1, 2. Ndilongesha kayi divua Petelo mupete bobu bamane kupitshisha butuku bujima mu diloba?

BAYIDI ba Yezu muanda mutekete bavua bapitshishe butuku bujima baloba mu Mbuu wa Galela. Kadi kabavua bakuate mushipa nansha umue. Pakatshiabu, Yezu uvua mubishibue uvua muimane kumpenga kua mbuu, ubatangila. Pashishe yeye kubambila ne: “‘Elayi kapamba ku dia balume dia buatu, nenupete ndambu wa mishipa.’ Bakakela, kupangilabu bua kukakoka bua bungi bua mishipa.”​—Yone 21:1-6.

² Yezu wakapesha bayidi bende mampa ne mishipa bua kudiabu. Pashishe wakakudimuka kudi Simona Petelo kumuebejaye ne: “Simona muana wa Yone, udi munnange kupita bintu ebi anyi?” Yezu uvua mumanye ne: Petelo uvua munange kuloba. Bidi bimueneka ne: Yezu uvua webeja bikala Petelo uvua munange Yezu ne malu avuaye ulongesha kupita muvuaye munange mudimu wende wa diloba. Petelo wakandamuna Yezu ne: “Mukalenge, udi mumanye ne: ndi mukunange.” (Yone 21:15) Kumbukila anu ku dituku adi, Petelo wakaleja muvuaye  muambidilamu. Wakaleja dinanga diende bua Kristo ku tshisumi tshivuaye natshi mu mudimu wa diyisha, ne wakalua muntu wa mushinga mu tshisumbu tshia bena Kristo.

3. Mbualu kayi budi bena Kristo ne bua kumanya?

³ Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku mêyi avua Yezu muambile Petelo? Tudi ne bua kudimuka bua kubenga kulekela dinanga dietu bua Kristo diteketa. Yezu uvua mumanye ne: nsombelu wa mu ndongoluelu eu uvua ne bua kuikala wa tunyinganyinga ne tuvua mua kutuilangana ne tunyinganyinga ne ntatu. Mu tshilejilu tshia Yezu tshia mumiaminyi, wakamba ne: bamue bantu bavua mua kuitaba “dîyi dia Bukalenge” ne kuikala ne tshisumi ku ntuadijilu. Kadi pashishe “tunyinganyinga tua malu a mu ndongoluelu wa malu eu, ne mashimi adi nawu biuma” bivua mua ‘kufimpakaja dîyi,’ ne bantu abu bavua mua kujimija tshisumi tshiabu. (Mat. 13:19-22; Mâko 4:19) Tuetu katuyi badimuke, ntatu ya mu nsombelu ya ku dituku ne ku dituku idi mua kunyanga mudimu utudi tuenzela Yehowa. Nunku Yezu wakadimuija bayidi bende ne: “Nudimuke bua mioyo yenu kayinemi bujitu ne budiavi ne bunuavi ne tunyinganyinga tua mu nsombelu.”​—Luka 21:34.

4. Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kumanya bikala dinanga dietu bua Kristo dikole? (Tangila tshimfuanyi tshia ntuadijilu tshia tshiena-bualu.)

⁴ Anu bu Petelo, tudi mua kuleja mutudi banange Kristo patudi tuteka mudimu wa kuyisha pa muaba wa kumpala mu nsombelu wetu. Mmunyi mutudi mua kujadika ne: tudi tutungunuka ne kuenza nanku? Tudi mua kudiebeja ne: ‘Ntshinyi tshindi munange bikole mu nsombelu wanyi? Mudimu wa Yehowa ke udi umpetesha disanka anyi mmidimu mikuabu?’ Bua tuetu kuandamuna nkonko eyi, tukonkononayi malu asatu a mu nsombelu adi mua kutekesha dinanga dietu bua Kristo. Malu aa ke mudimu wa bianza, dijikija dia lutetuku, ne bintu bia ku mubidi.

