1. A lilaci lino apakwe yonsi yalaya ukwi yulu?

 APA myaka iingi uku cisila, antu yakwe Yeova yayuzyanga ukuti, ‘A lilaci lino Aina Klistu apakwe aakusyalikizyako yalaya ukwi yulu?’ Twelenganyanga ukuti limwi apakwe yamwi yalasyala pano nsi nupya yalikalako panono umu Paladaise pa cisila ca nkondo ya Amagedoni. Nomba umu Lupungu Lwa Mulinzi lwakwe Julai 15, 2013, twasambilile ukuti apakwe yonsi asyalako pano nsi yalatuutulukila ukwi yulu lino inkondo ya Amagedoni itatala yatandika.—Mate. 24:31.

2. Iiuzyo ci lino tungayuzya, nupya i vyani vino tumasambilila umu cipande cii?

² Lelo tunguzya ukuti: I vyani ivilacitikila “imfwele na zyuze” zyakwe Klistu aalatwalilila ukuombela Yeova na ucisinka pano nsi umu “ucuzi ukalamba”? (Yoa. 10:16; Mate. 24:21) Yamwi ndakai yakasakamala ukuti yatalakwata uwa kuyatungulula nanti limwi yalatazyelwa lino aina yao na ya nkazi apakwe yalaya ukwi yulu. Lekini tulande apa malyasi yaili amuli Baibo angalenga yaelenganya vii. Lyene tumalanda na pa milandu iingalenga tutasakamikwa.

I VYANI IVITALACITIKA?

3-4. I vyani vino yamwi yangasakamala, nupya u mulandu ci?

³ Yamwi yangasakamala ukuti amu mfwele nazyuze yangata ukupepa Yeova ndi cakuti aina yao aa mwi Iumba Ilikatungulula yaya ukwi yulu. Limwi yangayuvwa vivyo pa mulandu na malyasi yamwi alembwa muli Baibo. Lekini tulandeko pa malyasi yaili. Ilya kutandikilapo likalanda pali Simapepo Mukulu Yeoyada. Wali u monsi uwaombelanga Leza na ucisinka. Wene pamwi nu muci wakwe, Yeosyeba, yacingilile Yoasyi lino wali  umwance nu kumwazwa ukuya umwene uwa cisinka nupya uwa miyele isuma. Lino Yeoyada wali nu umi, Yoasyi wapepanga Yeova nupya wacitanga ivisuma. Nomba lino Yeoyada wafwile, Yoasyi wizile aya ni miyele iipe. Uvwilile ivilolo ivyali ni miyele iipe nupya watiile ukupepa Yeova.—2 Mila. 24:​2, 15-19.

⁴ Ilyasi lyakwe ciili likalanda pa Aina Klistu aaliko pa cisila ca yatumwa. Umutumwa uwa kusyalikizyako, Yoani, wazwanga Aina Klistu aingi ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova. (3 Yoa. 4) Wakwe vino asambi yakwe Yesu yauze yacitanga, Yoani nawe kwene waombesyanga ukucingilila ivilongano uku yantu asambilizyanga ivisambilizyo vya ufi. (1 Yoa. 2:18; 2 Tesa. 2:7.) Lelo pa cisila ca mfwa yakwe Yoani, antu aingi umu vilongano yatandiike ukulondela ivisambilizyo vya ufi. Nupya umu myaka sile inono, umu cilongano ca Ina Klistu mwizile imuvula sana asangu.

5. I vyani vino tutalinzile ukulaelenganya ukuti i vilacitika, pa mulandu na malyasi yaa yaili?

⁵ Uzye malyasi yaa yaili amuli Baibo yakalangilila ukuti vikwene i vilacitikila imfwele na zyuze zyakwe Klistu lino apakwe yalaya ukwi yulu? Uzye Aina Klistu pa nsita iya, yalafuma kuli vino yasambiliziwe wakwe vino Yoasyi wacisile, nanti limwi yalaya asangu, wakwe vino Aina Klistu yacisile pa cisila ca mfwa ya yatumwa? Awe foo! Tungasininkizya ukuti lino apakwe yalaya ukwi yulu, amu mfwele na zyuze yalatwalilila ukupepa Yeova ukulingana na vino akalonda nupya alayasakamala. U mulandu ci uno tungasininkizizya vivyo?

