LUW YIE MARGI
Norite Kaachiel “gi Ji Abiriyo Moko”
NOA gi joode ne ogudore kanyachiel e i yie ka koni to koth o malich oko. Tem nenogi e mudho ka gin gi taya matin ma menyonegi mana mamiri miri, kibaji goyogi sama giwinjo ka pi burore e wi tat yie kendo goyo kor yie matek. Nyaka bed ni kokono ne lich miwuoro.
E kindeno ma ne weche tekie ahinya, onge kiawa ni Noa ne odwoko ne Nyasaye erokamano kuom resogi—en gi chiege kaachiel gi yawuote adek gi mondegi. Nyaka bed ni bedo gi joode duto e kindeno ne okweyo chunye. Ne gingima kendo onge gimoro amora ma ne ohinyogi. Nyaka bed ni nolemo kaachiel gi joode kodwoko ne Nyasaye erokamano, kotimo kamano gi dwol mamalo nikech koko ma ne nitie.
Noa ne onyiso yie motegno. Yieneno ema nomiyo Jehova Nyasache orite kaachiel gi joode. (Jo Hibrania 11:7) Kata kamano, nikech koth ne ochako chue, be mano ne nyiso ni koro ne ok ochuno ni gibed gi yie? Mopogore gi mano, ne dhi dwarore ahinya ni gibed gi yie mondo ginyagre gi pek ma ne gidhi yudo e kinde mabiro. Mano bende e chal ma wantiere e kindewa matekgi. Omiyo, we wane ane gima wanyalo puonjore kuom kaka Noa nonyiso yie.
“NDALO PIERO ANG’WEN, GODIECHIENG’ GOTIENO”
Koth ne ochue kuom “ndalo piero ang’wen, godiechieng’ gotieno.” (Chakruok 7:4, 11, 12) Pi ne medore ameda e piny. Kaka pi ne medo pong’, Noa ne neno ayanga kaka konchiel Jehova Nyasache ne rito joma kare to komachielo ne okumo joma richo.
Atarono notieko ng’anjo ma ne ochakore gi malaike maricho. Malaikego noluwo Satan e ng’anjone ma giweyo “kar dak ma nomigi” e polo mondo gibi e piny gikend mon. Mano nomiyo ginyuolo nyithindo ma ne ong’ere kaka joroteke. (Juda 6; Chakruok 6:4) Nyaka bed ni Satan ne mor neno gik maricho ma ne timore nikech ng’anjono nimar dhano ma e chwech maberie mogik mar Nyasaye e pinyka, ne medo kethore.
Kata kamano, kaka piny ne medo bedo ataro, ne ochuno malaikego weyo del mag dhano kendo dok kar dak mar roho, to mano ema ne en gikogi rwakore gi del mag dhano. Ne giweyo mondegi gi nyithindgi mondo otho kaachiel gi oganda dhano maricho.
E kinde Enok, higni 700 motelo, Jehova nowacho ni ne odhi ketho joma richo maok oluore. (Chakruok 5:24; Juda 14, 15) A kindeno, richo dhano ne medore ameda, piny nokethore kendo ne opong’ gi timbe gero. Koro Nyasaye ne tieko dhano. Be Noa gi joode ne mor kane iketho jogo?
Ooyo! Kata Nyasachgi makecho ji bende ne ok mor. (Ezekiel 33:11) Jehova notimo duto mondo ores joma ne koro thogo. Nochiko Enok mondo ochiw siem, kendo nochiko Noa mondo oger yie. Noa gi joode ne otiyo matek ka gigero yie marang’ongo kuom higni pieche ka ji te neno. E wi mano, Jehova noyudo osechiko Noa obed “jayal wach makare.” (2 Petro 2:5) Mana kaka Enok ma ne odak motelone, Noa be nosiemo ji e wi kum ma ne dhi biro e piny. To be wechego ne odonjonegi? Yesu, ma ne oneno ka wechego timore ka en e polo ne owacho kama e wi joma ne odak e ndalo Noa: “Ne ok odonjonigi nyaka ataro nobiro, kendo yuoyogi giduto.”—Mathayo 24:39.
