1. Gin chandruoge mage ma nyaka wanyagrego, to ang’o ma biro miyo Jehova obed mamor gi jotichne momakore kode? (Ne pichni man malo.)

MANA kaka wang’eyo, wadak e piny ma opong’ gi chandruoge mang’eny. Thoth owete gi nyimine nyagore gi tuoche ma korgi tek. Owete gi nyimine moko bende rito wedegi ma oseti kata obedo ni gin giwegi samoro giseti. Owete moko bende nyagore matek mondo omany ne joutegi gik mochuno kende e ngima. E wi mano, nitie owete gi nyimine ma nyagore gi chandruoge duto ma wasenenogo! Timo mago duto dwaro thuolo, teko, kod pesa mang’eny. Kata kamano, bed gadier ni Jehova biro konyi. Ing’eyo ni ngima biro bedo maber e kinde mabiro nikech mano en gima Jehova osingo. Yie motegno ma in-go moro Jehova matek!

2. Ndiko mar Isaiah 40:29, jiwowa nade, to en ang’o ma ok owinjore ma wanyalo chako timo?

² Be nitie kinde ma iwinjoga ka chandruoge mag ngima miyo iol matek? Ka en kamano, to ok in kendi. Muma nyisowa ni jotich Jehova machon bende ne romoga gi chandruoge moko mapek ma ne miyo gigombo mana tho. (1 Ru. 19:4; Ayub 7:7) Kata kamano, chunygi ne ok ool, to ne gigeno Jehova mondo omigi teko. Ne gidhi nyime tiyo ne Nyasaye  nikech ne ging’eyo ni “omiyo jo ma ool teko.” (Isa. 40:29) Gima lit en ni jotich Nyasaye moko oseneno ni yo maber mar nyagruok gi chandruoge en weyo adiera mondo giyue matin nikech gineno ni tiyo ne Jehova en ting’ mapek to ok en gueth. Omiyo, giseweyo somo Muma, ok dhi e chokruoge mag kanyakla, tij lendo bende ok gidhi. To mano e gima Satan dwaro.

3. (a) Ere kaka wanyalo tang’ mondo Satan kik dwok kindawa chien? (b) Ang’o ma wadwaro nono e sulani?

³ Jachien ong’eyo maber ni sama wabedo modich gi tije Nyasaye, mano konyowa chung’ motegno kendo mano ok more kata matin. Sama iwinjo ka iol kendo chunyi onyosore ahinya, kik iwe makori gi Jehova. Ka wasudo machiegni kode, ‘obiro miyo wachung’ matek kendo obiro tegowa.’ (1 Pet. 5:10; Jak. 4:8) E sulani, wadwaro nono gik moko ariyo ma nyalo miyo kindawa odog chien e tije Nyasaye kendo wadwaro nono kaka puonj mag Muma nyalo konyowa mondo wanyagre gi pek ma kamago. Mokwongo, we wane ane teko ma Jehova nigo mar tegowa kaka ondik e bug Isaiah 40:26-31.

4. Ndiko mar Isaiah 40:26 puonjowa ang’o?

⁴ Som Isaiah 40:26. Onge ng’ato ang’ata ma nyalo kwano sulwe duto manie polo. Josayans wacho ni galaksi mar Milky Way oting’o sulwe ma dirom bilion 400. To e ma Jehova omiyo sulwe ka sulwe nying. Mano puonjowa ang’o? Ka Jehova ong’eyo chuech ma onge gi ngima e yo maber kamano, to nade in ma itiyone nikech ihere, iparo ni ong’eyi e okang’ ma romo nade? (Zab. 19:1, 3, 14) Wuonwa ma jahera ong’eyi maber ahinya. ‘Kata mana yie wiyi duto osekwano.’ (Mat. 10:30) Jandik zaburi bende jiwowa niya: “Ndalo mag joma onge ketho ong’ere ne Jehova.” (Zab. 37:18, Luo New Testament, 2003) Jehova ong’eyo tembe duto ma iyudo, kendo oikore miyi teko mar nano e tembego.

