Dwoko ma Jehova Chiwo Kuom Lamo Moro Matut

“Ni mondo ging’e ni in, ma nyingi Jehova, in kendi e ng’a Ma Malo Chutho e piny ngima.”​—ZAB. 83:18.

1, 2. Ji mathoth osewinjo nade bang’ ng’eyo nying’ Nyasaye, to gin penjo mage mwanyalo penjore?

HIGINI moko mosekalo, dhako moro ne chunye ochandore ahinya nikech masira moro ma ne otimore e gweng’ ma nodakie. Bedo ni ne en ja Katholik chakre nyuolne, ne odhi ir padri margi mondo oyud kony. Kata kamano, padrino ne ok dwar kata mana wuoyo kode. Omiyo nolamo Nyasaye kokwayo kama: “Ok ang’eyo ni in ng’a . . . , to kata kamano ang’eyo ni intie. Asayi, konya mondo ang’eyi!” Bang’ kinde matin, Joneno mag Jehova ne olime, mi gihoye kendo konye ng’eyo weche ma noyudo odwaro ng’eyo. Ne gipuonje ni Nyasaye nigi nying’  ma mare owuon, ma en Jehova, kaachiel gi weche mamoko mang’eny. Ng’eyo nying’no ne omoro dhakono ahinya. Ne owacho kama, “Mae e Nyasaye ma asegombo ng’eyo nyaka a e tinna!”

² Ji mathoth bende osebedo mamor ahinya bang’ ng’eyo nying’ Nyasaye. Kinde mang’eny, ne ging’eyo nying’ Jehova bang’ somo Zaburi 83:18 ei Muma. E Muma mar Bible in Luo 1968, ndikono wacho niya: “Ni mondo ging’e ni in, ma nyingi Jehova, in kendi e ng’a Ma Malo Chutho e piny ngima.” Kata kamano, be isepenjorie gimomiyo ne ondik Zaburi 83? Gin gik mage ma nosetimore ma ne nyalo miyo ng’ato ka ng’ato oyie ni, Jehova e Nyasaye makende madier? E ndalogi, en ang’o mwanyalo puonjore e zaburini? Wabiro nono penjogo e sulani. *

Ogendini Dwaro Ketho Oganda Nyasaye

3, 4. En ng’ano ma ne ondiko Zaburi 83, to owuoyo kuom wach mane ma ne kelo luoro?

³ E dho-Hibrania ma ne okwong ndikogo Muma, weche motelo mag Zaburi 83 nyiso ni zaburino en “wend Asaf.” Nenre ni jal ma nondiko zaburini ne wuok e anyuola mar Asaf ma Ja-Lawi, jal ma ne en jathum e kinde loch Ruoth Daudi. E zaburino, jandiko sayo Jehova mondo okaw okang’ mar nyiso ni en kaka Nyasaye, en e jaloch, kendo okwayo mondo nying’ Nyasaye ong’ere. Nyaka bed ni zaburino ne ondiki bang’ ka Suleman nosetho. Nikech ang’o? En nikech e kinde mag loch Daudi kod Suleman, ruodh Turo ne onge gi sigu kod Israel. To gie kinde ma ne indikoe Zaburi 83, joma nodak Turo ne oselokore mi giriwore gi jowasik Israel.

⁴ Jandik-zaburi hulo nyinge ogendini apar ma ne loso chenro maricho ka gidwaro ketho oganda Nyasaye. Jowasigugo ne odak e alwora mar Israel, kendo kama e kaka ochan nyingegi: “Hembe mag Edom kod Joishmael, Moab kod Johagara, Gebal kod Ammon kod Amalek, Filistia kod jodak Turo: Assuria bende riwore kodgi.” (Zab. 83:6-8) Zaburini wuoyo kuom kinde ma ang’o ne otimore? Jomoko wacho ni zaburini wuoyo kuom kinde ma Ammon, Moab, kod joma nodak e Got Seir, ne omonjo Israel e ndalo mag Jehoshafat. (2 Weche 20:1-26) Jomoko to neno ni zaburini wuoyo awuoya kuom sigu ma ogendini ma ne odak e alwora mar Israel pile ne bedogo kodgi chakre nene.

