Lēmekai Busongi, Kyabuntu Kitambile Kudi Leza
Lēmekai Busongi, Kyabuntu Kitambile Kudi Leza
“Penepo po pa mwanda’o mwana-mulume wakashila shandi ne inandi mwine, ukalamata kudi wandi mukaji, ino abo bonso babidi ke ngitu imo yonka.”—NGAL. 2:24.
1. Mwanda waka Yehova ufwaninwe kulēmekwa?
YEHOVA LEZA, Mushiludi wa busongi, ufwaninwe bine kulēmekwa. Byadi Umpangi, Mfumu, Tata wetu wa mūlu, i mutelwe mobyendele bu yewa upāna “byakupanwa bilumbuluke, ne byabuntu bibwane.” (Yak. 1:17; Kus. 4:11) Kino i kilomboji kya buswe bwandi bukatampe. (1 Yoa. 4:8) Byonso byaetufundija, byaetulomba, byaetupa i byonka bilumbuluke kadi bya kamweno kotudi.—Is. 48:17.
2. Lelo Yehova wāpele ba mulume ne mukaji babajinji misoñanya’ka?
2 Bible ubadila busongi mu bya kupānwa “bilumbuluke” bitambile kudi Leza. (Luta 1:9; 2:12) Yehova pa kulongeja butundaile bubajinji, wāpele ba mulume ne mukaji, ba Adama ne Eva, misoñanya mipotoloke ya mwa kwikadila na nsangaji. (Tanga Mateo 19:4-6.) Shi bālondele buludiki bwa Leza bādi ba kwikala mu nsangaji ya nyeke. Inoko, bājilula bya bulembakane musoñanya ne kumona bipa bibi bilupukile’ko.—Ngal. 3:6-13, 16-19, 23.
3, 4. (a) Lelo bantu bavule dyalelo i babulwe kulēmeka busongi ne Yehova Leza namani? (b) I bimfwa’ka byotusa kubandaula mu kino kishinte?
3 Pamo bwa bano ba mulume ne mukaji babajinji, bantu bavule dyalelo bakwatanga butyibi mu busongi, bwa kulonda nansha kuleka kulonda buludiki bwa Yehova. Bamo bapelanga pelē mufwaninwe kwikadila busongi, bakwabo nabo balondalonda’nka bilokoloko bya abo bene. (Loma 1:24-32; 2 Tem. 3:1-5) Bavulaminwa’ko amba busongi i kyabuntu kitambile kudi Leza, ne amba kubulwa kwikilēmeka i kubulwa kulēmeka Mwine upēne’kyo, ke Yehova Leza kadi.
4 Kyaba kimo, enka ne bantu ba Leza bamo bavulaminwanga muswelo umona Yehova busongi. Bene Kidishitu bamo besongele, batyibanga mbila ya kusansana, nansha kwilubula pampikwa bubinga bwa mu Bisonekwa. Le tubwanya kwepuka kino namani? Lelo bulombodi bwa Leza budi mu Ngalwilo 2:24 bukwashanga namani Bene Kidishitu bakomeje busongi bwabo? Ne i muswelo’ka ubwanya kwiteakanya boba bakimba kusonga nansha kusongwa? Tubandaulei masongi asatu āikele’ko mu kitatyi kyāsonekelwe Bible alombola mwanda waka kulēmeka Yehova i kintu kya mvubu pa kusaka busongi bwikale bulādila nyeke.
Tamijai Dikōkeji
5, 6. Lelo i ngikadilo’ka padi yādi itūla ba Zakadiasa ne Edisabeta pa ditompo, ne bāeselwe namani pangala pa dikōkeji dyabo?
5 Ba Zakadiasa ne Edisabeta bonso bādi balonga byoloke. Abo bonso bādi batele mutyima ku bintu bya ku mushipiditu. Zakadiasa wādi uvuija na dikōkeji mwingilo wandi wa bu mupidishitu, kadi abo bonso bādi balamine Bijila bya Leza mwendele bukomo bwabo. Bine bādi na bivule bya kufwijija’ko Leza. Eyo, shi wāfikile’tu ku yabo njibo mu Yuda, wādi wa kumona bukidi bonka amba bādi babulwe kintu kampanda. Kebādipo na bana. Edisabeta wādi ñumba, kadi abo bonso badi ke banunu.—Luka 1:5-7.
