Bepēne abo Bene ne Mutyima tō mu Norveje

PANO kepadi myaka mityetye’tu, Roald ne Elsebeth, ba mulume ne mukaji ba myaka isenselela ku 50, badi na būmi buyampe mu Bergen, kibundi kya bubidi kikatampe kya Norveje. Abo ne babo bana babidi, ba Isabel ne Fabian, bādi baputumina na kikōkeji mu mingilo ya kipwilo. Roald wādi wingila bu mukulumpe, Elsebeth nandi bu pania, ba Isabel ne Fabian nabo bādi basapudi bapyasakane.

Ino mu Kweji 9, 2009, kisaka kyakwata butyibi bwa kulonga kintu kishile—ke kusapula mu bula bwa yenga mu mwaba mwitolwele kadi. O mwanda Roald ne Elsebeth pamo ne Fabian aye papo na myaka 18, baenda ku Nordkyn, lusongo ludi mu ntanda ya Finnmark, kungala kwa Cercle arctique. Kwine’kwa, mu kibundi kya Kjøllefjord, basapula pamo na batutu ne bakaka bakwabo baile mu kino kibundi kitolwele mwanda wa kusapula. Roald uvuluka amba, “ku ngalwilo kwa yenga, nānsangele bininge pa kubwanya konābwenye kuteakanya mingilo yami mwanda wa mbwanye kwingila uno mwingilo wa pa bula mu bula bwa yenga yense.” Ino, mwenda mafuku mu uno yenga umo yenka, Roald washilula kwiivwana bibi. Le i bika byālongekele?

 MWANDA WA MU KITULUMUKILA

Roald unena amba, “na mu kitulumukila, Mario, pania wingilanga mu Finnmark, wētwipangule shi twitabije kuvulukila ku kibundi kitwa bu Lakselv kukakwasha kipwilo kya basapudi 23.” Roald wātulumukile pa uno mwanda wa mu kitulumukila. Ushintulula amba: “Ami ne Elsebeth twādi tulangulukila pa muswelo wa kukengila kokwa kwādi kusakilwa basapudi bavule—ino shi bana abataluka mwenda mafuku ku njibo.” Inoko, nansha byaāsapwile mafuku matyetye mu kino kibundi kitolwele, Roald wāmwene amba mu kino kibundi mwādi bantu betabije kwifunda myanda ya Yehova. Bādi basakilwa bukwashi pa kine kitatyi’kya—ke mwenda mafukupo. Uvuluka amba, “uno mwanda wākambakenye mutyima wami wa mundamunda byonādi komenwa’nka ne kulala bufuku.” Ebiya Mario wasela ba Roald ne kisaka kyandi mu motoka baenda ku Lakselv, ku makilometele 240 kunshi kwa Kjøllefjord. Mario wādi usaka bano bapempudi bemwene abo bene kipwilo kityetye kyādi’ko.

Andreas mukulumpe umo wa mu bakulumpe babidi ba mu Lakselv, wālombwele bano bapempudi mwaba ne Njibo ya Bulopwe. Kipwilo kyēbatundaile na kyanga ne kusapwila ba Roald ne Elsebeth amba, bakasanswa kino kipwilo shi kisaka kyabo kivilukile’ko mwanda wa kukwasha ku mwingilo wa Bulopwe. Andreas wanena na mimungomungo amba, i mulongolwele kala ba Roald ne Fabian kaji! Le bano bapempudi badi ba kulonga namani?

LE BĀDI BAKUTONGA BUTONGI’KA?

Fabian wānene dibajinji amba: “Nkidipo na mutyima wa kuvilukila kuno.” Mulangwe wa kushiya balunda nandi baātamine nabo mu kyabo kipwilo ne kukekala mu kakibundi katyetye kewāmusangejepo. Kadi, wādi kapwile masomo andi a kwikala sendwe wa nshinga ya mudilo. Inoko, Isabel pa kubwanya (myaka 21) bamwipangula nandi mwalangila pa mulangwe wa kuviluka, wanena amba: “Bino byo byonandi nsaka kala kulonga!” Penepa Isabel wanena amba: “Kitatyi kyonadi nangulukila bininge pa uno mwanda, nadi neipangula amba, ‘lelo bine uno i mulangwe muyampe? Le nkashiya balunda nami? Le mfwaninwe kwikala enka mu kyami kipwilo momwa mudi bintu biyampe ne mobandyukile?’” Le Elsebeth walongele namani pa luno lwito? Unene amba, “nāmwene amba Yehova wape kyetu kisaka mingilo, ino kadi nādi nangulukila pa njibo yetu yalongolwelwe ne bintu byonso byotwāsokwele mu myaka 25 byādi’mo.”

