1. Ibrahim nonyiso nade ni nogeno yo ma Jehova ng’adogo bura? (Ne picha man malo.)

‘JANG’AD bura mar piny duto ok notim gi makare koso?’ (Cha. 18:25) Kaluwore gi penjo ma Ibrahim nopenjono, ne en gadier ni Jehova ne dhi ng’ado bura makare ne Sodom gi Gomora. Ibrahim ne ni gadier ni Jehova ne ok dhi “tieko jomakare kaachiel gi jomaricho.” Ibrahim nong’eyo ni tim ma kamano ‘ok owinjore.’ Higni 400 bang’e, Jehova nowuoyo kuome owuon kowacho niya: “Lwanda, tichne long’o; nikech yorene duto gibet madieri: Nyasaye mar adiera kendo maonge gi ketho, okare kendo en adier.”—Rap. 31:19; 32:4.

2. Ang’o momiyo inyalo wachi ni Jehova ok nyal ng’ado bura e yo ma ok kare?

² Ang’o momiyo Ibrahim ne ni gadier ni Jehova ne dhi ng’ado bura e yo makare? Mano en nikech kinde duto Jehova ng’adoga bura makare. Jehova e wuon chike makare  duto, omiyo bura mong’ado bedoga maber. E wi mano, Muma wacho ni “ohero tim matir gi rieko mipogogo wach kare.”—Zab. 33:5.

3. Wach ane achiel kuom gik maricho ma timore e piny e kindegi.

³ En gima morowa ng’eyo ni kinde duto Jehova ng’ado bura e yo makare kata obedo ni piny opong’ gi mibadhi. Nikech mibadhi mopong’o piny sani, ji mang’eny itimonegi marach ahinya. Kuom ranyisi, nitie jomoko mosedonjnegi mi otwe e jela kata obedo ni onge gima rach ma gisetimo. Moko kuom joma notwe kuom higni mang’eny nogony mana bang’ pimo DNA margi mofweny ni notwegi kayiem. Kata obedo ni tweyo ng’ato e yo ma kamano nyalo kelo lit kod ich-wang’ mang’eny, Jokristo to itimonegi gik ma ok kare ma nyalo miyo ngimagi bedo matek.

4. En ang’o ma nyalo temo yie mar Jakristo?

⁴ Jokristo ong’eyo ni joma ok lam Jehova nyalo timonegi gik ma ok kare. Kata kamano, ka wang’eyo kata neno gimoro ma waparo ni ok ni kare ka timore e kanyakla, mano nyalo temo yiewa. Ibiro timo nang’o ka gima kamano otimore e kanyakla, kata ka ineno ni Jakristo wadu otimoni gimoro marach? Be ibiro weyo mondo gima kamano ochwanyi?

5. Ang’o momiyo ok onego wabwog ahinya kapo ni Jakristo neno ni ok otimne maber e kanyakla?

⁵ Nikech waduto wan dhano morem, wanyalo chwanyo jomoko e kanyakla, kata wan wawegi inyalo chwanywa. (1 Joh. 1:8) Kata obedo ni gik ma kamago ok timre ahinya e kanyakla, Jokristo motegno ok bi buok kata ok bi chwanyore ka gima ok ni kare otimore e kanyakla. Gima ber en ni Jehova osemiyowa puonj ma nyalo konyowa e Muma mondo wadhi nyime tiyone kata obedo ni Jokristo wetewa nyalo timonwa gik ma ok kare.—Zab. 55:12-14.

6, 7. En tim mane ma ok kare ma ne otimne owadwa moro, to ang’o ma nokonye mondo onyagre gi wachno e yo maber?

⁶ Ne ane gima notimore ne owadwa miluongo ni Willi Diehl. Chakre e higa mar 1931, Owadwa Diehl notiyo ne Jehova gi chunye duto e Bethel man Bern, Switzerland. E higa mar 1946, nodhi e Skul mar Gilead, klas mar aboro ma notimore New York, e piny Amerka. Bang’ wuok e skundno, ne omiye migawo mar bedo jarit-alwora e piny Switzerland. Ka ne owuoyo kuom ngimane, Owadwa Diehl nowacho kama: “E dwe mar Mei 1949, nanyiso ofis man Bern ni nadwaro kendo.” Ofis ne odwoke nang’o? Nonyise niya: “Onge migawo moro amora ma ibiro miyi mopogore gi bedo painia mapile.” Owadwa Diehl nomedo wacho kama: “Ne ok oyiena golo twege . . . Owete gi nyimine ne ok moswa, kendo ne ginenowa mana ka joma ogol e kanyakla.”

