NE ONYUOLWA nyithindo apar e gweng’ man Masawa mar Ostrobothnia e piny Finland. E kinde Lweny mar Ariyo mar Piny, noyudo ka pod watindo. Kata obedo ni lwenyno ne timore mabor gi dalawa, ne wang’eyo ni nitie joma lwenyno nokelonegi chandruok mathoth. Chieng’ moro gotieno kane taonde ariyo mag Oulu kod Kalajoki ogo gi mbom, polo nolokore makwar nikech mach. Jonyuolwa nopuonjowa ni ka waneno ndeke mag lweny kabiro, to waring mapiyo mondo wapondi. Mano emomiyo kane owadwa maduong’ miluongo ni Tauno onyisowa ni paradiso biro bet e piny kama ji ok noyudie chandruok, ne wabedo gi siso mar ng’eyo wechego matut.

Tauno nong’eyo adiera ka ne en jahigini 14 kokalo kuom somo buge ma ne igoyo gi Jopuonjre mag Muma. Kane Lweny mar Ariyo mar Piny ochakore, notamore donjo e lweny nikech gik ma ne osepouonjore e Muma kendo mano nomiyo otweye e jela. Nohinyore ahinya kane en kuno. Kar mondo chunye onyosre, mano nomedo jiwe mondo omed tiyone Jehova. To adier bang’ kane osegole e jela, nobedo jakinda moloyo e tij lendo. Ranyisi maber ma owadwa noketonwa e kinde matekgo nomiyo wabedo gi gombo mar dhi e chokruoge mag Joneno mag Jehova ma ne ni machiegni. Ne watiyo matek mondo wayudie pesa ma ne wanyalo dhigo e chokruoge mag distrikt. Ne wapidho otungu, wapono olembe, kendo twang’o lewni ne joma ne odak e alworawa. To nikech ne wan jopith, ne wan gi tije mang’eny ma ne ok nyal miyo wawuog waduto dichiel, omiyo ne wajodhi e chokruoge mag distrikt mopogore opogore.

Adiera ma ne wapuonjore e wi Jehova koda dwaro mage, nomiyo wahere ahinya kendo ne obatiswa kanyachiel e higa mar 1947. (Annikki ne jahigini 15 to Aili ne jahigini 17). Nyaminwa Saimi bende nobatis higano. Ne wapuonjore Muma gi nyaminwa Linnea, ma nosekendi. En bende kaachiel gi joode ne gibedo Joneno mag Jehova. Bang’ batiso, ne wang’ado ni kinde ka kinde wabiroga lendo kaka jopainia makonyo.

E higa 1955, ne wadhi e taon moro man yo masawa miluongo ni Kemi. Kata obedo ni waduto ne watiyo tij andika kuom thuolowa duto, ne wadwaro tiyo kaka jopainia. Kata kamano luoro marwa ne en niya, ne wadhi konyore nade. Ne waparo ni ber mondo wachak kano pesa mos mos. Mano e kinde ma ne wagoyoe mbaka gi nyaminwa mapainia ma ne owuo kuome e paragraf mokwongo. Nokonyowa fwenyo ni kare wanyalo bedo jopainia. Mano nopuonjowa ni kar keto geno kuomwa wawegi kata geno joodwa, onego wagen ni Jehova biro konyowa mondo wayud gik mwachando.

Kindeno noyudo wasekano pesa ma ne nyalo konyowa timo painia kuom dweche ariyo. Omiyo dwe mar Mei 1957, ne wakwayo ka Ofis ne nyalo yienwa watim painia kuom dweche ariyo kama iluongo  ni Pello, man ei alwora mar Lapland. Chunywa ne chandore ahinya. Kata kamano, bang’ dweche ariyo, pod ne wan gi pesa ma ne wakanoka. Omiyo ne wakwayo ofis mondo oyienwa watimie painia kuom dweche moko ariyo kendo. Bang’ dweche ariyogo, pesawaka pod ne nitie. Mano nomiyo wabedo gadier ni Jehova biro miyowa gik mwachando. Sani wasetieko higini 50 ka wan jopainia to pod pesawaka nitie! Ka waparo kama ne wachake, to chal mana ka gima Jehova omako lwetwa kanyisowa kama: “We luoro nakonyi.”—Isa. 41:13.