5. Wanyalo bedo gadier nade ni Jehova nyalo miyowa teko?

⁵ Som Isaiah 40:28. Jehova e wuon teko duto. Kuom ranyisi, par ane teko ma wuok kuom chieng’. Jasayans moro miluongo ni David Bodanis nowacho kama: “Teko ma chieng’ golo kuom sekond achiel kende romre gi teko mag mbom bilionde mang’eny.” Jatim nonro machielo bende nofwenyo ni ‘teko ma chieng’ golo e sekond achiel oromo dhano tiyogo kuom higni 200,000’! Ka Jehova miyo chieng’ teko e yo ma kamano, donge wan gadier ni obiro miyowa teko mar nano e chandruoge ma yudowa?

6. Jok mar Yesu yom e yo mane, to ng’eyo wachno onego ojiwwa nade?

⁶ Som Isaiah 40:29. Tiyo ne Jehova miyo wabedo ma mor. Yesu nonyiso jopuonjre niya: “Keturu jok mara kuomu.” Kae to nomedo kama: “To ununwang’ yueyo. Nikech jok mara yom kendo ting’na yot.” (Mat. 11:28-30) Wechego gin adier! Seche moko wanyalo wuok ot ka waol ahinya sama wadhi e chokruok kata e tij lendo. Kata kamano, wawinjoga nade sama waduogo ot? Wabedo ma mor nyowuoyo kendo wawinjo ka wan-gi teko mar nyagore gi tem moro amora. Adier, jok mar Yesu en jok mayom!

7. Chiw ane ranyisi ma nyiso ni weche manie Mathayo 11:28-30 gin adier.

⁷ Nyaminwa moro ma wabiro luongo ni Kayla osebedo ka nyagore gi olo moro ma ok rum, tuwo mar depression, kod  wich bar ma osiko. Nikech tuochego, dhi e chokruoge mag kanyakla ok osebedo mayot. Kata kamano, chieng’ moro ne ochukore ma odhi e chokruok ma bang’e owacho kama: “Twak mar ji duto ne wuoyo e wi ng’at ma chunye onyosore. Twagno ne ogol e yo ma omulo chunya ahinya ma pi wang’a ochuer. Twagno noparona ni chokruok e kama onego abedie kinde duto.” Nyaminwano ne mor ahinya gi kinda ma notimo mondo odhi e chokruok!

8, 9. Jaote Paulo ne temo wacho ang’o ka nondiko niya: “Sama anyap, eka abedo gi teko”?

⁸ Som Isaiah 40:30. Kata bed ni wan gi lony e okang’ ma romo nade, pod nitie gik ma ok wanyal timo gi tekowa wawegi. Mano en gima waduto nyaka wang’e. Kata obedo ni jaote Paulo ne nigi lony, pod nitie gik mang’eny ma ne ok onyal timo kaka nodwaro. Ka ne onyiso Nyasaye gik ma chande, Nyasaye nonyise niya: “Tekona nyisore e yo malong’o chuth e nyawo.” Wachno ne odonjo ne Paulo maler. Nowacho niya: “Sama anyap, eka abedo gi teko.” (2 Kor. 12:7-10) Ang’o ma Paulo ne temo wacho?

⁹ Paulo nong’eyo ni ne ok onyal timo mathoth ka Nyasaye ok omiye teko. Roho maler mar Nyasaye ne dhi konyo Paulo ka miye teko mar timo gik ma ne ok onyal timo gi tekone owuon. Wan bende Nyasaye konyowa e yo ma kamano. Ka Jehova omiyowa teko, onge kiawa ni wabiro bedo motegno gadier!

10. Jehova ne okonyo Daudi nade mondo onyagre gi chandruoge ma noromogo?

¹⁰ Daudi ne oneno kaka roho mar Nyasaye ne okonye kinde mang’eny. Ne ondiko niya: “Imiyo aloyo oganda lweny momonja, kendo in e Nyasacha ma konya kalo ohinga.” (Zab. 18:29, The Bible in Luo, 1976) Nitiere chandruoge moko ma chalo mana gi ohinga ma ok wanyal kalo gi tekowa wawegi, Jehova e ma nyaka konywa.

11. Ler ane kaka roho maler konyowa mondo wanyagre gi chandruoge ma waromogo.

¹¹ Som Isaiah 40:31. Sama winyo miluongo ni ongo fuyo malo ahinya, ok otim kamano gi tekone owuon. Muya ma liet ma yudore e kor lwasi ting’e malo to mano miyo ok oti gi teko mang’eny. Omiyo, sama iromo gi wach moro mapek, par ongo. Kwa Jehova mondo omiyi teko kokalo kuom roho maler. (Joh. 14:26) Gima ber en ni wanyalo kwayo Jehova rohone maler sa asaya ma wadwaro. To kinde ma owinjore ni Nyasaye okonywa ahinya en sama wachwanyore gi Jakristo wadwa e kanyakla. Kata kamano, ang’o momiyo chwanyruok ma kamago bedoga?

