1, 2. Ta menin kabwilõñlõñ eo Piter in Jon rar kõm̦m̦ane iturin juon iaan wõrwõrin tampel̦ eo?

 ERAELEP, im al̦ ej rome jarlepju in armej ro. Ri-Ju ro retiljek im ri-kal̦oor ro an Christ rej itok ñan tampel̦ eo. Ejjabto jãn iien in enaaj jejjet “iien jar” eo. a (Jrb. 2:46; 3:1) Ibwiljin jarlepju eo, Piter im Jon rej etal ñan juon iaan wõrwõr in tampel̦ eo etan Aiboojoj. Jikin in elukkuun kauwaroñroñ kõnke armej ro rej etetal im rej kõnono ippãn doon. Bareinwõt, ewõr juon em̦m̦aan ejjab maroñ etetal im ej kõn̦tããk jããn. Ekar 40 jim̦a an iiõ im ear jaje etetal jãn ke ear l̦otak.​—Jrb. 3:2; 4:22.

² Ilo an Piter im Jon epaakel̦o̦k em̦m̦aan in ejaje etetal, ej kõn̦tããk jããn ippãerro. Rijjilõk ro rej bõjrak ippãn em̦m̦aan in, innem em̦m̦aan in ej kalimjek erro, im kõjatdikdik bwe renaaj lel̦o̦k jããn ñane. Piter ej ba ñane: “Ejjel̦o̦k jelba im gold ippa, bõtab inaaj lewaje men eo ewõr ippa. Ilo etan Jesus Christ ri-Nazeret, kwõn etetal!” Baj pijaikl̦o̦k m̦õk an jarlepju eo lukkuun bwilõñ im l̦o̦kjenaer ke Piter ej jibwe pein em̦m̦aan eo ear jaje etetal, im ilo iien eo jinointata ilo mour eo an, em̦m̦aan in ear kajju jutak! (Jrb. 3:6, 7) Pijaikl̦o̦k m̦õk an em̦m̦aan in kalimjek neen im ej kab jino etetal! Jejjab bwilõñ kõn an em̦m̦aan in ekkãke ilo an m̦õn̦õn̦õ im kõl̦l̦aaj ainikien ilo an nõbar Anij!

3. Ta menin lel̦o̦k eo el̦aptata im aorõktata me em̦m̦aan eo kar kõmouri im jarlepju eo remaroñ bõke?

³ Jarlepju in armej ro rar lukkuun m̦õn̦õn̦õ im rar kijooror in ettõrl̦o̦k ñan ippãn Piter im Jon ilo ettõñaak eo an Solomon. Ilo ejja ijin wõt me Jesus ear bar katakin armej ie, Piter ear kõmel̦el̦eik jarlepju eo kõn wãween an kar menin kabwilõñlõñ in maroñ wal̦o̦k. (Jon 10:23) Ear lel̦o̦k ñan jarlepju eo im em̦m̦aan eo ear kõmouri juon menin lel̦o̦k me el̦apl̦o̦k an aorõk jãn jelba im gold im el̦apl̦o̦k an aorõk jãn jeraam̦m̦an eo ñan lukkuun ãjmour. Menin lel̦o̦k in ej jeraam̦m̦an eo ñan aer maroñ ukel̦o̦k, bwe Jeova en jeorl̦o̦k jerawiwi ko aer, im bwe ren maroñ erom  ri-kal̦ooran Jesus Christ, eo me Jeova ear jitõñe bwe en “ri-Tõl eo El̦ap im ej tõl armej ñan mour.”—Jrb. 3:15.

4. (1) Ãlikin an kar Piter im Jon kõmour em̦m̦aan eo, ta eo armej ro el̦ap maroñ im kajoor ippãer rar kajjioñ kõm̦m̦ane? (2) Ta kajjitõk ko ruo jenaaj uwaaki?

