1-3. Ang’o ma Yesu notimo ka noyudo ka itiyo gi hekalu e yo marach?

 YESU ne omiyo hekalu ma ne nitie Jerusalem luor maduong’ nikech nong’eyo gima hekaluno nochung’ne. Hekaluno e ma ne osebed kitiyogo kaka kar lamo madier e piny. Kata kamano, lamo madierno ma en lamo Jehova Nyasaye maler nonego obed lamo maonge chilo moro amora. Koro temie paro kaka Yesu ne owinjo ka ne odhi e hekalu e dwe mar Nisan tarik 10, higa mar 33 moyudo ka ji tiyo gi hekaluno e yo marach. Ang’o ma ne timore?—Som Mathayo 21:12, 13.

² Jolok ohala kod jowil pesa ma ne ni e laru mar hekalu ne timo marach ne joma ne biro chiwo ne Jehova misango. a Yesu “noriembo ji duto ma ne uso kod ma ne ng’iepo ei hekalu ma ogologi oko, mi noloko mese mag jowil pesa ataro.” (Pim gi Nehemia 13:7-9.) Ne okwedo jogo kuom loko od Wuon-gi “rogo mar jomecho.” Kuom timo mano, Yesu nonyiso ni ne omiyo hekalu luor nikech gima hekaluno nochung’ne. Lamo ma ne ilamogo Wuon-gi ne nyaka bed maler!

³ Higni moko bang’ ka Yesu nosebedo Ruoth, nopwodho hekalu moro machielo, ma en hekalu ma mulo ji duto ma lamo Jehova e yo moyiego e kindewagi. En hekalu mane ma nopwodho?

4, 5. (a) Chakre higa mar 1914 nyaka e chak higa mar 1919, ne opiedh Jokristo mowal kendo pwodhogi e yo mane? (b) Be dibed ni mano e ma ne en giko mar piedho jotich Nyasaye kendo pwodhogi? Ler ane.

⁴ Mana kaka ne waseneno e Sula mar 2, bang’ ka ne oseket Yesu Ruoth e higa mar 1914, ne obiro gi Wuon mare mondo ginon hekalu mar roho ma en chenro moket mar lamo madier e piny. b Bang’ nono hekalu, Yesu noneno ni onego opiedh Jokristo mowal ma gin “yawuot Lawi,” kendo opwodhgi. (Mal. 3:1-3) Kochakore higa mar 1914 nyaka e chak higa mar 1919, Jehova ma en Japiedh ji ne oyie mondo jotichne okal e tembe gi masiche mopogore opogore mondo opiedhgi kendo opwodhgi. Gima ber en ni Jokristo mowalgo ne okadho e tembe ma kaknigo mi giwuok kosepwodhgi kendo koro ne giikore riwo lwedo Pinyruoth Mesia!

 ⁵ Be dibed ni mano e ma ne en giko mar piedho jotich Nyasaye kendo pwodhogi? Ooyo. Nyaka ne ndalo mag giko chakre, Jehova osebedo ka tiyo gi Ruoth ma Mesia e pwodho jotichne mondo gidong’ e hekalu maler. E sula ariyo ma luwo mae, wabiro nono kaka Ruoth osebedo ka piedho joge mondo gibed gi timbe maler kendo konyogi timo gik moko e yo mochanore. Mokwongo, we wane ane kaka osepiedhgi mondo gilam Nyasaye e yo moyiego. Neno kaka Yesu osebedo ka konyo jolupne mondo gilam Nyasaye e yo moyiego jiwowa ahinya, bed ni otiyo gi yore ma waneno gi wang’wa kata mago ma ok wane.

6. Gik ma ne Jehova ochiko Jo-Yahudi ma ne owuok e tuech Babilon konyowa nade winjo tiend ‘bedo maler’?

⁶ Bedo maler tiende en ang’o? Mondo wang’e dwoko mar penjono, wanon ane weche ma ne Jehova onyiso Jo-Yahudi ka ne koro gidwaro wuok e tuech e piny Babilon e higa mar 537 K.K.P. (Som Isaiah 52:11.) Gima duong’ ma ne duoko Jo-Yahudigo Jerusalem ne en dhi gero hekalu mar Jehova kendo duoko lamo madier. (Ezra 1:2-4) Jehova ne dwaro ni joge owere chuth gi kit lamo moro amora ma ne ni Babilon. Ne ane kaka nochikogi ni gitim. Nowachonegi weche kaka: “Kik umul gimoro mak ler,” “dhiuru ua kuome,” kod “beduru maler.” Lamo maler mar Jehova ok onego odwany gi lamo mar miriambo. Koro wachno miyo wabedo gi paro mane? Mondo walam Nyasaye e yo moyiego, nyaka watamre puonj duto mag miriambo kendo wawe chuth timo gik moko duto ma ok ler ma dinde mag miriambo timo.