12, 13. (a) Ang’o momiyo chwanyruok bedoga e kind Jokristo? (b) Ranyisi mar Josef puonjowa ang’o e wi Jehova?

¹² Chwanyruok nyalo bedo e kindwa nikech waduto wan dhano morem. Mano e momiyo nitie kinde ma Jokristo wetewa biro wacho kata timo gik ma chwanyowa, to wan bende wanyalo wacho kata timo gik ma chwanyogi. Mano nyalo bedo tem maduong’ ahinya. Kata kamano, Jehova miyowa thuolo mar nyiso ni wahere sama watiyo kanyachiel gi Jokristo wetewa ma wachwanyorego nikech Jehova oherogi kata bed ni gin joma orem.

¹³ Ranyisi mar Josef nyiso maler ni Jehova ok geng’ tembe ma yudo jotichne. Ka ne Josef pod en rawera, owetene ne ouse mondo odhi obed misumba e piny Misri nikech igi ne lit kode. (Cha. 37:28) Jehova noneno gik moko duto ma ne timore ne Josef osiepne kendo onge kiawa  ni nowinjo malit. Kata kamano, ne ok ogeng’o ne Josef tembego. Bang’e ka ne ohang ne Josef ni nodwaro nindo gi chi Potifar gi thuon mi obole e jela, Jehova pod ne ok okawo okang’ moro amora. Be Jehova ne ojwang’o Josef? Ooyo. Muma wacho niya: “Mano ma [Josef] notimo Jehova nomiyo obedo maber.”​—Cha. 39:21-23.

14. Gin ber mage ma wayudo sama wawere gi ich-wang’?

¹⁴ Wane ane ranyisi machielo. Daudi en achiel kuom joma ne otimne gik maricho ahinya. To e ma Daudi ne ok omako sadha. Nowacho niya: “We timo ich wang’, jwang’ mirima bende: Chunyi kik chandore okeloni mana timo tim morochore.” (Zab. 37:8) Gima duong’ ma miyo wawere gi ich-wang’ en nikech wadwaro luwo ranyisi mar Jehova ma “ok osetimonwa kaka richowa obet.” (Zab. 103:10) Bende, nitie ber moko ma wayudo sama wawere gi ich-wang’. Ich-wang’ nyalo miyo ng’ato obed gi tuoche kaka remo ma ringo matek e del kod kor ma thung’. Ich-wang’ nyalo kelo chandruok e fuonni mag del kaka chuny kod tako, kendo onyalo miyo chiemo ok regre maber e ich. Sama ng’ato iye owang’, pache ok ti maber. Samoro bang’ ich-wang’, ng’ato nyalo dong’ kokuyo kuom ndalo mang’eny. Kata kamano, Muma nyisowa ni ‘chuny mokuwe miyo dend dhano bedo ma ngima.’ (Nge. 14:30) Ang’o ma nyalo konyowa tieko ich-wang’ mondo walos kuwe e kindwa gi owetewa? Wanyalo timo kamano kuom luwo puonj mabeyo mayudore e Muma.

15, 16. Onego watim ang’o sama owadwa moro ochwanyowa?

¹⁵ Som Jo-Efeso 4:26. Sama joma ok lam Jehova ochwanyowa ok en gima lichnwa ahinya. To sama Jakristo wadwa kata achiel kuom joodwa owacho kata otimo gimoro ma ochwanyowa, wawinjo marach ahinya. Nade ka ok wanyal weyo aweya wachno? Be wabiro siko ka wamako sadha? Koso wabiro luwo puonj ma Muma miyowa mondo walos kuwe e kindwa mapiyo? Ka ok wakawo okang’ mapiyo mar loso weche e kindwa, loso kuwe biro bedo matek.