5. Zaburi 83 konyo Jokristo mandalogi nade?

⁵ Maok wadewo ni zaburini wuoyo kuom kinde mane, nenre maler ni zaburini ne ondiki kokalo kuom roho mar Jehova Nyasaye, e kinde ma ogandane ne nie chandruok. Zaburini bende jiwo jotich Nyasaye mandalogi, ma kuom kinde duto, osebedo ka yudo sand mang’eny koa kuom jowasigu madwaro kethogi. Kendo kuom adier, e ndalo mokayo machiegni, zaburini biro tegowa e kinde ma Gog mar Magog nochok jolwenyne kotemo mogik, mondo oketh jogo duto malamo Nyasaye e roho kendo e adiera.​—Som Ezekiel 38:2, 8, 9, 16.

Gima Ne Chando Chuny Jandik-Zaburi Ahinya

6, 7. (a) E weche ma ochakogo Zaburi 83, gin ang’o ma jandik-zaburi kwayo e lamo? (b) En wach mane ma ne chando chuny jandik-zaburi ahinya?

⁶ Winj ane kaka jandik-zaburi nyiso e lamo wach ma ne chando chunye kama: “A Nyasaye, kik iling’, kik ibed kikuwe, ka ok itim gimoro, A Nyasaye. Nimar, ne, jowasiki goyo nduru, jo ma sin kodi oseting’o wigi malo. Giporo wach maling’ling’ ma digilogo jogi . . . Nimar gisechokore e buchegi gi paro achiel kende; in e ma gisingore ni ginimon-go.”​—Zab. 83:1-3, 5.

⁷ En wach mane ma ne chando chuny jandik-zaburi ahinya? Onge kiawa ni ne en gi luoro nikech ngimane owuon koda ngima  joode. Kata kamano, lamone nyiso ni gima ne chando chunye ahinya, ne en yo ma ogendini ne kethogo nying’ Jehova, koda kaka ne gitimo chenro marach mar ketho oganda Jehova. Weuru wan bende wabed gi chuny koda paro makamano, sama wamedo nano e kinde matek mag ndalo giko piny machonni.​—Som Mathayo 6:9, 10.

8. En ang’o ma nomiyo ogendini ne dwaro ketho Israel?

⁸ Jandik-zaburi luwo weche ma jowasik Israel nosewacho kama: “Biuru, wasirgi kik gibedi oganda, ni mondo nying Israel kik par kendo ngang’.” (Zab. 83:4) Mano kaka ogendinigo ne nigi sigu maduong’ ahinya gi oganda mowal mar Nyasaye! Kata kamano, ne nitie wach machielo ma nomiyo giloso chenro mar ketho oganda Nyasaye. Ne gigombo piny Israel, omiyo ne giwacho ka gisungore kama: “Wadhi, wakaw kaka giwa kuonde ma Nyasaye odakie.” (Zab. 83:12) Be gima kamano osetimore e ndalowagi bende? Ee, osetimore!

“Kar Dakni Maler”

9, 10. (a) E kinde machon, kar dak maler mar Nyasaye ne en ang’o? (b) Jokristo modong’ e kwethno mar jo mowal kuom roho, koda ‘rombe mamoko’ yudo gweth mage?

⁹ E kinde machon, ne ithoro luongo Piny Manosingi ni, kar dak maler mar Nyasaye. Par ane wend locho ma Jo-Israel nowero bang’ kane oseresgi wuok Misri: ‘In kuom ng’wononi isetelo ni jo misewaro, kuom tekoni nitelonigi nyaka kar dakni maler.’ (Wuok 15:13) Bang’e, ‘kar dakno’ nobedo gi hekalu koda jodolo matiyo e iye, kaachiel gi dala maduong’ ma ne en Jerusalem, kama ruodhi ma noa e libamba mar Daudi ne bet e kom-duong’ mar Jehova. (1 Weche 29:23) Kuom mano, Yesu ne nikare ka noluongo Jerusalem ni, “dala Ruoth maduong’.”​—Math. 5:35.

