1. Ñe jej kwal̦o̦k naan, ewi wãween ad maroñ kõjerbal jar eo an Jijej ilo Matu 6:9-13?

 ELÕÑ armej relukkuun kiili naan ko ilo jar eo ilo bokin Matu 6:9-13. Ñe jej kwal̦o̦k naan, jej kõjerbal naan ko ilo jar in ñan katakin armej ro bwe Aelõñ eo ej juon kien jãn Anij me enaaj ukot lal̦ in bwe en juon pedetaij. Jej bar kõjerbal naan ko me rej ba “en kwõjarjar etam̦” ñan kaalikkar bwe ewõr etan Anij im jej aikuj watõk bwe eokkwõjarjar etan.​—Matu 6:9.

2. Etke jejel̦ã bwe Jijej ear jab kõn̦aan bwe jen ãliji naan ko ilo jar eo an aolep iien ñe jej jar?

² Jijej ear ke kõn̦aan bwe jen ãliji naan ko ilo jar in aolep iien ñe jej jar, ãinwõt an elõñ armej kõm̦m̦ane? Ear jab. Jijej ear ba: “Ñe kom̦ij jar, kom̦win jab ãlij pata.” (Matu 6:7) Bar juon iien, ke ear katakin rũkal̦oor ro an kilen jar, ear jar kõn ejja jar in wõt bõtab ear jab ãliji ejja naan ko wõt. (Luk 11:1-4) Kõn men in, Jijej ear kwal̦o̦k jar in ñan katakin  kõj bwe jen jel̦ã ta ko jej aikuj jar kaki.

3. Ta kajjitõk ko kwõmaroñ kajjitõk ippam̦ make kaki ilo am̦ katak kõn jar eo an Jijej?

³ Ilo katak in im katak eo tok juon, jenaaj katak kõn jar eo an Jijej. Ilo ad katak kõn men in, kajjitõk ippam̦ make im ba, ‘Ewi wãween an jar in maroñ jipañ eõ bwe en em̦m̦anl̦o̦k aõ jar?’ Im kajjitõk eo el̦apl̦o̦k an aorõk in ej, ‘Ij ke mour ekkar ñan jar in an Jijej?’

4. (1) Naan kein “Jememwõj” rej kakeememej kõj kõn ta? (2) Ewi wãween an Jeova ãinwõt Jemãd?

⁴ Jijej ear jino jar eo an ilo an ba, “Jememwõj.” Men in ej kakeememej kõj bwe Jeova ej Jemãn aolep rũttõmak ro m̦õttad ipel̦aakin lal̦ in. (1 Piter 2:17) Jeova ej Jemãn rũkkapit ro kõnke em̦õj an bõk er bwe en nejin. (Rom 8:15-17) Ro renaaj mour indeeo ilo lal̦ in remaroñ bar kũr Jeova bwe ej ‘Jemãer.’ Etke? Kõnke Jeova ear lel̦o̦k mour ñan er im ej kwal̦o̦k an yokwe er ilo an jipañ er kõn aikuj ko aer. Rein naaj n̦aetaer “ro nejin Anij” ãlikin aer weeppãn im tiljek wõt ñan Jeova ãlikin mãlejjoñ eo ãliktata.​—Rom 8:21; Revelesõn 20:7, 8.

5, 6. (1) Ta menin lel̦o̦k eo em̦m̦antata rũtto ro remaroñ lel̦o̦k ñan ajri ro nejier? (2) Ta eo ajri ro rej aikuj make kõm̦m̦ane kõn menin lel̦o̦k in aer jãn jemãer im jineer? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

⁵ Jemãn im jinen ajri ro rej lel̦o̦k ñan ajri ro nejier juon menin lel̦o̦k ñe rej jipañ er ñan mel̦el̦e bwe Jeova ej Jemãer ilañ im ñe rej katakin er ñan jar ñan Jeova. Juon eo ej jerbalin lol̦o̦k eklejia ilo South Africa ej ba: “Jãn raan eo ke ledik ro nejũm̦ro rar l̦otak, ikõn jar ippãer aolep boñ ijello̦kun wõt ñe ijjab pãd m̦weo. Ledik ro nejũm̦ro rekõn ba bwe rejjab keememej aolep naan ko ikõn kõjerbali ilo jar ko aõ. Bõtab, rej keememej wõt eñjake ko rekõn bũki im aer kile bwe iien eo jej jar im bwebwenato ippãn Jemãd Jeova ej juon iien eokkwõjarjar. Ej bar juon iien me rej eñjake aer aenõm̦m̦an. Ke rar jino jel̦ã jar, ikõn rõjañ er bwe ren kwal̦o̦k ainikien aer jar bwe in roñ wãween aer kwal̦o̦k l̦õmn̦ak im eñjake ko aer ñan Jeova. Men in ear juon iien em̦m̦an ñan aõ jel̦ã kõn ta ko repãd ilo bũrueer. Ilo wãween in, imaroñ jipañ er ñan kobaik ilo jar ko aer men ko raorõk ilo jar eo an Jijej bwe en l̦apl̦o̦k mel̦el̦ein im pedpedin jar ko aer.”

