I VYANI VINO MUNGASAMBILILA KU VIZUNGUSYO VINO YESU WACITANGA?

MUNGAZUNGUKA ukumanya ukuti amalyasi amuli Baibo aakalanda pa umi wakwe Yesu lino wali pano nsi, yataomvya izwi lya Cigiliki pa kusenula izwi lyakuti “icizungusyo.” Izwi lya Cigiliki ilyakuti dyʹna·mis insita zimwi nga lyasenulwa ukuti “icizungusyo” ukulingana na vino lyaya likapiliula ukuti “amaka.” (Luka 8:46) Nupya lingasenula nu kuti imilimo ya maka. (Mateo 11:20; 25:15) Ukulingana na vino umwi uwasambilila sana walanzile, izwi lii ilya Cigiliki “likalanda sana pa mulimo wa maka uwatiuombwa, sana sana maka atiyaomviwa pakuti mulimo uwo uombwe. Icacitika cikalolwa ukuti icicitika pa mulandu na maka yakwe Leza.”

Izwi na lyuze ilya Cigiliki ilyakuti teʹras ilingi likasenula ukuti “icipezya mano.” (Yoani 4:48; Milimo 2:19) Izwi lii likalozya kuli vino antu akulolako cipezya mano yakayuvwa. Ilingi, antu na asambi yakwe Yesu cayapezyanga mano nupya yazungukanga pa milimo ya maka ino Yesu wacitanga.—Mako 2:12; 4:41; 6:51; Luka 9:43.

Izwi lya Cigiliki lyakwe citatu ilyakuti se·meiʹon likalozya ku vizungusyo vyakwe Yesu ukuti “icimanyililo.” Robert Deffinbaugh uwasambilila sana walanzile ukuti: “Izwi lii likalanda sana pa upiliulo wa cizungusyo.” Walanzile nu kuti: “Cimanyililo i cizungusyo icikalondolola icumi apa Mwene witu Yesu.”

Uzye Ica Kwelenganya Sile Nanti A Maka Ukufuma Kuli Leza?

Baibo isilondolola ivizungusyo vyakwe Yesu ukuti wabepelangako sile antu nanti ukuyasekesya. Ivizungusyo vivyo vyalanganga “maka yakwe Leza,” wakwe vino cali ku mulumendo wino Yesu wafumizyemo iciwa. (Luka 9:37-43) Uzye Leza wa Maka Yonsi uwalondolola ukuti “wakwatisya maka” angafilwa ukucita milimo ya maka iya musango uwo? (Ezaya 40:26) Atanga afilwe!

Malyasi asuma akalanda pa umi wakwe Yesu yakalumbula ivizungusyo apiipi na 35 vino Yesu wacisile. Lelo asi vizungusyo vyonsi vyakwe Yesu ivyasokololwa. Pali Mateo 14:14 pakati: “[Yesu] waweni antu aingi sana, wayuvwilile uluse, nupya wapozizye na alwale.” Baibo iitalanda uwingi wa yantu alwale yano Yesu wapozizye pa nsita iiya.

Imilimo yii iya maka yacindime sana kuli vino Yesu walandanga ukuti a Mwana Leza, kuli kuti Mesiya uwalavilwe. Malembo yakalanda ukuti mu cumi amaka yakwe Leza aalenzile ukuti Yesu acita vizungusyo. Umutumwa Petulo walanzile ukulozya kuli Yesu ati, “Leza wamulanzile Yesu uwa ku Nazaleti apaswe ukupitila umu milimo ya maka ni vizungusyo ni vimanyililo vino Leza wacisile pali mwemwe ukupitila muli aliwe, wakwe vino mwamanya.” (Milimo 2:22) Pa nsita yuze Petulo walanzile ati, “Leza wamupasile nu mupasi wa muzilo [Yesu] nu kumupeela amaka, nupya wapisile umu mpanga yonsi ala akucita ivisuma nu kupozya yonsi yano Ciwa wacuzyanga, pano Leza wali nawe.”—Milimo 10:37, 38.