5. Mbujitu kayi budi nabu bamfumu ba mêku?

⁵ Petelo kavua wenza mudimu wa diloba anu bua disanka to. Mmudimu uvuaye wenza bua kuambuluisha dîku diende. Lelu kabidi, Yehowa mmupeshe bamfumu ba mêku bujitu bua kuambuluisha mêku abu. (1 Tim. 5:8) Badi ne bua kuenza mudimu bikole bua kukumbaja bualu ebu. Kadi mu matuku a ku nshikidilu aa, mudimu wa bianza udi mua kukebesha tunyinganyinga tua bungi.

6. Bua tshinyi midimu ya bianza idi mua kukebesha tunyinganyinga?

⁶ Misangu ya bungi bantu badi bakeba midimu mba bungi kupita midimu idiku. Bua bualu ebu, bantu badi baluangana bua kupeta mudimu. Ba bungi badi bamona ne: mbikengela bikale benza mêba a pa mutu ku mudimu, misangu ya bungi bua difutu dikese. Biapu bidi biditatshisha bua kupatula bintu bia bungi eku bikale ne bena mudimu bakese kupita kumpala. Nunku bena mudimu badi mua kupeta tunyinganyinga, kutshioka, anyi mene kusama. Ba bungi badi batshina bua kujimija mudimu wabu bobu kabayi benze tshionso tshidi mfumuabu wa mudimu ubalomba bua kuenza.

7, 8. a) Nnganyi utudi ne bua kulamata bikole? b) Ndilongesha kayi divua muanetu mukuabu wa mu Thailande mupetele ku mudimu wende?

⁷ Bu mutudi bena Kristo, tudi tulamata Yehowa kupita muntu mukuabu kayi yonso, kupita ne mfumuetu wa mudimu. (Luka 10:27) Mudimu wetu wa bianza mmushindu wa kukumbaja majinga etu manene ne kukuatshisha mudimu wa buambi. Kadi tuetu katuyi badimuke, majitu atudi nawu ku mudimu adi mua kunyanga ntendelelu wetu. Tudi mua kulongela ku tshivua tshienzekele muanetu mukuabu wa mu Thaïlande. Wakamba ne: “Mvua munange mudimu wanyi wa dilongolola biamu bia ordinatere bikole menemene, kadi uvua ungangata mêba a bungi. Nunku, mvua nshala ne dîba dikese menemene bua  malu a mu nyuma. Ndekelu wa bionso meme kumona ne: bua kuteka malu a Bukalenge pa muaba wa kumpala, bivua bikengela nshintulule mudimu.” Muanetu eu wakenza tshinyi?

⁸ Wakamba ne: “Meme mumane kudilongolola munkatshi mua tshidimu tshijima, ngakangata dipangadika dia kutuadija kupana kreme mu njila. Ku ntuadijilu tshivua anu mpeta makuta a nsongo to, ne ngakateketa mu mikolo. Pamvua ntuilangana ne bena mudimu betu ba kale, bavua banseka ne bangebeja bua tshinyi mvua ngela meji ne: kupana kreme kuvua kupita kuenza mudimu ne ordinatere mu biro bikale ne tshiamu tshidi tshifila mashika. Ngakasambila Yehowa bua angambuluishe bua kupita bimpe ne bualu abu ne kukumbaja tshipatshila tshianyi tshia kuikala ne dîba dia bungi bua malu a mu nyuma. Katupa kakese, malu akatuadija kuakana. Meme kumanya tshivua bantu bavua bansumba bintu natshi dijinga menemene, ne meme kupiluka mu dienza kreme. Katantshi aka, bantu kutuadija kunsumba kreme yanyi yonso dituku dionso. Bushuwa mvuaku ne kantu ku bianza kupita pamvua ngenza mudimu ne ordinatere. Mbimpeshe disanka dia bungi bualu tshiena ne tunyinganyinga ne ntatu bimvua nabi mu mudimu wanyi wa kumpala to. Tshia mushinga menemene, ndi mpindieu ndiumvua pabuipi bikole ne Yehowa.”​—Bala Matayi 5:3, 6.

