Be Dibed ni Weche Manie Muma Osewil Kata Ogueny?

TUGE

Ooyo. Kopim kitepe machon ma nondikie weche Nyasaye, ginyiso maler ni Muma ok nyal gueny kata bed ni osekope nyading’eny ma romo nade e buge ma nyalo kethore piyo.

Be mano nyiso ni onge weche moko ma ne nyalo bedo ni ogueny sama ne ikopo Muma?

Oseyud kitepe moko machon mang’eny moting’o weche ma ni e Muma. Moko kuomgi nigi pogruok kopimgi gi jowetegi kendo mano nyiso ni nitie weche moko ma ne okop marach gi joma ne okopogi. Ng’eny pogruok ma nitie gin mana matindo tindo ma ok nyal loko tiend gima iwuoyoe e Muma. Kata kamano, osefweny ni nitie pogruok moko ma nyiso ni moko kuom joma ne kopo Muma noguenyo weche moko goyiem mondo gilok tiend gima iwuoyoe e wes moro. Ne ane ranyisi ariyogi:

E 1 Johana 5:7, loko moko mag Mumbni machon omedo wechegi: “e polo, Wuoro, Wach, gi Roho Maler: kendo gik moko adekgi gin gimoro achiel.” Kata kamano, kitepe machon migeno ahinya onge gi wechego e wesno. Nomed wechego bang’e. * Omiyo, jolok Muma migeno ma e kindegi bende osegolo wechego.
Nying Nyasaye bende ne yudore e kitepe machon mag Muma. To e ma pod joloko mang’eny mag Muma osewilo nyingno gi nyinge mamoko mag telo, kaka “Ruoth” kata “Nyasaye.”

Ere kaka wanyalo bedo gadier ni ok wagen yudo weche mang’eny mogueny e Muma kaka ndalo medo kalo?

E ndalowagi, ok en gima tek fwenyo weche ma nyalo bedo ni nokop marach, nikech oseyud kitepe mang’eny machon ma nokwong ndikie weche ma ni e Muma. * Pimo kitepego osekonyo nade e ng’eyo ka weche mag Muma pod gin kare kendo adimba?

Jalony moro miluongo ni William H. Green nowuoyo e wi weche ma yudore e Ndiko mag Dho-Hibrania (“Muma Machon”) kowacho kama: “Wanyalo wacho ni ok wagen yudo weche mamoko momedore ma nyalo bedo ni nokop mopogore gi kitepe machon.”
F. F. Bruce molony e nono weche motigo e Muma nowuoyo e wi Ndiko mag Dho-Grik mag Jokristo, kata “Muma Manyien,” kowacho niya: “Gik ma nyiso ni weche ma nondik e Muma Manyien pod gin adimba, ng’eny moloyo weche mamoko ma jondiko molony osenwang’o, kendo mano miyo ok wanyal bedo gi kiawa moro amora e wi Muma.”
Frederic Kenyon ma bende olony e weche motigo e Muma nowacho kama: “Ng’ato nyalo bedo gadier chuth ni Muma ma en-go oting’o Wach Nyasaye ma nokow ne tienge duto mag dhano, ma onge gimoro amora molal e iye.”

Gin weche mage mamoko ma miyo wabedo gadier chuth ni weche ma ni e Muma nochopnwa kaka gin?

Joma nondiko Muma nondiko nyaka ketho madongo ma jo Nyasaye notimo. * (Kwan 20:12; 2 Samuel 11:2-4; Jo-Galatia 2:11-14) Bende, ne gindiko kum ma ne omi oganda mar Jo-Yahudi ka ne gitamore winjo Nyasaye, kendo ne gielo e lela chike mag dhano ma ne ochuog e Muma. (Hosea 4:2; Malaki 2:8, 9; Mathayo 23:8, 9; 1 Johana 5:21) Bedo ni jondikogi noketo wechego ayanga nyiso ni ne inyalo gen-gi, kendo ni ne gichiwo luor matut ne Wach maler mar Nyasaye.
Donge en gima ber bende ng’eyo ni kata mana Nyasaye ma ne omiyo dhano tij ndiko Muma ne nyaka ne ni Wachne ondik adimba kendo e yo malong’o chuth? * (Isaya 40:8; 1 Petro 1:24, 25) To bende, ne odwaro ni Muma okonywa e kindegi, to ok mana joma ne odak e kinde machon kende. (1 Jo-Korintho 10:11) Kuom adier, “weche duto ma ne ondik chon, ne ondikgi mondo gipuonjwa, mondo kokalo kuom sinani ma watimo, kendo kokalo kuom hoch moa e Ndiko, wabed gi geno.”—Jo-Rumi 15:4.
Yesu kaachiel gi jolupne ne owuoyo e wi Ndiko mag Dho-Hibrania ma nondik chon, ka gin gadier chuth ni wechego ne ni kare.—Luka 4:16-21; Tich Joote 17:1-3.

^ par. 3 Wechego onge e kitepe kaka Codex Sinaiticus, Codex Alexandrinus, Vatican Manuscript 1209, Latin Vulgate, Philoxenian-Harclean Syriac Version, kata Syriac Peshitta.

^ par. 5 Kuom ranyisi, oseyud kitepe moko mokalo 5,000 ma nondik e dho Grik, ma bende iluongo ni Muma Manyien kata Ndiko mag Dho-Grik mag Jokristo.

^ par. 9 Muma ok nyis ni joma ne ondiko Muma e lo Nyasaye ne gin joma kare chuth. Muma wacho maler kama: “Nimar onge dhano ma ok tim richo.”—1 Ruodhi 8:46.

^ par. 10 Muma wacho ni kata bed ni Nyasaye ne ok owacho achiel kachiel gik ma ne indiko e Muma, ne otayo pach joma ne ndike.—2 Timotheo 3:16, 17; 2 Petro 1:21.