Bubinebine Butala pa Amakedona
Bubinebine Butala pa Amakedona
“I bibanda bya bademona, . . . byenda kudi balopwe ba panopantanda ponsololo . . . , byēbakongakaninye pamo kuntu kwa kutelwa mu ki-Hebelu, dya bu-Amakedona.”—KUSOKWELWA 16:14, 16.
KYABA kimo kishima Amakedona, kitelwa ne bu “Halamakedona” i dijina dya kifuko. Inoko bimweka amba kino kifuko kekyaikele’ko kuntu nansha kumo pano pa ntanda.
Penepa, shintulwilo minemine ya kishima “Amakedona” i shintulwilo’ka? Mwanda waka kikwatañanibwanga divule na kinkumenkume, kimfwa divita?
Bakongakanibwe Pamo Kuntu kwa Kutelwa bu Amakedona
Kishima kibajinjibajinji kya Kihebelu kyalamwinwe bu Amakedona kishintulula pa bute pa bute “Lūlu lwa Mekido.” Nansha luno lūlu byokelwaikele’ko kashā, ino kudi kifuko kiyukene bu Mekido. I kifuko kidi pa mansanka a mashinda, ku bwikike bwa kungala ne kushika kwa ntanda yāshikete’mo muzo wa Isalela wa kala. Mavita mavule a kanshinyenshinye ādi alwibwa kubwipi na kino kifuko. O mwanda dijina Mekido dyāikele kukwatañanibwa na divita. *
Inoko shintulwilo minemine ya Mekido, ke mavitapo ādi alwibwa’po, ino i kine kyobādi balwila. Mekido kyādi kipindi kya ntanda ya mulao yāpelwe Bene Isalela na Yehova Leza. (Divilu 33:1; Yoshua 12:7, 21) Wātyipīle bano bantu amba wādi wa kwibalwila ku bakwibatamba, ne webalwila. (Kupituluka 6:18, 19) Kimfwa, i ku Mekido kwālwidile Yehova Bene Isalela mu kingelengele ku bibumbo bya kyonakanya bya mulopwe Yabine wa Kenani ne Shisela mudyavita wandi.—Batyibi 4:14-16.
Nanshi kishima “Halamakedona” nansha “Amakedona” kidi na nshintulwilo mikatampe ya kyelekejo. I kikwatañane na bulwi bwikuma mpusa ibidi mikomo.
Bupolofeto budi mu Kusokwelwa bwisambila pa kitatyi kyafwena kya Satana ne bademona, kyobasa kutonona imbikalo ya bantu ikongakanye bibumbo byabo, ne kulonga namino i kulwa na tumweno twa Leza. Dino divita dikalengeja mfu ya midiyo ne midiyo ya bantu kitatyi kikanekenya Leza bantambañani.—Kusokwelwa 19:11-18.
Mwanda waka Leza, utelelwe mu Bible bu “muyule lusa, wija pa kufuna bulobo, kadi wa kanye ka ntanda ne ntanda,” akalengeje mfu ya bantu bavule nenki? (Nehemia 9:17) Pa kwivwanija bilongwa bya Leza tufwaninwe bidi kulondolola ku bino bipangujo bisatu: (1) Le i ani ukashilula divita? (2) Mwanda waka Leza ukekuja mu dino divita? (3) Lelo buno bulwi bukekala na lupusa’ka lwa endaenda pa ntanda ne pa bekadi bayo?
1. LE I ANI UKASHILULA DIVITA?
Divita dya Amakedona kekilongwapo kya kutambwa na Leza. Ino Leza ukalwila bantu bayampe ku boba basaka kwibonakanya. Mu buno bulwi bantambañani i “balopwe ba panopantanda ponsololo,” bendeji ba ntanda. Mwanda waka dino divita? Mwanda, Satana pamo bwa mfumu wa makayo, ukatonona na bunwanwa maludiki ne bashidika bakatambe boba batōta Yehova Leza.—Kusokwelwa 16:13, 14; 19:17, 18.
