Myanda Mikatampe ya mu Mukanda wa Mateo
Mwanda wa Yehova I Mūmi
Myanda Mikatampe ya mu Mukanda wa Mateo
MUNTU umbajinji ku kwandika lusango lusangaja lwa būmi bwa Yesu ne mwingilo wandi i Mateo—umpwani na Yesu Kidishitu, wādi wingila ne bu musonkeji wa musonko. Evanjile ya Mateo yāsonekelwe bidi mu Kihebelu, kupwa yāalamunwa mu Kingidiki, ne kuvuibwa mu 41 K.K. ne ikwasha bu lusambi pa bukata bwa Bisonekwa bya Kihebelu ne Bisonekwa bya Kingidiki bya Bwine Kidishitu.
Mobimwekela, uno mukanda wa Evanjile ukunka mutyima kadi wa mvubu, wāsonekēlwe bidi Bayuda, ulombola Yesu bu ye Meshiasa wālailwe, Mwana Leza. Shi tuta mutyima ku musapu udi’mo, kino kikakomeja lwitabijo lwetu mudi Leza wa bine, mudi wandi Mwana ne mu milao ya Leza.—Bah. 4:12.
“BULOPWE BWA MŪLU BUBAFWENA PA BWIPI”
Mateo ulombola patōka mutwe wa mwanda wa Bulopwe ne bufundiji bwa Yesu, nansha byakalombwelepo myanda yonso enka muswelo oyālondakene mungya mafuku. Kimfwa, Busapudi bwa ku Lūlu bwa Yesu i bwisambilwe ku ngalwilo kwa uno mukanda, nansha Yesu byaāsapwile’bo dya pa bukata bwa mwingilo wandi.
Yesu, umbula bwa mwingilo wandi mu Ngadilea, walonga bingelengele, wape batumibwa 12 misoñanya ya mwa kwingidila, watopeka Bafadiseo, ne kuleta byelekejo bisambila pa Bulopwe. Kupwa, wataluka mu Ngadilea waenda ku “mitamba ya Yuda bobwa bukila bwa Yodano.” (Mat. 19:1) Mu lwendo, Yesu walombola bandi bana ba bwanga amba: ‘E! Talaipo bidi, byo tukanda ku Yelusalema kuno, ne Mwanā muntu ukaponejibwa ku lufu, ebiya mu difuku dya busatu ukasanguka dikwabo.’—Mat. 20:18, 19.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
3:16—Pābatyijibwe Yesu, le ‘diulu dyāmujikukile’ namani? Mobimwekela, kino kilombola amba Yesu wāvulukile būmi bwandi bwa mūlu kumeso kwa kwikala’ye bu muntu pano pa ntanda.
5:21, 22—Lelo kufuna bulobo i kubi mpata kupita’ko kutalaja’bo? Yesu wānene amba yewa ufunina mwanabo bulobo pakubulwa mwanda i bubi bukatampe bwalonga. Ne kadi, yewa ufuna na kunena kishima kya mutonko walonga bubi bukatampe kutabukididila, ne muntu wa uno muswelo kafwaninwepo kutyibilwa mambo mu kibundi kete, ino ufwaninwe kukelwa mu kidye kikatampe.
5:48—Lelo bikokejika bine “kufikidila’tu konka ku butuntulu, monka mwikadile [Tata] wa mūlu ne butuntulu bwandi”? Eyo, bikokejika mu muswelo kampanda. Pādi pesambila Yesu pa mwanda wa buswe, wālombwele bemvwaniki bandi bekale kwiula Leza ne kwikala babwanininye, nansha amba bafikile pa butuntulu, mu buswe bwabo. (Mat. 5:43-47) Namani? Na kutandabwila buswe bwabo ne ku balwana nabo bene.
7:16—Lelo “bipa” biyukanya mutōtelo wa bine i bipa’ka? Bino bipa i bivule, ke enkapo mwiendelejo wetu kete, mhm. Mu bino bipa mubadilwa ne nkulupilo yetu—bufundiji botwitabije.
10:34-38—Lelo musapu wa mu Bisonekwa utyibanga kisaka? Mhm, ke amopo. Inoko, bantu bampikwa kwitabija mu kisaka bo bakolomonanga kwityiba. Bakokeja kutonga kupela nansha kwilonga bu balwana na Bwine Kidishitu, ne kuleta kwityiba mu kisaka.—Luka 12:51-53.
