1, 2. (a) U mulandu ci ucindame uno swensi tulinzile ukwikako sana mano? (b) Uzye ukutaizya pa mulandu uwo kwacindama uli?

ANTU ingi ndakai, yacindika sana impiya. Yakaika sana amano uku kukwata ivyuma alino nu ku vintu vino yakwata. Yauze nayo yacindika sana ulupwa, umi usuma, nanti vino yakwanisya ukucita.

² Nomba, swensi kwene icintu cino tulinzile ukucindamika u kutungilila ukateeka wakwe Yeova. Tulinzile kuombesya pakuti tutata ukwika mano uku mulandu uu ucindamisye nu kupumbukila kuze. Tungacita uli vivyo? Ivintu vya mu umi ivya cilawanda vingatupumbula icakuti itwilila na vino ukutungilila ukateeka wakwe Yeova kwacindama. Nanti limwi tungaleka ukuti amezyo akaiza umu umi yatupumvyanye nu kuta ukwika mano uku mulandu ucindame. Nomba ndi cakuti twatwalilila ukutaizya pa ucindami wa kutungilila ukateeka wakwe Yeova, cilatwazwa ukucimvya amezyo yonsi yano tungakwata umu umi. Nu kutaizya kuko kungatwazwa ukupalama kuli Yeova.

3. I vyani vino Satana walanzile pali ukateeka wakwe Leza?

³ Vino Satana Ciwa wacisile vyalenzile ukateeka wakwe Yeova  ukutwisikwa. Watiile muli ukateeka wakwe Leza mwaya sana mafisakanwa nu kuti Yeova akakana ukupeela antu yakwe ivisuma. Kulingana na mazwi yano Ciwa walanzile, walozizye umu kuti antu yangaya ni nsansa ndi cakuti yakuiteeka. (Utan. 3:1-5) Satana walozyanga nu mukuti kutaya umuntu uwatemwa Leza nu mwenzo onsi, lelo ndi cakuti umuntu aliwensi wacula angakana ukateeka wakwe Yeova. (Yobo 2:4, 5) Kulingana na vino Ciwa walanzile, Yeova wazumilizya ukuti insita ipite pakuti antu yasininkizye ndi cakuti umi ungaya ningo ndi cakuti yasikuteekwa na Leza.

4. U mulandu ci uno umulandu wakwe ukateeka ulinzile ukuputukila?

⁴ Mu cumi Yeova wamanya ukuti vino Ciwa walanzile pali aliwe i vya ufi. Nomba u mulandu ci uno wazumilizizya umulandu uu ukutwalilila, ukupeela Satana insita yakuti asininkizye ndi cakuti vino walanzile ivya cumi? Aangasuka icasuko cico i viumbwa vyonsi vino Leza waumba. (Welengini Masamu 83:18.) Vivi kwene vino antu yakutandikilapo yaili yacisile avino na antu aingi ndakai yacita, yakana ukateeka wakwe Yeova. Na ci cingalenga umwi ukutandika ukwelenganya ukuti vino Ciwa walanzile i vya cumi. Ndi cakuti umulandu uu utaputwike kungatwalilila ukuya intazi pa nko, imitundu, indimi, indupwa alino na pa yantu sile apusane pusane. Nomba pacisila cakuti ukateeka wakwe Yeova watiucindikwa, antu yonsi yalauvwila ukateeka wakwe amanda pe. Umutende ulaya konsi.—Efes. 1:9, 10.

5. I vyani vino tulinzile ukucita pakuti tuye uku lusansa lwakwe Yeova pa mulandu wakwe ukateeka?

⁵ Ukateeka wakwe Leza ulungame ulacindikwa, lyene uuteeko wakwe Satana na antu ulasalulwa nupya ulafumiziwapo. Ukuteeka kwakwe Leza ukulatekwa nu wene wa Umesiya kulacimvya, nupya yayo alatwalilila ukuya acisinka ukufika insita iyo yalasininkizya ukuti antu yangatwalilila ukuya asipe lino yakutungilila ukateeka wakwe Leza. (Eza. 45:23, 24) Uzye mukulonda ukuya pa yantu aalatwalilila ukuya acisinka nu kutungilila uteeko wakwe Yeova? Ukulanda sile icisinka mukulonda. Pakuti tutwalilile ukuya acisinka tulinzile ukwika sana mano apa mulandu ukalamba nu kumanya cino wacindamila.