9. Mmunyi mutudi mua kutungunuka ne kuikala ne nkatshinkatshi bua mudimu wa bianza?

⁹ Yehowa udi usanka patudi tuenza mudimu bikole. Mudimu mukole udi ufuta. (Nsu. 12:14) Kadi tudi ne bua kuenza ne: mudimu wetu wa bianza kawulu ne mushinga menemene kutudi kupita mudimu utudi tuenzela Yehowa. Yezu wakamba bua majinga etu manene a ku mubidi ne: “Nunku, tungunukayi tshia kumpala ne kukeba Bukalenge ne buakane buende, nanku nebanusakidile bintu bikuabu bionso ebi.” (Mat. 6:33) Kadi mmunyi mutudi mua kumanya ne: tudi ne nkatshinkatshi bua mudimu wa bianza? Tudi mua kudiebeja ne: ‘Ndiku munange mudimu wanyi wa bianza ne udi unsankisha bikole kadi mmona mudimu wa Nzambi bu mudimu wa tshianana udi utonda anyi?’ Kuelangana meji pa lukonko elu kudi mua kutuambuluisha bua kumanya tshitudi banange menemene.

10. Ndilongesha kayi dinene divua Yezu mufile?

¹⁰ Yezu wakatulongesha tshidi mua kuikala pa muaba wa kumpala mu nsombelu wetu. Musangu mukuabu, wakaya kutangila bana ba muntu babidi, Mariya ne Mâta kumbelu kuabu. Diakamue Mâta wakatuadija kumulambila biakudia, kadi Mariya wakasomba pamue ne Yezu uteleja malu avuaye ulongesha. Mâta wakadiabakena bua muvua Mariya kayi umuambuluisha. Yezu wakambila Mâta ne: “Mariya yeye mmusungule tshintu tshimpe ne kabakumunyengatshi to.” (Luka 10:38-42) Muaba eu Yezu wakafila dilongesha dinene. Bua majinga etu kubenga kutubueja mu ditanaji ne bua kuleja mutudi banange Kristo, tudi ne bua kusungula “tshintu tshimpe.” Bidi bileja ne: malanda etu ne Yehowa adi ne bua kuikala misangu yonso ne mushinga wa bungi mu nsombelu wetu.

11. Bible udi wamba tshinyi bua dikisha ne didiolola?

¹¹ Tudi ne malu a bungi a kuenza mu nsombelu wetu, nunku misangu mikuabu tudi dijinga ne kuikisha ne kudiolola. Bible udi wamba ne: ‘Kakuena disanka kudi muntu bu kudia, kunua ne kusankisha mutshima wende mu midimu yende.’ (Muam. 2:24) Yezu uvua mumanye muvuabi ne mushinga bua bayidi bende kuikisha. Tshilejilu, bobu bamane kuyisha bikole, Yezu wakabambila ne: “Luayi, anu nuenu nkayenu muaba udi kauyi bantu, nuikishe ndambu.”​—Mâko 6:31, 32.

12. Bua tshinyi tudi ne bua kuikala badimuke bua dijikija lutetuku ne didiolola? Fila tshilejilu.

¹² Dijikija lutetuku ne didiolola bidi bituambuluisha bua kuikisha ne kusulakana. Kadi tudi ne bua kudimuka bua didiolola kadilu anu bualu  budi ne mushinga wa bungi mu nsombelu wetu to. Mu bidimu lukama bia kumpala, ba bungi bavua ne lungenyi lua ne: “Tudiayi, tunuayi, bualu malaba netufue.” (1 Kol. 15:32) Lungenyi elu ndutangalake kabidi lelu eu. Tshilejilu, nsongalume kampanda wa ku Mputu wa ku Ouest wakatuadija kubuela mu bisangilu. Kadi bu muvuaye munange dijikija lutetuku bikole, wakalekela kudisangisha ne Bantemu ba Yehowa. Kadi pashishe, wakamona ne: ditamba kudifila mu dijikija lutetuku divua dimukebele ntatu ya bungi. Wakatuadija kabidi kulonga Bible, ne pakapita matuku, wakakumbana bua kutuadija kuyisha lumu luimpe. Pakatambulaye wakamba ne: “Bualu budi bunyingalaja budi ne: mvua mujimije dîba dia bungi kumpala kua kumona ne: kuenzela Yehowa mudimu kudi kupetesha masanka a bungi kupita kudifila mu didiolola ne malu a panu.”