Pa mwanda wa bwanapabo budi na bantu bwa kunena ne bwa kipwilo mu matanda amo dyalelo, mulangwe wa amba maludiki asa kutyumuna nansha ke konakanya kitango kyo-kyonso kya kipwilo, ubwanya kumweka bu keubwanikapo. Inoko, ano malwi āfikile mu myaka katwa ka 20 kadi alongekanga ne dyalelo. * Nansha nabya, kudi bidi kwishila kukatampe kubidi pa bukata bwa malwi a pa kala ne bulwi bwa Amakedona. Dibajinji, dino divita dikekala dya ntanda yonso. Dya bubidi, Yehova Leza ukalonga kintu kya mvubu mikatampe kutabuka kintu kyo-kyonso kyaālongele pa kala. (Yelemia 25:32, 33) Bible utela buno bulwi bu “divita dya difuku dikatakata dya Leza, Mwinebukomobonso.”
2. MWANDA WAKA LEZA UKEKUJA MU DINO DIVITA?
Yehova ufundijanga boba bamutōta bekale ba ndoe ne kusanswa balwana nabo. (Mika 4:1-3; Mateo 5:43, 44; 26:52) Mu uno muswelo kebakakwatapo mata mwanda wa kwipandija ku buno bulwi bwa kanshinyenshinye bwiya’ko. Shi Leza katabwilepo ditabula dya kukūla bantu bandi, nabya bakatukijibwa. Nanshi dijina dya Yehova Leza nansha ntumbo yandi bikekala mu kyaka. Kitatyi kiloñanga bantambañani bukomo bwa kutukija bantu Bandi, kino kimwekejanga Yehova bu muntu wakubulwa buswe, wa bukondame, nansha ke wampikwa bukwashi. Ino kebibwanikapo kwikala uno muswelo!—Mitōto 37:28, 29.
Leza kasakangapo muntu nansha umo oneke, o mwanda i mulete kidyumu kipotoloke kya byobya byasa kulonga. (2 Petelo 3:9) Kupityila ku nsekununi isonekelwe mu Bible, uvuluja bonso amba pa kala wāalwije kinongo kitatyi kyātambilwe bantu bandi. (2 Balopwe 19:35) Kadi Bible udyumuna amba mu mafuku āya kumeso, kitatyi kikatambwa bantu ba Leza na Satana ne bantu bandi, Yehova ukatabula monka ditabula ne kwingidija bukomo bwandi mwanda wa kulwila bantu bandi. Bine, Kinenwa kya Leza kyālaile tamba kala amba Yehova ukonakanya babi. (Nkindi 2:21, 22; 2 Tesalonika 1:6-9) Mu kine kitatyi’kya, bantambañani kebakelwapo amba balwanga na Mwine Bukomo Bonso.—Ezekyele 38:21-23.
3. LELO BUNO BULWI BUKEKALA NA LUPUSA’KA LWA ENDAENDA?
Divita dya Amakedona dikapandija būmi bwa midiyo ne midiyo ya bantu. Bine, ino i ngalwilo ya kitatyi kya ndoe pano pa ntanda.—Kusokwelwa 21:3, 4.
Mukanda wa Kusokwelwa wisambila pa “kibumbo kikatakata” kekibadika kikapanda ku buno bulwi. (Kusokwelwa 7:9, 14) Munshi mwa buludika bwa Leza, kino kibumbo kikakwasha ku kwalamuna ntanda ke Paladisa, mpango mine mibajinjibajinji ya Yehova.
Lelo tuyukile kitatyi kikatambwa bantu ba Leza?
[Kunshi kwa dyani]
^ Kukwatañanya kifuko na divita ke kyenipo. Kimfwa, kibundi kya Hiroshima mu Japon, kine kyaonakanibwe fututu na bombe atomike, pano i kilomboji kya kyaka kya divita dya nyukilia.
^ Mukubo i kimfwa’tu kimo kyatompele buludiki bumo kukubija bipwilo ne tubila twa bantu. Mu kitatyi kya Sovietike, bisumpi bya bipwilo bya URSS nabyo byapūtyilwe kilenda kikatampe. Tala kishinte kinena amba, “ Un peuple paisible défend sa réputation, ” kidi mu Kiteba kya Mulami kya Falanse kya 1 Kweji 5, 2011, kilupwilwe na Batumoni ba Yehova.
[Kifwatulo pa paje 6]
Yehova Leza wālwidile bantu bandi pa kala
[Kifwatulo pa paje 7]
Yehova ukalwila monka bantu bandi pa divita dya Amakedona