Nsangaji ku Boba Banangila mu Mwinya

“Iyai tunange mu mwinya wa Yehova.”—ISAYA 2:5.

1, 2. (a) Mwinya udi na mvubu ya bukatampe bwa muswelo’ka? (b) I kika kinenenwa amba kidyumu kitala pa fukutu wādi wa kupūta ntanda i kisumininwe bininge?

 YEHOVA ye Nsulo ya mwinya. Bible umutela bu Leza “upana dyuba ke kitōkeji kya mwinya, ne bitūngo bya kweji ne bya ñenyenye ke kitōkeji kya bufuku.” (Yelemia 31:35; Mitōto 8:3) Ye Aye wāpangile dyuba, didi pamo bwa kyoto kya mudilo, kilupula bukomo buvulevule ne kumwangila’bo mu lwelele, bu mwinya ne kyanga. Kipindi kya bukomo kifikanga bu mikejima ya dyuba pano pa ntanda i kityetye bininge, ino akyo kikwatakanya būmi budi’po. Shi kekwadipo uno mwinya, longa netu ketudi’kopo. Ntanda yadi ya kwikala umbuo wampikwa’po bintu byūmi.

² Byotwayuka namino, i kipēla kwivwana mwādi mubaile mwanda utala ngikadilo yālombwele mupolofeto Isaya. Amba: “Talapo bidi, fukutu ikapūta panshi, ne fukutu fututu bwi-i bantu’ba.” (Isaya 60:2) I bine, uno ke fukutupo na uno ufufukutwanga’mo bufuku’u. Mwanda Isaya kādipo ukimba kunena amba dyuba, kweji ne ñenyenye bikalekanga kweñenya. (Mitōto 89:36, 37; 136:7-9) Ino wādi wisambila pa fukutu wa ku mushipiditu. Uno ye fukutu mwine uleta lufu. Ketubwanyapo kwikala bōmi pampikwa mwinya wa ku mushipiditu, monka mokikadile kikomo kwikala bōmi pampikwa mwinya wa dyuba.​—Luka 1:79.

3. Pa bino binenwa bya Isaya, bene Kidishitu bafwaninwe kulonga’po bika?

³ Pa kino, tufwaninwe kuta mutyima bininge ku bino binenwa bya Isaya. Mwanda nansha byobyāfikidile pa Yuda wa kala, ino bidi kadi na kufikidila kwine kukatampe mu ano mafuku. Bine, ntanda ya dyalelo i mipūtwe na fukutu wa ku mushipiditu. Mu ino ngikadilo ya kyaka, mwinya wa ku mushipiditu kyo kintu kisakibwa. O mwanda bene Kidishitu bafwaninwe kulonda biyampe madingi āletele Yesu, amba: “Bu-mwinya bwenu busokokele ku bantu.” (Mateo 5:16) Bene Kidishitu bakikōkeji babwanya kumunikila boba batūkanye nabo bamone mukenga wa kukatambula būmi.​—Yoano 8:12.

Myaka ya fukutu mu isalela

4. Le i kitatyi’ka kyāfikidile bupolofeto bwa Isaya dibajinji, ino le i ngikadilo’ka yādi’ko kala mu mafuku andi?

⁴ Binenwa bya Isaya bya fukutu wādi wa kupūta ntanda byāfikidile dibajinji pāsadilwe Yuda, ne bantu bandi bāselelwa bu misungi mu Babiloni. Inoko, nansha kumeso kwa kuleta buno bupolofeto, bantu bavule ba mu muzo wa Isalela mu mafuku a Isaya bādi kala ke bapūtwe na fukutu wa ku mushipiditu, o mwanda ke kya kutulumukapo shi Isaya wāsoñenye ba mu ntanda yabo amba: “A njibo ya Yakoba, iyai tunange mu mwinya wa Yehova”!​—Isaya 2:5; 5:20.

5, 6. I bintu’ka byālengeje fukutu ekale’ko mu mafuku a Isaya?

