Inyalo Loyo Tem!
“Ok ni ne adwaro neno ponografi. En mana ni ka ne atiyo gi Intanet, gimoro milando nosieko. Ne apo mana ka adiye moyawore.”—CODY. *
“Nyako moro ma jaber ne ochako mana milore koda kama watiye. Chieng’ moro nokwaya mondo wadhi kode e hotel moro. Nang’eyo gima nodwaro.”—DYLAN.
JOMOKO ok ne tem kaka gima rach. To jomoko neno tem kaka jasigu ma digiher loyo ahinya. In to ineno tem nade? Ka iromo gi tem moro, be onego iwe temno oloyi koso onego inyagri mondo iloye?
Adiera en ni tembe rwako ji e chandruok, kata kamano, nitie tembe maok rwakwa e chandruoge madongo. Kuom ranyisi, kawo biskut moro apanda mondo icham ok bi ketho ngimani. Kata kamano, ka tembe moko oloyowa—to moloyo modok korka weche nindruok—mano nyalo kelonwa chandruoge madongo. Muma siemowa niya: “Ng’a materore. . . oonge gi rieko: Otimo gi ma disik ngimane owuon.”—Ngeche 6:32, 33.
Ka tem moro mar donjo e tim terruok opoyi, onego itim ang’o? Muma dwoko niya: “Ma e gi ma Nyasaye dwaro, ni opwodhu. Weuru terruok; ng’ato ka ng’ato kuomu mondo ong’e rito ringre owuon e yo maler kendo mipako.” (1 Jo Thessalonika 4:3, 4) Ang’o minyalo timo mondo tem kik loyi? Non ane weche adek ma nyalo konyi.
Okang’ Mokwongo: Rit Wengeni
Ng’iyo piche mochido biro mana medo gombo maricho. Yesu nowacho kama konyiso kaka gik ma waneno otudore gi gombo ma wabedogo: “Ng’ato ka ng’ato mong’iyo dhako kogombe, oseterore kode e chunye.” Ka otiyo gi ranyisi, ne owacho niya: “Ka wang’i ma korachwich chwanyi, gole oko.” (Mathayo 5:28, 29) Ang’o ma ne Yesu temo puonjo? Mondo tem kik olowa nyaka wakaw okang’ mapiyo piyo kendo kik wayie ng’iyo piche ma chiewo gombo mag nindruok.
Ka wang’i oromo gi piche ma ok owinjore, lok wang’i dichiel ing’i komachielo
Kuom ranyisi, kaw ane ni ipo kigoyo wang’i e toch magolo ler mager. Be ibiro guro wang’i e lerno? Ok inyal timo kamano, donge? Ibiro loko wang’i mapiyo mondo wengeni kik kethre. E yo machalo kamano, ka ipo kigoyo wang’i e gimoro mochido, bed ni en picha mar nindruok e buk, e simu, e TV, kata e kompyuta, kata bed ni en ng’at morwakore e yo machiewo gombo mag nindruok, ng’i kamachielo mapiyo. Rit pachi mondo kik duw. Ng’at moro miluongo ni Juan machon ne en misumba mar ng’iyo ponografi wacho niya: “Ka aneno nyako moro ma jaber, agombo mondo adhi nyime ng’iye. Omiyo achunora ng’iyo komachielo kendo awacho e chunya niya: ‘Kwa Jehova e lamo mondo okonyi! Nyaka ilem sani sani!’ Bang’ lemo, gombono lal.”—Mathayo 6:9, 13; 1 Jo Korintho 10:13.
Ne ane ranyisi machielo mar Ayub. Ne owacho niya: “Nasingora ni naket chik kuom wengena; Darang nyako gi gombo nadi?” (Ayub 31:1) Donge in be inyalo ng’ado mar timo kamano?
Tem ane timo kama: Ka ipo kineno picha mochido, lok wang’i piyo. Luw ranyisi mar jandik Muma moro ma nowacho niya: “Lok wang’a kik ane weche ma kayiem.”—Zaburi 119:37.
Okang’ mar 2: Rit Pachi
Nikech wan dhano ma nonyuol e richo, kinde moko wanyagore gi gombo maricho. Muma wacho niya: “Ng’ato ka ng’ato itemo ka gombone otere, kendo oyondhe. Eka gombo kosemako ich onywolo richo.” (Jakobo 1:14, 15) Ere kaka inyalo loyo chal matek kamano?
