KA NE jatend din moro miluongo ni William Bedell ma ne a e piny England odhi e piny Ireland e higa 1627, noromo gi wach moro ma nodhiere nono. Ja-Britain moro ma Ja-Protestant e ma ne locho e piny Ireland, piny ma nopong’ gi Jo-Katholik. Noyudo Jo-Protestant oseloko Muma e dhok ma ji ne tiyogo e pinje mag Ulaya. Kata kamano, onge ng’ato ang’ata ma ne dewo loko Muma e dho Ireland.

Bedell noneno ni ok ber ka joma wacho dho Ireland “ojwang’ ajwang’a kamano ni nyaka ging’e dho Kisungu.” Omiyo, ne ong’ado mar goyo Muma e dho Ireland. Kata kamano, ne oyudo akwede mager, to ahinya wuon koa kuom Jo-Protestant. Ang’o momiyo ne okwede kamano?

Bedell nochako puonjore dho Ireland. Ka nobedo jatend skul miluongo ni Trinity College mar Dublin, ne ojiwo joma ne somo kanyo mondo gipuonjre dho Ireland, kendo nomedo jiwogi kata bang’ ka nosebedo bisop mar Kilmore. Gima duong’ ma nomiyo Queen Elizabeth Mokwongo mar piny England ochako skul mar Trinity College, ne en ni mondo skundno otieg jotich ma ne nyalo puonjo jopinyno Muma e dhoggi giwegi. To mano e gima Bedell notemo timo.

Thoth joma ne nie kanise man Kilmore ne wacho dho Ireland. Omiyo, Bedell ne tiyo mana gi jotich kanisa ma ne nyalo wacho dho Ireland. Ne otimo kamano koluwo weche ma jaote Paulo nowacho e 1 Jo-Korintho 14:19, niya: “Ka an e kanyakla, dibed maber moloyo ka awacho weche abich gi pacha mondo apuonjgo jomamoko ka ahulonegi gi dhoga, kar tiyo gi weche aluf apar ka adhum gi dhok mopogore opogore,” tiende ni wuoyo e dhok ma ji mathoth ok hiny tiyogo.

Kata kamano, moko kuom jotelo ma kindego notemo matek mondo kik Bedell ochop dwacheno. Josomo moko wacho ni jotelo moko noramo ni tiyo gi dho Ireland “ne dhi keto piny England kama rach,” moko to ne paro ni tiyo gi dhokno “ne mono Sirkal chopo dwarone e yo maber.” Jomoko to ne neno ni weyo jo Ireland ma ok ging’eyo gimoro amora e dhoggi ne dhi konyo jo England ahinya. Nikech mano, ne nitie chike ma nolos ma ne dwaro ni jo Ireland owe tiyo gi dhoggi, kendo giwe luwo kit ngimagi, kar mano gipuonjre dho Kisungu kendo giluw timbe jo England.

Chike ma noketgo ne ok omono Bedell timo gima noseng’ado. E chakruok mag higni mag 1630, nochako loko Muma e dho Ireland kotiyo gi loko mar dho Kisungu mar King James Version ma eka noa go e higa 1611. Ne odwaro loko Muma e dhok ma ji mathoth ne nyalo winjo. Ne oneno ni joma odhier ne ok nyal somo Ndiko Maler mondo giyud ngima ma  nyaka chieng’, ka podi gionge gi Muma e dhok ma giwinjo.—Johana 17:3.

Bedell ok e ma nohango neno wachno. Higni 30 motelo, bisop moro ma ne iluongo ni William Daniel, noseneno kaka ne ok yot mondo ng’ato ang’ata ong’e gima Muma puonjo sama osomo Muma e dhok ma ok owinj maler. Noyudo Daniel oseloko ndiko mag Mathayo nyaka Fweny (Muma Manyien) e dho Ireland. Bedell koro nokawo ting’ mar loko ndiko mag Chakruok nyaka Malaki (Muma Machon). Loko mar Muma mong’ere kaka Muma mar Bedell oting’o buge ma Bedell noloko kaachiel gi ma noyudo William Daniel oseloko chon. Muma ma Bedell nolokono e Muma mokwongo e dho Ireland ma noting’o buge duto manie Muma, kendo Mumano e loko kende ma ne yudore e dho Ireland kuom higni 300 ma noluwo.