⁵ Isaya wānene bupolofeto bwandi mu Yuda “mu mafuku a Uzia, ne Yotama, ne Ahaza, ne Hezekia, balopwe ba Yuda.” (Isaya 1:1) Kyādi kitatyi kya tuvutakanya ketupu, twa mabikavu, twa buzazangi bwa mutōtelo, twa bidye bya maviyo, ne twa kasusu ka kususula balanda. I bine, pa mitenta ya ngulu ponso pādi’nka bilambwilo bya bilezaleza, ne mu myaka ya balopwe bakikōkeji mine, kifwa Yotama. Mu myaka ya balopwe bambulwa kikōkeji mo mwine mobyādi bibipila’ko. Kifwa Ahaza, Mulopwe mubi, wāpityije’byo kipimo, wāfula ne ku kulambula lutundu lwandi bu byakwela mungya bisela bya leza Moloka.  Bine, wādi fukutu wabinebine!​—2 Balopwe 15:32-34; 16:2-4.

⁶ Konso konso kwādi kusambakene mfindi yonka. Moabu, Edoma, ne Fidishitia koku bemankene midindi ibidi ku mikalo ya Yuda. Bantu ba bulopwe bwa kungala bwa Isalela, nansha byobādi babutulwa nabo, bādi nabo mu lwana lokebedyumuna nyoka. Dya kungala bityetye nako Shidea, wādi ukanina kuvutakanya ndoe ya Yuda. Ino nakampata, kyaka kikatampe kyādi kya umbikalo wa kasusu wa Ashidia wādi ukimba mikenga mwa kutandabwila umbikalo wandi. Mu mafuku ādi anena Isaya bupolofeto, Ashidia wākwete Isalela yense, wāonakanya ne kipindi kikatampe kya Yuda. Kyaba kimo, Ashidia wānekenye bibundi byonso bya Yuda bya masakwa, kutalula’mo enka Yelusalema kete.​—Isaya 1:7, 8; 36:1.

7. Ba Isalela ne Yuda bātongele dishinda’ka, ne Yehova wālongele’po namani?

⁷ Bantu bādi basambile kipwano na Leza bāponenwe na bino byamalwa mwanda ba Isalela ne Yuda bābudilwe dikōkeji kudi Leza. ‘Bāzobolwele tushinda twa buluji, kebanangila mu mashinda a mfindi,’ pamo bwa boba batelelwe mu mukanda wa Nkindi. (Nkindi 2:13) Ino Yehova kāelelepo bantu bandi lonso, nansha byaēbakalabedile. Wātalwile Isaya ne bapolofeto bakwabo amba bapāne mwinya wa ku mushipiditu wa kuludika muntu yense wa mu muzo wādi usaka kwingidila Yehova na kikōkeji. Mwinya wāpēne bano bapolofeto wādi mulēme. Mwinya upāna būmi!

Myaka ya fukutu dyalelo

8, 9. Mu ntanda ya dyalelo, i bintu’ka bilengeje fukutu ekale’ko?

⁸ Ngikadilo ya mu mafuku a Isaya keishidilepo na ino yotumona dyalelo. Mu ino myaka, bendeji bendeja bantu i bavundamine Yehova ne Yesu Kidishitu, Mulopwe ubikikilwe. (Mitōto 2:2, 3) Bendeji ba Bipwilo bya Kine Kidishitu bongolanga luombe lwabo. Kwitela’ko betelanga bu bengidilanga Leza, ino na bubine bavule umbukata mwabo batumbijanga bilezaleza bya ino ntanda​—kufwila ntanda, kutumbija mavita, bupeta ne bantu batumbe​—pampikwa kubala mfundijo ya bujentaila yobafundija.

⁹ Pi na pi, Bipwilo bya Kine Kidishitu i bikuje mu mavita, mu ñuma ya kukolopa tubila ne mu bintu bikwabo bilenga nzuba. Kadi, pa kyaba kya kulama misoñanya ya Bible itala pa mwikadilo, bipwilo bivule bifutulwile’yo, bibingija’ko bilongwa bya munyanji, kifwa busekese ne kusambakena pamo kwa bantu ba ngitu imo. Mwanda wa kuno kubulwa kulonda misoñanya ya mu Bible, luombe ludi mu Bipwilo bya Kine Kidishitu ludi pamo bwa bantu bātelelwe na mulembi wa mitōto wa pa kala amba: “Kebayūkilepo, nansha kwivwanija, mpika; banangakananga mu fukutu.” (Mitōto 82:5) I binebine, Bipwilo bya Kine Kidishitu bidi mu fukutu bwī pamo bwa Yuda wa kala.—Kusokwelwa 8:12.

