод исто така го користеле зборот „ГОСПОД“ со големи букви во некои стихови од Христијанските грчки списи. Со тоа, преводот King James Version покажал дека Божјето име треба да стои и во Новиот завет.

6. Зошто сме благодарни што го имаме Преводот Нов свет?

⁶ Низ вековите, јазикот што се користел во преводот King James Version станал застарен и тешко разбирлив. Истото се случило и со раните преводи на Библијата на други јазици. Затоа сме многу благодарни што го имаме Светото писмо — превод Нов свет во кое се користи современ јазик. Овој превод е достапен, во целост или делумно, на повеќе од 150 јазици. Ова значи дека повеќето луѓе во  светот можат сега да го читаат овој превод на својот јазик. Современите и јасни зборови што се користат во него помагаат пораката на Божјата Реч полесно да допре до нашето срце (Пс. 119:97). Но, она што е особено значајно е дека во Преводот Нов свет Божјето име стои на местата каде што се наоѓало во изворните списи.

7, 8. а) Зошто во третиот век пр. н.е. голем број Евреи не можеле да ги разберат Хебрејските списи? б) Што е грчката Септуагинта?

⁷ Промените на светската политичка сцена понекогаш влијаеле врз тоа кој јазик го зборувале луѓето во одреден период. И покрај тие промени, Јехова се погрижил Библијата да им биде достапна на луѓето на јазик што можеле да го разберат. На пример, првите 39 книги од Библијата биле пишувани од Евреи, односно Израелци. Прво ним им биле „доверени светите Божји објави“ (Рим. 3:1, 2). Тие ги запишале овие книги на хебрејски или на арамејски јазик. Но, до третиот век пр. н.е., многу Евреи повеќе не разбирале хебрејски. Зошто? Кога Александар Велики освоил голем дел од светот, Грчкото Царство се проширило. Како резултат на тоа, грчкиот јазик станал главен јазик во подрачјата со кои владеела Грција, и многу луѓе почнале да го зборуваат грчкиот наместо својот јазик (Дан. 8:5-7, 20, 21). Исто така, многу Евреи главно зборувале грчки, и затоа на повеќето од нив им станало тешко да ја разберат Библијата на хебрејски. Кое било решението за таа ситуација?

⁸ До средината на третиот век пр. н.е., првите пет книги од Библијата биле преведени на грчки. Подоцна, во вториот век пр. н.е. бил преведен и остатокот од Хебрејските списи. Овој превод станал познат како грчката Септуагинта. Тоа е првиот целосен превод на Хебрејските списи за кој се знае.

9. а) Како Септуагинтата и другите рани преводи влијаеле врз оние што ја читале Божјата Реч? б) Кој е твојот омилен дел од Хебрејските списи?

⁹ Благодарение на Септуагинтата, Евреите кои зборувале грчки и други луѓе можеле да ги читаат Хебрејските списи на грчки. Можеш ли да си замислиш колку биле радосни што можеле да ја слушаат и да ја читаат Божјата Реч на јазикот што го разбирале? Со текот на времето, делови од Библијата биле преведени на други јазици кои ги зборувал обичниот народ, како што се сириски, готски и латински јазик. На тој начин, сѐ повеќе луѓе можеле да ја читаат и разберат Божјата Реч, и поради тоа да ја засакаат. И тие, како и ние денес, имале свои омилени стихови од Библијата. (Прочитај Псалм 119:162-165.) Навистина, Божјата Реч опстанала и покрај промените на светската политичка сцена.

10. Зошто во времето на Џон Виклиф повеќето луѓе не можеле да ја читаат Библијата?