Iparo ni ngima Noa gi joode ne chalo nade ndalo 40 mokwongo bang’ kane Jehova oloro dhood yie? Kane gineno ni koth medo mana burore odiechieng’ kodiechieng’, nyaka bed ni ne gichako mana timo tije ma ne ginyalo timo kaka rito kama ne gidakie kendo miyo le chiemo kuonde ma ne gintiere. Kinde moro achiel, yie marang’ongono ne oyiengni matek moting’ore owuok kama ne ochung’ie. Yieno ne ochako lewore “nyaka noting’e malo e wi piny”! (Chakruok 7:17) To mano kaka Jehova Nyasaye Manyalo Duto nonyiso tekone!
Nyaka bed ni Noa noduoko erokamano ahinya—ok mana nikech Nyasaye ne orese gi joode, to bende, nikech Jehova ne onyisogi ng’wono kuom tiyo kodgi e siemo joma ne koro tho oko mar yie. Nyalo bedo ni mokwongo, Noa gi joode noparo ni tijgi matek ma ne gisebedo ka gitimo kuom higni mang’eny ne en kanono. Ji ne ok winjgi! Nyaka bed ni Noa ne nigi wedene moriwo owetene, nyiminege kaachiel kod nyithindgi. Kata kamano, onge kata achiel kuomgi ma ne owinjo Noa, mak mana joode kende. (Chakruok 5:30) Omiyo, ka koro ji aborogo ne ogudore e yie ka koth maduong’ chue oko, onge kiawa ni ne gin gi chuny mokuwe nikech ne ging’eyo ni ne gitimo kar nyalogi mondo gikony joma ne koro tho okogo otony.
Jehova pok olokore a ndalo Noa. (Malaki 3:6) Yesu Kristo nowacho ni kinde mwadakiegi chalo mana gi “kaka ndalo mag Nowa.” (Mathayo 24:37) Kindewagi bende gin makende. Chandruok ng’eny ahinya nikech Nyasaye chiegni tieko piny marachni. Kindegi bende jotich Nyasaye chiwo siem ne ji duto. Be ibiro winjo siemno? To kapo ni iserwako ote mareso ngima ji, be ibiro riwori gi jomoko e lando wachno ne jomoko? Noa gi joode ne oketonwa waduto ranyisi maber.
‘NE ORESGI JI MANOK E PI’
Nyaka bed ni joma ne nie yie ne winjo kaka bepe ma ne olosgo yieno ngikni kendo ywak sama yie ne tagore e pi ma koro nosebedo ataro. Be dibed ni apaka malich ma ne pigno kelo nomiyo Noa obedo maluor koparo ni pi ne nyalo muomo yie? Ooyo. Kindegi, joma keto kiawa nyalo paro kamano. Noa to ne onge kiawa. Muma wacho ni: ‘Kuom yie Noa . . . nohondho yie.’ (Jo Hibrania 11:7) Noa ne oyie kuom ng’a? Jehova notimo singruok gi Noa ni ne odhi rese kaachiel gi ji duto ma ne ni kode kik githo e Atarono. (Chakruok 6:18, 19) Donge ng’ama ne ochweyo piny kod polo kaachiel gi gik mangima duto manie piny ne nigi teko mar rito yie kik pi kethi? Onge kiawa! Noa ne ni kare bedo gadier ni Jehova ne dhi chopo singone. Ee, en kaachiel gi joode ‘ne oresgi ji manok e pi.’—1 Petro 3:20.