6 Mu Isalela wa kala kubutula kwādi kulēmekibwe mpata, ne divule dine bisaka byādi bikatampe. (1 Sam. 1:2, 6, 10; Mit. 128:3, 4) Mafuku kunyuma Mwine Isalela wādi ukokeja kulubula mukaji na buzazangi shi kamubutwidilepo bana. Inoko, Zakadiasa wādi’nka na Edisabeta wandi. Kādipo ukimba muswelo wa kutyiba busongi bwabo, nansha ke wandi mukaji mwine. Nansha kubulwa bana byo kwebāletele bulanda, bāendelele kwingidila Yehova pamo na kikōkeji. Mwenda mafuku, Yehova webesela mu kingelengele babutula mwana mwana-mulume mu bununu bwabo.—Luka 1:8-14.
7. I muswelo’ka mukwabo wālombwele Edisabeta dikōkeji kudi wandi mulume?
7 Edisabeta wālombwele dikōkeji mu muswelo mukwabo utendelwa. Yoano, wandi mwana pa kubutulwa, Zakadiasa kādipo ubwanya kunena mwanda wāpelwe bumama pa kutatana kwātatene byānene mwikeulu wa Leza. Inoko Zakadiasa wāsapwidile wandi mukaji dijina dyāmulombwele mwikeulu dya kwinika mwana bu “Yoano.” Balondakani ne babutule bādi basaka kwinika mwana dijina dya ku bashandi. Ino Edisabeta wālondele na dikōkeji buludiki bwāmupele wandi mulume. Wānenene amba: “Dyadyo keadyopo; dyandi i Yoano.”—Luka 1:59-63.
8, 9. (a) Lelo dikōkeji diningijanga busongi namani? (b) Lelo ba mulume ne mukaji bakokeja kwilombola dikōkeji mu miswelo’ka imo?
8 Pamo bwa ba Zakadiasa ne Edisabeta, dyalelo balume ne bakaji batyumukwanga mutyima ne kutana makambakano makwabo. Busongi bwampikwa dikōkeji kebukejepo. Dipyaselemba, kutala bifwatulo bya bantu badi mutaka, makoji, ne bintu bikwabo byampikwa kufwaninwa mu busongi buyampe bikokeja kona kwikulupila mu busongi mu muswelo obikoma kwaluja’ko. Kadi shi kwikulupila kubatyepa mu busongi, buswe bukashilula kutalala. Kyaba kimo, dikōkeji didi pamo bwa lupango lwa lubumbu lujikile kisaka mwanda wa kwibalama ku bantu babi ne bintu bibi, lwine luleta mutyima ntenke wa badi mu njibo. Nanshi, shi ba mulume ne mukaji i belamate umo ku mukwabo, babwanya kwikala pamo senene, kwishitwila mityima, ne kutamija buswe bwabo. Bine, dikōkeji i dya kamweno.
9 Yehova wālombwele Adama amba: “Po pa mwanda’o mwana-mulume wakashila shandi ne inandi mwine, ukalamata kudi wandi mukaji.” (Ngal. 2:24) Le ko kunena namani? Besongele bakekala na bujalale pa muswelo obapwene na balunda ne babutule. Umo ne umo ukapa mukwabo kitatyi ne kumuta mutyima. Kebafwaninwepo kadi kutangidija kumeso balunda nansha babutule mu muswelo obikokeja kōna kisaka kyabo kipya; nansha kuleka bambutwile bekuja mu butyibi bwa kisaka nansha mu kwitupa kutyekutye. Ba mulume ne mukaji bafwaninwe kwilamata umo ku mukwabo. Buno bo buludiki bwa Leza.
10. Lelo i bika bikakwasha ba mulume ne mukaji batamije dikōkeji?
10 Nansha ke mu bisaka bikalañane mu mutōtelo, dikōkeji dibwanya kuleta’mo dyese. Kaka umo wa mulume wampikwa kwitabija unena amba: “Mfwijanga’ko Yehova bininge pa kumfundija kukōkela wami mulume ne kumulēmeka bikatampe. Kushala na kikōkeji kwaunengeje ntamije buswe ne bulēme kwadi mu myaka 47.” (1 Kod. 7:10, 11; 1 Pet. 3:1, 2) Nanshi longa bukomo bwa kushikata na mwinē pobe senene. Na binenwa ne bilongwa byobe, kimba muswelo wa kukulupija mwinē pobe amba i muntu wa mvubu mpata kodi pano pa ntanda. Nansha mu ngikadilo’ka, kokaleka muntu nansha umo, nansha kintu kyo-kyonso kwimukalañanya. (Tanga Nkindi 5:15-20.) Ron ne Jeannette bapityije myaka 35 mu busongi bwa nsangaji, banena amba, “kulonga na kikōkeji byobya bitulomba Leza, ko kwetukweshe twikale na busongi bwa nsangaji kadi buyampe.”