KUPEPA KWA CUMI KUTALAPUMVYANYIZIWA

6. I nsita ci zitatu zino tumalandapo?

⁶ U mulandu ci uno tungasininkizizya ukuti ukupepa kwa cumi kutalapumvyanyiziwa, na lino ivintu vilatala? Apa mulandu na vino twasambilila muli Baibo ivikalanda pa manda yano tukwikalamo. Insita yii yapusana sana ni nsita ya Aina Izlaeli alino ni nsita iya Ina Klistu aaliko pa cisila ca mfwa ya yatumwa. Fwandi lekini tulande sana pa nsita zii zitatu, kuli kuti (1) insita ya Ina Izlaeli, (2) insita iya Ina Klistu aaliko pa cisila ca mfwa ya yatumwa, alino ni (3) “nsita ino ivintu vyonsi vilaya ivipya.”—Mili. 3:21.

7. Umu manda ya Ina Izlaeli, u mulandu ci uno antu aali na ucisinka yatatoovokelanga lino antu alino na ene yacitanga iviipe?

⁷ Insita ya Ina Izlaeli. Lino Mose wali umupipi nu kufwa, wanenyile Aina Izlaeli ati: “Imanya ningo ukuti nga nafwa mulatandika ukucita viipe nu kufuma umu nzila ino namunenyile.” (Malan. 31:29) Nupya Mose wacelwile na Ina Izlaeli ukuti ndi cakuti yapondokela Yeova, yali nu kusendwa umuuzya. (Malan. 28:​35, 36) Uzye vino walanzile vyacitiike? Ee. Pa myaka iingi, aene aingi yacitanga iviipe nupya yalenganga antu ukupondokela Leza. Pa mulandu na vii, Yeova wafulwile Aina Izlaeli acitanga iviipe nupya atalesile aene ukutwalilila uku yateeka. (Ezek. 21:​25-27) Nomba lino Aina Izlaeli aali na ucisinka yaweni ukuti amazwi yakwe Leza yafikiliziwa, calenzile yatwalilile ukumuombela na ucisinka.—Eza. 55:​10, 11.

8. Uzye tungazunguka pali vino umu cilongano ca Ina Klistu mwizile imuvula sana usangu pa cisila ca mfwa ya yatumwa? Londololini.

⁸ Insita iya Ina Klistu aaliko pa cisila ca mfwa ya yatumwa. Uzye tungazunguka pali vino umu cilongano ca Ina Klistu mwizile imuvula sana usangu pa cisila ca mfwa ya yatumwa? Awe foo. Yesu wasoowile ukuti asangu yalavula sana. (Mate. 7:​21-23; 13:​24-30, 36-43) Umutumwa Paulo, Petulo, na Yoani yalangilile ukuti amazwi yano Yesu walanzile yatandike ukufikiliziwa umu manda ya  Ina Klistu aakutandikilako. (2 Tesa. 2:​3, 7; 2 Pet. 2:1; 1 Yoa. 2:18) Pa cisila cakuti atumwa yafwa, Aina Klistu asangu yizile iyaya muli Babiloni mukalamba, mipepele yonsi iya ufi umu nsi. Nupya kwene vino Yesu walanzile vyafikiliziwe.

9. Uzye insita itu yapusana uli ni insita ya Ina Izlaeli alino ni insita ino kwali icilongano icaliko muli ya 100 C.E?

⁹ “Nsita ino ivintu vyonsi vilaya ivipya.” Insita itu yapusana sana ni nsita ya Aina Izlaeli alino ni nsita iya Ina Klistu aaliko pa cisila ca mfwa ya yatumwa. Uzye insita itu ikaamwa uli? Ilingi tukalanda ukuti a “manda akusyalikizya” aa vintu iviipe ivikucitika umu nsi ii. (2 Tim. 3:1) Nomba Baibo ikalondolola ukuti ivintu vii vyatandike mpiti. Vilatwalilila mpaka Uwene Wakwe Mesiya ukalenge antu ukuya amalilike nu kulenga insi ukuya paladaise. Insita ii ikaamwa ukuti “nsita ino ivintu vyonsi vilaya ivipya.” (Mili. 3:21) Insita ii yatandike umu 1914. I vyani ivyacitike? Yesu watandike ukuteeka ngu mwene ukwi yulu. Fwandi Yeova nupya kwene wakweti umwene uwali nu kumwimililako uwali nu kufuma umu mwene wa cisinka Devedi. Nomba uwene uu asi uno Yeova wali nu kuwezya. Pa cisila cakwe vii ukupepa kwa cumi kwa weziwe nupya! (Eza. 2:​2-4; Ezek. 11:​17-20) Uzye kulatala kupumvyanyiziwe nupya?

10. (a) I vyani vino Baibo ikalanda pa kupepa kwa cumi ndakai? (Ezaya 54:17) (b) Umulandu ci uno tungatailila usesemo u?