7. En chenro mane ma Yesu osebedo ka tiyogo e konyo jolupne lamo Nyasaye e yo moyiego?

⁷ Kinde matin bang’ ka Yesu nosebedo Ruoth, ne oketo chenro ma nenore ayanga ma ne dhi konyo jolupne lamo Nyasaye e yo moyiego. Chenro ma noketono en mar bedo gi jatich mogen kendo mariek ma ne oyiero e higa mar 1919. (Mat. 24:45) Higano nochopo ka Jopuonjre Muma ne osepwodhre mi gibedo maler kendo ne gisewere gi puonj mang’eny mag miriambo. Kata kamano, pod ne onego omed pwodhgi mondo gibed maler moloyo. Kaka kinde ne medo kalo, Yesu ne otiyo gi jatich mogen kendo mariek e nyiso jolupne timbe kaachiel gi nyasi ma nonego giwerego chuth. (Nge. 4:18) We wanon ane moko kuomgi.

8. Ang’o ma Jopuonjre Muma nong’eyo chon e wi Krismas, to en ang’o ma ne ok ging’eyo maler?

⁸ Jopuonjre Muma nong’eyo chon ni Krismas ne en nyasi ma ne owuok kuom joma lamo nyiseche manono, kendo ne ging’eyo ni Yesu ne ok onyuol Desemba tarik 25. Zion’s Watch Tower ma Desemba 1881 nowacho kama: “Ji milionde ma ne lamo nyiseche manono ne olok mobiro e kanisa. Kata kamano, lokruogno ne en mana mar nying nikech jodolo mag joma lamo nyiseche manono ne odhi nyime bedo jodolo mag kanise  kendo ne giloko nyinge mag nyasi maggi mondo nyasigo onere kaka mag jokristo. Achiel kuom nyasigo en Krismas.” E higa mar 1883, gaset mar Watch Tower e bwo wich ma wacho ni “When Was Jesus Born?” (“Ne Onyuol Yesu Karang’o?”) ne olero ni Yesu ne onyuol e chak dwe mar Oktoba. c Kata kamano, gie kindeno Jopuonjre Muma ne ok ong’eyo maler gimomiyo onego giwe timo nyasi mar Krismas, omiyo ne gidhi mana nyime time. Nyaka Jo-Bethel ma ne ni Brooklyn nodhi nyime timo nyasi mar Krismas. Bang’ higa mar 1926, gik moko nochako lokore. Ang’o momiyo?

9. Jopuonjre Muma ne ofwenyo ang’o e wi nyasi mar Krismas?

⁹ Bang’ timo nonro matut e wi wach nyasi mar Krismas, Jopuonjre Muma ne ofwenyo ni kama nyasino nowuokie kod gik ma itimo e nyasino ne ok mi Nyasaye duong’. Omiyo, gaset mar The Golden Age ma Desemba 14, 1927 e bwo wich ma wacho ni “The Origin of Christmas” (“Kaka Nyasi mar Krismas ne Ochakore”) ne olero ni Krismas en nyasi ma nowuok kuom joma lamo nyiseche manono, oketo pach ji kuom mor mar pinyni, kendo oriwo lamo sanamu. Gasedno nowacho maler ni Yesu ne ok ochiko ni otim nyasino. Gasedno notieko kawacho niya: “Nikech Satan, pinye marachni, kod gombo mag ringruok dhi karachiel gi nyasini, . . . en gima nenore maler ni joma ochiwore ne Jehova gi chunygi duto ok nyal riwore e timo nyasi kaka mano.” Jo-Bethel ne ok ochamo Krismas e Desembano kendo ne giweyo time chuth!

10. (a) En ang’o ma ne omed nyeny e lela e wi Krismas e dwe mar Desemba higa mar 1928? (Ne bende sanduk ma wiye wacho ni, “ Krismas—Kaka ne Ochakore kod Gimomiyo Ji Time.”) (b) Ere kaka ne okony jo Nyasaye mondo otang’ gi nyasi mamoko mag miriambo? (Ne bende sanduk ma wiye wacho ni, “ Nyenyo e Lela Nyasi Mamoko ma Ok Beyo.”)

