‘Nu ena zis 12 an. Nu pena puvwar ni lor politik, ni lor lager, me nu’le viv! Nu pe atann ki ena lape. Eski nu pu ankor vivan kan li pu arive?’—Enn klas zelev Form 1

‘Nu’le al lekol, ek al vizit nu bann kamarad ek nu fami san ki nu per dimunn anlev nu. Mo swete ki guvernman pu ekute. Nu’le enn lavi meyer. Nu’le lape.’—Alhaji, 14 an

SA BANN parol byin tusan-la, montre lespwar sinser ki bann zenn ena; zot inn sufer pandan plizir lane akoz lager sivil. Tu seki zot anvi se amenn enn lavi normal. Me, li pa fasil pu fer zot dezir vinn realite. Eski enn zur pu ena enn lemond san lager?

Resaman, finn fer bann zefor lor plan internasyonal pu rezud lager sivil dan sertin peyi. Finn met presyon lor bann kan rival pu ki zot siyn enn lakor pu lape. Sertin peyi finn avoy zot reprezantan pu veye ki sa bann lakor-la respekte, ek pu mintenir lape. Me, pena buku peyi ki ena le mwayin uswa le dezir pu kontrol sityasyon dan bann peyi elwayne, kot laenn ek mefyans inn byin anrasine ek ki rann bann lakor pu lape, byin frazil. Li pa rar ki zis detrwa semenn uswa detrwa mwa apre ki finn siyn enn lakor pu lape, lager-la re-kumanse ankor. L’Institut international de recherches pour la paix de Stockholm dir ki “li byin difisil pu etablir lape kan bann konbatan ena dezir ek puvwar pu kontiyn fer lager.”

Me an mem tan, kan bann Kretyin truv bann konfli ki pe ravaz sa kantite peyi-la, sa fer zot rapel enn profesi ki’nn ekrir dan la Bib. Liv Révélation mansyonn enn peryod kritik dan listwar limanite kot enn kavalye sinbolik “anlev lape lor later.” (Révélation 6:4) An realite, sa lager kontinyel-la, fer parti dan enn siyn konpoze ki montre ki nu pe viv dan lepok ki la Bib apel “dernye zur.” a (2 Timothée 3:1) Selman, Parol Bondye donn nu lasirans ki zis apre sa lepok-la, pu ena lape.

Dan Psaumes 46:9, la Bib explike ki, pu kapav ena enn vre lape, bizin ki lager disparet, pa zis dan enn peyi, me lor later antye. Anplis, sa mem psaume-la, mansyonn expre destriksyon bann zarm ki ti servi dan letan Biblik—lark ek lans. Zordi usi, pu ki limanite kapav viv dan lape, pu bizin fer parey, setadir detrir tu bann zarm ki existe zordi.

Me finalman, se pa bal ek fizi ki fer lager kontiyne, se laenn ek lavidite bann imin. Parski dimunn anvi tuzur gayn pli buku, se akoz samem ki ena lager, la vyolans ek laenn. Pu kapav derasinn sa bann move santiman-la dan leker bann dimunn, zot bizin sanz zot fason panse. Zot bizin aprann kuma pu viv anpe. Se pu sa ki profet Isaïe ti dir ki  lager pu disparet selman kan bann dimunn “pa pu aprann lager ankor.”—Isaïe 2:4.

Selman, zordi nu pe viv dan enn lemond ki anseyn bann adilt ek bann zanfan pu glorifye lager olye ki pu akord valer ar lape. Li byin tris ki mem bann zanfan pe gayn lantrennman pu tuye.

Zot Inn Aprann pu Tuye

Alhaji ti ena 14 an kan li ti’nn aret form parti dan larme. Li ti ena zis dix an kan bann trup rebel ti may li ek ti antrenn li pu lager avek enn fizi AK-47. Apre ki li’nn forse pu vinn enn solda, Alhaji ti al atak bann landrwa pu li gayn manze, ek li ti bril bann lakaz. Li ti usi tuye uswa paraliz bann dimunn. Zordi, li byin difisil pu Alhaji bliye lager ek amenn enn lavi normal. Abraham, enn lot zenn solda, ti usi aprann tuye ek li pa ti le rann so fizi. Li ti dir: “Si zot fer mwa ale san mo fizi, mo pa kone ki mo pu fer ek kuma mo pu gayn mo manze.”

Zordi, ena plis ki 300,000 zanfan—tifi ek garson tulede—ki ankor pe fer lager ek pe mor dan bann lager sivil ki pe ravaz lemond. Sef enn trup rebel dir: “Sa bann zenn solda-la, zot obeir lord; zot pa interese pu return kot zot, avek zot fam uswa avek zot fami; ek nanyin pa fer zot per.” Purtan sa bann zanfan-la anvi amenn enn lavi meyer ek zot merit sa.

Dan bann peyi devlope, li difisil pu mazinn sityasyon orib ki sa bann zanfan solda-la pe viv. Me purtan, buku zanfan dan sa bann peyi devlope-la, zot pe aprann lager dan zot prop lakaz. Dan ki fason?

Nu pran legzanp José, ki res dan sid-est l’Espagne. Li ti enn adolesan ki ti byin kontan pratik bann konba kuma zido ek karate. So papa ti donn li enn lepe samuray an kado pu Noël, ek li konsider sa kuma enn trezor. Li ti usi kontan zwe bann video games, sirtu bann ki byin vyolan. Le 1 Avril, 2000, li ti imit dan lavi reel, bann latak so ero dan video games. Avek enn vyolans terib, li ti tuy so papa, so mama ek so ser avek sa mem lepe ki so papa ti donn li-la. Ki lexplikasyon li ti donn lapolis? Li ti dir: “ Mo ti anvi viv tusel lor later; Mo pa ti anvi ki mo paran vey mwa tuletan.”

