Bible udi utudimuija ne: “Meji mabi, kushipangana, masandi, buendenda, buivi, dijadika dia malu a dishima ne dipenda Nzambi bidi bifumina mu muoyo.” (Mat. 15:19) Muoyo wetu wa mu tshimfuanyi udi mua kutudinga ne kutusaka bua kudibingisha bua bualu kampanda budi kabuyi bumvuangana ne disua dia Nzambi. Tudi mua kulua kumanya tshidi mua kutufikila anu panyima pa tuetu bamane kuenza bualu bubi. Tshidi mua kutuambuluisha bua kumanya malu adi muoyo wetu ujinga kumpala kua kuenza bualu kampanda bubi ntshinyi?

Bala Bible dituku dionso ne welangana meji a malu adimu.

Mupostolo Paulo wakafunda ne: “Dîyi dia Nzambi didi ne muoyo ne bukole, nditue kupita muele wonso wa ntapa kubidi ne didi ditubula difika too ne ku dipandulula dia anyima ne nyuma.” Dîyi dia Nzambi didi mu Bible “didi mua kujingulula meji ne malu adi muoyo musue kuenza.” (Eb. 4:12) Tuetu bamanye tshidi Bible wamba bidi mua kutuambuluisha bikole bua kumanya malu adi muoyo wetu musue kuenza. Mbimpe tuikale tubala Dîyi dia Nzambi dituku dionso ne tuelangana meji a malu adimu, nunku netumanye bimpe meji a Yehowa ne mmuenenu wende.

Tuetu tuitaba mibelu ya mu Bible ne tutumikila mêyi manene adimu nebiambuluishe kondo ketu ka muoyo, mmumue ne: bumuntu bua munda budi ‘bumanyishangana netu.’ (Lomo 9:1) Kondo ketu ka muoyo kadi mua kutukanda bua kubenga kudibingisha bua bualu bubi kampanda. Bible udi kabidi ne bilejilu bidi  mua kutuambuluisha bua “kutudimuija.” (1 Kol. 10:11) Malongesha atudi tupetela ku bilejilu ebi adi mua kutuambuluisha bua kubenga kulonda njila mubi. Ntshinyi tshidi yonso wa kutudi ne bua kuenza?

Lomba Nzambi bua akuambuluisha bua umanye malu adi muoyo webe ujinga.

Yehowa “udi uteta mitshima ya bantu.” (1 Kul. 29:17) Yeye “mmunene kupita mioyo yetu ne mmumanye malu onso.” (1 Yone 3:20) Kabena mua kudinga Nzambi to. Tuetu baleje Yehowa patoke malu adi matutonde, mushindu utudi tudiumvua ne majinga atudi nawu, udi mua kutuambuluisha bua kumanya malu adi muoyo wetu ujinga. Tudi kabidi mua kulomba Nzambi bua ‘atufukile mutshima mutoke munda muetu.’ (Mus. 51:10) Nanku, patudi tumanya malu adi muoyo wetu ujinga, katuena mua kulengulula mushinga udi nawu disambila to.

Ikala ne ntema mu bisangilu bia bena Kristo.

Patudi tuteleja ne ntema malu onso adibu bamba mu bisangilu, bidi bituambuluisha bua kudikonkonona bimpe tshitudi munda muetu, mmumue ne: muoyo wetu. Nansha mutudi katuyi anu mua kupeta malu mapiamapia mu tshisangilu ne tshisangilu tshionso, kubuelamu kudi kutuambuluisha bua kumvua bimpe mêyi manene a mu Bible ne kutuambuluisha bua kuvuluka malu a mushinga adi atuambuluisha bua kukonkonona malu adi muoyo wetu ujinga kuenza. Mandamuna adi bana betu balume ne bakaji bafila adi ne mushinga bualu adi alengeja bumuntu buetu bua munda. (Nsu. 27:17) Kuditola pa nkayetu pamutu pa kubuela mu bisangilu pa tshibidilu pamue ne bena Kristo netu kudi mua kutuenzela bibi. Kudi mua kutufikisha ku ‘dikeba anu bualu butudi tuetu basue.’ (Nsu. 18:1) Nunku mbimpe tudiebeje ne: ‘Ntuku ne tshibidilu tshia kubuela mu bisangilu bionso ne bituku bingambuluisha anyi?’​—Eb. 10:24, 25.