⁶ Ledik ro nejin em̦m̦aan in rar wõnm̦aanl̦o̦k im epaakel̦o̦k wõt Jeova ilo aer rũttol̦o̦k. Em̦õj kiiõ aer m̦are im rej kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aaer im karejar ñan Jeova ippãn l̦õm̦aro pãleer. Menin lel̦o̦k eo em̦m̦antata rũtto ro remaroñ lel̦o̦k ñan ajri ro nejier ej ilo aer jipañ er ñan jino juon jem̦jerã epaak ippãn Jeova. Bõtab, ajri ro make rej aikuj kõjparok im dãpij jem̦jerã eo aer epaak ippãn Jeova.​—Sam 5:11, 12; 91:14.

7. Ta jeraam̦m̦an eo ewõr ippãd, im ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane?

⁷ El̦ap ad jeraam̦m̦an bwe jejel̦ã etan Anij im bwe jej jutak kõn etan. (Jerbal 15:14; Aiseia 43:10) Eñin unin jej jar bwe ‘en kwõjarjar etan’ Anij. Ad jar kõn men in ej kõm̦akũt kõj bwe jen kajjitõk  ippãn Jeova ñan jipañ kõj bwe jen kõjparok bwe jen jab ba ak kõm̦m̦ane jabdewõt men me enaaj kananaik ãt eo etan eokkwõjarjar. Jejjab aikuj ãinwõt ro ilo tõre ko an rijjilõk ro me rar jab kõm̦m̦ani men ko me rar katakin armej ro bwe ren kõm̦m̦ani. Paul ear jeje ñan rein im ba: “Rej blaspim etan Anij ippãn riaelõñ ko kõn kom̦.”​—Rom 2:21-24.

8, 9. Ewi wãween an Jeova jipañ ro me rekõn̦aan kokkwõjarjar etan? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

⁸ Jej lukkuun kate kõj ñan kokkwõjarjar etan Jeova. Juon jeid im jatid kõrã ilo Norway me ear mej l̦eo pãleen ke ear ruo an l̦adik eo nejierro iiõ, ear ba: “Ear juon iien elukkuun pen ilo mour e aõ. Iar jar aolep raan, enañin aolep awa, ñan kajjioñ kakajoor ña bwe in jab kõtl̦o̦k bwe Setan en kananaik Jeova ilo aõ kõm̦m̦ani pepe ko rejjab jim̦we ak jab tiljek ñan Jeova. Iar kõn̦aan kokkwõjarjar etan Jeova, im iar kõn̦aan bwe l̦adik eo nejũ en bar loe jemãn ilo naaj Pedetaij.”​—Jabõn Kõnnaan 27:11.

⁹ Jeova ear ke uwaake jar ko an? Aet. Ilo an kar ekkeini an pãd ippãn ro jein im jatin ilo eklejia eo, men in ear kakajoore. L̦alem iiõ tokãlik, kõrã in ear m̦areik juon iaan em̦m̦aan ro me rej lale eklejia eo. Im l̦adik eo nejin em̦õj an peptaij im 20 an iiõ kiiõ. Kõrã in ej ba: “El̦ap aõ m̦õn̦õn̦õ bwe l̦eo ippa ear jipañ ña lale l̦adik eo nejũ.”

10. Ewi wãween an Anij naaj kõm̦m̦an bwe en lukkuun kwõjarjar etan ñan indeeo?

¹⁰ Jeova enaaj kõm̦m̦an bwe en lukkuun kwõjarjar etan ñan indeeo ñe enaaj jol̦o̦k aolep ro me rejjab kabuñbũruon im rejjab kõn̦aan bwe en aer Rũtõl. (Riit Ezekiel 38:22, 23.) Ilo naaj tõre en̦, aolep armej renaaj bar weeppãn, im aolep ro ilañ im ilal̦ renaaj karejar ñan Jeova im kokkwõjarjar etan. Im Jemãdwõj ilañ, eo el̦ap an yokwe enaaj “irooj ioon men otemjej.”​—1 Korint 15:28, UBS.