11:2-6—Mwanda waka Yoano wāipangwile shi Yesu ye aye “yewa wakwiya” shi wādi uyukile kala Yesu bu Meshiasa pāaivwene diwi dya Leza dilombola kwitabijibwa kwandi? Yoano wāipangwile kino padi mwanda wa kwivwana mu kyakanwa kya Yesu mwine amba aye ye Meshiasa. Nansha kadi, kutalula kyakyo, Yoano wādi usaka kuyuka shi kudi “mukwabo” usa kwiya na lupusa lwa Bulopwe ukafikijija byonso byādi bikulupile Bayuda. Malondololo a Yesu ālombwele amba kekukekalapo mukwabo wa kumupingakena’po, mhm.
19:28—Lelo “bisaka dikumi ne bibidi bya bene Isalela” bikaketelwa mambo byelekeja bāni? Bino bisaka kebyelekejapo bisaka 12 bya Isalela wa ku mushipiditu. (Ngat. 6:16; Kus. 7:4-8) Batumibwa bādi besambila’po Yesu badi bakubadilwa mu Isalela wa ku mushipiditu, kebādipo ba kukaketela boba badi’mo mambo, mhm. Yesu wāsambile nabo ‘kipwano pa mwanda wa bulopwe,’ ne badi ba kukekala “balopwe bapidishitu kudi Leza.” (Luka 22:28-30; Kus. 5:10) Boba ba mu Isalela wa ku mushipiditu “bakatyiba mambo ā bapanopantanda.” (1 Kod. 6:2) Nanshi, bimweka amba, bino “bisaka dikumi ne bibidi bya Bene Isalela,” bikaketelwa mambo na boba batentamine pa bipona bya mūlu, byelekeja ntanda ya bantu bonso badi panja pa buno Bulopwe, kabumbo ka bapidishitu, kelekejibwe na bisaka 12 mu Difuku dya Kipwanyo.—Levi, shap. 16.
Ñeni Yotuboila’ko:
4:1-10. Ino nsekununi itufundija amba Satana udi’ko bine, ke bibipo bitupu bidi mu muntu. Satana wingidijanga “kilokoloko kya ngitu, ne kilokoloko kya meso, ne ntumbo ya kwitatula ya būmi” mwanda wa kwitutompa. Inoko, kulonda misoñanya ya mu Bisonekwa kuketukwasha twikale nyeke na kikōkeji kudi Leza.—1 Yoa. 2:16.
5:1–7:29. Ta mutyima ku bisakibwa byobe bya ku mushipiditu. Ikala muntu wa ndoe. Sumbula milangwe ya disubi. Lama byonena. Kitatyi kyolombela, tangidija bintu bya ku mushipiditu kumeso kwa bintu bya ku ngitu. Ikala mpeta kudi Leza. Kimba bidi Bulopwe bwa Leza ne boloke bwandi. Leka kutyibila bakwenu mambo. Longa kiswa-mutyima kya Leza. Bine, Busapudi bwa ku Lūlu budi na bufundiji bwa kamweno mpata!
9:37, 38. Potulomba Mwine byangulwa amba “alundule bakuputumina mu byangulwa byandi,” tufwaninwe kulonga mungya milombelo yetu na kwingila na bupyasakane mwingilo wa kulonga bana ba bwanga.—Mat. 28:19, 20.
10:32, 33. Ketufwaninwepo kutyina kwisambila pa lwitabijo lwetu nansha dimo.
13:51, 52. Kwivwanija buluji bwa bubinebine bwa Bulopwe kwitutwikanga kiselwa kya kufundija bakwetu na kwibapa bino byabulēme.
14:12, 13, 23. Kwikala pa bunka mwanda wa kulanguluka kudi na mvubu.—Mako 6:46; Luka 6:12.
17:20. Bitusakila kwikala na lwitabijo pa kukomena bikukaja bidi pamo bwa lūlu bijikakanya kwendelela ku mushipiditu ne kulwa na makambakano. Ketufwaninwepo kwikala na kalengwa ka kūbaka ne kukomeja lwitabijo lwetu mudi Yehova ne mu milao yandi.—Mako 11:23; Luka 17:6.
18:1-4; 20:20-28. Kubulwa kubwaninina ne kufwila bitenta mu bipwilo kwāfikije bana ba bwanga ba Yesu ku kwisakila bukata. Tufwaninwe kutamija kwityepeja na kwilama ku bubi ne kumona madyese ne biselwa mu muswelo mufwaninwe.