¹⁰ To nade e ndalowa? E higa 33 E Ndalowa, ne onyuol oganda manyien miluongo ni, “Israel mar Nyasaye.” (Gal. 6:16) Ogandano, ma gin owete Yesu Kristo mowal kuom roho, nochopo tich ma notamo Israel mar ringruok, tiende ni tij bedo joneno kuom nying’ Nyasaye. (Isa. 43:10; 1 Pet. 2:9) Jehova nomiyo ogandani bende, singo ma noyudo osemiyo Israel machon niya: “Nabed Nyasachgi, to ginibed joga.” (2 Kor. 6:16; Lawi 26:12) E higa 1919, Jehova ne orwako jo modong’ e kwethno mar “Israel mar Nyasaye” e winjruok maber kode, kendo gie kindeno, ne gikawo “piny” kaka gikeni, kama itimoe tije duto mag Nyasaye, ma en kama gisebedoe gi mor, kuwe, koda winjruok majaber e kindgi koda gi Nyasaye. (Isa. 66:8) Chakre higini mag 1930, tara gi tara mag ‘rombe mamoko,’ oseriwore kodgi. (Joh. 10:16) Mor koda kuwe mogundho ma Jokristo mandalogi nigo, nyiso malong’o chuth ni Jehova ema nigi ratiro mar locho. (Som Zaburi 91:1, 2.) To mano kaka wachno miyo Satan bedo gi mirima!

11. Gima duong’ ma jowasik Nyasaye dwaro neno katimore en ang’o?

¹¹ Kuom kinde duto mag ndalo gikogi, Satan osemiyo jogo matimo dwache, mondo odhi nyime kwedo kendo sando Jokristo modong’ mowal, kaachiel gi jowetegi ma gin rombe mamoko. Mano ne otimore e Ulaya ma Yimbo e bwo loch jo Nazi, koda Ulaya ma Ugwe e bwo sirkand jo Soviet. Akwede koda sand ma kamago bende osetimore e pinje mamoko mang’eny, to gibiro timore kendo, to moloyo e kinde ma Gog mar Magog nogo lwenyne mogik. E kinde lwenyno, nyalo bedo ni jo akwede noyak mwandu koda gige oganda Jehova, mana kaka jowasigu osetimo e kinde machon. Kata kamano, kinde duto dwach Satan maduong’ osebedo mar kethowa kaka oganda, mondo nying’ momiwa mar Nyasachwa kik chak par kendo ngang’. Ere kaka Jehova biro timo kuom wach ng’anjo makamano ne loch mare? Chak inon ane weche mag jandik-zaburi.

 Ranyisi Ma Nonyiso Ni Jehova Ne Dhi Locho

12-14. Jandik-zaburi wuoyo kuom kinde mage ariyo ma Jo-Israel ne oyudo loch kama ne chiegni gi dala mar Megiddo?

¹² Ne kaka jandik-zaburi ne nigi yie motegno kuom nyalo ma Jehova nigo mar ketho chenro mag ogendini ma gin jowasike. Owuoyo kuom kinde moko ariyo ma Israel noloyoe jowasikgi, kama ne chiegni gi dala mar Megiddo, e pap mabende ne iluongo ni Megiddo. E kinde mag oro, ne inyalo ne kama otwo ma Aora mar Kishon ne luwo kakalo e pawno. E kinde chwiri, bang’ koth chwe, aorano ne japong’o pawno. Nyalo bedo ni mano emomiyo iluonge bende ni, “pige mag Megiddo.”​—Bura 4:13; 5:19.

