KE ANTOINE SKALECKI ear dik, ear wõr juon kidia me ekkã an kõjerbale ñe ej jerbal. Ekõn kõjerbal kidia in ñan ebbõk mãlle jãn juon jikin jerbal me ej pãd ium̦win bwidej. Ijin me ej ebbõk mãlle jãne ej 1,600 ne m̦wilal̦in. Jemãn Antoine ear jerbal in kappok mãlle ilo jikin ko ium̦win bwidej. Bõtab, ear jorrããn ke ear rõm̦ jikin eo ear jerbal ie, im ear jab bar maroñ jerbal. Kõn men in, baam̦le eo ear kõm̦m̦an bwe Antoine en jerbal ilo jikin kappok mãlle ko, 9 awa ilo kajjojo raan. Juon iien, Antoine ebaj wõt mej ke ear rõm̦ ijo ear jerbal ie.

Antoine ear juon iaan ajri ro rar l̦otak ilo France ilo kar 1920 jim̦a ko ñan 1930 jim̦a ko, im jineer im jemãer rar jãn aelõñin Poland. Etke armej in Poland rar em̦m̦akũt ñan France? Eokwe, ke ear jem̦l̦o̦k pata eo kein kajuon, ear kanooj lõñ armej ilo Poland, im men in ear juon apañ el̦ap. Bõtab, ilo aelõñin France ekar mej elõñl̦o̦k jãn 1 milien em̦m̦aan ro ilo kar pata eo im rar lukkuun aikuj rijerbal ñan jikin kappok mãlle ko. Innem, ilo kar Jeptõm̦ba 1919 eo, aelõñ kein ruo rar kõm̦m̦ane juon kon̦ bwe armej ro jãn aelõñ ko aer remaroñ em̦m̦akũt ñan aelõñ kein. Im ilo kar iiõ eo 1931, oran aolep armej in Poland ro ilo France ear tõpar joñan in 507,800, im elõñ iaaer rar mour ilo jikin ko ituiõñ me elõñ jikin kappok mããl ie.

Rijerbal ro jãn Poland me rar em̦m̦akũt ñan France rar bõkl̦o̦k ippãer m̦anit ko aer, ekoba m̦antin kabuñ ko aer. Antoine, eo im 90 an iiõ kiiõ ej ba: “L̦al̦l̦ap eo jim̦m̦aõ etan Josep, ekõn kõmel̦el̦e kõn kobban eoon ko ilo Baibõl̦ me ear katak jãn jemãn.” Ilo aolep Jabõt, aolep baam̦le ko me rej jãn Poland rej kõn̦ak nuknuk ko aer rem̦m̦antata im etal ñan im̦õn jar ko aer ãinwõt aer kõn kõm̦m̦ane ke rar pãd ilo ijo jikier. Ear jab em̦m̦an men in ippãn jet iaan armej in France.

Ilo juon jikin etan Nord-Pas-de-Calais, ear lõñ armej in Poland ro rar jino katak ippãn Rũkkatak Baibõl̦ ro me er eo m̦oktata rar kijejeto ilo jerbalin kwal̦o̦k naan jãn kar iiõ eo 1904. Tokãlik, ilo kar iiõ eo 1915, Naan in Keeañ eo ear jino bũriin ilo kajin Poland kajjojo allõñ. Im bok eo me jej kiiõ n̦aetan Awake!, ear jino wõr ilo kajin in ilo iiõ eo 1925. Elõñ baam̦le ko rar lukkuun m̦õn̦õn̦õ kõn katak ko ilo bok kein, ekoba bok eo etan The Harp of God ilo kajin Poland.