Yenga wa pa bula pa kupwa, Roald ne kyandi kisaka bakajokela ku Bergen, ino kebālekepo kulangulukila pa batutu ne bakaka bene Kidishitu ba ku Lakselv, ku kintu kya makilometele 2100. Elsebeth unena’mba, “nālombele milombelo mivule kudi Yehova, kadi nadi nesamba nyeke na balunda botwātene, na kwitumina mafoto ne kwilombola myanda mimweke.” Roald unena amba: “Nadi nsakilwa kitatyi kya kwitabija mulangwe wa kuviluka. Kadi, nadi mfwaninwe kubandaula shi tukashikata’ko biyampe. Le tukekwatakanya batwe bene namani? Nālombele Yehova bininge, kwisamba na kyami kisaka ne na batutu ba bwino.” Fabian uvuluka amba: “Ami pa kulangulukila bininge pa uno mwanda, namona amba nkidipo na bubinga bwinebwine bwa kupelela. Nadi divule nombela kudi Yehova, ebiya mutyima wa kuviluka washilula kwiya bityebitye.” Le Isabel nandi? Pa kwiteakanya mwanda wa kuviluka, washilula kwingila bu pania mu kyabo kibundi. Kupwa kwa myeji isamba ya mwingilo wa bupania, mwine mwaapityije kitatyi kivule na kulonga kifundwa kya Bible kya pa kasuku, wamona’mba weteakanya mwa kuvilukila.

ABATABULA MATABULA A KUFIKILA PA KYABO KITUNGO

Mutyima wa kusaka kwingila kokwa kusakilwa basapudi bavule pa kutama, kisaka kyatabula matabula a kufikila pa kyabo kitungo. Roald wadi na kaji ka mfutwa miyampe kaādi usangedile bininge, ino walomba konje wa mwaka mutuntulu. Inoko, mukulumpe wandi wa kaji wamunena ashale bu mwingidi wa mansaa matyetye—ko kunena amba mayenga abidi ku kaji, asamba kutupu’ye. Roald unena’mba, “kamweno kami kātyepele bya binebine, ino byādi’nka biyampe.”

Elsebeth unena amba: “Wami mulume wāunene kukakimba njibo mu Lakselv ne kuluija yetu njibo ya mu Bergen. Byādi bilomba kitatyi kivule ne kulonga bukomo, ino twānekenye. Ubweja’ko amba kitatyi kityetye pa kupita’po, betu bana basokola twaji twa mansaa matyetye, kadi betukwasha kujika milupu ya lupeto lwadi lupotwa bidibwa ne kufuta byendwa nabyo.”

Isabel unena amba: “Kibundi kyotwāvilukile’ko byokyādi kityetye, nādi na makambakano a kusokola  kaji mwanda wa kwikwatakanya mu mwingilo wa bu pania. Kyaba kimo byadi’nka ne bulanda.” Ino Isabel wābwenye kujika milupu yandi, kitatyi kyonso kyaādi usokola kaji ko-konso ka mansaa matyetye—misunsa kitema mu mwaka mubajinji. Le bintu byaikadile Fabian namani? Unena’mba, “pa kupwa ami masomo a kwikala sendwe wa nshinga ya mudilo, nādi nsakilwa kwingila bu muntu wifunda. Nalonga uno muswelo mu Lakselv. Mwenda mafuku, nabinga ekizame ne kusokola kaji ka mansá matyetye ka bu sendwe wa nshinga ya mudilo.”