¹⁶ Wawach ni owadwa moro ochwanyi to ineno ni ok inyal weyo aweya wachno? Gin okenge mage ma onego ikaw mondo ilos kuwe kode? Mokwongo, wuo gi Jehova e lamo ka isaye mondo okonyi iwuo gi owaduno e yo maber. Par ni owaduno bende en osiep Jehova. (Zab. 25:14)  Nyasaye ohere. Jehova ng’won ahinya gi osiepene, to mano e kaka odwaro ni wan bende watimnegi. (Nge. 15:23; Mat. 7:12; Kol. 4:6) Par maber weche ma idhi wacho kode. Kik irikni ng’ado e chunyi ni owaduno ochwanyi ka ohero. Ng’e ni in bende nitie gimoro ma itimo kata iwacho momiyo uchwanyoru. Samoro inyalo chako wuoyo kode kiwacho niya: “Akiya ni an e ma achwanyoraga mapiyo, kata kamano nyoro sama ne awuoyo kodi nawinjo ka gima . . .” Ka po ni weche ok odhi maber kaka ne iparo, inyalo manyo thuolo machielo mondo ulos kuwe. Ka pod imanyo thuolono, lem ne owaduno ka ikwayo Jehova mondo oguedhe. Kwa Jehova mondo okonyi iket pachi kuom kido mabeyo ma owaduno nigo. Kata bed ni weche obedo nade, bed gadier ni Jehova mor gi kinda ma itimo mondo ilos kuwe gi owadu.

17. En yo mane ma Jehova nyalo tiyogo mondo okonywa sama watimo richo, to ang’o momiyo onego warwak yo ma okonyowagono?

¹⁷ Jomoko neno ni ok giwinjore tiyo ne Jehova nikech richo maduong’ ma gitimo. Chuny ma ng’adonwa bura ni wan joricho nyalo mayowa kuwe. Ruoth Daudi ma bende ne chunye chandore nowacho niya: “Ka naling’, chokena nonyosore kaka choke ng’a moseti, kuom ywakna matek odiechieng’ kodiechieng’. Nimar odiechieng’ gi otieno lweti nobedo mapek kuoma.” Gima ber en ni Daudi nobedo gi chir mar timo kaka Nyasaye dwaro. Nondiko niya: “Nayie kethona e nyima, kendo ok asepando timna mamono . . . mi niweyo timna mamono makethogo.” (Zab. 32:3-5) Ka itimo richo moro maduong’, Jehova oikore konyi mondo idhi nyime tiyone. Kata kamano, nyaka iyie tiyo gi kony ma omiyi kokalo kuom kanyakla. (Nge. 24:16; Jak. 5:13-15) Kik idek manyo kony nikech mano nyalo moni yudo ngima ma nyaka chieng’! To nade kapo ni chunyi pod chandore kata bed ni Jehova oseweyoni richono?

18. Ranyisi mar Paulo nyalo konyowa e yo mane sama waneno ni ok wawinjore tiyo ne Jehova?

¹⁸ Nitie kinde ma jaote Paulo ne chunye chandore nikech gik ma ne osetimo chon. Nowacho niya: “An e ma atinie mogik kuom joote, kendo ok awinjora mondo oluonga ni jaote nikech ne asando kanyakla mar Nyasaye.” Kae to nomedo wacho niya: “Kata kamano, ng’wono mogundho mar Nyasaye osemiyo an gi migawo ma atimo sanini.” (1 Kor. 15:9, 10) Jehova ne oweyo ne jaote Paulo richo ma ne otimo chon ma omiye migawo makende, kendo ne odwaro ni Paulo bende ofweny wachno. Ka iweyo richoni ma ne itimo chon miloko chunyi, bed gadier ni Jehova biro nyisi ng’wono. Omiyo, ng’e ni Jehova oseng’wononi!​—Isa. 55:6, 7.

19. Ndiko mar higa ma 2018 en mane, to ang’o momiyo owinjore?

¹⁹ Wan gadier ni kaka giko medo sudo machiegni, e kaka ngima biro medo ridore. Kata kamano, bed gadier ni Jehova Nyasaye ma ‘miyo jo mool teko’ nyalo miyi gimoro amora ma idwaro mondo idhi nyime tiyone. (Isa. 40:29; Zab. 55:22; 68:19) E higani duto, ibiro parnwa wachno sa asaya ma wadhi e chokruoge mag kanyakla. Wachno yudore e ndikowa mar higa ma 2018 ma wacho niya: “Joma ogeno kuom Jehova tekogi noduogi.”​—Isa. 40:31, NW.