Dave Grossman, enn ekrivin, ki usi enn ofisye dan larme, ti fer sa remark-la konsernan lefe ki bann divertisman vyolan kapav ena, li dir: “Nu finn ariv enn pwin kot dimunn inn vinn insansib. Olye ki zot revolte kan zot truv pe fer ditor ek pe fer lezot dimunn sufer, sa inn vinn enn lamizman pu zot, kumadir zotmem ki pe partisip dan sa bann aksyon vyolan-la. Nu pe aprann tuye ek nu pe aprann pu kontan sa.”

Alhaji ek José, tulede ti aprann pu tuye. Zot pa ti ena lintansyon pu vinn bann kriminel, me bann diferan lantrennman ki zot inn gayne, finn deform zot panse. Sa bann lantrennman-la—ki li pu bann zanfan ubyin pu bann adilt—se sa mem ki fer dimunn komet bann aksyon vyolan ek fer lager.

Aprann Lape Olye ki Lager

Tanki dimunn aprann pu tuye, zame pu kapav ena enn lape dirab. Get ki profet Isaïe ti ekrir plizir syek desela: “Si selman to ti pran kont bann komannman [Bondye]! Lerla to lape ti pu vinn parey kuma enn larivyer.” (Isaïe 48:17, 18) Kan bann dimunn gayn enn konesans egzak lor Parol Bondye ek aprann pu kontan So bann lalwa, se lerla ki zot deteste la vyolans ek lager. Bann paran bizin asire asterla mem, ki bann zwe zot zanfan pa ankuraz la vyolans. Bann adilt usi bizin aprann pu sirmont laenn ek dezir inkontrole pu gayn plis kitsoz. Plizir fwa bann Temwin Jéhovah inn truve aki pwin Parol Bondye ena puvwar pu sanz personalite enn dimunn.—Hébreux 4:12.

 Nu pran legzanp Hortêncio. Li ti ena 23 an kan li ti forse pu vinn enn solda. Li dir ki bann lantrennman militer ti’nn prepare par expre pu “grav dan nu lespri enn dezir pu tuy lezot dimunn san okenn freyer.” An Afrique, li ti angaze dan enn lager ki’nn dire pandan lontan. Li rekonet enn kitsoz, li dir: “Lager inn inflyans mo personalite. Mem ziska zordi, mo ankor rapel tu seki mo finn fer. Mo regret buku tu seki mo’nn forse pu fer.”

Kan enn kamarad solda ti koz avek Hortêncio lor la Bib, sa ti tus so leker. Seki ti tus li, se tex Psaumes 46:9, kot Bondye promet ki Li pu fer tut sort kalite lager disparet. Plis li ti etidye la Bib, plis li pa ti anvi al lager. Enn tipe apre, larme ti ranvway li ek so de kamarad, ek answit zot ti vwe zot lavi pu servi Jéhovah. Hortêncio rakonte: “Bann verite ki ena dan la Bib inn ed mwa pu kontan mo bann lennmi. Mo ti realize ki mo ti pe fer pese kan mo ti pe al fer lager, parski Bondye dir ki nu bizin pa tuy nu prosin. Pu mo kapav ena sa lamur-la, mo ti bizin sanz mo fason panse ek aret konsider bann dimunn kuma mo bann lennmi.”

Sa bann lexperyans-la montre ki lanseynman Biblik favoriz lape. Li pa etonan. Profet Isaïe ti montre ki ena enn lyin direk ant lanseynman Biblik ek lape. Li ti predir: “Tu to bann garson pu bann dimunn ki finn anseyne par Jéhovah, ek to bann garson pu konn lape an abondans.” (Isaïe 54:13) Sa mem profet-la ti anons enn lepok kot buku dimunn, dan tu nasyon pu al ver ladorasyon Jéhovah ek pu aprann so volonte. Ki rezilta sa pu ena? “Zot pu bizin forz zot lepe, ek fer li vinn enn zuti ki fuy later. Zot lans, zot pu fer li vinn sizay. Okenn nasyon pa pu lev lepe kont enn lot nasyon, ek personn pa pu aprann lager ankor.”—Isaïe 2:2-4.

An armoni avek sa profesi-la, bann Temwin Jéhovah pe anseyn bann dimunn lor later antye. Sa travay-la finn ed deza bann milyon dimunn pu sirmont laenn ki pe pus dimunn pu fer lager.

Enn Garanti pu Lape Mondyal

Apar sa lanseynman Biblik-la, Bondye inn etabli enn guvernman, uswa enn “rwayom,” ki kapav garanti lape lor later. Nu remarke ki la Bib apel le Rwa ki Bondye inn swazire, setadir Jésus Christ: “Prins Lape.” Anplis, nu ena garanti ki “so gran dominasyon ek lape, zame pu fini.”—Isaïe 9:6, 7.

Ki garanti nu ena ki dominasyon Christ pu reysi eliminn tut sort kalite lager? Profet Isaïe azute: “Zel Jéhovah des armées mem ki pu fer sa.” (Isaïe 9:7) Bondye ena volonte ek puvwar pu mintenir enn lape dirab. Jésus ena enn gran konfyans dan sa promes-la. Se pu sa ki li ti anseyn so bann disip pu priye pu ki Rwayom Bondye vini ek pu ki volonte Bondye fer lor later. (Matthieu 6:9, 10) Kan sa lapriyer-la pu finalman ekzose, zame lager pa pu rwinn later ankor.

[Not anba paz]

[Zimaz lor paz 5]

Lanseynman Biblik favoriz lape