MUSWELO WĀTANDABWILE BAKWABO MWINGILO WABO

Marelius ne wandi mukaji Kesia, nabo bādi basaka kukengila kokwa kwādi kusakilwa basapudi bavule. Marelius, udi pano na myaka 29 unena amba: “Mashikulu ne bya kumwena’ko bya ku kitango byadi bisambila pa kwingila bu pania byāuntonwene nangulukile pa muswelo wa kutandabula mwingilo wami.” Ino kudi Kesia, udi pano na myaka 26, mulangwe wa kuvilukila kulampe na kyandi kisaka kyadi kijika. Unena’mba, “mulangwe wa kwikala kulampe na bantu bonsenswe wadi unkwata moyo.” Pakwabo napo, Marelius wadi wingila kitatyi kyonso mwanda wa kufutyila yabo njibo. Unena’mba: “Twabwenye kuviluka kupityila ku bukwashi bwa Yehova ne ku milombelo mivule yotwadi tulomba bukwashi bwandi mwanda wa kushinta.” Dibajinji, bāpityije kitatyi kivule mu kwifunda Bible. Kupwa, ba mulume ne mukaja bapoteja yabo njibo, baleka twabo twaji, ne kuvilukila ku kibundi kya Alta, kungala kwa Norveje mu Kweji 8, 2011. Pa kusaka kwikwatakanya kwine’kwa mu mwingilo wa bupania, Marelius wadi wingila mwingilo wa kubala lupeto, Kesia nandi mu kibīko kya bintu bya kupoteja.

Knut ne Lisbeth, ba mulume ne mukaji badi pano na myaka 35, batengelwe na nsekununi idi mu dibuku Annuaire isambila pa bantu bengila kokwa kusakilwa basapudi bavule ba Bulopwe. Lisbeth unena’mba, “ino myanda mimweke yetulengeje tulangulukile pa mwa kwingidila mu ntanda ya bweni, ino nadi nekaka mwanda nadi ntatana na’mba muntu bitupu pamo bwa ami kabwanyapo kulonga namino.” Inoko, Bātabwile matabula a kufikila pa kitungo kyabo. Knut unena amba: “Twapoteje njibo yetu mikatampe ne kwilamija lupeto mwa kuvilukila na mama. Mwenda mafuku, pa kusaka kutompa kwingila mu kibundi kya bweni, twavilukila mwaka umo mu kipwilo kya ludimi lwa Angele mu Bergen, kwine kotwashikete ne inandya Lisbeth.” Ne kwija mpika, Knut ne Lisbeth bamona bu babwanya kuviluka, kadi kuvilukila kulampe—ke kwa kwenda ku Uganda kadi. Badi bajokela ku Norveje myeji ibidi pa mwaka mwanda wa kukengila kaji. Mu uno muswelo badi na lupeto lufwaninwe lwa kwiendeja nalo ne kusapula kyaba kyonso mu myaka yobadi mu Uganda.

“TOMPAI MUMONE’MBA YEHOVA I MUYAMPE”

Le bintu byapityile bano bengidi ba kwingila na mutyima tō namani? Roald unena amba: “Tupityijanga kitatyi kivule pamo na kisaka mu uno mwaba mwitolwele kupita ne kyotwadi tupityija mu Bergen. Kisaka kyetu kyekutyile mu bumo. Kumona betu bana bendelela ku mushipiditu dyadi dyese.” Ubweja’ko  amba: “Pano kadi tudi na mumweno muyampe pa bintu bya ku ngitu. Kebadipo na muswelo na motwadi tulangila.”

Elsebeth wamwene mvubu idi mu kwifunda ludimi lukwabo. Mwanda waka? Mwaba wa kipwilo kya Lakselv kubadila’mo ne kibundi kya Karasjok, kitako kya ntanda ya Sami—benē bibundi bya kungala kwa Norveje, Suede, Felande, ne Rusi. O mwanda pa kubwanya kufikila bano benē kibundi, Elsebeth wefundile ludimi lwa mu Sami. Pano i mupēlelwe kwisamba na bantu mu luno ludimi. Le usangedile mwaba wandi mupya? Unena na mimungomungo amba: “Ñendejanga bifundwa bya Bible bisamba. Le i kwepi kukwabo konkasaka kwenda kupita kuno!”

