1. Ntshinyi tshitu tshitamba kufumba bumuntu buetu?

 NANSHA tuetu babatijibue kutshidi anu matuku makese anyi kukadi bidimu bia bungi, tuetu bonso tudi ne bua kuikala ne bumuntu budi Yehowa munange. Bua kuikala bantu ba mushindu au, mbimpe tuikale tutabalela ngelelu wetu wa meji. Bua tshinyi tudi tuamba nanku? Bualu meji atudi nawu ke atu afumba bumuntu buetu. Tuetu tuela anu meji a bidi mua kusankisha majinga etu a ku mubidi, netuikale tuamba malu anyi tuenza malu adi kaayi mimpe to. (Ef. 4:17-19) Kadi tuetu tuela meji a malu adi mimpe, ngakuilu wetu ne ngenzelu wetu wa malu neasankishe Yehowa Tatu wetu wa mu diulu.​—Gal. 5:16.

2. Nkonko kayi ituandamuna mu tshiena-bualu etshi?

² Anu mudibu baleje mu tshiena-bualu tshishale, katuena mua kukanda meji mabi onso bua kutuluilawu mu lungenyi to. Kadi tudi mua kudienzeja bua kubenga kualonda. Kumpala kua tuetu kubatijibua, bidi bikengela tulekele ngakuilu ne bienzedi bidi Yehowa mukine. Atshi ke tshidia tshia kumpala tshinene menemene tshia kuela patudi tuvula bumuntu bua kale. Kadi bua kusankisha Yehowa tudi kabidi ne bua kutumikila dîyi didiye mutume edi: “Nuvuale bumuntu bupiabupia.” (Kolos. 3:10) Mu tshiena-bualu etshi netuandamune nkonko eyi: “Bumuntu bupiabupia” ntshinyi? Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kubuvuala ne kubulama?

3. Bilondeshile Galatiya 5:22, 23, “bumuntu bupiabupia” ntshinyi? Ntshinyi tshidi muntu mua kuenza bua kubuvuala?

³ “Bumuntu bupiabupia” mmushindu wa diela meji ne wa dienza malu udi uleja ne: tudi tuidikija Yehowa. Muntu udi uvuala bumuntu bupiabupia padiye uleja ngikadilu ya dimuma dia nyuma wa Nzambi mu nsombelu wende, ulekela nyuma eu ulombola meji ende, majinga ende, ne bienzedi biende. (Bala Galatiya 5:22, 23.)  Tshilejilu, muntu wa mushindu au mmunange Yehowa ne bantu bende. (Mat. 22:36-39) Udi ulama disanka diende nansha yeye unanukila mu ntatu. (Yak. 1:2-4) Mmukebi wa ditalala. (Mat. 5:9) Mmuntu wa malu mimpe udi ne lutulu mu dienzela bakuabu malu. (Kolos. 3:13) Mmunange malu adi mimpe ne udi uenza. (Luka 6:35) Udi uleja mu bienzedi biende ne: udi ne ditabuja dikole kudi Tatu wende wa mu diulu. (Yak. 2:18) Nansha bamubunde udi ushala anu mupuwe, ne udi udikanda padiye mu diteta.​—1 Kol. 9:25, 27; Tito 3:2.

4. Bua kuvuala bumuntu bupiabupia, bua tshinyi bidi bikengela tudienzeje bua kuikala ne ngikadilu yonso idibu batele mu Galatiya 5:22, 23 ne mu mvese mikuabu?

⁴ Bua kuvuala bumuntu bupiabupia, bidi bikengela tudienzeje bua kuikala ne ngikadilu yonso idibu batele mu Galatiya 5:22, 23 ne mu mvese mikuabu ya mu Bible. * Ngikadilu eyi kayena bu bilamba bia pambidi bitutu tuvuala tshimue ku tshimue to. Ya bungi ya ku idibu batele eyi mmifuanangane ne mikuabu. Tshilejilu, wewe munange muntu nebe, newikale umuenzela malu mimpe ne lutulu. Mu bulelela bua kuikala muntu muimpe, udi ne bua kuikala muena lutulu udi mumanye kudikanda.

5. Kuikala “ne meji a Kristo” kudi kumvuija tshinyi? Bua tshinyi mbimpe tulonge nsombelu wa Yezu? (1 Kolinto 2:16)

⁵ Bala 1 Kolinto 2:16. Bua kuvuala bumuntu bupiabupia bidi bikengela tuikale “ne meji a Kristo.” Mmumue ne: mbimpe tulonge mua kumanya mushindu udi Yezu wela meji ne tumuidikije. Ngikadilu ya dimuma dia nyuma wa Nzambi idi imuenekela mu malu onso adi Yezu wenza bu mudibi bikengela menemene. Ngikadilu ya Yehowa idi imuenekela kudi Yezu anu bu mutu bintu bimuenekela mu lumuenu ludi kaluyi ne manyanu anyi kaba kanyanguke. (Eb. 1:3) Tuetu tuela meji bu Yezu netukumbane bua kuenza malu anu bu yeye. Nunku netukokeshe bua kuleja ngikadilu idiye nayi mu malu atudi tuenza.​—Filip. 2:5.