¹⁰ Belengini Ezaya 54:17. Elenganyini pa usesemo uu “Icanzo consi cino yasuzile apakukulwisya, cilaposiwa ukuomba”. Amazwi yaa akukomelezya ya kufikiliziwa ndakai. Amazwi alondelelapo akukomelezya yakaomba na ndakai kwene akuti; “Ana yako yonsi yalasambilila kuli ne Yawe, isyuko lyao lilakula wakwe cimwi. Ulakuulilwa apa ulungi. . . . Utalatala uvwe intete yalakucingilila kuli vyonsi ivingakoofya vitalakupalama foo.” (Eza. 54:​13, 14) Nanti sile “leza wa wikazi wa ndakai,” kuli kuti Satana atakwata amaka aakulesya umulimo uno antu yakwe Yeova yakaomba. (2 Kol. 4:4) Ukupepa kwa cumi kwaweziwa nupya kutalatala kupumvyanyiziwe. Kulatwalilila ukuyako amanda pe. Kusi icanzo icili consi icapangilwa uku kutulwisya icilaomba.

I VYANI IVILACITIKA?

11. Umulandu cii uno twasininkizizya ukuti amwi umba likalamba yatalalekeleziwa lino apakwe yalaya ukwi yulu?

¹¹ I vyani ivilacitika lino apakwe yonsi yalaya ukwi yulu? Iusyini ukuti Yesu ali kacema  witu. Ali mutwe wa cilongano ca ina Klistu. Yesu walanzile ukuti; “mwakwata sile Intunguluzi yonga, Klistu.” (Mate. 23:10) Yesu umwene ukwi yulu alatwalilila ukusakamala alondezi yakwe acisinka. Vino Yesu ali ntunguluzi alondezi yakwe alasyala pano nsi yataluvwa intete. Ukuya kwene, tutamanya vino Klistu alacita pa kutungulula antu yakwe pa nsita iya. Lekini tulande pa malyasi yamwi amuli Baibo angalenga tusininkizye vivyo.

12. Uzye Yeova wasakamalanga uli antu yakwe (a) Lino mose wafwile? (b) Lino Eliya wapeezilwe umulimo uze? (Loliniko ni cikope.)

¹² Lino kwasyazile panono kuti Aina Izlaeli ingile mu mpanga ya ulayo Mose wafwile. I vyani ivyacitike uku yantu yakwe Leza? Uzye Yeova watiile ukwazwa antu yakwe apa cisila ca mfwa yakwe Mose? Awe. Nga yatwalilila ukuya acumi Yeova wayazwanga. Lino mose atatala wafwa Yeova wamunenyile ukunena Yoswa ukuti uwali nu kutandika ukutungulula antu. Mose wasambilizyanga Yoswa umulimo uu apa myaka ingi. (Kufu. 33:11; Malan. 34:9) Kwali aonsi na yauze aingi aatungululanga wakwe, yamwi Yatungululanga maumba umuli antu 1,000, yauze umuli antu 100, yauze umuli antu 50, yauze nayo umuli antu 10. (Malan. 1:15) Antu yakwe Leza yasakamalwanga ningo sana. I lyasi lii lyakolana ni lyasi lyakwe Eliya. Waombisye pa myaka ingi ukwazwa aina izlaeli ukutwalilila ukupepa Yeova. Nomba kwali insita ino Yeova wapeezile Eliya umulimo uze lino wamutumile ukuya uku Kaeya ka mpanga ya Yuda. (2 Yamw. 2:1; 2 Mila. 21:12) Uzye antu ali ni cisinka amu mitundu 10 ya Ina Izlaeli yalekeleziwe? Awe. Eliya wasambilizyanga Elisya pa myaka ingi. Kwali na “ana yakwe ya kasesema” aasambiliziwanga. (2 Yamw. 2:7) Fwandi aonsi yaa acisinka yali nu kulatungulula antu yakwe Leza . Yeova watwalilila ukufikilizya ukulonda kwakwe nupya watwalile ukusakamala aomvi yakwe acisinka.

13. Usininkizyo ci uno tukazana pa ya Aebele 13:5b? (Loliniko ni cikope.)

¹³ Uzye mukasakamala nga mwelenganya pali vino vilacitika nga apakwe yonsi yaya ukwi iyulu? Tutalinzile ukusakamala. Baibo ikalanda pa mulandu uno tulinzile ukusinikizizya ukuti, Yeova atalatala alekelezye antu yakwe. (Belengini Aebele 13:5b.) Wakwe Mose na Eliya aya umwi iumba ilinono ilya Aina Klisitu apakwe yamanya vino cacindama ukusambilizya yauze imilimo. Pa myaka ingi aina aya umwi Iumba Ilikatungulula yakasambilizya ina amu Mfwele na zyuze  ivya kusakamala antu yakwe Leza. Wakwe iikako ama sukulu akusambilizya ya Eluda, Angalizi akatandalila ivilongano, aya muli Komiti ya musambo, angalizi ya pa Betele, alino na masukulu yauze. Ina aya umwi Iumba Ilikatungulula yakasambilizya aina ivya kuomba umu ma Komiti apusanepusane amwi Iumba Ilikatungulula. Aina ya Aakaazwilizya yakaomba imilimo ipusanepusane iya mwi iuvi. Yaipekanya ukutwalilila ukuomba umulimo wa kusakamala imfwele zyakwe Klistu.

