1. Bedo gi chuny marach mar pinyni ma miyo ng’ato herore owuon nyalo hinyowa e yo mane?

ANG’O momiyo tiyo gi gik ma wapuonjore e Muma kinde mang’eny ok yotga? Achiel kuom gik momiyo en ni timo gik mabeyo dwaro bolruok, to bolruok en kido ma ok yotga bedogo. E ‘ndalo mag gikogi,’ joma wan-go e alworawa gin “joma oherore giwegi, joma ohero pesa, joma pakore, jong’ayi,” kod “joma onge ritruok.” (2 Tim. 3:1-3) Sama ji wuoyo kuom joma oherore giwegi kata gitimo gik ma nyiso ni gimor gi joma kamago, jatich Jehova nyalo jarogi, kata kamano, e chunye ma iye to onyalo gombo ber ma nenore ni joma kamago yudo. (Zab. 37:1; 73:3) Ng’ato nyalo penjore niya: ‘Be ochuno ni dwach jomamoko e ma aket motelo adier? Ka po ni abedo “ng’at ma duokore piny mogik,” donge ji nyalo chako chaya?’ (Luka 9:48) Ka wayie mondo chuny marach mar pinyni ma miyo ng’ato herore owuon ochikwa, mano nyalo ketho winjruok maber ma wan-go e kanyakla kendo nyalo miyo jomoko kik fwenywa kaka Jokristo madier. Kata kamano, wabiro yudo ber mathoth ka wapuonjore e wi jotich Nyasaye moko ma iwuoyo kuomgi e Muma, kae to waluw ranyisi maber ma ne giketonwa.

2. Ranyisi mar jotich Nyasaye machon nyalo konyowa nade?

 ² Ka po ni wadwa luwo ranyisi mabeyo ma jotich Nyasaye machon noketonwa, nyaka wanon gik ma ne gitimo ma nomiyo giyudo ber mathoth. Ere kaka ne gibedo osiepe Nyasaye? Ang’o ma ne gitimo mondo Nyasaye oyie kodgi? To ere kaka ne giyudo mijing’o mar timo dwach Nyasaye? Puonjruok e yo ma kamano en achiel kuom yore ma wachamogo chiemb chuny.

3, 4. (a) Ere kaka wayudoga puonj kod tiegruok e weche Nyasaye? (b) Ang’o momiyo wanyalo wacho ni chiemb chuny ma wayudo oriwo gik mathoth moloyo mana weche ma wasomo?

³ Wayudoga puonj kod tiegruok mathoth kokalo kuom Muma, bugewa malero Muma, websaitwa, JW Broadcasting, kaachiel gi chokruogewa mag kanyakla kod mag alwora. Kata kamano, ka luwore gi weche ma Yesu nowacho e Johana 4:34, chiemb chuny oriwo gik mathoth moloyo mana weche ma wasomo. Chiemb chuny ma wayudo oriwo ang’o? Yesu nowacho niya: “Chiemba en timo dwaro mar ng’at ma ne oora kendo mondo atiek tichne.”

⁴ Ka luwore gi Yesu, chiemb chuny ma wayudo oriwo timo gik ma Nyasaye dwaro ni watim. Ere kaka timo dwach Nyasaye chalo gi chiemo? Mana kaka del bedo maber kendo motegno ka wachamo chiemo maber, e kaka chunywa bende winjo maber kendo yiewa bedo motegno sama watimo dwach Nyasaye ma biro miyo wayud ngima mochwere. Donge seche moko isegadhi e tij lendo ka dendi ojony to kitieko lendo to iwinjo ka chunyi oduogo kendo tekoni omedore?

5. En ber mane ma ng’ato yudo ka otiyo gi rieko?

⁵ Tiyo gi puonj mag Nyasaye e gima nyiso ni wan gi rieko. (Zab. 107:43) Kinda ma ng’ato timo mondo oyud rieko mowuok kuom Nyasaye ok dhiga nono. Muma wacho niya: “Onge kata achiel kuom gik minyalo dwaro [ma dipim gi rieko]. . . . Rieko en . . . yath mar ngima ni jogo moyude: Kendo ng’ato ka ng’ato mobet kode ni gi mor.” (Nge. 3:13-18) Yesu nowacho kama: “Kung’eyo wechegi, un joma mor ka utimogi.” (Joh. 13:17) Jopuonjre Yesu ne dhi bedo gi mor mosiko ka gidhi nyime timo gik ma Yesu nonyisogi. Ne girwako puonj mag Yesu kendo luwo ranyisine e ngimagi duto, to ok mana e kindego kende.