Muoyo wetu udi mua kutudinga mu malu a bungi a mu nsombelu. Tukonkonone malu anayi aa: dipatshila bintu bia ku mubidi, dinua maluvu makole, balunda batudi tusungula ne mushindu utudi tujikija lutetuku.

Kuipatshila bintu bia ku mubidi.

Dijinga dia kukumbaja majinga a ku mubidi kaditu dibi to. Kadi Yezu wakafila tshilejilu tshidi tshidimuija tshia kuangata bintu bia ku mubidi ne mushinga wa bungi. Mu tshimue tshia ku bilejilu bivua Yezu mufile, udi utulomba bua kukonkonona tshilejilu tshia muntu mubanji uvua ne mayeba muule tente ne bintu. Kadi, kavua ne muaba wa kutekela bintu bikuabu bivuaye ne bua kupola to. Muntu eu wakajinga bua kupula mayeba ende bua kuasa manene. Wakadiambila ne: “Nensangishilamu ntete yanyi yonso ne bintu bimpe bianyi bionso; nengambile muoyo wanyi ne: ‘Muoyo wanyi, udi ne bintu bimpe bia bungi bilama bua bidimu bia bungi; ikisha, diaku, nuaku, usanke.’” Kadi, muntu mubanji eu kavua mumanye bualu buvua mua kumufikila ebu: uvua ne bua kufua anu butuku abu.​—Luka 12:16-20.

Bu mutudi tuenda tukola, tudi mua kutuadija kuditatshisha bikole bua kupeta bintu bia ku mubidi bikale mua kutuambuluisha patuakulakaja ne kutuadija kudibingisha patudi tuenza mudimu too ne mêba a bisangilu ne tulengulula midimu ya buena Kristo mu mushindu kampanda. Katuenaku ne bua kudimukila lungenyi lua nunku anyi? Peshi tudi mua kuikala tutshidi bansonga ne tudi bajingulule ne: kakuena mudimu mukuabu muimpe udi mupite midimu ya pa buayi to. Kadi tudiku mua kuladikija bua kuangata mudimu  wa bumpanda-njila tuela meji ne: tudi ne bua kuanji kukeba makuta anyi? Katuenaku ne bua kuenza muetu muonso kutuadija ku mpindieu bua kuikala babanji ku mêsu kua Nzambi anyi? Tshidi tshikuleja ne: newikale ne muoyo malaba ntshinyi?

Dinua dia maluvu makole.

Nsumuinu 23:20 udi wamba ne: “Kuikadi munkatshi mua banu ba maluvu.” Muntu yeye ne dijinga dikole dia kunua maluvu makole, udi mua kutuadija kudibingisha padiye uanua pa tshibidilu. Udi mua kuamba ne: udi unua bua kupua malu adi matutonde muoyo, kadi ki mbua kukuatshika to. mbimpe tudikonkonone bimpe bua kumanya malu adi muoyo wetu musue bituikala tunua maluvu bua kupua malu adi matutonde muoyo.

Balunda batudi basungule.

Bushuwa, tutu tupetangana ne bantu badi kabayi bena Kristo netu bu mudi mu kalasa, ku mudimu ne patudi mu buambi. Kakuena mushindu wa kubepuka to. Nansha biobi nanku, katuena mua kuibidilangana nabu, kuluabu too ne balunda betu ba pa muoyo to. Tutuku tudibingisha bua balunda ba mushindu eu ne tuamba mudibu ne ngikadilu ya bungi mimpe anyi? Bible udi utudimuija ne: “Kabanudingi to. Malunda mabi adi anyanga bibidilu bimpe.” (1 Kol. 15:33) Anu mudi lusua ludi lubole mua kubolesha nsua ya bungi, kudia bulunda ne bantu badi kabayi balamate Nzambi kudi kunyanga malanda etu ne Nzambi ne kutufikisha ku ditaba lungenyi lua bena panu mu mvuadilu, ngakuilu ne bienzedi.

Mushindu utudi tujikija lutetuku.