6. Mmalu kayi atudi ne bua kuvuluka patudi tudienzeja bua kuvuala bumuntu bupiabupia?

⁶ Tudi mua kukokesha bua kulonda menemene tshilejilu tshia Yezu anyi? Udi mua kudiambila ne: ‘Yezu mmupuangane. Tshiakukokesha bua kuikala bu yeye nansha!’ Wewe wela meji nanku, vuluka malu aa: Bua kumpala, uvua mufukibue bua kuikala anu bu Yehowa ne Yezu. Nanku udi mua kudienzeja bua kubidikija, pamuapa udi mua kufika kakese ku dienza malu bu bobu. (Gen. 1:26) Buibidi, nyuma wa Nzambi mbukole budi butambe makole onso a panu. Udi mua kukuambuluisha bua  kuenza malu auvua kuyi mua kukokesha bua kudienzela to. Buisatu, Yehowa ki mmutekemene ne: uleje anu mpindieu ngikadilu ya dimuma dia nyuma mudibi bikengela menemene to. Kadi Tatu wetu wa dinanga eu mmulongolole bidimu 1 000, bua bonso badi ne ditekemena dia kusomba kashidi pa buloba balue bapuangane. (Buak. 20:1-3) Tshidi Yehowa utulomba mpindieu nkudienzeja muetu muonso ne kumueyemena bua atuambuluishe.

7. Ntshinyi tshituamona mpindieu?

⁷ Mmu mishindu kayi misunguluke itudi mua kuidikija Yezu? Netukonkonone mu mêyi makese ngikadilu inayi ya dimuna dia nyuma wa Nzambi. Netumone malongesha atudi mua kupetela ku mushindu uvua Yezu muleje ngikadilu eyi mu malu avuaye wenza. Netumone kabidi imue nkonko idi mua kutuambuluisha bua kuakaja bumuntu buetu bupiabupia.

8. Mmushindu kayi uvua Yezu muleje dinanga?

⁸ Yezu uvua munange Yehowa bikole, ke bualu kayi uvua wenza anu disua dia Tatuende ne kufuaye bua bualu buetu. (Yone 14:31; 15:13) Uvua muleje muvuaye munange bantu mu mushindu uvuaye wenza malu mu nsombelu wende pa buloba. Uvua muntu wa dinanga misangu yonso ne umvuila bakuabu nansha pavua bamue bamuluisha. Umue mushindu muimpe menemene uvuaye muleje ne: uvua munange bantu mpavuaye ubalongesha malu a Bukalenge bua Nzambi. (Luka 4:43, 44) Yezu uvua kabidi muleje mudiye munange Yehowa ne muoyo mujima, munange ne bantu pavuaye muitabe bua kukenga ne kufua lufu lubi ku bianza bia bantu babi. Tshienzedi tshiende atshi ntshitupeteshe mushindu wa kuikala ne muoyo kashidi.

9. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kuleja ne: tudi ne dinanga anu bu dia Yezu?

⁹ Tuvua badilambule kudi Yehowa ne babatijibue bualu tudi banange Tatuetu wa mu diulu eu. Nunku anu bu Yezu, mbimpe tuleje ne: tudi banange Yehowa mu mushindu utudi tuenzela bakuabu malu. Mupostolo Yone wakafunda ne: “Muntu udi kayi munange muanabu udiye mumone, kena mua kunanga Nzambi udiye kayi mumone.” (1 Yone 4:20) Udi mua kudiebeja ne: ‘Ntu munange bantu nanyi bikole anyi? Ntu ngumvuila bakuabu nansha bobu bangenzela malu makole anyi? Dinanga ditu dinsaka bua kuangata dîba dianyi ne bintu bindi nabi bua kulongesha bakuabu malu a Yehowa anyi? Ntu munange kuenza nanku nansha bantu ba bungi kabayi baleja dianyisha bua bionso bindi ngenza peshi banduisha anyi? Ndiku mua kudikebela mpunga idi mua kuenza bua ndifile bikole mu mudimu wa kuvuija bantu bayidi anyi?’​—Ef. 5:15, 16.