⁴ Ekar baj juon raan ekanoojin em̦m̦an! Ewõr juon armej em̦õj kõmouri ilo raan in im emaroñ etetal kiiõ. Im ebar lõñ to̦ujin armej ro me kar lel̦o̦k juon iien epel̦l̦o̦k ñan aer maroñ ãjmour ilo tõmak bwe ren maroñ karejar ñan Anij ilo wãween eo ej buñbũruon kake. (Kol. 1:9, 10) Bareinwõt kõn wõt men ko rar wal̦o̦k ilo raan eo, elõñ armej ro me el̦ap maroñ ko ippãer rar kajjioñ in kabõjrak ri-kal̦oor ro retiljek an Christ jãn aer kajejjete kakien eo an Jesus ñan kwal̦o̦k naan kõn ennaan eo kõn Aelõñ eo. (Jrb. 1:8) Ta eo jemaroñ katak jãn kõl ko im wãween an kar Piter im Jon—l̦õm̦arein me rej “jet ro rettã im ejjab l̦ap jel̦ãl̦o̦kjen̦ ippãer”—kwal̦o̦k naan ñan jarlepju eo? b (Jrb. 4:13) Im ewi wãween ad maroñ kwal̦o̦k peran ãinwõt kar Piter im Jon im bar rijjilõk ro jet ke kar kaeñtaan er?

5. Ta eo jej katak kõn wãween an kar Piter kõnono ñan jarlepju eo?

⁵ Piter im Jon rar jutak im̦aan mejãn jarlepju eo, im erro ar jel̦ã bwe ewõr jet iaaer rar lukkuun kõn̦aan bwe ren m̦an Jesus ilo tõre eo kar liaakel̦o̦ke. (Mark 15:8-15; Jrb. 3:13-15) L̦õmn̦ak m̦õk kõn joñan peran eo Piter ear kwal̦o̦ke ke ear ba bwe em̦m̦aan eo me ear jaje etetal ear mour ilo etan Jesus. Innem, Piter ear lukkuun peran ilo an kwal̦o̦k m̦ool ñan er. Ear lukkuun kaalikkar ñan jarlepju eo bwe ewõr rueer kõn mej eo an Christ. Bõtab Piter ear jel̦ã bwe armej rein rar ‘kõm̦m̦ane men in kõn aer jaje’ kake. Kõn men in, ear jab illu ippãer. (Jrb. 3:17) Ekar ãñinñini jarlepju eo ãinwõt ro jein im jatin im ear kõnono kõn ennaan eo em̦m̦an kõn Aelõñ eo ñan er. El̦aññe rar ukel̦o̦k im likũt aer tõmak ilo Christ, iien ko rekaemololo im rekaenõm̦m̦an renaaj wal̦o̦k ñan er jãn Jeova. (Jrb. 3:19) Kõj bareinwõt jej aikuj in kwal̦o̦k ad peran ñe jej kwal̦o̦k kõn iien ekajet eo an Anij me ej itok wõt. Ak ilo ejja iien eo wõt, jej aikuj kwal̦o̦k jouj im jab ekajete armej. Jej watõk armej ro jej kwal̦o̦k naan ñan er ãinwõt ro remaroñ erom ro jeid im jatid, ãinwõt an kar Piter watõk er. Im jej kate kõj el̦aptata ñan kwal̦o̦k naan kõn ennaan eo em̦m̦an kõn Aelõñ eo.

6. Ewi wãween an kar Piter im Jon kwal̦o̦k ettã bõro?

⁶ Rijjilõk ro rar jet em̦m̦aan ro ettã bũrueer. Rar jab bõk nõbar kõn menin kabwilõñlõñ eo rar kõm̦m̦ane. Piter ear ba ñan jarlepju eo im ba: “Etke kom̦ij kalimjek kõm̦ro rot n̦e? Ta kom̦ij l̦õmn̦ak bwe kõm̦ro kar  kõm̦m̦an bwe l̦ein en maroñ etetal kõn kajoor ko am̦ro make ak kõn am̦ro tiljek ñan Anij ke?” (Jrb. 3:12) Piter im rijjilõk ro jet rar jel̦ã bwe jabdewõt men ko rem̦m̦an rar katõpraki ilo jerbalin kwal̦o̦k naan eo aer, ear itok wõt jãn kajoor eo an Anij im jab jãn kajoor eo aer make. Kõn men in, ilo ettã rar lel̦o̦k aolep nõbar ñan Jeova im Jesus kõn men ko rar katõpraki.