Higa 1958, jarit alwora marwa nokwayowa mondo wadhi wabed jopainia makende kama iluongo ni Sodankylä e alwora mar Lapland. E kindeno ne nitie nyaminwa achiel kende ma ne en janeno e gweng’no. Nopuonjore adiera e yo makende ahinya. Wuode nodhi wuoth gi nyithindo ma gisomogo Helsinki ma e taon maduong’ie moloyo e piny Finland. Kane giwuotho e taondno, nyaminwa moro ma hike ng’eny nomiyo wuodeno gaset mar Ohinga mar Jarito kendo nonyiso rawerano mondo oter ne min-gi. Kane min rawerano osomo gasedno nofwenyo gikanyo ni gasedno puonjo adiera e wi Muma.

Ne wadak e ot michulo ma ne oger e wi masin mar baro bao. Kanyo bende e kama ne watimoe chokruogewa. Kane wachako, joma ne biro e chokruok ne en wan ji ariyo, kaachiel gi nyaminwa ma ne wayudo e gweng’no kod nyare. Gima ne watimo ne en mana somo buk mochan ne timo puonjruok e chokruok juma ka juma. Bang’e, dichwo moro ma nosebedo kapuonjore gi joneno, noyudo tich e masin ma ne wadak e wiyeno. Nochako biro e chokruok gi joode kae to bang’e nobatise kaachiel gi chiege. Koro ne wan gi owadwa ma ne nyalo tayowa e chokruok. E wi mano, chwo moko ma bende ne tiyo e masindno nochako biro e chokruok ma girwako adiera. Bang’ higini moko, chokruogno ma ji ne jabire manok koro nobedo kanyakla.

Kuonde ma ne wadhi lendoe ne boyo. E kinde mag oro, ne wawuotho, wariembo ndiga, kendo ne wakwang’o yie e nam gi ngai ka wadhi lendo ne ji ma ne nie alworawano. Ndigni ma ne wan-go ema ne konyowa ahinya. Ne wariembogi ka wadhi e chokruog-distrikt kendo dhigo limo jonyuolwa ma nodak mabor—mael miche gi miche. E kinde ma piny ne ng’ich, ne wahinyo idho bas gokinyi ka wadhi lendo e gweng’ kae to wawuotho e ot ka ot. Bang’ tieko udi manie gweng’no, ne wajowuotho  ka wadhi e gweng’ machielo. Seche moko baraf ne medo bedo mang’eny maum nyaka ndara. Gima ne konyowa neno kama yo nitie, en neno kama tiende geche miywayo gi farese okale. To ka baraf nomedore, mano ne umo kama jowuoth osenyono. Kinde ma piny ne chako bedo maliet, baraf ne chako leny, mano ne miyo wuoth bedo matek nikech baraf fwonyore.

Kinde ma piny ne ng’ich, ne wapuonjore rwako gige geng’o koyo. Ne warwako soksi maboyo molos gi yie le moro, ma umo nyaka chongwa, kendo ne wamedo gi soksi moko ariyo kata adek ei bude maboyo. To ema pod wuochwa maboyogo ne pong’ gi baraf. Kane pok wadonjo e ot moro amora, ne wagolo wuoch e dhoot kendo teng’o baraf. Kodewa ma ne warwako bende ne ting’o baraf, kae to barafgo leny to mano ne miyo koti bedo mang’ich kae to chwero pi. Miyo moro nowacho kamae kane wachopo e ode, “Ka unyalo chiworu lendo e koyo machalo kama, nyakabed ni un ema un gi yie madier.” Noyudo wasewuotho kilomita 11 mondo mi wachop e odno.

Nikech wuotho kuonde maboyo ka wadhi lendo, ne wahinyo nindo e gwenge ma ne walendoego. Kane chopo seche mag odhiambo, ne wachako penjo weg udigo ka ginyalo miyowae kar nindo. Ne gin mier modhier, to kata kamano weg udi ne gin joma mor kendo marwako welo. Ne ok gimiwa mana kuonde nindo kende to bende gima wachamo. Kinde mang’eny ne wanindo e pien le. Jomoko to ne nigi ute mabeyo mag welo. Kuom ranyisi, miyo moro ma ne nigi ot maduong’, noterowa e gorofa mar ode manigi otanda maber gi suka maber marachar. Kinde mang’eny ne wajogoyo mbaka e wi Muma gi joode nyaka dier otieno. E dala moro ma ne nigi ot mopog diriyo, dichwo gi chiege ne nindo konchiel to wan ne wanindo komachielo. Dichwogno gi chiege ne nigi penjo mang’eny, moro e wi nyawadgi, kendo ne wagoyo mbaka kodgi e wi Muma ka wadwoko penjogo nyaka kogwen.