Fabian, wingila pano bu pania ne bu mwingidi wa mingilo unenena’mba, aye ne Isabel bakweshe bankasampe basatu mu kino kipwilo kipya badi basakilwa kukankamikwa’mba baputumine bininge mu mingilo ya kipwilo. Pano bano bankasampe bonso basatu i bapyasakane mu mwingilo. Bine, babidi mu bukata mwabo babatyijibwe kadi baingile bu bapania mukwashi mu Kweji 3, 2012. Umo mu bano bankasampe waejeje mu bubinebine, wafwijije’ko ba Fabian ne Isabel pa kumukwasha “ekale monka mukomo mu bubinebine.” Fabian unena amba: “Natengelwe bya binebine kitatyi kyaanene bino bintu. Ino bine i nsangaji’po kashā ya kukwasha muntu!” Isabel unena amba: “Mu uno mwingilo, bine ‘natompele ne kumona’mba Yehova i muyampe.’” (Mit. 34:8) Ubweja’ko amba: “Kutentekela pa bino, kwingidila kuno kwadi’nka na makayo!”

Marelius ne Kesia badi pano na būmi bupēla inoko bwa nsangaji. Kipwilo kya mu Alta, kwine kobavilukile, kidi pano na basapudi 41. Marelius unena amba: “Kutala kunyuma, kukankamikanga pa kumona muswelo washintyile bininge būmi bwetu. Tufwijanga’ko Yehova pa kumwingidila kotumwingidila kuno bu bapania. Ketwalongele ne bivule bine.” Kesia ubweja’ko amba: “Nefundile kukulupila bininge mudi Yehova, kadi witukwatakanyanga biyampe. Kadi nayuka’mba kwikala kulampe bininge na babutule bami kunkwashanga mone na mvubu mpata kitatyi kyotupityija pamo. Nkyealakenye nansha dimo pa butyibi bwetu.”

Le ino ba Knut ne Lisbeth badi namani mu Uganda? Knut unena amba: “byadi bilomba kitatyi pa kwibidila kino kifuko ne kibidiji kipya. Mema, mudilo wa shinga, luba lwa kifu—byonso bitukambakanyanga kyaba ne kyaba, ino tubwanya kwendeja bifundwa bya Bible bivule’nka motusakila!” Lisbeth unena amba: “Kuntu kwendibwa’tu kipindi kya nsá, kudi myaba keyasapwilwe’mo kashā myanda miyampe. Ino, kitatyi kyotwenda’ko, tutananga bantu batanga Bible, betunena twifunde nabo. Kufundija bantu betyepeje uno muswelo musapu wa mu Bible i nsangaji keidingakanibwapo!”

Bine, Kidishitu Yesu muludiki wetu usangalanga pa kumona tamba momwa mūlu, muswelo uvuijibwa mwingilo wa busapudi waāshilwile mu bifuko bivule bya pano pa ntanda! Na bubine, bantu bonso ba Leza, badi na nsangaji ya kwipāna ne mutyima tō mwanda wa kuvuija musoñanya wa Yesu wa kufundija “mizo yonso ya bantu nabo ke bāna-babwanga.”—Mat. 28:19, 20.

[Kapango pa paje 6]

Kwingidija misoñanya ya mu Bible kukokeja kukukwasha witeakanye kukengila kokwa kusakilwa basapudi bavule ba Bulopwe:

• Lomba Yehova akupe bukomo ne “ñeni mituntulu.”—Nk. 3:21; Fid. 2:13; Yak. 1:5.

• Kimba madingi ku banabetu betabije batunangu. “Nanga ne bantu bañeni, nobe ukekala wañeni.”—Nk. 12:15; 13:20.

• Kwata kala mpangiko. “Mifwatakanyo ya muntu mupyasakane itwala enka ku bungibungi.”—Nk. 21:5.

• Endelela kumeso ne kwingidija mpangiko yobe. ‘Longa biyampe.’—Mit. 37:3.

Shi utabule ano matabula, ubwanya kukulupila’mba Yehova ukesela bukomo bobe!—Nk. 16:3.

[Kalata pa paje 3]

(Pa kuyukila’ko bikwabo, tala dibuku)

Kjøllefjord

Lakselv

Alta

Karasjok

Cercle arctique

OSLO

Bergen

[Kifwatulo pa paje 3]

(Ku lunkuso) Roald ne Fabian

[Kifwatulo pa paje 3]

(kūlu) Elsebeth ne Isabel

[Kifwatulo pa paje 5]

(Ku lunkuso) Knut ne Lisbeth befunda na kisaka mu Uganda

[Kifwatulo pa paje 5]

(Kūlu) Marelius ne Kesia basapwila mwana-mukaji mwine Sami mu Norveje

[Kifwatulo pa paje 6]

“Kisa kyetu kyekutyile mu bumo.”—Roald