7, 8. (1) Ta menin lel̦o̦k eo jemaroñ lel̦o̦k ñan armej ro? (2) Ewi wãween an kallim̦ur eo me ej kwal̦o̦k kõn an “iien kõkããl men otemjej” jejjet kũtien rainin?

⁷ Jej aikuj kwal̦o̦k ejja kadkadin ettã bõro in wõt ilo ad kõm̦m̦ane jerbalin kwal̦o̦k naan kõn Aelõñ eo. Em̦ool bwe jetõb kwõjarjar eo an Anij ejjab kõmaroñ Kũrjin ro rainin ñan kõm̦m̦ani menin kabwilõñlõñ ko ñan kõmour armej. Meñe ãindein, ak jemaroñ jipañ armej bwe en wõr aer tõmak ilo Anij im Jesus, im bwe ren bõk ejja menin lel̦o̦k eo wõt me Piter ear lel̦o̦k ñan jarlepju eo. Menin lel̦o̦k in ej bwe Jeova enaaj jeorl̦o̦k jerawiwi ko aer im bwe enaaj kaenõm̦m̦an er. Kajjojo iiõ, elõñ bukwi to̦ujin armej rej bõk jeraam̦m̦an in im peptaij im erom ri-kal̦oor ro an Christ.

⁸ Aet, jejel̦ã bwe jej mour ilo tõre ko me Piter ekar n̦aetan “iien kõkããl men otemjej.” Aelõñ eo an Anij ear jino irooj ilañ ilo 1914, im men in ear kajejjet kũtien kanaan ko me ‘Anij ear kwal̦o̦k ikijjeen ri-kanaan ro an rekkwõjarjar ilo iien ko etto.’ (Jrb. 3:21; Sam 110:1-3; Dan. 4:16, 17) Ejjabto tokãlik, Christ ear jipañ ri-kal̦oor ro an bwe ren bar kõjepl̦aak tok kabuñ eo em̦ool ilo lal̦ in. Tokjãn men in, elõñ milien armej em̦õj aer erom ro me rej pãd ium̦win Aelõñ eo an Anij im kiiõ rej kabuñ ñan Jeova ilo aenõm̦m̦an im bõrokuk. Armej rein em̦õj aer utũk mour eo m̦okta, im “kõn̦ak mour eo ekããl, eo kar kõm̦anm̦ane ekkar ñan ankilaan Anij.” (Eps. 4:22-24) Jetõb kwõjarjar eo an Anij, ejjab kajoor eo an armej, ej men eo me ekar kõmour em̦m̦aan eo ear jaje etetal, im ej bareinwõt men eo me ej jipañ armej ro ñan kõm̦m̦an oktak im kabuñ ñan Anij. Ãinwõt Piter, jej aikuj kõjerbale Naanin Anij ilo peran im ilo juon wãween ekapeel ñan katakin ro jet. Jabdewõt tõprak ko jemaroñ loi ilo ad jipañ armej ñan erom ri-kal̦ooran Christ ej itok jãn kajoor eo an Anij, im jab jãn kajoor eo ad make.

9-11. (1) Ewi wãween an kar ri-tõl ro an ri-Ju ro em̦m̦akũt ñan ennaan eo an Piter im Jon? (2) Ta eo rijjilõk rein ruo rar pepe in kõm̦m̦ane?