6. Uzye ukutungilila ukateeka wakwe Yeova kwacindama uli?

⁶ Wakwe vino itulanda, ukutungilila ukateeka wakwe Yeova ali mulandu ucindame sana uno antu yalinzile ukumanya. Kwacindama sana ukuluta pa vintu ivingalenga umwi ukuya ni nsansa. Nomba uzye cico cikupiliula ukuti ukupusuka kutacindime nanti ukuti Yeova atatusakamala? Awe foo. U mulandu ci uno twalandila vivyo?

7, 8. U mulandu ci uno ukucindika ukateeka wakwe Leza kwayamo nu kufikiliziwa kwa malayo yakwe?

⁷ Yeova watemwa sana antu nupya wayacindika. Waitemiilwe ukuomvya uwazi wa mwana wakwe pakuti atupususye. (Yoa. 3:16; 1 Yoa. 4:9) Ndi cakuti Leza wavizilwe ukufikilizya malayo yakwe aku nkoleelo, Ciwa ndi wakweti isyuko lya kulanda ukuti Leza u waufi nupya asilonda ukupeela antu ivisuma na ci calenga ukuti atateeka ningo antu. Antu aakakanya yakatumfya Leza ukuti: “Uzye wene atalavile ukuti aliiza? Uzye ali kwi? Vikolwe vitu vyafwa mpiti, lelo vintu vyonsi vicili vili vimwi ndi vino vyali kufuma lino Leza waumvile insi!” (2 Pet. 3:3, 4) Nomba Yeova alasininkizya ukuti mu kutungilila ukateeka wakwe mulaya nu kupusuka kwa yantu yakwe acuvwila! (Welengini Ezaya 55:10, 11.) Alino ukutemwa kuno Yeova watutemwa u kukalangilila vino ukateeka wakwe waya. Fwandi tulinzile  ukusininkizya ukuti Yeova alatwalilila ukutemwa, ukucindika, alino nu kutaizya aomvi yakwe.—Kufu. 34:6.

⁸ Ukucindika ukateeka wakwe Yeova cisipiliula ukuti ukupusuka kwitu kutacindama kuli aliwe. Yeova watusakamala sana. Tulinzile ukulaiusya icintu icicindamisye nu kutwalilila ukutungilila ukateeka wakwe Yeova.

9. I vyani vino Satana walanzile pali Yobo? (Lolini cikope cakutandikilako.)

⁹ Cacindama sana ukukwata amelenganyo asuma pali ukateeka wakwe Yeova, nupya tungasininkizya vivyo umwi lyasi lyalembwa umwi buku lyonga ilyaya pa mabuku aatandikilepo ukulembwa lyakwe Yobo. Umwi buku liili tukasambilila ukuti Satana walanzile ukuti ndi cakuti Yobo wacula sana alakana Leza. Satana wanenyile Leza ukuti aleke Yobo acule. Yeova aatacisile vivyo, nomba wazumilizye Satana ukwezya Yobo, lino watiile: “Icisuma, nakuzumilizya ukucita Yobo icili consi cino ungatemwa ukumucita.” (Welengini Yobo 1:7-12.) Patalengile, Yobo waponzizye aomvi yakwe, ivitekwa vyakwe, alino na ana yakwe 10. Satana wacisile vivyo nu kulenga ciloleke ukuti a Leza umwineco aliwe uwalenzile intazi zyonsi zino Yobo wapisilemo. (Yobo 1:13-19) Satana lyene walwalike Yobo ulwale uwipisye. (Yobo 2:7) Nupya wipilwe sana umu mwenzo pa mulandu na mazwi aipe akutoovola yano mamakwe alino na ya cuza yakwe yamunenanga.—Yobo 2:9; 3:11; 16:2.

10. (a) I vyani vino Yobo wacisile ivyalangilile ukuti wali ni cisinka kuli Leza? (b) A muli vyani muno Yobo waluvyanyizye?

¹⁰ I vyani ivyacitike? Vino Satana walanzile vyalangilile ukuti wali ufi. Yobo wakanyile ukusenukila Leza. (Yobo 27:5) Lelo, pa nsita imwi Yobo wilile icintu icali icicindame nu kutandika ukwelenganya sile palwakwe. Watwalilile sile ukulanda ukuti pasi vino waluvyanyizye, nu kulanda ukuti alinzile sile ukumanya umulandu uno waculilanga. (Yobo 7:20; 13:24) Tunguvwikisya umulandu uno Yobo walandiile vivyo, nomba Leza wamanyile ukuti vino Yobo welenganyanga vitazifile fwandi walondekwanga ukulungikwa. I vyani vino Yeova wamunenyile?

