Библийын текстше вашталтын мо?
Уке. Акрет кидвозыш-влакым таҥастарымаш теве мом ончыкта: Библийым икмыняр тӱжем ий мучко вашкен локтылалтше материалыш кусарен возеныт гынат, тудо, каласаш лиеш, вашталтыде кодын.
Библийым кусаркалыше-влак йоҥылышым ыштен огытыл манын каласаш лиеш мо?
Тачысе кечылан тӱжем дене акрет Библий кидвозыш-влакым мумо. Нунын гыч южыжо икте-весе деч ойыртемалтеш. Тиде ончыкта: кусаркален возымо годым возышо-влак йоҥылышым ыштеныт. Шукыж годым тыгай ойыртем-влак кугу огытыл да текстын смыслжым огыт вашталте. Но тыгак икмыняр кугу ойыртем мумо лийын. Нунын гыч южыжо Библийын текстшым лӱмын вашталташлан ыштыме лийын. Кок примерым ончен лектына:
1 Иоаннын 5:7 почеламутым Библийын южо тошто кусарымаште тыге возымо: «Пылпомышто кум таныклыше уло: Ача, Шомак да Святой Шӱлыш, да нине кумыт икте улыт». Но ӱшанаш лийше кидвозыш-влак ончыктат: оригинал текстыште тыгай мут-влак лийын огытыл — нуным варарак ешареныт a. Сандене Библийын кызытсе кусарымаш-влакыште тыгай мут-влак огыт вашлиялт.
Юмын лӱмжӧ акрет Библий кидвозышлаште икмыняр тӱжем гана вашлиялтеш. Но Библийын шуко кусарымаште лӱм олмеш титул-влакым возымо, мутлан, «Господь», «Юмо».
Ончыкыжым эше вес йоҥылыш-влак мумо огыт лий манын, ме кушеч палена?
Тачысе кечылан пеш шуко кидвозыш-влакым муыныт, сандене йоҥылышым муаш куштылгырак b. Чыла нине кидвозыш-влакым таҥастарен, кызытсе Библийын чын улмыжо нерген мом каласаш лиеш?
Еврей йылме дене Возымаш нерген ойлен (тыгак тудым «Тошто Сугынь» манме), Уильям Грин шанчыеҥ теве мом палемден: «Пеҥгыдын каласаш лиеш, эше ик ожнысо произведеният тынар чын кусарыме лийын огыл».
Христиан грек йылме дене Возымаш шотышто (тыгак тудым «У Сугынь» манме) Фридерик Брюс библеист возен: «У Сугыньын чын улмыжым пеҥгыдемдыше шуко доказательстве уло. А акретсе классический произведений-влакым налаш гын, нуным пеҥгыдемдыше доказательстве-влак шагалрак улыт. Но нине произведений-влак шотышто нигӧнат кокыте шонымаш огеш лек».
Библий кидвозыш-влакым шымлыше Фредерик Кеньон тыгай иктешлымашым ыштен: «Библийым кидышкыже налын, айдеме пеҥгыдын ӱшанен кертеш: тудо чынжымак Юмын Мутшым куча, кудыжо тукым гыч тукымыш куснен да шуко шӱдӧ ий эртымеке мемнан жап марте вашталтыде аралалт кодын».
Библийын текстше вашталтын огыл манын ӱшанаш, могай эше амал-влак улыт?
Библийын южо ужашыштыже Юмын калыкын ыштыме кугу сулык нерген возымо c. Еврей да христиан кусаркалыше-влак нине каласкалымаш-влакым вашталтен огытыл (Числа 20:12; 2 Самуила 11:2—4; Галат-влаклан 2:11—14). Тылеч посна, Библий каласкала, кузе иудей-влак колыштдымашыштлан кӧра судитлыме лийыныт. Тыгак тудо еҥ-влакын шонен лукмо туныктымашыштым чынышке луктеш. Тидымат кусаркалыше-влак вашталтен огытыл (Осия 4:2; Малахия 2:8, 9; Матфейын 23:8, 9; 1 Иоаннын 5:21). Нине каласкалымаш-влакым вашталтыде возымышт ончыкта: нине кусаркалыше-влаклан ӱшанаш лиеш, да нуно Юмын Мутшым келгын пагаленыт.
Библийым возаш еҥ-влакым Юмо кумылаҥден гын, тушто возымым вашталтымаш деч арален кодашлан тудо чылажымат ыштышаш огыл мо? d (Исаия 40:8; 1 Петрын 1:24, 25) Юмын шонымыжо почеш Библий ожно илыше еҥ-влаклан гына огыл пайдам кондышаш ыле, но кызытат илыше еҥ-влаклан пайдале лийшаш (1 Коринфян-влаклан 10:11). Библийыште тыге возымо: «Возымашын шочыктымо чытымаш ден кумылаҥдымашлан кӧра ӱшанна лийже манын, мом ончыч возымо, чылажат мемнам туныкташлан возымо» (Римлян-влаклан 15:4).
Иисус ден тунемшыже-влак Еврей йылме дене Возымашын кидвозыш-влак гыч цитате-влакым кучылтыныт, да текст вашталтыде кодын манын, нунын кокыте шонымашыштат лийын огыл (Лукан 4:16—21; Апост. пашашт 17:1—3).
a Тыгай мут-влак Синай кодексыште, Александрий кодексыште, 1209-ше ийын Ватикан кидвозышышто, латин Вульгатын оригинал текстыштыже, Филоксенов ден Гераклий сирий кусарымаш-влакыште да тыгак сирий Пешиттыште уке улыт.
b Мутлан, У Сугыньын, але Христиан грек йылме дене Возымашын, 5 000 утла грек кидвозыш мумо лийын.
c Библийыште Юмын служитлышыже-влак нерген возымо огыл, пуйто нуно сулыкдымо еҥ-влак улыт. Тушто ойлалтеш: «Сулыкым ыштыдыме ик айдемат уке» (1 Царей 8:46).
d Библий дене келшышын, Юмо Библийыште возымо кажне мутым диктоватлен огыл, но тиде книгам возышо еҥ-влакын шонымашыштым виктарен (2 Тимофейлан 3:16, 17; 2 Петрын 1:21).