11, 12. Ilo kar iiõ eo 1876, ta eo Jeova ear jipañ armej ro an bwe ren mel̦el̦e kake?

¹¹ M̦okta jãn an Jijej kar jepl̦aak ñan lañ, rũkal̦oor ro an rar kajjitõk ippãn im ba: “Irooj, kwõj bar kajutak Aelõñ eo ilo Israel kiiõ ke?” Bõtab, Jijej ear uwaake er im ba bwe ejjañin iien bwe ren jel̦ã ñããt eo me Aelõñ eo an Anij enaaj jino tõl. Ear jiroñ rũkal̦oor ro an ñan l̦õmn̦ak wõt kõn jerbal eo eaorõk, ej jerbal in kwal̦o̦k naan. (Riit Jerbal 1:6-8, UBS.) Bõtab, ear katakin er ñan jar bwe Aelõñ eo an Anij en itok im bwe ren reim̦aanl̦o̦k ñane. Eñin unin jej bar jar bwe Aelõñ eo en itok.

¹² Ke ear epaaktok iien an Jijej jino tõl ilañ, Jeova ear jipañ armej ro an ñan mel̦el̦e ñããt eo men in enaaj wal̦o̦k. Ilo kar iiõ eo 1876, Charles Taze Russell ear je juon katak etan “Iien ko an Riaelõñ ko: Ñããt Enaaj Jem̦l̦o̦k?” Ear kõmel̦el̦e im ba bwe “jiljilimjuon iien ko” me rej wal̦o̦k ilo kanaan eo an Daniel ejjel̦o̦k oktak jãn “iien ko an riaelõñ ko” me ej wal̦o̦k ilo kanaan eo an Jijej. Katak in ej kwal̦o̦k bwe iien kein renaaj kar jem̦l̦o̦k ilo iiõ eo 1914. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.)​—Daniel 4:16; Luk 21:24.

13. (1) Ta eo ear wal̦o̦k ilo kar iiõ eo 1914? (2) Aolep men ko rar wal̦o̦k jãn kar iiõ eo 1914 rej kam̦ool ta?

 ¹³ Ilo iiõ eo 1914, ear jino wal̦o̦k tarin̦ae ilo Europe im ejjabto tokãlik ear wal̦o̦k Pata eo an Lal̦ Kein Kajuon. Kõn wõt pata in, ear wõr ñũta. Im ilo jem̦l̦o̦kin pata eo ilo iiõ eo 1918, ear wal̦o̦k juon kain nañinmej im ear m̦an elõñ armej ro ipel̦aakin lal̦ in. Ear l̦apl̦o̦k oran armej ro rar mej jãn nañinmej in jãn oran armej ro rar mej jãn pata eo. Aolep men kein rej m̦õttan ‘kakõl̦l̦e eo’ Jijej ear kwal̦o̦ke. Kakõl̦l̦e eo ear kam̦ool bwe em̦õj an Jijej jino Kiiñ ilañ ilo kar iiõ eo 1914. (Matu 24:3-8; Luk 21:10, 11) Ilo kar iiõ eo 1914, Jijej ear “bõk anjo̦ im wõnm̦aanl̦o̦k bwe en bõk anjo̦.” (Revelesõn 6:2) Jijej ear jolal̦tak Setan im enjel̦ ro an renana. Ãlikin men in, ear jino jejjet kitien kanaan eo me ej ba: “Wo ñan ãne im lo̦meto, bwe tepil̦ ear wanlal̦wõj ñan kom̦, im el̦ap an illu, bwe ejel̦ã jidik wõt iien ippãn.”​—Revelesõn 12:7-12.

14. (1) Etke jej jar bwe Aelõñ eo an Anij en itok? (2) Ta jerbal eo eaorõk jej aikuj kõm̦m̦ane kiiõ?

¹⁴ Kanaan eo ilo bokin Revelesõn jebta 12 ej jipañ kõj ñan mel̦el̦e etke men ko renana rar jino wal̦o̦k ilo lal̦ in jãn tõre eo Jijej ear jino Kiiñ ilo Aelõñ eo an Anij. Meñe Jijej ej tõl ilañ, ak Setan ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im tõl ijin  ioon lal̦. Bõtab, ejjabto jãn kiiõ Jijej enaaj “wõnm̦aanl̦o̦k bwe en bõk anjo̦” ilo an naaj jol̦o̦k aolep men ko renana jãn lal̦ in. M̦ae tõre en̦, jen jar bwe Aelõñ eo an Anij en itok, im poub wõt ilo jerbalin kwal̦o̦k naan kõn Aelõñ eo. Jerbal in ad ej kajejjet kitien kanaan eo an Jijej ke ear ba: “Naaj kwal̦o̦k gospel in an aelõñ in lañ iaolepen lal̦ kõn menin kõnnaan ñan aelõñ otemjel̦o̦k, ilo iien eo enaaj itok jem̦l̦o̦kin.”​—Matu 24:14.