¹³ Chiegni mail apar kowuok Megiddo, loka momanyore gi pawno, nitie got miluongo ni More, kama oganda lweny mag Jo-Midian moriwore gi Jo-Amalek, kaachiel gi Nyithind yo wang’ chieng’, ne ochokoree e ndalo mag Gideon Jang’ad-Bura mondo gikedi. (Bura 7:1, 12) Jolweny matin mag Gideon, ma gikone kwan-gi nodong’ mana chwo 300 kende, noloyo oganda lweny maduong’no kokalo kuom kony ma Jehova nomiyogi. E yo mane? Ka giluwo kaka Nyasaye ne chikogi, ne gilworo kambi mar jowasigu gotieno, ka giting’o agulini ma ne gipandoe menje mag mach. Sama Gideon nogoyo tung’, jolweny mage notoyo agulinigo, kendo menje mag machgo nopowore oko apoya. Bende, ne gigoyo tungegi, ka gikok kama: “Ligangla mar Jehova gi mar Gideon!” Mano ne ochocho jowasigu, mi gichako negore kendgi giwegi; joma ne otony kuomgi ne oringo modhi loka Aora Jordan. Gie kindeno, Jo-Israel mamoko bende ne oriwore kodgi e lawo jowasigu. Kargi giduto, jolweny mag wasigu 120,000 ne onegi.​—Bura 7:19-25; 8:10.

¹⁴ Mail madirom ang’wen bang’ got More, loka mar pawno kowuok Megiddo, nitie Got Tabor. Kanyo, Barak Jang’ad-Bura, ne oyudo osechokoe jolweny 10,000 mag Israel mondo giked gi jolweny mag Jabin, Ja-Kanaan ma ruodh Hazor, e bwo jatend jolweny mare miluongo ni Sisera. Oganda lweny mar Jo-Kanaan ne nigi geche lweny 900, moting’o ligengini mabitho mag nyinyo ma ne lokore riat gi tiend gechego. Sama jolweny mag Jo-Israel ma ne ok oikore maber ne ochokore e Got Tabor, mano noywayo jolweny mag Sisera mi gidonjo e holo mar pawno. Bang’e, “Jehova nochando Sisera, gi gechege duto, gi jolwenje duto.” Nenre ni koth moro ma ne ochako chwe apoya, ne omiyo geche lweny omoko e chuodho nikech pong’ mar Aora Kishon. Jo-Israel ne onego oganda lwenyno duto te.​—Bura 4:13-16; 5:19-21.

15. (a) Jandik-zaburi lamo ni Jehova biro timo ang’o? (b) Nying’ lweny mogik mar Nyasaye paronwa ang’o?

 ¹⁵ Jandik-zaburi sayo Jehova mondo otim gima chalo kamano ne ogendini ma ne dwaro ketho Israel e kindene. Olamo kama: “Timnigi kaka nitimo ni Midian, kaka ni Sisera, kaka ni [Jabin], e dir aora Kishon: Jogo notho ka En-dor, ne gidoko kaka owuoyo ma konyo lowo.” (Zab. 83:9, 10) Ber ng’eyo bende ni, lweny mogik ma Nyasaye nokedie gi piny Satan iluongo ni Har–​Magedon (tiende ni, “Got mar Megiddo”). Nying’no paronwa wach lwenje madongo ma ne otimore machiegni gi Megiddo. Yo ma Jehova nolochogo e lwenje machon-go, miyo wabedo gadier chuth ni obiro locho bende e lweny mar Har–Magedon.​—Fwe. 16:13-16.

Walam Kwajiwo Ratiro mar Jehova mar Locho

16. Ere kaka ‘osekuod wi’ jo akwede e ndalogi?

¹⁶ E kinde duto mag ‘ndalo mag gikogi,’ Jehova osegeng’o gigo duto ma ji osetimo ka gitemo ni mondo gitiek ogandane. (2 Tim. 3:1) To nikech mano, osekuodo wi jo akwede. Zaburi 83:16 nokoro wachni kama: “Kuod wigi chutho, ni mondo gidwar nyingi, A Jehova.” E pinje mang’eny, jo akwede ok osenyalo ngang’, tieko Joneno mag Jehova. E pinjego, kinda koda chung’ motegno mar jogo matiyo ne Nyasaye madier, osebedo ranyis machiwo neno ne joma chunygi tir, kendo thothgi ‘osedwaro nying Jehova.’ E pinje mogwaro ma chon ne isandoe Joneno mag Jehova ahinya, sani gana gi gana mang’eny mag joma pako Jehova gi mor nie pinjego. Mano kaka Jehova oselocho! To mano kaka osekuod wi jo wasigu!​—Som Yeremia 1:19.