Bena malu a sianse badi batupatuila bintu bia mishindu yonso bua kujikija nabi lutetuku; ne bia bungi bia kudibi kabitu anu bimpe bua bena Kristo to. Paulo wakafunda ne: “Masandi ne malu a bukoya a mishindu yonso anyi lukuka kabitedibu munkatshi muenu.” (Ef. 5:3) Ntshinyi tshitudi mua kuenza bikala muoyo wetu utusaka bua kutangila anyi kuteleja tshintu kampanda tshia bukoya? Tudi mua kuela meji ne: muntu yonso utu dijinga ne kujikija lutetuku, kadi mushindu udiye ulujikija mbualu buende nkayende. Kadi, tudi ne bua kuvuluka mubelu wa Paulo ne kubenga bua tshintu tshia bukoya katshipitshidi ku mêsu etu anyi matshi etu to.

Biobi bienzeke ne: muoyo wetu mmutudinge, ne balue ne tshibidilu tshia kudibingisha patudi benze bubi, tudi mua kushintuluka. (Ef. 4:22-24) Tukonkonone bilejilu bibidi bia matuku etu aa.

Miguel * uvua ne bua kuakaja meji ende bua bidi bitangila bintu bia ku mubidi. Wakamba ne: “Meme ne mukajanyi ne muananyi wa balume tudi mu ditunga mudi bantu basue kupeta tshintu tshimpe tshionso tshitshidi tshipatukilaku. Musangu kampanda, ngakadienzeja bua kupeta bionso bimvua mua kupeta mu bulongolodi ebu ngela meji ne: mvua mua kuenza nanku, kadi tshiyi ndua munangi wa bintu bia ku mubidi to. Katupa kîpi pashishe ngakalua kumona ne: kuipatshila bintu bia ku mubidi nkulonda njila udi kayi ne ndekelu. Ngakasambila Yehowa bua lungenyi lumvua nalu ne bua malu avua muoyo wanyi ujinga. Ngakamuambila ne: meme ne dîku dianyi tuvua basue kumuenzela mudimu ne muoyo mujima. Tuakangata dipangadika dia kupepeja nsombelu wetu ne kuya muaba uvuabu ne dijinga dikole dia bamanyishi. Pashishe tuakalua bampanda-njila. Tudi balue kumona ne: katuena anu dijinga ne bintu bia ku mubidi bia bungi bua kuikala ne nsombelu muimpe ne wa disanka to.”

Malu avua mafikile Lee adi aleja muvua kudikonkonona ne muoyo mujima kumuambuluishe bua kulekela balunda babi. Lee udi wamba ne: “Bua mudimu umvua ngenza, ngakadia bulunda ne bantu bavua balua kusumba bintu bafumina mu matunga makuabu. Patuvua tupetangana, mvua mumanye ne: tuvua ne bua kunua maluvu kupitshisha. Misangu ya bungi, mvua nnua ngamba kukuatshika ne pashishe ndua kunyingalala. Mvua ne bua kukonkonona muoyo wanyi. Mibelu ya mu Dîyi dia Nzambi ne ya bakulu yakangambuluisha bua kumona ne: mvua bushuwa nkeba kudia bulunda ne bantu bavua kabayi banange Yehowa to. Mpindieu ndi nkumbaja malu anyi a mishinga ku telefone padiku mushindu ne ndi mukepeshe bikole bungi bua misangu itutu tupetangana ne bena dianyi abu.”

Tudi ne bua kudimanya bimpe ne kumanya malu atu muoyo wetu musue. Patudi tuenza nanku, tudi ne bua kukeba diambuluisha dia Yehowa mu disambila bavuluke ne: ‘Mmumanye meji adi masokoka mu mutshima.’ (Mus. 44:21) Nzambi mmutupeshe kabidi Dîyi diende didi mua kutuambuluisha bu lumuenu. (Yak. 1:22-25) Bualu bukuabu budi ne mushinga mmalu adibu batuvuluija ne mibelu itudi tupeta ku diambuluisha dia mikanda yetu ne bisangilu bietu. Bintu ebi bidi mua kutuambuluisha bua kulama muoyo wetu ne kutungunuka ne kuendela mu njila ya buakane.