Bumo Buningijanga Busongi
11, 12. Lelo ba Pishila ne Akwila bāingidile pamo namani (a) kwinjibo, (b) mu kabo kaji, ne (c) mu mingilo ya Bwine Kidishitu?
11 Mutumibwa Polo pa kwisambila pa ba Akwila ne Pishila, balunda nandi, kādipo utela umo pampikwa kutela mukwabo. Bano ba mulume ne mukaji bekute umbumo i kimfwa kilumbuluke kyafikidija byobya byānene Leza amba ba mulume ne mukaji bakekala ke “ngitu imo yonka.” (Ngal. 2:24) Bādi bengidila pamo kyaba kyonso mu yabo njibo, ku kaji, ne mu mingilo ya Bwine Kidishitu. Kimfwa, pāfikile Polo musunsa mubajinji mu Kodinda, ba Akwila ne Pishila bāmwityile kushikata mu yabo njibo, mobimwekela, kyaba kimo yāikele ke kifikilo paādi wiya mu mingilo yandi. Mwenda mafuku, mu Efisesa, bāingidije yabo njibo bu kifuko kya kupwidila ne kwingidila pamo mwa kukwashisha bapya batame ku mushipiditu, pamo bwa Apolosa. (Bil. 18:2, 18-26) Penepa bano ba mulume ne mukaji bapyasakane bāenda ku Loma, nako kadi bāleta yabo njibo ke kifuko kya kupwidila’mo. Mafuku pa kupita’po bājokela ku Efisesa, kukakomeja banababo.—Loma 16:3-5.
12 Kyaba kimo, ba Akwila ne Pishila bāingidile kadi pamo na Polo mu mwingilo wa kusona mapema. Kadi tutana bano ba mulume ne mukaji pamo, bengidila pamo kwampikwa mushipiditu wa kwitaka nansha kwikoka. (Bil. 18:3) inoko na bubine, kupityija kitatyi pamo mu mingilo ya Bwine Kidishitu kwēbakweshe beilame pa kifuko kibajinji mu busongi bwabo. Bāyukene bininge bu ‘bakwashi ba mudi Kidishitu Yesu,’ ekale mu Kodinda, mu Efisesa, nansha ke mu Loma mwine. (Loma 16:3) Bādi bekwasha mu mwingilo wa kutandabula busapudi konso kobenda.
13, 14. (a) Le i ngikadilo’ka ikokeja kujimija bumo mu busongi? (b) Le i bintu’ka bimobimo bikokeja kulonga ba mulume ne mukaji mwanda wa kuningija kijimba kyabo bekale bu “ngitu imo yonka”?
13 Na bubine, kwikala umbumo mu bitungo ne mu mingilo kukomejanga busongi. (Mus. 4:9, 10) Ino i kya bulanda, mwanda dyalelo bantu bavule besongele bapityijanga pamo kitatyi kityetye’tu. Bengilanga kitatyi kilampe au ku kaji kandi au nandi ku kandi. Bakwabo nabo bendaendanga mwanda wa twaji nansha kwenda bunka kukengidila kungi ne kutuma’nka lupeto. Nansha ke kwinjibo kwine, bamo besonge bashikatanga wa pandi wa pandi mwanda wa kitatyi kyobapityija mu kutala televijo, makayo a kwipwija mukose, mazua, makayo a video, nansha Entelenete. Lelo ye mobikadile ne mu kipango kyenu? Shi ye mobikadile, ubulwe’po kushinta ngikadilo yobe mwanda wa kupityija kitatyi kilampe pamo? Mwene i biyampe kwingidila mingilo pamo, kimfwa kuteka bidibwa, kukenda masani, nansha kukundula lubanza. Mubulwe’po kwingidila pamo po mulela bana nansha kukwasha bambutwile benu banunu?