Bedell ma nolony e dho Hibrania notiyo gi chwo ariyo ma ne wacho dho Ireland mondo okonye loko Mumbeno e dho Ireland. Kaka ne gidhi nyime gi tijgi mar loko, Bedell ne tiyo gi ng’at achiel kata ji ariyo ma nogeno mondo okonye nono adimba wes ka wes ma noselok. Bende, ne gikonyore gi loko mar dho Italia ma ne ogo gi jasomo miluongo ni Giovanni Diodati, kod buge mag Chakruok nyaka Malaki ma noselok e dho Grik (Septuagint), kaachiel gi kitepe machon mag Muma e dho Hibrania.

Jolokogo notimo mana kaka joma noloko Muma mar King James Version (ma ng’enygi Bedell nong’eyo maber) notimo kuom keto nying Nyasaye kuonde mang’eny e Muma ma ne gilokono. Kuom ranyisi, e bug Wuok 6:3, ne gitiyo gi nying Nyasaye ma en “Iehovah.” Kitepe mokwongo ma ne nie Muma mar Bedell okan e laibrari miluongo ni Marsh Library, man Dublin, e piny Ireland.—Ne sanduk ma wiye wacho ni “Nopar Bedell Kuom Tich ma Notimo.”

Bedell notieko tije mar loko Mumano e kar higa mar 1640. Kata kamano, kinde nokalo kapok ogo Mumano. Nikech ang’o? Podi ne nitie joma thoth ma ne kwede. Jo akwedego ne ojaro jal ma Bedell noketo mondo obed jaloko maduong’, ka giparo ni mano ne dhi miyo ji ocha tijeno. Ne gindhoge momake motueye e jela. E wi mago, ka ne joma ne ok dwar ni jo England ochik weche piny Ireland ong’anjo e higa mar 1641, Bedell nopo ka en bende orwake e ng’anjo ma ji nothoeno. Ka ne ng’anjono omuoch, jo piny Ireland norito Bedell kata obedo ni ne en ja England nikech ne gineno kaka nohero ji gadier. Kata kamano, gikone jolweny ma nong’anjogo notueyo Bedell kama rach ahinya. Nyalo bedo ni mano e ma nomiyo otho ma piyo e higa mar 1642. Omiyo, ok noneno ka nogo Muma ma noloko.

Tich duto ma Bedell notimono ne chiegni lal chuth ka ne ope ode, kae to oketh odeno chuth. Kata kamano, gima ber en ni osiepne moro noreso kalatese duto mag buge Muma ma noseloko. Bang’ kinde, jal moro ma ne iluongo ni Narcissus Marsh, ma bang’e nobedo bisop maduong’ e taon mar Armagh kendo jatelo e Kanisa mar Ireland, nokawo kalatesego duto. Jasayans moro miluongo ni Robert Boyle nomiye pesa, kendo nochoko chir mogoyo Muma mar Bedell e higa mar 1685.

Pinje mathoth ne ok omor gi Muma ma Bedell nolokono. Kata kamano, pod mano ne en mana okang’ moro matin ma nokonyo ji mathoth ahinyo tiend Wach Nyasaye. Mumano nokonyo joma ne wacho dho Ireland e pinyno, kod joma ne wacho dhokno e piny Scotland, kaachiel gi kuonde mamoko. Koro jogo ne nyalo loyo riyo ma ne gin-go mar somo Wach Nyasaye e dhoggi giwegi.—Mathayo 5:3, 6.

Muma mar Bedell podi konyo joma ohero adiera mondo gidhi nyime timo gik makare nyaka e kindewagi. Jal moro ma wacho dho Ireland, ma nyocha e ka opuonjore Muma wacho kama: “Sama wasomo Muma mar Bedell, wawinjo weche mag Muma e dhowa wawegi. Mano ne en gima duong’ ahinya ma nokonya kaachiel gi jooda ng’eyo adiera mabeyo ma yudore e Muma.”