¹⁰ E higa ma ne luwo, ne omed ler ne Jopuonjre Muma  adiera e wi Krismas e yo maber moloyo. Owadwa Richard H. Barber ma ne en achiel kuom joma ne wuok e ofiswa maduong’ ne ogolo twak moro e redio e dwe mar Desemba 12, higa mar 1928 ma ne onyenyo e lela gik moko duto mochido motudore gi Krismas. Jotich Jehova ne okawo nade weche ma ne giyudo koa kuom ofis maduong’? Owadwa Charles Brandlein gi joode paro kinde ma ne giweyo timo nyasi mar Krismas. Owacho niya: “Weyo timo nyasi mar joma lamo nyiseche manono ne ok teknwa kata matin! Ne chalonwa ka lonyo law modwanyore kae to wawite oko.” Kowuoyo e wi wach achiel achielno, Owadwa Henry A. Cantwell ma bang’e nobedo jarit-alwora ne owacho niya: “Ne wamor ni nitie gimoro ma ne wanyalo weyo mondo wanyisgo Jehova ni wahere ahinya.” Jolup Kristo ma nomakore kode noyie timo lokruoge duto ma ne dwarore mondo kik giriwre e nyasi ma ok ler. d—Joh. 15:19; 17:14.

11. Ere kaka wanyalo nyiso ni wariwo lwedo Ruoth ma Mesia?

¹¹ Mano kaka Jopuonjre Mumago ne oketonwa ranyisi maber ahinya monego waluw! Paro matut kuom ranyisi margi nyalo miyo wapenjre penjo kaka: ‘Akawo nade weche ma ofis nyisowa ni watim? Be akawogiga gi erokamano kendo tiyo kodgi e ngimana?’ Ka wayie luwo kaka ichikowa, mano nyiso ni wariwo lwedo Ruodhwa nikech otiyo gi jatich mogen kendo mariek e miyowa chiemb chuny e kinde mowinjore.—Tich 16:4, 5.

12. Kuom higni mang’eny, Jopuonjre Muma ne neno nade wach tiyo gi msalaba?

¹² Kuom higni mang’eny, Jopuonjre Muma ne neno msalaba kaka ranyisi mar din mar Jokristo. Kata kamano, ne ging’eyo ni ne ok onego gilam msalaba nikech lamo sanamu rach. (1 Kor. 10:14; 1 Joh. 5:21) E higa mar 1883, gaset mar Watch Tower ne osewacho maler niya: “Nyasaye ok dwar joma lamo sanamu.” Mokwongo tik-tik, Jopuonjre Muma ne ok ne rach mar tiyo gi msalaba e yore ma ne gineno ni owinjore. Kuom ranyisi, ne giketoga baj mar chuma ma nigi msalaba gi osimbo kaka gima ji nyalo ng’eyogigo mayot. Gie pachgi, ne gineno ni rwako bajno ne paronegi ni ka gichung’ motegno nyaka giko, ne gidhi yudo osimbo mar ngima. E higa mar 1891, picha mar msalaba gi osimbo ne oket e nyim gaset mar Watch Tower.

13. En wach mane ma noler ne jolup Kristo e wi tiyo gi msalaba? (Ne sanduk ma wiye wacho ni, “ Kaka ne Omeny Ler Mosmos e Wi Wach Msalaba.”)

¹³ Jopuonjre Muma ne ogeno ahinya ranyisi mar msalaba kod osimbo. Ka higni mag 1920 ne dhi ka rumo, ne ochak ler ne jolup Kristo mosmos gik motudore gi tiyo gi msalaba. Owadwa Grant Suiter ma bang’e ne obedo achiel kuom owete ma ni e Bura Matayo ne oparo chokruok moro ma ne otim e higa mar 1928 e taon mar Detroit, Michigan, e piny Amerka. Owacho niya: “Nonyiswa e chokruok ni ranyisi mar msalaba gi osimbo ok ochuno kendo ni tiyo kode ok ber kata matin.” E higni matin ma noluwo, ne omed ler adiera e wi wachno. Ne onenore ayanga ni msalaba ne ok en gima onego otigo e lamo madier.