11, 12. I vyani vino Yeova wanenyile Yobo pakuti atandike ukutaizya, nupya Yobo wacisile uli?

¹¹ Amazwi yano Leza wanenyile Yobo yaya umu vipande 4 vya muli Yobo kuli kuti vipande 38 kufika uku 41. Nomba pasi pano tukawelenga ukuti Leza wanenyile Yobo umulandu uno waculilanga. Vino Yeova wanenyile Yobo asi kuti walondanga ukumuunena umulandu uno waculilanga. Lelo walondanga ukumwazwa  pakuti amanye ukuti wacepesya sana ngu kumulinganya ku maka yano Leza wakwata. Nupya wazwilizye Yobo ukulola ukuti kwaya imilandu ikulu ino alinzile ukusakamalapo. (Welengini Yobo 38:18-21.) Ci cazwile Yobo ukumanya icintu icacindamisye.

¹² Uzye Yeova ataali ni cikuuku lino walungike Yobo ukwaula ukumupita umumbali nanti icakuti wazizimizye amezyo yonsi yano wapisilemo? Awe foo, na Yobo kwene atelenginyepo ivya musango uwo. Yobo uvwile umulandu uno Yeova wamunenyile amazwi yayo nu kutandika ukutaizya. Nupya watiile: “Nawezya umuvwango wane onsi.” Avino amazwi yakwe Yeova yalenzile ukuti Yobo acite. (Yobo 42:1-6) Lino Yeova atatala walungika Yobo, Eliu u watandikilepo ukumulungika. (Yobo 32:5-10) Lino Yobo uvwile ukusoka kwakwe Yeova wasenwile amelenganyo yakwe, nupya Yeova walenzile yauze ukumanya ukuti watemilwe pali vino Yobo wacisile.—Yobo 42:7, 8.

13. Uzye vino Yeova walungike Yobo vyali nu kwazwa uli Yobo nanti icakuti ala papita insita itaali ukufuma pano intazi zyasilile?

¹³ Ukucelula kwakwe Yeova kwali nu kutwalilila ukwazwa Yobo na pacisila lino intazi zyonsi zyasila. Cali nu kucitika uli cico? Kwene, nanti icakuti ‘Yeova wapoleliile imikalile yakwe Yobo ukuluta napali vino watenzi mpiti,’ pafwile papisile insita pakuti vii vicitike, pano Yobo ‘wizile akwata ana aonsi cinimbali na yakaci yatatu.’ (Yobo 42:12-14) Tutanga tutwisike ukuti Yobo waluusile ana yakwe yaya yano Satana wakomile. Afwile insita zimwi wiusyanga vino waculanga. Nanti icakuti wizile amanya umulandu uno waculilanga, afwile insita zimwi welenganyanga umulandu uno calondekwanga ukuti acule umusango uwa. Ngi cakuti Yobo welenganyanga vivyo, afwile wiwisye vino Leza wamulungike. Ukucita vivyo kwali nu kumwazwa ukumanya ningo icintu cacindime, nupya watekeziwe.—Masa. 94:19.

14. I vyani vino tungasambilila kuli vino vyacitikile Yobo?

¹⁴ Ukwelenganya sana pali vino vyacitikile Yobo kungatwazwa naswe kwene ukusenula amelenganyo itu nu kututekezya. Yeova walesile ukuti ilyasi lyakwe Yobo lilembwe uku “kutusambilizya, pakuti tuye nu upaalilo kupitila mu kutekeziwa nu kukomeleziwa kuno malembelo yakutupela.” (Loma 15:4) I vyani vino tungasambililako? Vino tungasambililako i vyakuti: Tutalinzile sile ukwelenganya pa ntazi zitu icakuti ituta nu kwelenganya pa kutungilila ukateeka wakwe Yeova. Nupya lekini tumanye ukuti pakuti twataizya umulimo uno twakwata umu kutungilila ukateeka wakwe Yeova tulinzile ukutwalilila ukuya acisinka nanti icakuti ivintu ivitala wakwe vino cali kuli Yobo.