14. I cisinka ci icicindame cino twasambilila umu cipande cii?

¹⁴ Wakwe vino itusambilila, Lino apakwe akusyalikizya yalaya ukwi iyulu, antu yakwe Yeova yalatwalilila ukumupepa na ucisinka. Tusitwisika ukuti tulatwalilila ukupepa Yeova na ucisinka pa mulandu wakuti Yesu ali ntunguluzi. Twamanya ukuti pa nsita ii Gogi wa ku Magogi, alazanza antu yakwe Leza. (Ezek. 38:​18-20) Lelo ukuzanza kuu kutalalenga antu yakwe Yeova ukuta ukumupepa. Tusikutwisika ukuti alayacingilila. U mu cilolwa umutumwa Yoane waweni “iumba ilikalamba” ilya mfwele na zyuze. Yoani yamunenyile ukuti “iumba ilikalamba” yafuma “umu ucuzi ukalamba.” (Kuso. 7:​9, 14) Ukwaula nu kutwisika twamanya ukuti Yeova alayacingilila.

15-16. Ukulingana na Kusokolola 17:​14, i vyani vino apakwe yalacita lino kulaya inkondo ya amagedoni, nupya cii cikatukomelezya uli?

¹⁵ Yamwi yanguzya ukuti; I vyani vino apakwe yalacita nga yaya ukwi iyulu?’ Baibo ikaasuka iuzyo lii. Ama uteeko ya pano nsi “yalalwisya mwana wa mfwele.” Ama uteeko yaa yalacimviwa. Baibo ikati: “Mwana wa Mfwele alayacimvya.” Uzye aaweni alamwazwa? Baibo ikaasuka iuzyo kwene lii. Ukuti “aamwa,” “asoololwe,” nupya “acumi.” (Belengini Kusokolola 17:14.) Uzye antu kwene ya aaweni? Apakwe alatuutululwa. Fwandi lino apakwe yonsi yalaya ukwi iyulu umulimo wa kutandikilapo uno yalaomba ukulwa. Umulimo uu utalanguka. Apakwe yamwi lino yatatala yaya Ya Nte Yakwe Yeova yakweti ulwete. Yamwi nayo ali asilika. Nomba lino izile yaya Aina Klisitu a cumi izile yaya antu ya mutende. (Gala. 5:22; 2 Tesa. 3:16) Yatiile  ukulwa inkondo. Nomba ndi cakuti yaya ukwi iyulu yalaombela pamwi na Klistu alino na ya malaika ukulwa inkondo ya kusyalikizya nu kucimvya alwani wakwe Leza.

¹⁶ Elenganyini pali cii. Apakwe yamwi akote nupya yatonta. Nomba lino yalatuutulukila ukwi iyulu, yalakwata amaka nupya yalaya wakwe ya malaika, yalaombela pamwi nu Mwene Yesu Klistu ukulwisya alwani yakwe Leza. Lyene pa cisila apakwe yalaombela pamwi na Yesu ukwazwa antu ukuya amalilike. Ukwaula nu kutwisika yalaazwa sana antu pano nsi alino nu kuyatungulula.

17. Uzye twamanya uli ukuti aomvi yakwe Leza yalacingililwa lino kulaya inkondo ya Amagedoni?

¹⁷ Uzye mwemwe amu mfwele zyuze? I vyani vino mulalondekwa ukucita lino inkondo ya amagedoni ilakoma sana? Cino mulalondekwa: ukutaila nu kulondela utunguluzi wakwe Yeova. Uzye ukucita vii kulalondekwa nu kucita vyani? Baibo ikatukomelezya ukuti: “ingilini mu ng’anda inu, muyale ni visaasa. Mufisame apa kasita kanono cisuke icipyu cakwe Leza cisile.” (Eza. 26:20) Antu aomvi yakwe Leza pano nsi alino nu kwi iyulu yalacingililwa pa nsita ii. Wakwe vino cali uku mutumwa Paulo naswe kwene tungasininkizya ukuti “amauteeko nanti ivintu ivyayako ndakai nanti iviliza . . . vitalalenga ukuti Leza ate ukututemwa.” (Loma 8:​38, 39) Lyonsi mwaiusya ukuti Yeova wamutemwa nupya atalatala amitazyele.