6. Ang’o momiyo nyaka watim kinda e nyiso rieko?

⁶ Kinda dwarore ahinya e kindegi bende e timo gik ma wang’eyo ni gin kare. Kuom ranyisi, fundi nyalo bedo gi gige tich mang’eny kod lony bende. To mago duto ok bi konye ka ok otiyo kodgi. Kata ka po ni osebedo kotiyo kuom higni mang’eny kendo osebedo mong’ith e tije, pod nyaka odhi nyime timo tijno kodwaro ni omed lony kendo one ber mar tijno. Mano e gima timorenwaga wan bende. Sama wachako tiyo gi puonj ma wayudo e Muma, ngimawa chakoga dhi maber. Kata kamano, mondo wayud mor kod ber mosiko, nyaka wadhi nyime tiyo gi puonj mag Muma pile ka pile.

7. Mondo wabed gi rieko, onego watim ang’o bang’ somo ranyisi mag jotich Nyasaye miwuoyo kuomgi e Muma?

⁷ We wane ane moko kuom gik ma nyalo miyo bolruok obednwa matek kod kaka jotich Nyasaye machon ne onyagore gi gigo e yo maber. Bedo motegno e weche Nyasaye oriwo gik mathoth moloyo mana ng’eyo weche moko. Omiyo, tem ane fwenyo kaka inyalo tiyo gi yoregi kae to itim kamano mapiyo.

8, 9. Weche ma yudore e Tich Joote 14:8-15 nyiso nade ni Paulo nobolore? (Ne picha ma ni e chak sulani.)

⁸ Nyasaye dwaro ni ‘ji mopogore opogore duto ores kendo gibed gi ng’eyo malong’o chuth e wi adiera.’ (1 Tim. 2:4) In-ga gi paro mane e wi ji mathoth mopogore opogore ma pok opuonjore adiera? Kata obedo ni jaote Paulo ne dhiga e sunagoke komanyo joma noseng’eyo Nyasaye e okang’ moro, ne ok omany mana Jo-Yahudi kende. Yo ma joma ne lamo nyiseche manono ne rwakogo wach ne dhi nyiso ka be obolore.

⁹ Kuom ranyisi, ka ne Paulo odhi gi Barnaba e wuodhe mokwongo mar misonari, Jo-Likonia nochako nenogi kaka nyisechegi ma ne gilamo ma nong’ere kaka Zeu kod Hames. Be Paulo gi Barnaba notiyo gi thuolono mondo gimed yudo huma? Be ne gidhi neno mano kaka thuolo maber ahinya mar bedo ma mor bang’ yudo akwede e taonde ariyo ma ne giselendee ka pok gibiro kanyo? Be dibed ni ne giparo ni huma ma ne gidhi yudono ne dhi miyo wach maber omed landore? Ooyo! Ne gidagi ma giyiecho lepgi kendo ne gidonjo mapiyo e i ogandano ka gikok niya: “Yaye, ang’o momiyo utimo gigi? Wan bende wan mana dhano ma nigi nyawo kaka un.”​—Tich 14:8-15.

10. En yo mane ma Paulo gi Barnaba ne nyalo nenogo ni ne girom gi Jo-Likonia?

¹⁰ Bedo ni Paulo gi Barnaba noyie ni gin bende gin dhano morem ok nyis ni koro ne giyie ni lamo margi ne chal achal gi mar joma ne lamo nyiseche manonogo. Donge ne gin jomisonari ma ne nigi migawo makende? (Tich 13:2) Donge nowalgi gi roho maler ma gibedo gi geno ma jaber? Mano adier. Kata kamano, Paulo gi Barnaba nong’eyo maber ni ka Jo-Likonia ne nyalo rwako wach maber, gin bende ne ginyalo yudo guethgo.

11. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Paulo sama walendo?

¹¹ Wanyalo timo ang’o mondo wabolre mana kaka Paulo? Mokwongo, nyaka watem matek mondo kik wadonj e tem mar dwaro ni ji opakwa kuom gima watimo mana gi teko Jehova. Ng’ato ka ng’ato kuomwa onego openjre kama: ‘An gi paro mane kuom joma alendonegi? Mita di po ni achayo joma ogandawa ochayoga?’ Gima ber en ni Joneno mag Jehova e piny mangima osebedo ka nono alwora duto ma gilendee mondo gine ka be pod nitie joma nyalo rwako wach maber. Mondo watim mano, seche moko nyalo dwarore ni wapuonjre dhok mamoko kaachiel gi kido kod timbe mag ogendni ma ji ochayo. Joneno ma lendo ne joma kamago ok onego okawre ni gin joma lich moloyo jogo. Kar mano, onego gitem matek mondo ging’e ng’ato ka ng’ato e yo maber mondo gilendnegi e yo ma miyo wach Pinyruoth mulo chunygi.

12. Epafra nonyiso nade ni nodewo jomamoko?

¹² Yo machielo ma wanyisogo ni wabolore kendo waluwo kaka Nyasaye tayowa en lemo ne joma ‘oseyudo yie ma jaber ahinya kaka marwa.’ (2 Pet. 1:1) Mano e kaka Epafra notimo. Muma wuoyo kuome mana nyadidek kende e barupe ma Paulo nondiko. Ka ne otue Paulo e piny Rumi, nondiko ne Jokristo ma ne ni Kolosai konyisogi ni Epafra ne ‘lamonegi gi kinda ahinya.’ (Kol. 4:12) Epafra nong’eyo owetego maber kendo nodewogi ahinya.  Bedo ni en bende notueye gi Paulo ne ok omone ng’eyo pek ma owetego ne romogo. (File. 23) Notimo gima nonyalo mondo okonygi. Donge mano en gima nyiso hera? Lemo ne jotich Jehova wetewa konyo kama duong’, to ahinya-ahinya ka waluongo nying ng’ato sama walemo.​—2 Kor. 1:11; Jak. 5:16.

13. Ere kaka inyalo luwo ranyisi mar Epafra sama ilemo?

¹³ Par ane joma inyalo lemonegi kiluongo nyingegi. Mana kaka Epafra, owete gi nyiminewa mang’eny lemoga ne joma gin-go e kanyakla, joudi ma nigi ting’ mapek, joma onego otim yiero moko madongo, kata ma romo gi tembe. Gilemoga bende ne joma otue e jela moket nyingegi e jw.org/sw. * E wi mano, gilemo ne joma wedegi otho, joma otony e masiche ma timore apoya kod lwenje, kaachiel gi joma nyagore gi pek mag yuto. Nenore maler ni onego walem ne owete gi nyimine mang’eny nikech timo kamano konyogi ahinya. Sama walemo ne joma kamago, mano nyiso ni ok wang’i mana gik ma kelonwa ber wan wawegi, to wang’iyo bende gik ma kelo ber ne jomamoko. (Fil. 2:4) Jehova winjo lamo kaka mago.

14. Ere kaka Jehova ketonwa ranyisi maber mar bedo ng’at ma chiko ite?

¹⁴ Yo machielo ma wanyisogo okang’ ma wabolorego en chiko ne ji itwa sama giwuoyo kodwa. Jakobo 1:19 wacho ni onego ‘wawinj wach piyo’ tiende ni wachik ne ji itwa maber. Jehova e ma ketonwa ranyisi maberie mogik e wachno. (Cha. 18:32; Jos. 10:14) Ne ane gima wanyalo puonjore e wi Jehova e ndiko mar Wuok 32:11-14. (Som.) Kata obedo ni ne ok ochuno ni Jehova osum paro moro amora kuom Musa, pod nomiye thuolo mar wacho kaka nowinjo e chunye. En dhano mane ma nyalo chiko ite kuom thuolo ma rabora ne ng’at ma ong’eyo maber ni pache orem, kae to otimo gima ng’atno owacho? Onge! Parie ni Jehova to chiko ite ne dhano duto ma wuoyo kode ka gin gi yie kuome.

15. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Jehova e miyo jomamoko luor?

¹⁵ Ng’ato ka ng’ato kuomwa onego openjre niya: ‘Ka Jehova e ma nyalo duokore piny sama owuoyo gi dhano kendo ochikonegi ite mana kaka notimo ne Ibrahim, Rahel, Musa, Joshua, Manoa, Elija, kod Hezekia, donge mano nyiso ni an bende onego ami Jokristo duto luor, awinj pachgi, kendo ati gi paro ma gichiwo ka nyalore? Be nitie ng’ato ang’ata e kanyakla kata e kind joodwa ma dwaro ni akonye e yo moro? Ka en kamano, onego atim ang’o e wachno?’​—Cha. 30:6; Bura 13:9; 1 Ru. 17:22; 2 We. 30:20.

16. Ruoth Daudi notimo nang’o ka ne Shimei yanye?

¹⁶ Bedo gi bolruok bende konyowa bedo joma hore sama ng’ato ochwanyowa. (Efe. 4:2) Ranyisi maber yudore e 2 Samuel 16:5-13. (Som.) Shimei ma ne en wat Ruoth Saulo noyanyo Daudi kod jotichne kendo notimonegi gik maricho ahinya. Kata obedo ni Daudi ne nigi nyalo mar tieko wachno, noweyo aweya kamano. Ang’o ma nokonyo Daudi mondo kik omwomre? Wayudo dwoko mar penjono ka wanono Zaburi sula mar adek.

17. Ang’o ma nokonyo Daudi mondo kik omwomre, to ere kaka wanyalo luwo ranyisine?

¹⁷ Daudi nowacho weche ma ni e Zaburi  mar 3 e kinde ma ne oringo ka wuode ma Absalom ne dwaro nege. Mago e kinde ma Shimei ne yanyee. Kwan matindo 1 kod 2 e Zaburino otudore gi gik milero e bug Samuel mar Ariyo sula mar 16. Kae to Zaburi 3:4 nyiso chir ma Daudi ne nigo ka nowacho niya: “[Anaywag] ni Jehova gi dwonda, kendo [enodwokna] wach moa e gode maler.” Wan bende wanyalo lemo sama oyanywa kata ochwanywa. Jehova dwoko lamowa kuom miyowa roho maler ma konyowa nano. Be inyalo paro chal moro ma nyalo dwarore ni ihori kata ing’won ne ng’at mochwanyi marach? Be in gadier ni Jehova neno chandruok miyudo kendo ni onyalo guedhi?

18. Gin ber mage ma wayudo ka wadhi nyime luwo timo gik ma nikare?

¹⁸ Timo gik ma wang’eyo ni nikare kelo gueth mathoth. Mano e momiyo Ngeche 4:7 wacho ni “rieko en wach maduong’ moloyo duto”! Kata obedo ni gik ma ng’ato ong’eyo nyalo miyo obed mariek, kinde mang’eny rieko ma ng’ato nigo nenore ka luwore gi yiero motimo. Kata mana ochunglo riek. Gichokoga chiemo e ndalo keyo kendo kanogi mondo obi okonygi e kinde oro. (Nge. 30:24, 25) Kristo ma e “yo ma Nyasaye nyisogo . . . riekone” kinde duto timo gik ma moro Wuon-gi. (1 Kor. 1:24; Joh. 8:29) Nyasaye ong’eyo maber pogruok mantie e kind timo yiero mowinjore kod kawo okang’ mar timo kaka wayiero. Oguedho joma dhi nyime nyiso bolruok kendo ma timo gima ging’eyo ni nikare. (Som Mathayo 7:21-23.) Omiyo, tem ahinya mondo itim gik ma biro miyo kido mar bolruok odhi nyime bedo e kind Jokristo. Timo gima kare ok en gima biro abira mayot. Odwaro ni wahore. To timo kamano en gima nyiso bolruok ma biro miyo wayud mor e kindegi kod kinde mabiro.