Vizungusyo vino Yesu wacitanga vyalemiine nu mulimo wa kusambilizya uno waombanga. Mako 1:21-27 ikalanda pali vino antu yacisile kuli vino Yesu wasambilizyanga alino nu ku cizungusyo conga pa vizungusyo vino wacisile. Pali Mako 1:22 pakalanda ukuti antu “yazungwike sana pa misambilizizye yakwe,” nupya pa cikomo 27 pakalanda ukuti antu “yazungwike” lino wafumizye iciwa. Imilimo ya maka ino Yesu wacitanga nu mulimo wa kusambilizya uno waombanga, vyapeezile usininkizyo wakuti wali a Mesiya uwalavilwe.

Yesu atalandanga sile ukuti wali a Mesiya; lelo vino walandanga nu kucita na maka yakwe Leza alolekelanga mu vizungusyo vino wacitanga, i vyapeezile usininkizyo wakuti wali a Mesiya. Lino kwakatwike mauzyo pa maka nu mulimo uno Leza wamupeezile, Yesu walanzile nu kusipa ati: “Nkweti usininkizyo ucizile wakwe Yoani, pano imilimo ino Tata wampeela, ino nkuomba, iikalanga ukuti Tata wantumile.”—Yoani 5:36.

Usininkizyo wakuti Vizungusyo Vyali Ivya Cumi

U mulandu ci uno tungalandila ukuti vizungusyo vino Yesu wacitanga vyali ivya cumi? Lolini vimwi ivikalangilila ukuti vizungusyo vivyo vyali ivya cumi.

Lino Yesu wacitanga imilimo ya maka, atalondanga ukuti antu yamucindika. Wasininkizyanga ukuti umucinzi nu lulumbi vikuya kuli Leza pa vizungusyo vyonsi vino wacita. Lino atatala wapozya umonsi impafu, Yesu walanzile ati ukupozya kumacitika “pakuti milimo yakwe Leza imanyikwe ukupitila muli aliwe.”—Yoani 9:1-3; 11:1-4.

Ukupusanako na akaponzya antu ukuomvya usomvi, aakacita ivya maleele, na akapepelela antu pakuti yapole, Yesu wene atatazile aomvyepo imicenjelo, vinjelengwe, maleele, nanti ukulondela intambi zino antu yazumiilemo. Ataomvyanga ivya mipasi nanti vintu vino yakati ivya muzilo. Lolini vino Yesu waicefizye lino wapozizye aonsi yaili ali impafu. Baibo ikati: “Yesu uvwile uluse nu kuyalema mu manso, nupya lilyo kwene sile yatandike nu kulola nupya yamulondiile.” (Mateo 20:29-34) Yesu ataomvizye intambi nanti ukuilangizya. Yesu wacitanga ivizungusyo paswe nupya ilingi wacitanga vivyo ala na antu aingi yakulolako. Ataomvyanga uluswepo uluiyele, incende nanti iviombelo iviiyele pakuti antu yamusumbako sana mano. Ukupusanako na Yesu, aakacita ivizungusyo ndakai ilingi visilembwa nu kulembwa.—Mako 5:24-29; Luka 7:11-15.

Insita zimwi Yesu walolangamo utailo mu yantu yano wacitilanga ivizungusyo. Lelo nga umwi atakweti utailo, citalesyanga ukuti Yesu acite icizungusyo. Lino wali mu Kapenaumu umu Galili, antu “yatandike ukumuletela antu aingi aali ni viwa; nawe wazinzile iviwa ukuomvya izwi, nupya wapozizye na alwale yonsi.”—Mateo 8:16.

Yesu wacitanga ivizungusyo pakuti aavwe antu muli vino yalondekwanga, asi sile pakuti auvwisye umuntu ningo. (Mako 10:46-52; Luka 23:8) Nupya Yesu atacitanga ivizungusyo pakuti akwate sile ivintu vimwi.—Mateo 4:2-4; 10:8.

Uzye Tungataila Umu Mabuku Aakalanda pa Malyasi Asuma Pali Yesu?