¹⁰ Низ годините, многу влијателни луѓе се обидувале да го спречат народот да ја чита Библијата. Но, имало и богобојазливи лица кои давале сѐ од себе за Божјата Реч да им ја направат достапна на сите. Еден од нив е Џон Виклиф кој живеел во Англија во 14 век. Тој бил цврсто уверен дека секој треба да има можност да ја чита Библијата. Меѓутоа, во негово време, повеќето луѓе во Англија никогаш  не ја чуле библиската порака на својот јазик. Библиите биле многу скапи, и секој примерок се препишувал рачно. Затоа, само малку луѓе имале сопствена Библија. Исто така, повеќето не знаеле ни да читаат. Оние што оделе во црква можеби слушале како се чита Библијата, но тешко дека нешто разбирале. Зошто? Бидејќи Црквата го користела преводот Вулгата, кој бил напишан на латински јазик. Но, во тоа време, латинскиот јазик веќе бил застарен, и затоа обичните луѓе не го разбирале. Како Јехова се погрижил тие луѓе да ја добијат Библијата на својот јазик? (Изр. 2:1-5).

11. Какво влијание извршила Библијата на Виклиф?

¹¹ Во 1382 год., Џон Виклиф и некои други луѓе ја превеле Библијата на англиски. Библијата на Виклиф станала многу популарна меѓу неговите следбеници, познати како Лоларди. Тие луѓе ја сакале Божјата Реч. Патувале пешки од село до село низ цела Англија со цел да им ја читаат Библијата на луѓето и да им даваат рачно препишани делови од неа. Со својот труд придонеле луѓето повторно да се заинтересираат за Божјата Реч.

12. Како гледало свештенството на Виклиф и на неговото дело?

¹² Каква била реакцијата на свештенството? Свештениците ги мразеле Виклиф, неговата Библија и неговите следбеници. Ги прогонувале Лолардите и ги уништиле сите примероци од Библијата на Виклиф што можеле да ги најдат. Откако Виклиф умрел, свештенството го прогласило за еретик, односно за непријател на Црквата. Се разбира, свештениците не можеле да казнат некој кој повеќе не бил жив. Сепак, ги откопале неговите коски, ги запалиле и ја фрлиле пепелта во реката Свифт. И покрај тоа, Црквата не можела да ги спречи луѓето да ја читаат и да ја разберат Божјата Реч. Во следните векови, луѓето во Европа и во други делови од светот почнале да преведуваат и да печатат делови од Библијата на јазици кои биле разбирливи за повеќето.

13. Кое ветување го исполнил Јехова, и како ова ни ја зајакнува верата?

¹³ Библијата е напишана под водство на Божјиот свет дух. Но,  преведувањето на Библијата не било вдахновено од Бог. Ова важи за Септуагинтата, Библијата на Виклиф, King James Version и за кој и да било друг превод на Библијата. Сепак, ако размислиме како биле направени овие преводи, сфаќаме дека токму како што ветил Јехова, неговата Реч опстанала. Ова ни ја зајакнува верата дека ќе се исполни и сѐ друго што ветил Јехова (Ис. Нав. 23:14).

14. Како Библијата ни ја продлабочува љубовта кон Јехова?

¹⁴ Кога дознаваме како Јехова ја заштитил својата Реч, нашата вера во него се зајакнува и нашата љубов кон него се продлабочува. * Но, зошто воопшто Јехова ни ја дал Библијата и зошто ветил дека таа ќе опстане? Бидејќи тој има голема љубов кон нас и сака да нѐ поучува да го правиме она што е за наше добро. (Прочитај Исаија 48:17, 18.) Тоа нѐ поттикнува и нас да му возвратиме на неговата љубов и да ги слушаме неговите заповеди (1. Јов. 4:19; 5:3).

15. Што ќе разгледаме во следната статија?

¹⁵ Ние многу ја сакаме Божјата Реч, и затоа сакаме да извлечеме најголема корист од неа додека ја читаме. Како може да успееме во тоа? Како можеме да им помогнеме на луѓето во службата да стекнат ценење за Библијата? Како можат оние што држат говори секогаш да поучуваат на темел на Божјата Реч? Одговорот на овие прашања ќе го добиеме во следната статија.