⁷ Owadwa Diehl notimo nang’o? Owacho kama: “Ne wang’eyo maler ni Muma ok kwed wach kendo, omiyo ne walemo kendo keto genowa kuom Jehova.” Gikone, paro ma ok kare e wach kendno norie mi nodwok ne Owadwa Diehl migepe ma ne en-go motelo. Makruokne gi Jehova ne ok odhi  nono. * Wan bende onego wapenjre niya: ‘Ka dine bed ni an e ma gigo otimorena, be dine abedo gi paro kaka mar owadwano? Be dine ageno kuom Jehova ka arito mondo orie weche koso dine atemo mondo alos weche gi pacha awuon?’—Nge. 11:2; som Mika 7:7.

8. Ang’o ma nyalo miyo ng’ato opar ni otimne gima ok kare e kanyakla kata ni ng’at machielo e kanyakla e motimne kamano?

⁸ Ng’e ni samoro pachi nyalo wuondi ni otimni gimoro ma ok kare kata ni otimne Jakristo machielo e kanyakla. Mano nyalo timore kaluwore gi yo ma wanenogo gik moko, kata nikech ok wang’eyo weche duto. Bed ni en kamano kata ooyo, lemo kaachiel gi geno kuom Jehova biro konyowa mondo kik ‘chunywa chid gi Jehova.’—Som Ngeche 19:3.

9. Wabiro nono ranyisi mage e sulani kod ma luwe?

⁹ Wabiro nono ranyisi moko adek ma Muma wuoye ma nyiso gik ma ok kare ma notimore e kind jotich Jehova. E sulani, wadwaro nono ranyisi mar nyakwar Ibrahim miluongo ni Josef kod gima owetene ne otimone. E sula maluwo, wabiro nono okang’ ma Jehova ne okawo ne ruodh Israel miluongo ni Ahab kod gima jaote Petro notimo ka ne en Antiokia e piny Siria. Sama wanono ranyisigi, tem manyo puonj ma nyalo konyi mondo isik ka in gi winjruok maber gi Jehova to ahinya ahinya e kinde ma ineno ni otimni gima ok kare.

10, 11. (a) Gin gik mage ma richo ma notimne Josef? (b) Josef noyudo thuolo mar timo ang’o ka ne en e jela?

¹⁰ Josef ne en jatich Jehova ma ne otimne gik ma ok kare gi joma ne ok lam Jehova. To malitie moloyo, en ni owetene monyuolego bende notimone gik maricho. Ka ne Josef jahigni 17 kama, owetene ne ouse mobedo misumba. Ne otere Misri kata obedo ni ne ok oyie gi wachno. (Cha. 37:23-28; 42:21) Bang’ bedo e pinyno kuom kinde, ne odonjne ni nodwa nindo gi dhako moro githuon mi obole e jela. (Cha. 39:17-20) Nochandore ka en misumba kendo kotueye e jela kuom higni 13. Gik ma ne otimore ne Josef nyalo puonjowa ang’o sama Jakristo wadwa otimonwa gima ok ni kare?

¹¹ Josef noyudo thuolo mar pimo ne jatuech wadgi moro gimomiyo notueye. Jalno ne losoga divai ne ruoth Farao. Jalos divaino noleko lek moro ka ne en e jela kendo Josef nolokone tiend lekno. Josef nonyise ni ne idhi dwoke e tije mar loso divai. Ka ne Josef oselokone tiend lekno, notiyo gi thuolono mondo onyise chandruok ma ne en-go. Gik ma Josef nowacho kod ma ne ok owacho nyalo puonjwa gimoro maduong’.—Cha. 40:5-13.

12, 13. (a) Ang’o ma nyiso ni Josef ne ok oyie ayieya gi gik ma notimorene? (b) En wach mane ma Josef ne ok onyiso jalos divai?

¹² Som Chakruok 40:14, 15. Ne ni Josef nowacho ni ‘nokwale e piny Jo-Hibrania.’ Onge kiawa ni tim ma ne otimneno ne rach ahinya. Josef nowacho ne jalos divai ni onge gima rach ma notimo kata obedo ni notueye e  jela. Kuom mano, nonyise ni mondo odhi onyis Farao wachne. Ang’o momiyo nokwaye kamano? Nonyise maler ni nodwaro ni mondo Farao ogole e tuech.

¹³ Be Josef noyie ayieya gi gik ma notimorene ma ok okawo okang’ moro amora? Ooyo. Nong’eyo maler ni gik ma notimnego ne ok ni kare. Nolero ne jalos divai weche duto ma ne chande kogeno ni nonyalo konye. Kata kamano, onge gimoro amora e Muma ma nyiso ni Josef nowacho ne ng’ato ang’ata moriwo nyaka Farao, ni owetene e ma nouse. Higni moko bang’e ka ne owete Josef odhi Misri mi gikwaye ng’wono, Farao norwakogi e pinyno mi omiyogi kama ber moloyo e piny Misri mondo gidagie.—Cha. 45:16-20.