“MWANĀ MUNTU UKASOKOLWA KU BANGI”
Mu difuku dya 9 Kweji wa Nisane, 33 K.K. Yesu waiya mu Yelusalema “utentamine pa kimbulu.” (Mat. 21:5) Difuku dilonda’ko, watwela mu tempelo ne kwiitōkeja. Mu difuku dya 11 dya Nisane, wafundija mu tempelo, wajingulula basonekeji ne Bafadiseo, kupwa wape bandi bana ba bwanga ‘kyo bakayūkilapo pa kwiya kwandi pano ne pa mfulo ya pano pa ntanda.’ (Mat. 24:3) Difuku dilonda’ko webasapwila’mba: “Bānwe bene muyūkile kala papite mafuku abidi bidibwa bya Pashika bifikile ne Mwanā muntu ukasokolwa ku bangi kwipaībwa [ku mutyi].”—Mat. 26:1, 2.
Tudi mu difuku dya 14 dya Nisane. Yesu watūla Kivulukilo kya lufu lwandi lwafwena, kupwa waabwa, wakwatwa, wamweshibwa malwa, ne kwipaibwa ku mutyi. Mu difuku dya busatu, wasangulwa mu bafu. Kumeso kwa kukanda mūlu, Yesu musangulwe wasoñanya balondi bandi amba: “Endai nanshi mukafundijei mizo yonso ya bantu nabo ke bāna-babwanga.”—Mat. 28:19.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
22:3, 4, 9—I kitatyi’ka kyāityilwe bantu ku masobo a butundaile misunsa yonso isatu? Lwito lubajinji lwa kubungakanya kabumbo ka mutundaile lwāelelwe kitatyi Yesu ne balondi bandi kyobāshilwile kusapula mu 29 K.K., ne lwāendelele kutūla ne mu 33 K.K. Lwito lwa bubidi lwātandabwilwe tamba kitatyi kyāpungulwidilwe bana ba bwanga mushipiditu sandu dya Pentekosa wa 33 K.K. kutūla ne ku 36 K.K. Lwito lubajinji ne lwa bubidi lwātumīnwe enka Bayuda kete, Bayuda bētūtyile mu mutōtelo ne Bene Samadia. Inoko, lwito lwa busatu lwāendēlwe bapityeshinda bapita panja pa kibundi, ke Bajentaila bampikwa kutwejibwa kwisao kadi, tamba mu 36 K.K. na kwalamuka kwa Konilusa, mudyavita Mwine Loma, ne lukyendelela ne dyalelo dino.
23:15—Mwanda waka yewa walamuka ke mwana wa bwanga wa Bafadiseo wādi wikala ke “mwana wa Ngehena pabidi pakatampe pene” ne bafadiseo bene patyetye? Mobimwekela, boba bādi balongwa bu bana ba bwanga ba Bafadiseo bādi balamuka ke banonga-bibi bakatampe. Pa kwalamunwa bu Bafadiseo bakata, bimweka’mba bādi babweja kubipidila, bapityija’byo kipimo kupita ne bafundiji babo batopekwe kala bene. O mwanda mwine, bādi balamuka ke ‘bana ba Ngehena’ pabidi pakatampe kupita ne Bafadiseo Bayuda bene.
27:3-5—Lelo Yudasa wāponejibwe na mutyima ne kufitwa pa mwanda’ka? I kutupu kintu nansha kimo kilombola’mba kufitwa mutyima kwa Yudasa kwādi kwisāsa kwa binebine. Pa kyaba kya kulomba Leza amulekele mambo andi, ino aye wāendele kukalombola bapidishitu bakatampe ne bakulumpe bubi bwandi. Yudasa pa kupwa kulonga ‘bubi bwa kuleta lufu,’ wālemenenwe bibi na milangwe ne kujimija kikulupiji. (1 Yoa. 5:16) Kufitwa kwandi kwa mutyima kwāidile ku kujimija kikulupiji.
Ñeni Yotuboila’ko:
21:28-31. Kulonga kiswa-mutyima kya Leza kyo kintu kya mvubu mpata kudi Yehova. Kimfwa, tufwaninwe kwikala na bupyasakane mu mwingilo wa kusapula Bulopwe ne kulonga bana ba bwanga.—Mat. 24:14; 28:19, 20.
22:37-39. Bino bijila bibidi bikatampe bilombola mu kīpi byobya bisaka Leza ku boba bamutōta!
[Kifwatulo pa paje 23]
Lelo nobe wingilanga na bupyasakane mu mwingilo wa mwangulo?
[Kutambile Kifwatulo pa paje 23]
© 2003 BiblePlaces.com
[Kifwatulo pa paje 23]
Mutwe wa mwanda wa Bulopwe i mulombolwe patōkelela na Mateo