Lapland en piny majaber. Kata kamano, joma ne opuonjore e wi Jehova ne beyonwa moloyo. Moko kuom joma ne walendonegi ne gin chwo ma ne obiro Lapland mondo obar yien. Seche moko ne wajodonjo e udi ma gidakie to wayudo chwo mang’eny modak kanyachiel, to wan to wan mana nyiri ariyo matindo. Kata kamano, chwogi ne mor ahinya winjo gima Muma wacho kendo ne gihero somo bugewa.

Nitie gik mang’eny ma ne otimorenwa mamiyowa mor. Chieng’ moro bas noyombowa nikech sa ma ne basno tiyogo ne ni nyime gi dakika abich. Ne wang’ado mar idho bas machielo materowa e gweng’ mopogore gi gweng’ ma ne onego wadhie. Ne en kama pok walendoe, kata kamano ot ma ne wakwongo duong’o, miyo moro mapod tin nowacho kama, “Magi un, ubiro mana e sa ma ne adwaroue.” Ne wasebedo ka wapuonjore Muma  gi nyamin-gi. Miyoni noyudo oseoro nyamin-gino ni mondo wadhi walime chieng’no. Kata kamano oteno ok nochoponwa. Ne wachako puonjore Muma kode kaachiel gi wedene ma nodak machiegni kode. Mapiyo bang’e, ne wariwo jogo duto kamoro achiel mondo wapuonjre kodgi dhano apar gariyo. Mano nomiyo ng’enygi obedo Joneno mag Jehova.

Higa 1965, ne oorwa yo milambo mondo wadhi e kanyakla moro man kama iluongo ni Kuusamo. Kindeno ne nitie mana jolendo manok e kanyaklano. Kane wachako, tij lendo ne ok yot e gweng’no. Ne gin joma wuondore ni gin jo din kendo ok ne gihero tijwa. Kata kamano thothgi to nomiyo Muma luor. Ne watemo ng’eyo kitgi mos mos kendo bang’ higini ariyo, koro ne yot chako puonjruok Muma kodgi.

Kindegi, waonge gi teko mar lendo odiechieng’ mangima, kata kamano chiegni ni pod walendo pile. Sani, koro yot lendo e gwenge maboyo nikech Aili nopuonjore riembo mtoka. Wuod owadwa moro nojiwe mondo opuonjre riembo, kendo ne omiye lesen mar riembo mtoka higa mar 1987 ka ojahigini 56. E wi mano, nwayudo kony machielo kane oger Od Romo manyien kendo nomiwa ot moro momakore gi Od Romono mondo wadagie.

Wabedo mamor ahinya nikech dongruok mosebetie yo masawa mar Finland. Kane wachako timo painia kae, ne nitie mana jolendo manok kende. Sani koro nitie kanyakla mang’eny manigi jarit-alwora. Kinde mang’eny ka wadhi e chokruoge mag alwora kata distrikt, jomoko hinyo hulonwa nyingegi kae to gipenjowa kabe pod waparogi. Moko kuom jogi ne pod gin joma tindo kane wapuonjo ji Muma e miechgi. Kodhi ma ne wachwoyo higini mang’eny ema koro nyago olemo!—1 Kor. 3:6.

Chop higa mar 2008, noyudo wasetieko higini 50 nyaka ne wachak bedo jopainia makende. Wadwoko ne Jehova erokamano ni wasebedo ka wajiwore mondo wadhi nyime tiyone. Wasebedo ka wadak e ngima mayot, kendo maonge gima wachando. (Zab. 23:1) Sani koro wang’eyo ni adier ne ok onego chunywa chandre kinde ma ne wachako tij painia. Wamor ni Jehova osebedo kategowa mana kaka nosingo e bug Isaiah 41:10, niya: “Anamii teko; ee, nakonyi; ee, nasiri gi lueta marachwich, an matimo kare.”