⁹ Jarlepju eo ear lukkuun iruj kõn men eo Piter ear ba, im bareinwõt kõnke em̦m̦aan eo em̦õj kõmouri ekar ekkãke im ellam̦õjm̦õj. Kõn men in, kapen eo an tampel̦ eo—eo me ej eddoiki im loloodjake aenõm̦m̦an eo ilo tampel̦ eo—im bareinwõt bũrij ro reutiej rar m̦õkaj tok im lale ta eo ear wal̦o̦k. Kapen eo im bũrij ro reutiej remaroñ kar ro uwaan Saddusi ro, juon kumi in ri-kien ro me rem̦weiie im rekajoor im rar  kõm̦m̦an bwe en wõr aenõm̦m̦an ikõtaan ri-Ju ro im ri-Rom ro. Saddusi rein rar jab ãinwõt Parisi ro kõnke rar kõjekdo̦o̦n kien eo im rar jab tõmak ilo jerkakpeje eo. Rar lukkuun illu ke rar loe an Piter im Jon kwal̦o̦k naan ilo tampel̦ eo im peran ilo aer katakin bwe em̦õj an Jesus jerkakpeje! c

¹⁰ Ri-jum̦ae rein rar lukkuun illu im jol̦o̦k Piter im Jon n̦a ilo kalbuuj im rar bõkl̦o̦k er im̦aan im̦õn ekajet eo el̦ap an ri-Ju ro ilo raan eo tok juon. Im̦aan mejãn ri-tõl rein rel̦l̦ap, Piter im Jon rar jet em̦m̦aan “ro rettã im ejjab l̦ap jel̦ãl̦o̦kjen̦ ippãer” im ejjel̦o̦k aer jim̦we im maroñ ñan katakin ilo tampel̦ eo. L̦õm̦arein rar jab jikuul̦ ilo jikuul̦ ko rebuñbuñ an kabuñ ko. Ak kõn aer kar lukkuun peran im kijejeto ilo aer kõnono, men in ear kõm̦m̦an bwe ro ilo im̦õn ekajet eo ren lukkuun l̦o̦kjenaer. Ta eo ear kõm̦m̦an bwe Piter im Jon ren kwal̦o̦k naan ilo peran im ilo aer kijejeto? Juon un ej kõnke “erro kõn pãd ippãn Jesus.” (Jrb. 4:13) Irooj eo aer, Jesus, ear katakin ãinwõt juon eo ewõr an maroñ, im jab ãinwõt skraib ro.​—Matu 7:28, 29.

¹¹ Im̦õn ekajet eo ear kakien rijjilõk ro bwe ren bõjrak jãn aer kwal̦o̦k naan. Ilo tõre eo, ear lukkuun l̦ap kajoor im maroñ ilo kakien ko an im̦õn ekajet eo. Ñan waanjoñak, jejjo wiik ko m̦oktal̦o̦k, ke Jesus ear bar wal̦o̦k im̦aan mejãn ejja kumi in wõt, ro uwaan rar ba: “L̦õn̦e ej aikuj mej.” (Matu 26:59-66) Meñe ãindein, ak Piter im Jon rar jab mijak. Ilo aerro kar jutak im̦aan mejãn em̦m̦aan rein rekajoor, remãlõtlõt, im rem̦weiie, Piter im Jon rar peran ilo aer kõnono ilo kautiej im ba: “Kun̦aami make lale ewi wõt in ejim̦we im̦aan mejãn Anij, bwe kõmin pokake kom̦ ke ak pokake Anij. Ak kõm, kõmij jab maroñ bõjrak jãn am kõnono kõn men ko kõmar loi im roñ.”—Jrb. 4:19, 20.