13. a) Fila tshilejilu tshidi tshileja mudi kujikija lutetuku ne kudiolola bikole kabiyi bimpe. b) Tshidi mua kutuambuluisha bua kuikala ne nkatshinkatshi mu dijikija lutetuku ne mu didiolola ntshinyi?

¹³ Dijikija lutetuku didi ne bua kutuambuluisha bua kusulakana ne kupetulula bukole. Mpindieu tudi ne bua kupitshisha mêba bungi kayi mu dijikija lutetuku? Bua tuetu kuandamuna lukonko elu, tukonkonone bualu ebu. Bantu ba bungi batu basue kudia kato ne mbombon. Kadi tudi bamanye ne: tuetu tudia bintu ebi dîba dionso bidi mua kutusamisha. Tuetu basue kuikala ne makanda a mubidi mimpe, tudi ne bua kudia biakudia bimpe. Bia muomumue, tuetu tupitshisha dîba dietu dia bungi mu dijikija lutetuku ne didiolola, bidi mua kunyanga malanda etu ne Yehowa. Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kumanya ni tudi ne nkatshinkatshi mu dijikija lutetuku anyi ni katuena nende? Bualu butudi mua kuenza nkusungula lumingu kampanda, ne kufunda bungi bua mêba atudi tupitshisha mu malu adi atangila mudimu wa Yehowa bu mudi bisangilu, buambi, ne dilonga Bible. Pashishe tudi mua kufunda bungi bua mêba atudi bapitshishe lumingu lumue lumue alu mu dijikija lutetuku ne malu bu mudi manaya, televizion anyi manaya a ku ordinatere. Patudi tufuanyikija bungi bubidi ebu, tudi tumona tshinyi? Tudiku ne bua kushintulula amue malu anyi?​—Bala Efeso 5:15, 16.

14. Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kusungula mushindu muimpe wa dijikija lutetuku ne didiolola?

¹⁴ Yehowa mmutushile mpunga wa kusungula mushindu utudi mua kujikija lutetuku, ne bamfumu ba mêku badi mua kusunguila bena mu mêku abu mushindu udibu mua kujikija lutetuku. Mu Bible, Yehowa udi utupesha mêyi manene adi aleja mudiye wela meji. Mêyi aa adi atuambuluisha bua kuangata mapangadika mimpe. * Dijikija lutetuku dimpe ‘ndipa dia Nzambi.’ (Muam. 3:12, 13) Bushuwa bantu bashilangane batu basue mishindu mishilashilangane ya dijikija lutetuku. (Gal. 6:4, 5) Kadi nansha tuetu basungule mushindu kayi wa dijikija lutetuku, tudi anu ne bua kuikala badimuke. Yezu wakamba ne: “Muaba udi biuma biebe ke udi muoyo webe kabidi.” (Mat. 6:21) Dinanga dietu bua Mukalenge wetu Yezu didi ditusaka bua kuela meji, kuakula, ne kuenza malu mu mushindu udi uleja ne: Bukalenge budi ne mushinga wa bungi kutudi kupita tshintu kayi tshionso.​—Filip. 1:9, 10.

15, 16. a) Mmunyi mudi dinanga dia bintu bia ku mubidi mua kulua buteyi kutudi? b) Mmibelu kayi ya meji ivua Yezu mufile bua bintu bia ku mubidi?