10. Mmunyi muvua Yezu uleja ne: uvua mukebi wa ditalala?

¹⁰ Yezu uvua muntu wa ditalala. Pavua bantu bamuenzela malu mabi, kavua upingaja bubi ku bukuabu to. Kadi uvua wenza kupita apu. Uvua ukeba ditalala ne ukankamija bakuabu bua bajikije bilumbu bivuabu nabi. Tshilejilu, wakabalongesha bua bikale bakeba ditalala ne bana babu bua Yehowa kuitaba ntendelelu wabu. (Mat. 5:9, 23, 24) Uvua muambuluishe bapostolo bende misangu ne misangu bua kujikijabu matandu abu a kumanya uvua mutambe bakuabu munkatshi muabu.​—Luka 9:46-48; 22:24-27.

11. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kuikala bakebi ba ditalala?

¹¹ Bua kuikala bakebi ba ditalala kabiena bikengela tuepuke anu bilumbu patupu to. Mbimpe tudienzeje bua kusomba mu ditalala ne bakuabu ne tukankamije bena Kristo netu bua kujikijabu bilumbu bidibu nabi. (Filip. 4:2, 3; Yak. 3:17, 18) Tudi mua kudiela nkonko eyi: ‘Mmalu kayi andi mua kuitaba bua kudipangisha bua kukeba ditalala ne bakuabu? Muanetu kampanda yeye mungambe mêyi mantape ku muoyo, ntu nshala mumulamine munda anyi? Ntu ngindila anu bua alue yeye kunkeba bua  tuetu kupunga anyi, peshi meme ke utu udianjila bua kukeba ditalala nansha biobi ne: yeye ke uvua mumbunde? Ntu nkankamija badi ne bilumbu bua bakebe ditalala munkatshi muabu padibi bikengela anyi?

12. Mmunyi muvua Yezu muleje ne: uvua muntu wa malu mimpe?

¹² Yezu uvua muntu wa malu mimpe. (Mat. 11:28-30) Uvua uleja ngikadilu eu pavuaye kayi ukolesha malu nansha pavuabi bikole bua kuitaba bualu kampanda. Tshilejilu, pavua mukaji muena Foinike mumulombe bua kuondopaye muanende, Yezu wakanji kubenga tshivuaye umulomba atshi, kadi pakaleja mukaji eu ditabuja dinene wakuondopa muanende. (Mat. 15:22-28) Nansha muvua Yezu muntu wa malu mimpe, kavua ubuikila mêsu pa malu makuabu to. Imue misangu bivua bimulomba bua ikale ne dîsu dikole kudi bantu bavuaye munange. Tshilejilu, pavua Petelo ujinga kumupangisha bua kuenza disua dia Yehowa, wakamubela kumpala kua bayidi bakuabu. (Mâko 8:32, 33) Yezu kavua muenze nanku bua kufuisha Petelo bundu to, kadi mbua kumulongesha ne kudimuija bayidi bende bakuabu bua kabikadi ne dikamakama to. Bushuwa bualu ebu buakatonda Petelo kadi dinyoka adi divua dimuambuluishe.

13. Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kuleja bantu muudi muntu wa malu mimpe?

¹³ Imue misangu, bua kuleja bantu baudi munange ne: udi muntu wa malu mimpe, mbimpe kubapesha mibelu kuyi udia tshibanga to. Nanku bua kuidikija Yezu, ikala wangatshila mibelu mu Dîyi dia Nzambi. Wakula ne dîyi dimpe. Ikala mutuishibue ne: mbasue kuenza tshidi tshimpe. Kabidi ne: bu mudibu banange Yehowa bakunange ne wewe, nebatumikile mibelu iudi ubapesha idi ileja muudi mubanange. Diebeja ne: ‘Meme mumone muntu undi munange muenze tshilema kampanda, ntu ne dikima dia kumuleja tshidiye muenze atshi anyi? Biobi bikengela ne: mmupeshe mibelu, ntu ngakula nende ne dîyi dimpe anyi, peshi ntu mmuamba mêyi mashile? Ntshinyi tshitu tshinsaka bua kupesha muntu mibelu? Ntu nyifila bualu muntu mmufiikishe munda anyi, peshi bualu ndi musue kumuambuluisha?’

14. Mmushindu kayi uvua Yezu muleje ne: uvua wenza malu mimpe?

¹⁴ Yezu kavua mumanye anu malu avua mimpe patupu to, kadi uvua uenza. Uvua munange Tatuende, nunku uvua wenza malu avua mimpe ne meji mimpe. Muntu yeye wenzela bantu malu mimpe, bidi bimuenekela ku mushindu udibi bibambuluisha. Muntu muimpe utu misangu yonso ukeba mpunga ya kuambuluisha bakuabu ne kubenzela malu mimpe. Katuena anu ne bua kumanya tshidi tshimpe kuenza patupu to; kadi bidi bikengela tuenze bualu buimpe bikale ne meji mimpe. Tudi mua kudiebeja ne: ‘Bidi mua kuenzeka ne: tuenze malu mimpe eku bikale ne meji mabi anyi?’ Eyowa bidi mua kuenzeka nanku. Tshilejilu, Yezu uvua muakule bua bantu bavua bapesha bapele bintu kadi benza bua bantu babamone ne babanyishe. Nansha biobi ne: bavua benza bimpe bua muvuabu bambuluisha bapele, Yehowa yeye kavua ubanyisha to.​—Mat. 6:1-4.