14. Ang’o ma jotich Nyasaye ne otimo bang’ ka nosenyisgi adiera e wi tiyo gi msalaba?

¹⁴ Jotich Nyasaye notimo ang’o bang’ ka ne osenyisgi adiera e wi tiyo gi msalaba? Be ne gidhi nyime tiyo kode nikech ne en gima ne gigeno ahinya e ngimagi? Nyaminwa Lela Roberts mosetiyo ne Jehova kuom higni mang’eny wacho niya: “Ne waweyo tiyo gi ranyisi mar msalaba kod osimbo bang’ fwenyo gima ne ochung’ne.” Nyaminwa moro miluongo ni Ursula Serenco nowacho kaka ji mang’eny ne oneno wachno. Olero niya: “Ne wafwenyo ni kare gima ne wageno ahinya kaka ranyisi ma paronwa tho mar Ruodhwa kod chiwruokwa kaka Jokristo ne en mana gir joma lamo nyiseche manono. Ne wamor ahinya ni ler ne medo rieny e yorwa mana kaka Ngeche 4:18 wacho.” Jolup Kristo momakore kode ne ok dwar ni gitim gimoro amora motudore gi gik ma ok ler mag dinde mag miriambo.

15, 16. Ere kaka wanyalo nyiso ni wadwaro keto laru mar hekalu mar Jehova ma ni e piny ka obed maler?

¹⁵ Wan bende wagombo timo kamano e kindewagi. Wang’eyo ni Kristo osebedo ka tiyo gi chenro ma nenore ayanga ma en keto jatich mogen kendo mariek mondo okony joge lamo Nyasaye e yo moyiego. Omiyo, ka po ni wayudo chiemb chuny ma nyisowa ni wawere gi nyasi moro kata timbe moko nikech gitudore gi dinde mag miriambo, onego wawere kodgi chuth ma ok wadeko. Dwarowa maduong’ en keto laru mar  hekalu mar Jehova ma ni e piny ka obed maler mana kaka Jopuonjre Muma notimo.

¹⁶ E kinde mag gikogi, Yesu osebedo ka tiyo matek mondo orit kanyakla moting’o jo Jehova mondo kik ng’ato ang’ata dwany lamo maler ma ni e piny ka. Osebedo kotimo kamano e yo mane? We wane ane.

17, 18. E ngero mar gogo, weche motigogi tiendgi ang’o? (a) Bolo gogo e nam. (b) “Choko kit rech duto.” (c) Choko rech mabeyo ka iketogi e gige ting’o. (d) Wito rech “maricho.”

¹⁷ Ruodhwa Yesu nono ahinya kanyakla moting’o jo Jehova e piny ngima. Yesu kaachiel gi malaike osebedo ka tiyo tij pogo ji e yo ma wan wawegi ok wanyal neno. Yesu ne olero tijno e ngero ma ne ogoyo e wi gogo. (Som Mathayo 13:47-50.) Ngerono tiende en ang’o?

¹⁸ Bolo “gogo . . . e nam.” Gogo ochung’ne wach Pinyruoth milando ne ji duto e piny ngima. “Choko kit rech duto.” Wach Pinyruoth ywayo ji mopogore opogore; joma kawo okang’ mar bedo Jokristo madier, kod ji mang’eny ma puonjore to bang’e ok gikaw okang’ mar donjo e lamo madier. e Choko rech “mabeyo ka giketo e gige ting’o.” Joma obolore ichoko e gige ting’o ma gin kanyakla, kendo ka gin kuno gilamo Jehova ka giler. Wito rech “maricho.” E ndalo mag gikogi, Kristo kaachiel gi malaike osebedo ka pogo “joma richo e kind joma kare.” f Kuom mano, joma ok bolre, ma samoro ok oikore mar weyo puonj kod timbe maricho ok yienegi mondo gidwany kanyakla. g

19. Yo ma Kristo osebedo ka ritogo joge kaachiel gi lamo madier miyo iwinjo nade e chunyi?

¹⁹ Donge wamor nikech wang’eyo ni Ruodhwa Yesu Kristo rito joge? Donge en gima jiwowa ng’eyo ni kinda mare mar keto joge kod lamo madier obed maler pod chal mana gi ma ne en-go e kinde Jokristo mokwongo? Wamor nikech Kristo osebedo ka tiyo matek mondo orit ler mar jo Nyasaye kod lamo madier! Wanyalo nyiso ni wariwo lwedo Jaloch kod Pinyruodhe ka wawere chuth gi dinde mag miriambo.