Bang’ odiechienge 40 gi otieno 40, koth ne ochok. Kaluwore gi kalendawa masani, nyalo bedo ni ne en dwe mar Desemba e higa mar 2370 K.N.P. Kata kamano, ne dhi kawo kinde kapok jogo owuok e yie. Yie ma ne opong’ gi le ne kwang’ e ataro ma ne koro oimo piny mangima moriwo kata gode madongo. (Chakruok 7:19, 20) Nyaka bed ni Noa ne opogo tije matek mag rito le duto kendo miyogi chiemo e kinde gi yawuote—Shem, Ham, gi Jafeth. Nyasaye ma ne nigi teko mar boyo kata chiko le mag bungu odonj e yie, ne nyalo rito lego maber kinde duto mag Ataro. *
Nenore ni Noa nondiko adimba gik ma ne otimore. Weche ma ne ondikogo nyiso kinde ma ne koth ochakoree kendo ochokie. Wechego bende nyiso ni pi noumo piny kuom ndalo 150. Gikone, pi nochako duono. Chieng’ moro achiel, “yie nopiyo e gode mag Ararat,” ma sani yudore e piny Turkey. Ne en April higa mar 2369 K.N.P. Bang’ ndalo 73, e dwe mar Jun, wi gode nochako neno. Dweche adek bang’e e dwe mar Septemba, Noa noyawo bath tat yie. Mano nomiyo giyudo ler kod muya momedore. Motelo ne mano, Noa nosetemo fwenyo kabe pi noseduono e piny. Nogolo agak mondo odhi oko to nenore ni winyono ne ok oyudo kama nonyalo piye moduogo e yie. Kae to bang’e, nogolo akuru. To nikech piny ne pok otwo, akuruno ne siko duogo e yie, to gikone winyono nodhi chuth nikech noyudo kama nonyalo piyoe oko.—Chakruok 7:24–8:13.
Noa ne pod oketo winjruokne gi Nyasaye obed mokwongo e ngimane. Wanyalo bedo gadier ni pile joodno ne chokore mondo gilem kendo giwuo e wi Wuon-gi me polo ma ne oresogi. Noa nogeno Jehova e gimoro amora ma ne otimo. Kata bang’ bedo e yie kuom higa achiel kendo neno ni “piny notwo,” Noa ne ok oyawo dhood yie mondo ogol joode oko. (Chakruok 8:14) Ne orito mondo Jehova ema onyise kinde mar wuok e yie!
Joma gin wiye udi e kindewagi nyalo puonjore weche mang’eny e wi Noa. Noa ne en ng’ama chano tijene maber, matiyo matek, mahore, kendo marito joode maber. To moloyo duto, Noa noketo dwaro mar Jehova Nyasaye obed mokwongo e gik moko duto ma notimo. Ka waluwo yie mar Noa e yorego, wabiro kelo gweth ne jogo mwahero.
“WUOGI IA E YIE”
Gikone, Jehova ne owuoyo. Nonyiso Noa niya: “Wuogi ia e yie, in, kod chiegi, gi yawuoti, gi mond yawuoti kodi.” Ne giwuok kaachiel gi le duto. Be ne gimuomore amuoma ka giwuok? Ooyo ngang’! Muma wacho ni ‘kaka kothegi obet, ne giwuok e yie.’ (Chakruok 8:15-19) Ka koro gin oko kendo gichung’ e gode mag Ararat, Noa gi joode ne nyalo ng’iyo piny ma koro ne ler nyowuoyo. Nosetiek chuth piny marach moriwo: joroteke, malaike ma ne ong’anjo, kod timbe gero duto! * Oganda dhano ne nyalo chako manyien.
Noa nong’eyo gima duong’ e ngima. Omiyo, ne ochako gi lamo. Ne ogero altar mokawo moko kuom le maler ma ne oyudo orwako e yie “abiriyo abiriyo,” mowang’ogi ne Jehova kaka misango. (Chakruok 7:2; 8:20) Be Jehova ne mor gi gima notimono?