¹⁵ Lelu bantu ba bungi badi bela anu meji a kuikala ne bilamba bipiabipia, telefone mipiamipia, ordinatere mipiamipia ne bintu bikuabu. Badi ne dinanga dia bintu bia ku mubidi, mmumue ne: badi bangata bintu bia ku mubidi ne makuta ne mushinga wa bungi kupita tshintu kayi  tshionso mu nsombelu wabu. Wewe muena Kristo, ntshinyi tshidi ne mushinga wa bungi kuudi? Diebeja ne: ‘Ntuku mpitshisha dîba dia bungi ngela anu meji bua mashinyi mapiamapia anyi bilamba bipiabipia kupita muntu ndilongolola bua bisangilu bia tshisumbu anyi? Ndiku ne midimu ya bungi ya kuenza dituku dionso bienza ne: ngikale ne dîba dikese bua kusambila anyi bua kubala Bible anyi?’ Tuetu katuyi badimuke, dinanga dia bintu bia ku mubidi didi mua kulua ne mushinga wa bungi kupita dinanga ditudi nadi bua Kristo. Tudi ne bua kuvuluka mêyi a Yezu aa: “Nudilame ku nkuka ya mishindu yonso.” (Luka 12:15) Bua tshinyi wakamba mêyi aa?

¹⁶ Yezu wakamba ne: “Muntu nansha umue kena mua kuenzela bamfumu babidi mudimu to.” Wakasakidila ne: “Kanuena mua kuikala bapika ba Nzambi ne ba Biuma popamue to.” Mbikole bua kudifila muetu muonso kudi Yehowa eku tuimanyina pa bintu bia ku mubidi. Yezu wakumvuija ne: ‘Netukine umue, netunange mukuabu, anyi netulamate umue, netupetule mukuabu.’ (Mat. 6:24) Bu mutudi bapange bupuangane, tudi ne bua kutungunuka ne kuluisha “majinga a mubidi wetu,” kuluisha too ne dinanga dia bintu bia ku mubidi.​—Ef. 2:3.

17. a) Bua tshinyi bamue badi bamona ne: mbikole bua kuikala ne mmuenenu muimpe bua bintu bia ku mubidi? b) Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kuluisha dinanga dia bintu bia ku mubidi?

¹⁷ Bantu ba bungi badi batamba kuimanyina pa majinga abu ne pa masanka, bienza bua bibakolele bua kuikala ne mmuenenu muimpe bua bintu bia ku mubidi. (Bala 1 Kolinto 2:14.) Bu mudibu kabayi bela meji bimpe, bidi mua kubakolela bua kutapulula tshidi tshimpe ne tshidi tshibi. (Eb. 5:11-14) Dinanga diabu bua bintu bia ku mubidi didi anu mua kukola menemene. Padibu bapeta bintu bia bungi, badi bajinga bikuabu. (Muam. 5:10) Kadi kudi bualu butudi mua kuenza bua kuluisha ngelelu wa meji eu. Kubala Dîyi dia Nzambi pa tshibidilu kudi mua kutukolesha bua kukandamena dinanga dia bintu bia ku mubidi. (1 Pet. 2:2) Yezu wakelangana meji pa meji a Yehowa ne bualu ebu buakamuambuluisha bua kutantamena mateta a Diabolo. (Mat. 4:8-10) Lelu, tuetu petu basue kukandamena dinanga dia bintu bia ku mubidi, tudi ne bua kutumikila meji a Yehowa mu nsombelu wetu. Bualu ebu nebuleje Yezu ne: tudi bamunange bikole kupita bintu bia ku mubidi.

18. Udi mudisuike bua kuenza tshinyi?

¹⁸ Pavua Yezu muebeje Petelo ne: “udi munnange kupita bintu ebi anyi?” uvua ulongesha Petelo ne: kuenzela Yehowa mudimu ke bualu buvuaye ne bua kuenza mu nsombelu wende. Bidi bienza disanka bua mudi dîna dia Petelo diumvuija “dibue.” Tudi mua kufuanyikija ngikadilu mimpe ya Petelo ne dibue. (Bien. 4:5-20) Lelu tudi petu ne bua kukolesha dinanga ditudi nadi bua Kristo. Nunku tudi ne bua kuenza bua mudimu wa bianza, dijikija lutetuku, ne bintu bia ku mubidi bikale pa muaba wabi mu nsombelu wetu. Dîba adi netuikale bu Petelo wakamba ne: “Mukalenge, udi mumanye ne: ndi mukunange.”