15. I vyani vingacitika ndi cakuti tuli ni cisinka lino tuli ni ntazi?

 ¹⁵ U mulandu ci uno tukatekeziwa ndi cakuti tukwelenganya pali vino ucisinka witu wacindama? Pano cikapiliula ukuti amezyo yano tukapitamo yakwata umulimo. Amezyo yayo yasilanga ukuti Yeova watasoka, lelo yakatwazwa ukulanga ukuti tukatungilila ukateeka wakwe Leza. (Mapi. 27:11) Ukuzizimizya kwitu “kukalenga Leza azumilizye ukuti sweswe ya cumi” nu kukomya utailo witu. (Welengini Loma 5:3-5.) Ilyasi lyakwe Yobo likasininkizya ukuti Yeova “wakwatisya mizu nu luse.” (Yako. 5:11) Fwandi tungasinikizya ukuti Yeova alatulambula pamwi na yonsi akatungilila ukateeka wakwe. Ukumanya vivyo kungatwazwa ‘kuzizimizya nu kuteeka myenzo mu vintu vyonsi, mu nsansa.’—Kolo. 1:11.

16. U mulandu ci uno tulinzile ukuiusya sweineco vino ukutungilila ukateeka wakwe Yeova kwacindama?

¹⁶ Mu cumi cingatutalila ukwelenganya pa kutungilila ukateeka wakwe Yeova lyonsi. Insita zimwi intazi zingavulisya nupya zingatutoovola. Ni ntazi sile izinono zingalenga tutikako mano uku vintu vicindame ndi cakuti tukusakamalapo sana. Fwandi, lekini lyonsi lino twakwata intazi twaelenganya pali vino ukutungilila ukateeka wakwe Yeova kwacindama.

17. Uzye ukuombesya mu mulimo wakwe Yeova kulatwazwa uli ukwika mano pa mulandu ucindame?

¹⁷ Ukutwalilila ukuombesya mu mulimo wakwe Yeova kulatwazwa ukwika mano pa mulandu ucindame. Nte umwi iwizina lyakuti Renee waculanga ku ulwale wakwe situloko nu kuvwa sana kuwaika pa nsita itali alino nupya wakweti nu ulwale wakwe kansa. Lino wali mu cipatala, wasimikile ku yaomvi ya mu cipatala, ku yalwale yauze, alino na kuli yano izanga mu kulola alwale. Pa nsita imwi, wasimikile maawazi 80 pa milungu sile iili. Nanti cakuti Renee wamanyile ukuti amafwa, atatazile ailile ukateeka wakwe Yeova. Na cii calenzile atasakamala sana.

18. Uzye ivyacitikile nkazi umwi vikalangilila uli ucindami uwaya mu kutungilila ukateeka wakwe Yeova?

¹⁸ Kwene, tukalonda ukutungilila ukateeka wakwe Yeova na lino tuli ni ntazi izikacitika cilawanda. Jennifer wikazile pa ciwansa ca ndeke amanda yatatu ala akulolela indeke iyakukwela ukuya uku ng’anda. Indeke izyali nu kupita zitapitanga. Pa mulandu wakuti watandike ukuvwa ukuzukilwa nu kutonta, nga watandike ukuyuvwila ulanda. Nomba wapeefile kuli Yeova ukuti amwazwe ukuti atandike ukusimikilako yauze auvwanga vino uvwanga. I vyani vyacitike? Wasimikile sana antu aingi nu kusyalika impapulo izingi. Watile: “Naweni ukuti Yeova wampaazile asi mulandu ni vyancitikile nu kunkomya lino nkukosola api zina lyakwe.” Mu cumi watwalilile ukwika mano pa kucita kulonda kwakwe Yeova.

19. I vyani ivikamanyisya ya kapepa ya cumi?

¹⁹ Ukutaizya pa kutungilila ukateeka wakwe Yeova kukapusanya ya kapepa ya cumi na aufi. Antu yakwe Leza lyonsi yakatungilila ukateeka wakwe. Fwandi vino tungatungilila ukapepa wa cumi tulinzile ukwezya na maka ukutwalilila ukutungilila ukateeka wakwe Yeova.

20. Uzye Yeova akauvwa uli pali vino mukaezya na maka ukutungilila ukateeka wakwe?

²⁰ Sininkizyini ukuti Yeova wacindika sana vino mukaezya na maka ukutungilila ukateeka wakwe lino mukutwalilila ukuya acisinka lino mukumuombela nu kuzizimizya amezyo. (Masa. 18:25) Icipande icilondelilepo cilalanda pa mulandu uno ukateeka wakwe Yeova ukulondekwa ukutungililwa namwe nu mwenzo onsi na vino mungautungilila.