Muma dwoko ka wacho kama: “Jehova nowinjo tik mang’we ng’ar.” Lit ma ne opong’o chuny Nyasaye sama dhano ne ketho piny gi timbe gero ne oserumo kendo Nyasaye ne koro mor neno joot moluore kendo madwaro timo dwache e piny. Kata kamano, Jehova nong’eyo ni jogo ne pod gin joma orem. Ndiko achielno medo wacho kama: “Paro mar chuny dhano orach nyaka a tinne.” (Chakruok 8:21) Ne ane kaka Jehova nomedo nyiso ni ne ohore mos gi dhano.
Nyasaye ne ogolo kuong’ ma ne okuong’ogo lowo. E ndalo ma ne Adam gi Hawa ong’anjoe, Nyasaye ne okuong’o lowo kendo mano ne miyo tij pur bedo matek. Lamek noluongo wuode ni Noa, ma samoro tiende en “Yueyo,” kata “Hoch,” kendo nokoro ni wuode ne dhi golo dhano a e kuong’no. Noa ne mor ng’eyo ni ne odhi neno ka weche ma ne okorgo chopo kendo ni piny koro ne dhi nyak. Kare e gin Noa nong’ado mar bedo japur!—Chakruok 3:17, 18; 5:28, 29; 9:20.
Gie kindeno, Jehova nomiyo nyikwa Noa chike ma achiel kachiel ma ne dhi tayogi e ngimagi ma ne oriwo chike ma kwerogi nego ng’ato kata tiyo marach gi remo. Bende, Nyasaye notimo singruok gi dhano ni ok nochak oketh ngima e piny kotiyo gi ataro. Jehova ne omiyo lihudu kata ndanya onenore e kor lwasi kosingorego ni ok anotiek piny kendo gi ataro. Nyaka chil kawuono, samoro amora mwaneno ndanya, waparo singo mar Jehova.—Chakruok 9:1-17.
Kapo ni sigand Noa ne en mana wach mochuogi, siganano dine orumo mana gi wach ndanyano. Kata kamano, Noa ne en ng’at ma ne nitie kuom adier kendo ngimane ne ok yot kamano. Kindego ma ne ji dak kuom higni mang’eny ahinya, Noa ne odhi nyime dak higni moko 350 kendo nitie weche mang’eny ma ne omiyo chunye obedo malit. Chieng’ moro achiel, Noa notimo ketho moro maduong’ mar mer. Weche nomedo kethore kane nyakware miluongo ni Kanaan omedoe richo moro maduong’ moloyo, kendo richoneno ne okelo kuong’ ne koth Kanaan. Noa nodak kuom higni mang’eny moneno ka anyuolane e kinde Nimrod donjo e richo kaka lamo nyiseche manono kod timbe gero. Gima ber en ni Noa be noneno wuode miluongo ni Shem ka keto ranyisi maber ne joode e nyiso yie.—Chakruok 9:21-28; 10:8-11; 11:1-11.
Mana kaka Noa, wan be nyaka wanan e nyiso yie. Sama joma olworowa ok odewo Nyasaye madier kata ka moko weyo tiyone, wan to dwarore ni wadhi nyime tiyo ne Nyasaye mana kaka Noa. Jehova mor ahinya gi joma nano kamano. Yesu nowacho niya: “Ng’a ma notim kinda nyaka giko ema nokwo.”—Mathayo 24:13.
^ par. 17 Jomoko wacho ni nyalo bedo ni Nyasaye ne otimo gimoro mondo omi lego kik chiem ahinya. Bed ni ne en kamano kata ooyo, gima wang’eyo en ni Nyasaye nochopo singone mar reso gik moko duto mangima ma ne nie yie.
^ par. 22 Nyalo bedo ni atarono ema notieko gimoro amora ma ne nyalo bedo ni pod odong’ e Puodho mar Eden. Ka en kamano, jokerubi ma ne rito ranga puodhono ne odok e polo bang’ tieko migawo ma nokawogi higni 1600.—Chakruok 3:22-24.