14. En ang’o ma biro konyowa mondo kik waketh nying owetewa sama waparo ni otimnwa marach e kanyakla?

¹⁴ Ka Jakristo neno ni otimne gimoro marach, onego otang’ mondo kik ochak ketho nying ng’at ma oparo ni otimone marachno. Ok rach wuoyo gi jodong-kanyakla sama waneno ni otimnwa marach kata sama Jakristo moro otimo richo maduong’. (Lawi 5:1) Kata kamano, nitie kinde ma wanyalo tieko chwanyruok moko matindo tindo e kindwa wawegi ma ok warwakoe jomamoko, moriwo nyaka jodong-kanyakla. (Som Mathayo 5:23, 24; 18:15.) Wang’aduru mar loso weche ma kamago ka watiyo gi puonj manie Muma. Seche moko wanyalo yudo ni kare onge gima rach ma otimnwa. Bang’ fwenyo mano, wanyalo bedo mamor ni ne ok wamiyo weche obedo marach kuom ketho nying Jakristo wadwa. Bed ni ochwanywa kata ok ochwanywa, kik wiwa wil ni ketho nying Jakristo wadwa ok bi loso weche. Hera ma waherogo Jehova kendo ma waherogo owetewa biro miyo kik  watim gima kamano. Jandik zaburi nowuoyo e wi “ng’ama oluoro Nyasaye e yore duto” kowacho ni ng’atno ‘ok keth nying ng’ato, ok otim marach ne osiepene, bende ok okuodh jowadgi.’—Zab. 15:2, 3, The Bible in Luo, 1976; Jak. 3:5.

15. Winjruok ma ber ma Josef ne nigo gi Jehova nokonye nade?

¹⁵ Osiep ma ne nitie e kind Josef gi Jehova puonjowa wach moro maduong’. Kuom higni 13 ma Josef nosandorego, nonyiso ni noneno gik moko kaka Jehova nenogi. (Cha. 45:5-8) Ne ok oketo ketho kuom Jehova ka ne ochandore. Kata obedo ni wiye ne ok owil gi chandruokne, ne ok omako ne ng’ato ang’ata sadha. Moloyo duto, ne ok oweyo mondo richo mag jomoko opoge gi Jehova. Nikech Josef nohero Jehova gi chunye duto, mano nomiyo oneno kaka Jehova loso weche kendo guedhe en kaachiel gi joodgi.

16. Ang’o momiyo onego wamed sudo machiegni gi Jehova sama waneno ni otimnwa gima rach e kanyakla?

¹⁶ Wan bende onego warit winjruok ma wan-go gi Jehova. Kik wawe nyawo mag owetewa opogwa gi Nyasachwa ma wahero kendo ma walamo. (Rumi 8:38, 39) Kapo ni Jakristo wadwa otimonwa gima ok ni kare, onego waluw ranyisi mar Josef kuom sudo machiegni gi Jehova kendo neno gik moko kaka Jehova nenogi. Ka wasetimo duto ma wanyalo mondo walos weche ka watiyo gi Muma, onego wawe gik moko e lwet Jehova ka wageno ni obiro loso weche e kinde mowinjore kendo e yo mowinjore.

17. Wanyalo nyiso nade ni wageno ‘jang’ad bura mar piny duto’?

¹⁷ Ka pod wangima e pinyni, pod ibiro timnwa gik ma ok kare. Nitie kinde ma wanyalo neno ni otimnwa gik ma ok ni kare e kanyakla kata ni otimne ng’at machielo. Kik mano chwanyi. (Zab. 119:165) Kar mano, gen kuom Jehova kendo nyise wachno e lamo. Onego wabolre kendo wayie ni ok wanyal ng’eyo weche duto. E wi mano, wanyalo neno ni ochwanywa mana nikech waneno gik moko e yo ma ok owinjore kaka dhano morem. Mana kaka ne waneno e ranyisi mar Josef, ok onego wawuo marach nikech timo kamano biro miyo weche omed kethore. Mogik, kar temo loso weche kendwa wawegi, onego wamakre gi Jehova kendo wahore ka warito mondo orie weche e kinde mowinjore. Timo kamano biro miyo Jehova oyie kodwa kendo oguedhwa mana kaka notimo ne Josef. Wan gadier ni Jehova, ma en ‘jang’ad bura mar piny duto,’ biro ng’ado bura makare nikech “yorene duto gibet madieri.”—Cha. 18:25; Rap. 32:4.

18. Wabiro nono ang’o e sula maluwo?

¹⁸ E sula maluwo, wabiro nono ranyisi moko ariyo e Muma ma bende nyiso gik ma ok kare ma notimore e kind jotich Jehova. Nono ranyisigo biro konyowa neno kaka bolruok kod weyo ne jomoko kethogi otudore gi yo ma Jehova ng’adogo bura.