12. Ta eo emaroñ jipañ kõj bwe en l̦apl̦o̦k ad tõmak katak ko ilo Baibõl̦ im kwal̦o̦k peran?

¹² Kwõj ke maroñ kwal̦o̦k ejja peran in wõt? Ewi wãween am̦ eñjake ñe epel̦l̦o̦k iien ñan am̦ maroñ kwal̦o̦k naan ñan ro rem̦weiie, ro remãlõtlõt, ak ro el̦ap kajoor im maroñ ko ippãer ilo jukjukun pãd eo am̦? Ak ta el̦aññe ro uwaan baam̦le eo am̦, ri-jikuul̦ ro m̦õttam̦, ak ri-jerbal ro m̦õttam̦ rej kajjirere kake eok kõn tõmak eo am̦? Kwõnaaj ke mijak? El̦aññe aet, kwõmaroñ anjo̦ ioon eñjake kein. Ke Jesus ear pãd ijin ioon lal̦, ear katakin rijjilõk ro an kõn wãween aer maroñ jojomare tõmak eo aer ilo kautiej im ilo peran. (Matu 10:11-18) Ãlikin an kar jerkakpeje, Jesus ear kallim̦uri ri-kal̦oor ro an bwe enaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im ‘pãd ippãer iien otemjej, ñan jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in.’ (Matu 28:20) Ium̦win tõl eo an Jesus, “ri-karejar eo etiljek im mãlõtlõt” ej katakin kõj kõn wãween ad maroñ jojomare tõmak eo ad. (Matu 24:45-47; 1 Pit. 3:15) Jej bõk naanin tõl ko ñan kõm̦m̦ane men in ilo kweilo̦k  ko an eklejia ko ad, ãinwõt Jerbal eo Ad im Wãween Ad Mour, im ikijjeen bok ko rej pedped ioon Baibõl̦, ãinwõt katak ko “Kajjitõk ko Baibõl̦ Ej Uwaaki” ilo jw.org weepjait. Kwõj ke lukkuun kortokjãn menin letok kein? El̦aññe aet, innem enaaj l̦apl̦o̦k am̦ tõmak katak ko ilo Baibõl̦ im enaaj l̦apl̦o̦k am̦ peran. Innem ãinwõt rijjilõk ro, kwõban kõtl̦o̦k bwe jabdewõt men en kabõjrak eok jãn am̦ kõnono kõn katak ko rem̦ool ilo Baibõl̦ me em̦õj am̦ kar katak kaki.

13, 14. El̦aññe jej iioon jum̦ae, ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane, im etke?

¹³ Ãlikin an kar Piter im Jon diwõjl̦o̦k jãn kalbuuj, rar kweilo̦kl̦o̦k ippãn ro jet ilo eklejia eo. Ilo aer kar koba ippãn doon, “rar kõl̦l̦aaj ainikieer” ñan Anij im jar bwe ren wõnm̦aanl̦o̦k wõt im jab bõjrak aer kwal̦o̦k naan ilo peran. (Jrb. 4:24) Piter ear lukkuun jel̦ã bwe ñe jej kate kõj ñan kõm̦anm̦an ankilaan Anij, jejjab maroñ atartar ioon kajoor eo ad make. Jejjo wiik ko m̦oktal̦o̦k, ear lukkuun l̦e jãn joñan an lõke emake ke ear ba ñan Jesus: “Meñe aolep renaaj buñ kõn wõt men eo enaaj wal̦o̦k ñan kwe, ak ña, ijjãmin buñ!” Ijoke, ãinwõt an kar Jesus kwal̦o̦k kake, Piter ekar m̦õkaj im kwal̦o̦k an mijak armej im ear kaarmejjeteik eo m̦õttan im ri-kaki eo an. Bõtab, Piter ear katak jãn bõd eo an.​—Matu 26:33, 34, 69-75.

¹⁴ El̦aññe kwõj kõn̦aan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im pokake kakien eo ñan kwal̦o̦k naan ãinwõt juon ri-kal̦ooran Christ, el̦apl̦o̦k men ko kwõj aikuj kõm̦m̦ani jãn am̦ baj jek wõt ippam̦ make ñan kwal̦o̦k naan. El̦aññe ri-jum̦ae ro rej kajjioñ ko̦kkure tõmak eo am̦ ak kajjioñ kabõjrak eok jãn am̦ kwal̦o̦k naan, eokwe, kwõn l̦oore joñak eo an Piter im Jon. Jar ñan Jeova bwe en kõkajoor eok. Kappok jipañ jãn ro ilo eklejia eo. Kwal̦o̦k ñan em̦m̦aan ro rej lale eklejia im ro rerũtto ilo tõmak kõn wãween ko reppen kwõj iiooni. Jar ko an ro jet kõn kwe remaroñ lukkuun kõkajoor eok.​—Eps. 6:18; Jem. 5:16.