Ka pachi paro gik ma ok owinjore, lem sano sano
Ka gombo maricho odonjo e chunyi, ng’e ni in gi nyalo mar yiero kabe gombogo biro loyi kata ibiro loyogi. Ked mondo ilo gombogo. Golgi e pachi. Kik iyie paro mochido osik e pachi. Ng’at moro miluongo ni Troy, ma ne en misumba mar ng’iyo ponografi e Intanet, wacho niya: “Ne akedo mondo atiek chuth paro mochido ma ne an-go kuom keto pacha e gik mowinjore. Ne ok yot. Kinde mang’eny ne apo ka adok e tim marachno. To gikone, ne apuonjora chiko pacha.” Dhako moro miluongo ni Elsa, ma nokedo gi tem mar donjo e timbe mag terruok ka ne otin, wacho niya: “Bedo modich kendo lamo Jehova ne okonya mondo paro maricho kik loya.”
Tem ane timo kama: Samoro amora ma paro maricho odonjoni lem sano sano. Ked gi paro ma ok owinjore kuom paro “weche duto mabeyo kendo mowinjore opaki, kaka weche madier, weche ma kelo pak, weche makare, weche maler, weche malong’o, weche mang’won.”—Jo Filipi 4:8.
Okang’ mar 3: Tang’ gi Gik ma Nyalo Rwaki e Tem
Yot ahinya mondo ng’ato otim richo kapo ni en gi gombo moro marach kendo thuolo oneno mar chopo gombono. (Ngeche 7:6-23) Inyalo timo ang’o mondo kik idonj e richo?
“Ajatiyo gi Intanet mana ka ji nitie”
Muma ng’adonwa rieko niya: “Ng’a moterore mos oneno gi moro marach mi opondo; To ng’a mariekone tin odhi adhiya, mi oneno chandruok.” (Ngeche 22:3) Omiyo tang’. Tem paro motelo gik ma nyalo keti e tem, kendo barnegi mabor. (Ngeche 7:25) Filipe, ma noloyo tim mar ng’iyo ponografi wacho niya: “Ne aketo kompyutawa kama ji duto me ot nyalo neno kendo ne aketone program ma geng’o piche maricho, kata ma nyisi ni picha moro marach nyalo biro. Kendo atiyo gi Intanet mana ka ji nitie.” E yo machalo kamano, Troy, ma osewuo kuome motelo, wacho kama: “Atemoga mondo kik ang’i sinembe kod vidio machiewo gombo mag nindruok kendo atemo bedo mabor gi joma dwanyo weche. Ok adwa ketora e tem.”
Tem ane timo kama: Non ni nyawo magi gin mage, kendo chan motelo kaka inyalo baro ne gik ma nyalo keti e tem.—Mathayo 6:13.
KIK CHUNYI THO!
To nade ka tem oloyi kata obedo ni isetemo kar nyaloni? Kik chunyi tho ma iwe dhi nyime temo. Muma wacho niya: “Ng’at makare kata opodho ndalo abiriyo, to oa malo kendo.” (Ngeche 24:16) Ee, Wuonwa me polo jiwowa mondo ‘waa malo.’ Be ibiro yie mondo okonyi? Ka en kamano, kik iol kwaye e lamo. Teg yie mari kuom puonjori Muma. Yud teko mar kedo gi tem kuom dhi nyime dhi e chokruoge. Mad singo ma Nyasaye omiyowani ojiwi: “Anamii teko; ee, nakonyi.”—Isaiah 41:10.
Cody, ma oa wuo kuome e chak sulani, wacho kama: “Ne nyaka anyagra matek ahinya mondo eka alo timna mar ng’iyo ponografi. Kinde moko, ne apo ka adok e timno kendo. Kata kamano, Nyasaye nokonya mi gikone ne aweyo timno chuth.” Dylan, ma be osewuo kuome motelo, wacho kama: “Ne yot mondo adonj e timbe terruok gi nyako ma ne atiyogono. Kata kamano, ne achung’ motegno ma atamora. Nikech mano, amor ni an gi chuny ma ok ng’adna bura. To moloyo duto, ang’eyo ni ne amoro chuny Jehova.”
Kichung’ motegno kendo iloyo tem, bed gadier ni Nyasaye mor kodi!—Ngeche 27:11.
^ par. 2 Nyinge moko oloki e sulani.