15. Mmunyi mutudi mua kuenzela bakuabu malu mimpe kabiyi mu lubombo?

¹⁵ Tudi mua kuenzela bakuabu malu mimpe kabiyi mu lubombo anu tuetu tubenzelawu ne meji mimpe. Nunku udi mua kudiebeja ne: ‘Ndi mumanye anu tshidi tshimpe bua kuenza patupu anyi, peshi ntu ntshienza menemene? Ntshinyi tshitu tshinsaka bua kuenza malu mimpe?’

16. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza dituku dionso? Bua tshinyi?

¹⁶ Katuena ne bua kuela meji ne: patudi tubatijibua tudi tulekela kuenza bionso bidi  bikengedibua bua kuvuala bumuntu bupiabupia to. Bumuntu bupiabupia mbuenze anu bu tshilamba tshipiatshipia tshitudi ne bua kulama ne mankenda. Tudi mua kuenza nanku tuetu tukeba mishindu ya kuenza malu adi aleja ne: tudi ne ngikadilu ya dimuma dia nyuma wa Nzambi dituku dionso mu nsombelu wetu. Bua tshinyi? Bualu tuetu tudienzeja nanku Yehowa neatuambuluishe ne nyuma wende. Ne kabidi bualu yeye nNzambi utu wenza malu, ne nyuma wende mbukole buenzeji. (Gen. 1:2) Nunku bidi bikengela tulekele ngikadilu ya dimuma dia nyuma itusaka ku tshienzedi. Tshilejilu, muyidi Yakobo wakafunda ne: ‘ditabuja didi kadiyi ne bienzedi ndifue.’ (Yak. 2:26) Bidi kabidi nanku bua ngikadilu mikuabu ya dimuma dia nyuma wa Nzambi. Dîba dionso ditudi tuenza malu adi aleja ne: tudi ne ngikadilu ya dimuma edi mu nsombelu wetu tudi tuleja ne: nyuma wa Nzambi udi ukuata netu mudimu.

17. Ntshinyi tshitudi mua kuenza tuetu bapangile kuenza malu adi aleja ne: tudi ne ngikadilu ya dimuma dia nyuma?

¹⁷ Nansha bena Kristo badi babatijibue kukadi bidimu bia bungi batu pabu imue misangu bapanga kuenza malu adi aleja ne: badi ne ngikadilu ya dimuma dia nyuma mu nsombelu wabu. Kutungunuka ne kudienzeja bua kuikala ne ngikadilu ya dimuma dia nyuma eyi mu nsombelu wetu ke kudi ne mushinga. Tuangatabi tshilejilu etshi: wewe mupande tshilamba tshiebe tshiutu munange bikole, neutshimanshe diakamue anyi? Tòo. Pamuapa udi mua kutela muaba udi mupandike au bimpe bimpe kuoku mushindu. Pashishe neutshitabalele bimpe. Bia muomumue, wewe mupangile bua kuenzela muntu malu mimpe ne lutulu anyi ne dinanga musangu kampanda, kuteketshi mu maboko to. Mulomba luse ne muoyo mujima bua nulame nende malanda mimpe. Nunku ikala mudisuike bua kuenza bimpe kupita apu mu matuku atshilualua.

18. Tudi mua kuikala batuishibue bua bualu kayi?

¹⁸ Tudi ne dianyisha dia bungi bua tshilejilu tshidi Yezu mutushile! Tuetu tudienzeja bua kuidikija lungenyi lua Yezu, nebikale bipepele bua tuetu petu kuenza malu anu bu yeye. Ne tuetu tuenza malu menemene anu bu Yezu, netukumbane bua kuvuala bumuntu bupiabupia bimpe bitambe. Mu tshiena-bualu etshi tudi bamone anu ngikadilu inayi ya dimuma dia nyuma wa Nzambi. Nebikale bimpe wewe mukebe dîba dia kulonga ngikadilu mikuabu ya dimuma dia nyuma, ne kuela meji bua kumona ni itu imuenekela mu malu autu wenza mu nsombelu webe. Neupete biena-bualu bikuabu bidi biakula bua ngikadilu eyi mu Mukanda wa makebulula wa Bantemu ba Yehowa mu “Nsombelu wa buena Kristo” mu tshiena-bualu tshia ne: “Ngikadilu ya bena Kristo.” Ikala mutuishibue ne: wewe udienzeja bua kuvuala bumuntu bupiabupia ne kubulama, Yehowa neakuambuluishe.