Mabuku 4 umwaya malyasi asuma pali Yesu, yakatunena pa vizungusyo vino wacisile. Uzye kwaya imilandu ino tungatailila malyasi kwene yaa lino tukupituluka umu vizungusyo vino Yesu wacisile pakuti tumanye ndi cakuti vyali i vya cumi? Ee akuno yaya.

Wakwe vino icilandwa mpiti Yesu wacitanga ivizungusyo apaswe, ala na antu aingi yakulolako. Mabuku ya malyasi asuma akalanda pali Yesu aatandikilepo ukulembwa, yalemvilwe ala antu aingi aweniko ivizunguzyo vino wacitanga yacili nu umi. Ibuku lyakuti The Miracles and the Resurrection lyalanda pali ucisinka wakwe ya kalemba ya mabuku ya malyasi asuma akalanda pali Yesu ukuti: “Ukupeela ya kalemba ya malyasi yasuma akalanda pali Yesu umulandu wakuti yafisa ivisinka vimwi umu vizungusyo vivyo ivingi pakuti yamanyisye antu pa upefi, lungaya u lufyengo ulukulu. . . . Yalondanga ukuya na ucisinka muli vino yalemvile.”

Ayuda aali alwani ya Ina Klistu yatatazile yatwisike milimo ya maka iyalondololwa mu mabuku ya malyasi asuma akalanda pali Yesu. Yatwisikanga sile ukwafumanga amaka aomviwanga pa kucita ivizungusyo kwene vivyo. (Mako 3:22-26) Nanti sile aapazyanga sana aizile iyayako pa cisila yatakananga ivizungusyo vino Yesu wacisile. Lelo pakasi ka myaka yakwe 1 na 200, kwali ivyalembwa kwali ivyalembwa ivyalandanga pa vizungusyo vino Yesu wacisile. Fwandi twakwata usininkizyo wa mpomvu uwa kulola ukuti malyasi aakalanda pa vizungusyo vino Yesu wacisile aacumi.

Umuntu Uwacitanga Ivizungusyo

Citanga ciye icikumanile ukupelela sile pa kulanda ukuti ivizungusyo vino Yesu wacitanga vyali ivya cumi. Pa kulondolola imilimo ya maka ino Yesu wacitanga, malyasi asuma yakalanda pa muntu uwali sana ni cikuuku nu luse nupya uwikanga mano ku yantu yauze.

Lolini vino cali ku muntu umwi uwalwile tembwe uwaile kuli Yesu ala akupaapata ati: “Ndi cakuti ukulonda, ungampozya.” Yesu nawe “wamuvwilile uluse,” nupya watambalike ikasa nu kumulema alino alanda ati: “Nkulonda! Pola.” Papo kwene sile umuntu wiyo wapozile. (Mako 1:40-42) Fwandi Yesu walanganga uluse ulwalenganga ukuti aomvya amaka afumanga kuli Leza pa kucita ivizungusyo.

I cani icacitike lino Yesu wakomenkine na antu aingi aasenzile icitumbi ala yakufuma umu musumba wa Naini? Umulumendo uwafwile wali ali mwana sile wenga wakwe mukamfwilwa. Lino Yesu waweni umwanaci, “wamuvwilile uluse” nupya wapalime kuli aliwe nu kumunena ati: “Leka ukulila.” Lyene Yesu watuutulwile umwana wiyo.—Luka 7:11-15.

Isambililo ilisuma sana lino tungasambilila kuli vino Yesu wacitanga ivizungusyo i lyakuti ‘wali nu luse’ nupya wavwanga antu. Nomba ivizungusyo vivyo asi ilyasi sile ilya mpiti. Pa Aebele 13:8 pakati: “Yesu Klistu asisenuka, vino wali mutondo avino ali ni lelo nupya avino alaya manda pe.” Ndakai Umwene umwi yulu, waipekanya ukuomvya maka ya kucita ivizungusyo yano Leza wamupeela ukucila vino wayaomvizye lino wali umuntu pano nsi. Likwene Yesu wasya ace aomvye maka yayo ukupozya antu aya ni cuvwila. Ya Nte Yakwe Yeova yalatemwa ukumwazwa ukumanyilapo ivingi pa visuma vii ivilacitika uku nkoleelo.

[Cikope pifwa]