17. En kinde mane makende mochomo dhano, to gin weche mage ma wanapar machiegni?

¹⁷ En adier ni, lweny manie kindwa gi jo akwede pok orumo. Kendo wadhi nyime lando wach maber​—kata mana ne jo akwedego. (Math. 24:14, 21) Kata kamano, thuolo mar konyo jo akwedego olok chunygi mondo giyud warruok, biro rumo machiegni. Wach miyo nying’ Jehova obed maler en gima duong’ ahinya maloyo wach warruok mar dhano. (Som Ezekiel 38:23.) E kinde ma ogendini biro riwore kaka ne osekor, ka gidwaro ketho oganda Nyasaye, wanapar weche manie lamo mar jandik-zaburi niya: ‘Mondo wigi okuodi kendo giyiengini nyaka chieng’, ee, mondo gilal kendo githo.’​—Zab. 83:17.

18, 19. (a) En ang’o morito jogo masiko ka kwedo loch Jehova? (b) Iwinjo nade bang’ ng’eyo ni Jehova chiegni kawo okang’ mogik mar nyiso ni en ema en gi ratiro mar locho?

¹⁸ Kethruok ma nokel wichkuot, orito jogo makwedo ratiro ma Jehova nigo mar locho. Wach Nyasaye lero ni, jogo ‘ma ok oyie winjo wach maber’​—ma kuom mano ibiro kethi e Har–Magedon​—noyud “keth ma nyaka chieng’.” (2 Thes. 1:7-9) Ketho joma kwedo Jehova, koda tony mar joma tiyo ne Jehova gadieri, nobed ranyis maduong’ maok nyal riw gi kiawa, ni Jehova e Nyasaye makende mar adier. E piny manyien, wich ok nowil ngang’ gi locho maduong’no. Jogo ma nobed mangima kendo, kokalo kuom “chier mar jo makare kod jo ma ok kare,” nopuonji wach tich maduong’no mar Jehova. (Tich 24:15) E piny manyien, ginine ranyisi mang’eny manyiso rieko koda ber mar dak e bwo loch Jehova. Kendo jo mamuol kuomgi noyie mapiyo ni Jehova e Nyasaye makende mar adier.

¹⁹ Mano kaka Wuonwa me polo oseiko kinde mabiro majaber kamano, ne jogo matiyone kochung’ motegno! Donge mor ma in-go onego omi ilam kiwacho ni, e kinde mokayo machiegni, Jehova biro chiwo dwoko mogik mar lamo mar jandik-zaburi ma nokwayo kama: “Mondo [jo wasiki] gilal kendo tho; ni mondo [ji ong’e] ni in, ma nyingi Jehova, in kendi e ng’a Ma Malo chutho e piny ngima”?​—Zab. 83:17, 18.

[Weche moler piny]

Be Inyalo Lero?

• Ang’o ma ne ochomo Israel e kinde ma ne indiko Zaburi 83?

• En wach mane maduong’ ma ne chando chuny jandik Zaburi 83?

• Ng’a gini ma Satan nigo gi sigu ahinya e ndalogi?

• Gikone, ere kaka Jehova biro chiwo dwoko mar lamo manie Zaburi 83:18?

[Penjo mag Puonjruok]

[Map manie ite 19]

(Mondo ine weche momedore, ne bugno)

Ere kaka lwenje ma ne ogo machiegni gi Megiddo nyiso gima notimre e kinde mabiro?

Aora Kishon

Harosheth

Got Karmel

Paw Jezreel

Megiddo

Taanak

Got Gilboa

Soko mar Harod

Got More

En-dor

Got Tabor

Nam Galili

Aora Jordan