Skip to content

Muye pa utantiko wa vilimo

Ya painiya yaili ya George Rollston na ya Arthur Willis yakwika manzi muli motoka.—uku Northern Territory, umu 1933

IVYACITIIKE MPITI

“Kutaaya Umuseo Uwipe Sana Nanti Utali Kuluta mu Cipimo”

“Kutaaya Umuseo Uwipe Sana Nanti Utali Kuluta mu Cipimo”

PA 26 MAACI 1937, aonsi yaili aalolekanga ukuti yatiyatonta cuze ingile umu musumba wa Sydney, uku Australia na cimotoka icalolekanga sana nu lukungu. Ukufuma pano yafumiile umu musumba pa mwaka upuma, yapisile amakilomita ukucila pali 19,300 umu vifulo ivyayela ukutali sana ukutaaya imiseo isuma. Aonsi yaa yataali sile atandazi. Ya Arthur Willis na ya Bill Newlands, a yaili sile pali ya painiya alondesyanga ukuya simikila uku vifulo vya ku Australia ivyayela sana ukutali.

Ukufika umu kusila kwakwe ya 1920, akaliumba akanono aka Asambi ya Baibo * umu Australia yasimikilanga umu misumba na matauni aayela umu nkumba yakwe ci yemba. Incende izyayela ukutali na ci yemba kutavuzile sana antu, nupya yali impanga iyume iingalingana na citika wa mpanga ya United States. Nomba aina yamanyile ukuti asambi yakwe Yesu yali nu kusimikila unte pali Yesu “kufika na kuno insi yapela,” ukwikako ni ncende zya ku Australia izyayela sana ukutali. (Mili. 1:8) Uzye yaali nu kucita uli pakuti yaombe umulimo kwene uu ukulu cuze? Yataile sana ukuti Yeova wali nu kuyazwilizya, yalondesyanga ukuomba apangapela amaka yao.

YA PAINIYA YATANDIKA UMULIMO WA KUSIMIKILA

Umu 1929, ivilongano umu Queensland nu ku Western Australia vyapekinye ya motoka akuomvya umu vifulo ivyayela ukutali na ci yemba. Ya painiya akome cuze aapisyanga ya motoka yaayo nupya aayalungisyanga ndi yononeka. Ya painiya yaayo yatandalile ivifulo ivingi cuze kuno antu yatatazile yuvwe ilandwe lisuma.

Ya painiya ataakweti ya motoka yaayanga uku vifulo vya kutali kwene vii ukuomvya amajinga. Umu 1932, ya Bennett Brickell aali ni myaka 23 pa nsita iiya yatandike ulwendo ukufuma uku musumba wa Rockhampton, umu citungu ca Queensland, ukuya uku katutu ka citungu cii ulwendo lwa myezi 5. Yasenzile ivintu ivinyome sana apa njinga yao, wakwe ya bulanketi, vizwalo, ivya kulya, na mabuku aingi sana. Lino matayala ya njinga yao yasizile, yatwalilile nu lwendo lwao, ala yatiyasininkizya ukuti Yeova ali nu kuyazwilizya. Yakunkulwisye injinga apa makilomita ya kusyalikizya aali 320 umu ncende zino yamwi yaafwile pa mulandu nu lusala umu myaka iyafumileko. Ukuluta pa myaka 30 iyalondeliilepo, Ya Brickell yapisile amakilomita aingi sana umu mpanga ya Australia ukuomvya injinga, onda, alino na motoka. Aliyo yatandikilepo ukusimikila antu yano yakaama ukuti ama Aborigines nu kwazwilizya ukutandika ivilongano, nupya antu izile yayamanya sana nu kuyacindika umu vifulo vya kutali umu Australia.

UKUCIMVYA INTAZI

Impanga ya Australia yaya apa mpanga izitakwata antu aingi umu nsi yonsi. Fwandi antu yakwe Yeova yezya na maka ukuti yazane antu aakalonda ukusambilila pali Leza aakaikala uku vifulo vya kutali umu mpanga iiya.

Ya painiya yaili, kuli kuti ya Stuart Keltie na ya William Torrington yalangilile ukuti yalondesyanga ukwazwa antu. Umu 1933, yapisile umu lwanga lwa Simpson umwaya sana umucanga pakuti yakasimikile ukwi town lya Alice Springs, ilyayela pa kasi ka mpanga ya Australia. Lino ka motoka kao akanono kononike iyakasya nu kukasya, ya Keltie aomvyanga ikuulu lya lumbao pa kupita yatwalilile pa lwendo lwa kusimikila, nomba lyene yatandike ukuomvya ingamali! Ukuombesya kwakwe ya painiya yaa kwaloliike lino yazanyile umuntu umwi uwakweti iotela apa citesyoni ci sitima icayela ukutali sana cino yakaama ukuti William Creek. Umuntu wiya uwakweti iotela uwi zina lyakuti Charles Bernhardt wizile azumila ukusambilila icumi, wakazizye iotela lyakwe, nu kutandika ukuomba upainiya ala ali wenga pa myaka 15 umu ncende zimwi izyali izyume sana umu Australia.

Ya Arthur Willis yakupekanya ukuya pa lwendo lwa kuya umu kusimikila uku vifulo vya kutali umu—musumba wa Perth, uku Western Australia, umu 1936

I cumicumi ya painiya yalondekwanga ukusipa nu kutwalilila ukuzizimizya pakuti yacimvye intazi zino yakwatanga. Lino ya Arthur Willis na ya Bill Newlands atiyalumbulwa apatandikile ilyasi lii yaali pa lwendo lwa kusimikila, yacuzile pa milungu iili pakuti yapite intamfu ya makilomita 32 pano imvula iyatonyizye sana yalenzile ukuti umu lwanga muye sana amatipa. Insita zimwi yasunkanga motoka umu micanga iingi sana nupya yaculanga nu kukailwa cuze. Yapitanga umu mikonko umwali sana amawe nu kulamba inguzi umwali sana umucanga. Ndi motoka wao ononeka wakwe vino cacitikanga ilingi, yapitanga pansi nanti ukuomvya injinga ukuya ukwi tauni ilyalondeliilepo nu kuloleela amanda aingi pakuti ivyela vize ivya kwika kuli motoka. Asi mulandu ni ntazi zyonsi zii, yatwalilile ukuombesya. Ya Arthur Willis, izile yavwanga amazwi yamwi aali muli Loleni! wino yamanga ukuti The Golden Age, aakuti: “Kutaya umuseo uwipe sana nanti utali kuluta mu cipimo kuli ya Nte Yakwe Yeova.”

Ya Charles Harris aomba upainiya pa myaka ingi yalondolwile ukuti ukuomba lino yali yonga alino nu kucuula kuno yacuzile vyonsi vii vyalenzile yapalame sana kuli Yeova. Yalanzile nu kuti: “Cikazipa ukukwata sile utuntu utunono. Ndi cakuti Yesu waitemelwanga ukulala panzi ndi calinga ukucita vivyo, naswe fwandi tulinzile ukuitemelwa ukucita viivikwene ndi cakuti imilimo ino twapeelwa ikuleenga ukuti avino tucite.” Nupya vikwene avino ya painiya aingi yacitanga. Tukataizya sana pa kuombesya kwao, ilandwe lisuma lyene lyafika umu mpanga yonsi iya Australia, nupya antu aingi yasambilila icumi nupya yakatungilila Uwene Wakwe Leza.

^ par. 4 Asambi ya Baibo yatandike ukuomvya izina lyakuti ya Nte Yakwe Yeova umu 1931.—Eza. 43:10.