Antoine im baam̦le eo an rar jino roñ kõn Rũkkatak Baibõl̦ ro jãn juon iaan em̦m̦aan ro jein ak jatin jinen me ear jino kobal̦o̦k ilo kweilo̦k ko ilo iiõ eo 1924. Ejja  iiõ eo wõt, ilo juon bukwõn etan Bruay-en-Artois, Rũkkatak Baibõl̦ ro rar kõm̦m̦ane kweilo̦k el̦ap eo aer m̦oktata ilo kajin Poland. Juon allõñ tokãlik ilo ejja bukwõn in wõt, juon rũkõnono jãn ra eo el̦ap etan Joseph F. Rutherford ear kõm̦m̦ane juon kweilo̦k im 2,000 armej ro rar kobal̦o̦k ilo iien in. Ke Rutherford ear lo bwe enañin aolep armej ro rar armej in Poland, ear ba: “Jeova ear bõktok kom̦ ñan France bwe kom̦win katak kõn m̦ool eo. Kiiõ, kom̦ kab ro nejimi kom̦ij aikuj jipañ armej in France! Jerbalin kwal̦o̦k naan ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im Jeova enaaj kõm̦m̦an bwe en lõñl̦o̦k wõt rukwal̦o̦k naan ro.”

Jeova Anij ear kõm̦m̦an bwe en lõñ rukwal̦o̦k naan! Kũrjin ro jãn aelõñin Poland rar lukkuun kijejeto in kwal̦o̦k naan ãinwõt aer kar niknik im kate er ilo jerbalin kappok mãlle! Im jet iaaer rar jepl̦aak ñan ijoko jikier ilo Poland bwe ren katakin ro jet kõn m̦ool eo. Teofil Piaskowski, Szczepan Kosiak, im Jan Zabuda rar jet iaan ro rar em̦m̦akũt jãn France bwe ren kajeeded nuuj eo em̦m̦an ñan jikin ko elõñ armej ie ilo Poland.

Bõtab, ear lõñ armej in Poland ro rar pãdwõt ilo France ippãn RiFrance ro jeier im jatier im jipañ er ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Ilo kar kweilo̦k el̦ap eo ilo iiõ eo 1926, ilo Sin-le-Noble ear wõr 1,000 ro me rar pãd ilo kweilo̦k eo ilo kajin Poland, im ear wõr 300 ro me rar pãd ilo kweilo̦k eo ilo kajin France. Yearbook eo an 1929 ej kõmel̦el̦e im ba bwe “ilo kar iiõ in ear wõr 332 RiPoland ro rar peptaij.” M̦okta jãn an kar jino Pata eo an Lal̦ Kein Karuo, ekar wõr 84 eklejia ko ilo France, im 32 iaaer rar eklejia ko an RiPoland ro.

Ilo kar 1947 eo, elõñ Ri Kõnnaan ro an Jeova rar jepl̦aak ñan Poland kõnke kien eo aer ear bar kamaroñ er bwe ren ro̦o̦l. Meñe rein rar jepl̦aak ñan Poland ak tokjãn jerbal ko aer im ko an ro jeier im jatier ilo France rar lukkuun alikkar kõnke ear lõñl̦o̦k rukwal̦o̦k naan ro ilo iiõ eo. Im ekar lukkuun lõñl̦o̦k wõt oraer jãn kar iiõ eo 1948 ñan 1950! Ilo kar 1948 eo, ra eo ilo France ear karõk bwe en jino wõr em̦m̦aan ro rej lol̦o̦k eklejia ko ñan jipañ rukwal̦o̦k naan kããl rein. Kar kããlõt 5 em̦m̦aan bwe ren kõm̦m̦ane jerbal in, im 4 iaan rein rar RiPoland, im Antoine Skalecki ear juon iaan rein.

Elõñ iaan Ri Kõnnaan ro an Jeova ilo France rej likũt wõt etan baam̦le ko aer ak ro jim̦m̦aer jãn Poland ilo ãt ko etaer. Rein jibwier im jim̦m̦aer rar kijejeto ilo aer kar jerbal ilo jikin kappok mãlle ko im ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Rainin, elõñ ro me rej em̦m̦akũtl̦o̦k ñan France rej katak kõn m̦ool eo ilo aelõñ in. Meñe rukwal̦o̦k naan rein jãn aelõñ ko jet rej jepl̦aak ñan aelõñ ko aer ak pãdwõt ijin, rej kijejeto im l̦oore joñak ko an ro jibwier im jim̦m̦aer ilo aer kar kwal̦o̦k kõn ennaan eo em̦m̦an kõn Aelõñ eo.​—Bwebwenato ko an Doulul in Ad jãn France.