15. Etke ro rar bõjrak jidik jãn aer kwal̦o̦k naan remaroñ bõk kõkajoor?

 ¹⁵ El̦aññe ijjiped ko an ro jet rar kõm̦m̦an bwe kwõn bõjrak jãn am̦ kwal̦o̦k naan ium̦win jidik iien, eokwe kwõn jab ebbweer. Keememej bwe aolep rijjilõk ro rar bar bõjrak jãn aer kwal̦o̦k naan ium̦win jidik iien ãlikin wõt an kar Jesus mej, bõtab ejjabto tokãlik rar bar jino kwal̦o̦k naan. (Matu 26:56; 28:10, 16-20) Jab kõtl̦o̦k bwe bõd ko am̦ kar m̦okta ren kabbweer eok. Ijello̦kun am̦ ãindein, kõjerbal men ko kwaar katak kaki ñan jipañ im kõkajoor ro jet.

16, 17. Ta eo jemaroñ katak jãn jar eo an ri-kal̦oor ro an Jesus ilo Jerusalem?

¹⁶ Ta ko jej aikuj jar kaki ñe ro el̦ap kajoor im maroñ ko ippãer rej kaeñtaan im jiped kõj? Kwõj ke kile bwe rijjilõk ro rar jab kajjitõk bwe Jeova en kõjparok er bwe ren jab iioon ijjiped im menin kaeñtaan ko? El̦ap aer kar keememej naan kein an Jesus ke ear ba: “El̦aññe rar kaeñtaan eõ, innem renaaj bar kaeñtaan kom̦.” (Jon 15:20) Ijello̦kun aer kajjitõk bwe Jeova en kõjparok er, ri-kal̦oor rein retiljek rar kajjitõk bwe Jeova en “roñjake” naanin kaamijak ko an ri-jum̦ae ro aer. (Jrb. 4:29) Ri-kal̦oor ro rar lukkuun jel̦ã bwe men eo el̦aptata an aorõk ej ankilaan Anij. Rar mel̦el̦e bwe ke kar kaeñtaan er, men in ear kajejjet kũtien kanaan ko. Im rar bar jel̦ã bwe ãinwõt an kar Jesus katakin er ilo jar, ankilaan Anij enaaj ‘jejjet ioon lal̦,’ jekdo̦o̦n ta ko ri-tõl ro an kien rej ba ak kõm̦m̦ani.​—Matu 6:9, 10.

¹⁷ Ñan aer maroñ kõm̦anm̦an ankilaan Anij, ri-kal̦oor ro rar jar ñan Jeova im ba: “Kwõn jipañ kõm ro karejeram̦ bwe kõmin wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõnnaan kõn naan eo am̦ ilo peran.” Ta kar uwaak eo an Jeova ñan er? “Ear em̦m̦akũtkũt ijo rar kweilo̦k ippãn doon ie, im er aolep rar obrak kõn jetõb kwõjarjar, innem rar kõnono kõn naanin Anij ilo peran.” (Jrb. 4:29-31) Ejjel̦o̦k juon men emaroñ kabõjrak ankilaan Anij jãn an wõnm̦aanl̦o̦k wõt im jejjet kũtien. (Ais. 55:11) Jekdo̦o̦n ta apañ ko ak jum̦ae ko rej wal̦o̦k, jekdo̦o̦n ewi joñan an kajoor ri-jum̦ae ro, ak el̦aññe jej jar ñan Jeova, jemaroñ lukkuun lõke bwe enaaj letok kajoor eo jej aikuji ñan ad maroñ wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõnono kõn naan eo an ilo peran.