14 Kya mvubu nakampata, kupityija kitatyi pamo difuku ne difuku mu mingilo kukwatañene na butōtyi bwa Leza. Kubandaula pamo kisonekwa kya difuku ne kulonga butōtyi bwa kisaka kuletanga mikenga miyampe ya kulama milangwe ne bitungo bimo mu kisaka. Kadi i biyampe ne kusapwila pamo. Shi bibwanika, tompai kwingila bu pania, nansha shi ngikadilo yomudi’mo imulomba kwingila’bo kweji umo nansha mwaka umo kete. (Tanga 1 Kodinda 15:58.) Kaka umo waingile pamo na mulumyandi bu pania unena amba: “Kusapula wadi mukenga umo otwadi tupityija kitatyi pamo ne kwisamba bya binebine. Batwe bonso byotwadi na kitungo kimo kyonka kya kukwasha bantu ku mushipiditu, namwene amba tudi mu bumo bya binebine. Namwene bu ngidi pabwipi nandi, kondi kādipo’tu enka bu mulume ino kadi wadi bu mulunda nami mulumbuluke.” Shi mwingidila pamo mu kulondalonda bintu bya kamweno, tumweno twenu, bintu byomutangidije kumeso, ne bibidiji byenu biketambula na bya mwinē pobe, mu kimfwa kya Akwila ne Pishila, mukendelela kutama mu malango, kwiivwana, ne kulonga bintu pamo enka bwa “ngitu imo yonka.”
Lekai Būmi bwa ku Mushipiditu Bwimuludike
15. Le i kintu’ka kya kamweno pa kusaka busongi bwikale bwa nsangaji? Shintulula
15 Yesu wādi uyukile kamweno kadi mu kutūla Leza pa kifuko kibajinji mu busongi. Wāmwene pālongeje Yehova butundaile bubajinji. Wēmwenine mwādi mwikadile ba Adama ne Eva na nsangaji kitatyi kyobādi balonda buludiki bwa Leza, ne kwimwena mwātwelele kavutakanya pobāikele kupumpunya’bo. O mwanda, Yesu paādi ufundija bantu, wākumwine ku bufundiji bwa Shandi budi mu Ngalwilo 2:24. Kupwa wābweja’ko ne uno mulangwe, amba: “Kyokya kyasambakanya Leza pamo kokakolwa kwikikalañanya, nansha wi muntu ka, nansha wi muntu ka.” (Mat. 19:6) Nanshi, kulēmeka Yehova bikatampe, i kintu kya kamweno pa kusaka busongi bwikale bwa nsangaji, kadi buyampe. Ba Yosefa ne Madia, bambutwile ba Yesu ba pano pa ntanda, bāshile kimfwa kya kutendelwa pa uno mwanda.
16. Lelo ba Yosefa ne Madia bālombwele namani amba basenswe bintu bya ku mushipiditu mu kisaka kyabo?
16 Yosefa wādi ushikete biyampe na Madia ne kumulēmeka. Pāivwene dibajinji amba waimita, wāitabije kumufwila lusa, nansha byādi kebyamulombwele mwikeulu wa Leza kyokya kyafikila Madia. (Mat. 1:18-20) Bano ba mulume ne mukaji, bākōkele ku lubila lwa Kesala ne kulamata pototo ku Mukanda wa Bijila wa Mosesa. (Luka 2:1-5, 21, 22) Kadi, nansha byādi binenenwe enka bana-balume kwenda ku masobo mavule a butōtyi mu Yelusalema, ino Yosefa, Madia, ne ba mu kisaka kyabo bādi bakatanwa’ko bonso mwaka ne mwaka. (Kup. 16:16; Luka 2:41) Mu uno muswelo ne mu miswelo mikwabo, kino kisaka kya bwine Leza kyādi kilonga bukomo bwa kusangaja Yehova ne kulēmeka mpata bintu bya ku mushipiditu. Ke kya kutulumukapo shi Yehova wātongele kino kisaka kilele wandi Mwana Yesu mu bula bwa kipindi kibajinji kya būmi bwandi pano panshi.
17, 18. (a) I muswelo’ka ukokeja ba mulume ne mukaji kutūla bintu bya ku mushipiditu pa kifuko kibajinji mu kisaka kyabo? (b) Lelo bakamwena’mo namani?