15, 16. Ebwe wõt ke ñan ad jar bwe ankilaan Anij en jejjet ijin ioon lal̦? Jouj im kõmel̦el̦e.

¹⁵ Enañin 6,000 iiõ ko remootl̦o̦k, ankilaan Anij ear jejjet ijin ioon lal̦. Eñin unin Jeova ear ba bwe men otemjej rar “kanooj em̦m̦an.” (Jenesis 1:31) Ak Setan ear jum̦ae, im jãn tõre eo ñan kiiõ elõñ armej ro rejjab kõm̦anm̦an ankilaan Anij. Bõtab, rainin elõñl̦o̦k jãn 8 milien armej ro rej karejar ñan Jeova. Rej jar bwe ankilaan Anij en jejjet ijin ioon lal̦, im rej bar kõm̦anm̦an ankilaan Anij. Armej rein rej mour ilo wãween eo me ej kabuñbũruon Anij, im rej kijejeto ilo aer katakin ro jet kõn Aelõñ eo.

¹⁶ Ñan waanjoñak, juon jeid im jatid mijinede 80 an iiõ me ej jokwe ilo Africa im ear peptaij ilo 1948 eo, ej ba: “Enañin aolep iien ij jar bwe ro me rejjañin jel̦ã kõn m̦ool eo ren katak im jel̦ã kõn Jeova m̦okta jãn an ejjel̦o̦k iien. Bareinwõt, ñe ij itõn kwal̦o̦k naan ñan juon armej, ij kajjitõk kõn mãlõtlõt bwe in jel̦ã kilen kõm̦akũt bũruon armej eo. Ij bar jar bwe Jeova en kajeraam̦m̦an kõj ilo ad kate kõj joñan wõt ad maroñ ñan jipañ ro me rej katak kõn E.” Kõrã in jeid im jatid em̦õj an jipañ elõñ armej ro ñan katak kõn Jeova. Ewõr ke rũtto ro jet kwõjel̦ã kake er me relukkuun kijejeto ilo aer kõm̦anm̦an ankilaan Jeova?​—Riit 2 Korint 12:15.

17. Ta l̦õmn̦ak n̦e am̦ kõn men ko Jeova enaaj kõm̦m̦ani ilju im jekl̦aj ñan armej ro im lal̦ in?

¹⁷ M̦ae tõre en̦ me Jeova enaaj jol̦o̦k aolep rũkõjdat ro an jãn lal̦ in, jej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im jar bwe ankilaan en jejjet. Innem, lal̦ in enaaj erom juon pedetaij im bilien armej ro renaaj bar mour. Jijej ear ba bwe “awa ej itok, ilo eo ro otemjej rej pãd ilo lõb ko, renaaj roñ ainikien, Im naaj diwõjtok.” (Jon 5:28, 29) Pijaikl̦o̦k m̦õk joñan ad naaj m̦õn̦õn̦õ ñe jenaaj karwaineneiktok ro rejitõnbõro ippãd me rar mej! Anij ‘enaaj kõm̦õrãik jãn mejãd dãnnin kõmjaal̦al̦ otemjej.’ (Revelesõn 21:4) Enañin aolep ro me renaaj bar jerkak jãn mej ej “ro renana,” ro me rar jab katak m̦ool eo kõn Jeova im Jijej. Jenaaj m̦õn̦õn̦õ in katakin er kõn ankilaan Anij bwe ren maroñ “mour indeeo.”​—Jerbal 24:15, UBS; Jon 17:3.

18. Ta men ko el̦aptata an armej ro aikuji?

¹⁸ Ñe Aelõñ eo an Anij enaaj itok, enaaj kokkwõjarjar etan Anij im aolep armej ro ipel̦aakin lal̦ in renaaj bõrokuk ippãn doon im kabuñ ñan E. Uwaakin kajjitõk ko jilu ilo jar eo an Jijej rej men ko el̦aptata an armej ro aikuji. Ilo naaj katak in tok juon, jenaaj etale aikuj ko jet raorõk Jijej ear katakin kõj bwe jen jar kaki.