18. Ta eo ro uwaan eklejia eo ilo Jerusalem rar kõm̦m̦ane ñan jipañ doon?

¹⁸ Eklejia eo ekããl ilo Jerusalem ear m̦õkaj im orl̦o̦k ñan elõñl̦o̦k jãn 5,000 uwaaer. d Meñe eokkõtaktak ijoko rej itok jãne, ak ri-kal̦oor ro rar “juon wõt ilo bõro im ilo l̦õmn̦ak.” Rar bõrokuk ippãn doon im rar lukkuun juon wõt ilo l̦õmn̦ak. (Jrb. 4:32; 1 Kor. 1:10) Elõñl̦o̦k men ko ri-kal̦oor ro rar kõm̦m̦ani jãn aer kar baj jar wõt bwe Jeova en kõjeraam̦m̦an aer kar kate er. Rar kõkajoor tõmak ko an doon, innem ñe emenin aikuj, rar jipañ doon kõn aikuj ko aer. (1 Jon 3:16-18) Ñan waanjoñak, juon ri-kal̦oor etan Josep, me ri-kal̦oor ro jet rej ãñinñini im ba Barnebas, ear wiakake bwidej eo an im ear jabawõt kõn jããn eo ñan rijjilõk ro. Rar kõjerbale jããn eo ñan jipañ ri-kal̦oor ro rekããl jãn jikin ko rettol̦o̦k bwe en maroñ aetokl̦o̦k aer pãd ilo Jerusalem ñan aer maroñ katak kõn tõmak eo aer ekããl.

19. Etke Jeova ekar m̦an Anenaiõs im Sappaira?

¹⁹ Ruo rippãlele etaer Anenaiõs im Sappaira, rar bar wiakake juon aer bwidej im jabawõt kõn jããn eo rar bõke. Rar kõm̦m̦an ãinwõt ñe rar lel̦o̦k aolepen jããn eo, bõtab ilo m̦ool rar “n̦ooje jet iaan tõprak ko.” (Jrb. 5:2) Jeova ear m̦an rippãlele rein, ejjab kõnke joñan jããn eo rar lel̦o̦k ear jabwe, ak kõnke un eo unin aer kar lel̦o̦k enana im rar etao. Rar “riab ñan Anij, im jab ñan armej.” (Jrb. 5:4) Ãinwõt ri-etao ro me Jesus ear liaakel̦o̦k er, el̦apl̦o̦k an kar Anenaiõs im Sappaira kõn̦aan bõk nõbar jãn armej, jãn an Anij buñbũruon ippãer.​—Matu 6:1-3.

20. Ta men ko jej katak kõn ad lel̦o̦k ñan Jeova?

²⁰ Ilo tõre ko an rijjilõk ro, ri-kal̦oor ro retiljek ilo Jerusalem rar lukkuun jouj im lel̦o̦k jãn bũrueer. Rainin, elõñ milien Ri-Kõnnaan ro an Jeova rej bareinwõt kwal̦o̦k jouj im m̦õn̦õn̦õ in lel̦o̦k jabawõt ko aer jãn bũrueer ñan rejetake jerbalin kwal̦o̦k naan ipel̦aakin lal̦ in. Ejjel̦o̦k armej rej iuun er bwe ren lel̦o̦k iien ko aer im jããn ko aer ñan rejetake jerbal in. Aet, Jeova ejjab kõn̦aan bwe jen karejar ñan e ilo m̦akoko ak kõn an ro jet iuun kõj. (2 Kor. 9:7) Ñe jej lel̦o̦k, men eo el̦apl̦o̦k an Jeova itoklimo kake ejjab kõn joñan eo, ak ej kõn unin ad lel̦o̦k. (Mark 12:41-44) Jejjab kõn̦aan bwe jen ãinwõt Anenaiõs im Sappaira, im karejar ñan Anij bwe jen bõk nõbar ak kõnke jekõn̦aan bõk tokjãn ñan kõj make. Ijello̦kun ad ãindein, jen ãinwõt Piter, Jon, im Barnebas im kõm̦m̦an bwe ad karejar ñan Jeova en aolep iien itok jãn ad m̦oolin yokwe Anij im armej.​—Matu 22:37-40.