17 Lelo bintu bya ku mushipiditu biludikanga ne kisaka kyenu? Kimfwa, kitatyi kyomukwata butyibi bwa kamweno, lelo mukimbanga bidi misoñanya ya mu Bible, kulombela pangala pa mwanda’wa, ne kulomba madingi a Mwine Kidishitu mutame ku mushipiditu? Nansha mutompanga kupwija myanda yenu na kulonda milangwe ya banwe bene nansha ya ba mu kisaka ne ya balunda? Lelo muloñanga bukomo bwa kwingidija madingi mayampe mavule aletelwe na umpika wa binebine mu myanda ya busongi ne būmi bwa kisaka? Nansha mulondanga bibidiji bya kwenu nansha madingi a ino ntanda? Lelo mulombelanga kitatyi ne kitatyi ne kwifundila pamo, kwitungila bitungo bya ku mushipiditu, ne kwisambila pa bintu byomufwaninwe kutangidija mu kisaka?
18 Ray unena pangala pa myaka 50 ya nsangaji mu busongi amba: “Ketwadipo tuleka kupwa mwanda nansha umo, ke-pantu twadi tutūdile Yehova bu lupambo lumo lwa wetu ‘monji wa mpambo isatu.’” (Tanga Musapudi 4:12.) Ba Danny ne Trina nabo betabija na kunena amba: “Potwadi twingidila Leza pamo, busongi bwetu bwakomejibwe.” Badi na nsangaji mu busongi mu bula bwa myaka 34 ne kupita. Shi mutūle nyeke Yehova pa kifuko kibajinji mu busongi bwenu, ukemukwasha busongi bwenu bwikale buyampe ne kwimwesela madyese mavule.—Mit. 127:1.
Endelelai Kulēmeka Kyabuntu kya Leza
19. Mwanda waka Yehova i mulete kyabuntu kya busongi?
19 Bantu bavule dyalelo, i bate mutyima bininge ku nsangaji ya abo bene. Ino mwingidi wa Yehova umonanga bintu muswelo mukwabo. Uyukile amba Leza i mupāne kyabuntu kya busongi mwanda wa kufikidija mpango yandi. (Ngal. 1:26-28) Shi ba Adama ne Eva bālēmekele kino kyabuntu longa ntanda yonso i paladisa miyule bengidi ba Leza ba nsangaji kadi boloke.
20, 21. (a) Mwanda waka tufwaninwe kumona busongi bu bujila? (b) Le i kyabuntu’ka kyotusa kwifunda mu kishinte kilonda’ko?
20 Kutentekela pa bino byonso, bengidi ba Leza bamonanga busongi bu mukenga wa kutendela Yehova. (Tanga 1 Kodinda 10:31.) Pamo’nka na motwekimwena, dikōkeji, bumo, ne būmi bwa ku mushipiditu i ngikadila ya Leza iningishanga busongi. O mwanda potwiteakanya, potuningisha, nansha potulama busongi bwetu, tufwaninwe dibajinji kumona busongi mwine mo bwikadile: bu mpango ikola ya Leza. Kulama kino mu ñeni, kuketutonona tulonge bukomo bwa kulonda kinenwa kya Leza potukwata butyibi mu busongi. Mu uno muswelo tukalombola am
ba tulēmekele kyabuntu kya busongi ne Yehova Leza Mwine upēne’kyo.
21 Na bubine, busongi ke kyabuntupo kimo kete kitupele Yehova; kadi ke muswelopo umo kete wa kwikala na nsangaji mu būmi. Mu kishinte kilonda’ko, tusa kumona kadi kyabuntu kikwabo kya kutendelwa kitambile kudi Leza—ke kyabuntu kya bukunga kadi.
Usa Kulondolola Namani?
• I kika kinenenwa amba dikōkeji dikwashanga Bene Kidishitu besonge?
• Lelo kwingidila pamo mu bumo kuningishanga busongi namani?
• Le bantu besongele bakokeja kuludikwa na bintu bya ku mushipiditu mu miswelo’ka imoimo?
• I muswelo’ka otukokeja kulēmeka Yehova, Mushiludi wa busongi?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Bifwatulo pa paje 18]
Kwingidila pamo kukwashanga ba mulume ne mukaji bekale mu bumo