10. I muswelo’ka utēmanga mwinya mu fukutu dyalelo, ne batūkanye bamwenanga’mo namani?

¹⁰ Yehova utemejanga mwinya mu uno fukutu mwanda wa kumunikila batūkanye. Pa kino, wingidijanga “umpika wabinebine ne wamanwa,” ke bengidi bandi bashingwe-māni kadi, badi pano panshi ‘beñenya bwa bimuni bitēma mu ino ntanda.’ (Mateo 24:45, NW; Fidipai 2:15) Kano kabumbo ka umpika, pamo ne midiyo ne midiyo ya bapwani nabo ba mu “mikōko mikwabo” bebela’ko kuboko, beñenyanga mwinya wa ku mushipiditu wimanine pa Bible, Kinenwa kya  Leza. (Yoano 10:16) Uno mwinya upanga batūkanye lukulupilo, wibakwasha bapwane na Leza, ne kwepuka makinga a ku mushipiditu mu ino ntanda idi mu mfindi. Bine, i mwinya mulēme mpata, upāna būmi.

“Nkatendela dijina dyobe”

11. Le i musapu’ka wālaile Yehova mu mafuku a Isaya?

¹¹ Mu mafuku a fukutu ādi’mo Isaya ne oa a fukutu bwī alondele’po, āselelwe muzo wa Yehova bu misungi na bene Babiloni, i bwendeji’ka bwāletele Yehova? Kumeso kwa kuleta bwendeji bwa mwa kwikadila, wābadikile kulombola patōka muswelo waādi wa kukafikidija mpango yandi itala pa bantu bandi. Tala kifwa bupolofeto bwa kutendelwa butanwa mu Isaya shapita 25 ne 26. Binenwa bidi mu buno bupolofeto bilombola muswelo wāpwijije Yehova myanda ya mu mafuku a Isaya ne mwasa kupwijija’yo mu ano etu mafuku.

12. I binenwa’ka bitamba ku mutyima byānene Isaya?

¹² Dibajinji Isaya unena’mba: “A Yehova, abe wi Leza wami; nkazunzula nkatendela dijina dyobe.” Bine, ino i mitendelo itamba ku mutyima! Ino i kika kyātonwene mupolofeto alombele lulombelo lwa uno muswelo? Kikatampe kine kyāmutonwene i kisokolwe mu kipindi kilonda’ko mu uno vese, tutanga’mo amba: “Mwanda [abe Yehova] ubalonga bya kwanwa, ke kukala-ñeni ko wakala mu bu-binebine bwa binebine.”​—Isaya 25:1.

13. (a) Lelo i buyuki’ka bwākankamikile Isaya asepelele mudi Yehova? (b) I ñeni’ka yotukokeja kuboila ku kifwa kya Isaya?

¹³ Mu mafuku a Isaya, Yehova wādi ke mulongele Isalela bintu bivule bya kwanwa, kadi bino byonso byādi ke bipwe kala kusonekwa mu bilembwa. Isaya kādipo mwa kubudilwa kuyuka bino bilembwa. Kifwa, wādi uyukile amba Yehova wālupwile bantu bandi mu bupika mu Edipito, wēbakūla ku bulobo bwa bibumbo bya Felo pa Kalunga Katyila. Ne amba Yehova wāendeje bantu bandi mu ntanda mutuputupu, wēbatweja ne mu Ntanda ya Mulao. (Mitōto136:1, 10-26) Ino nsekununi ya mānga yo yādi ilombola amba Yehova Leza i wabinebine, ukulupilwa. “Kukala-ñeni” kwandi​—mpango yandi yonso yakwata​—kufikidilanga. Buyuki bwabinebine bwa kwa Leza bo bwākankamikile Isaya endelele na kunangila mu mwinya. Bine Isaya wētushidile kifwa kilumbuluke. Shi twifunde byabinebine Kinenwa kya Leza ne kwingidija’kyo mu būmi bwetu, netu tukekala nyeke mu mwinya.​—Mitōto 119:105; 2 Kodinda 4:6.

Kibundi kibaonakanibwa

14. I bintu’ka byānenwe mu bupolofeto pangala pa kibundi, ne kibundi kine kyādi kibundi’ka?

¹⁴ Kifwa kimo kya kukala ñeni kwa Leza kidi mu Isaya 25:2, mutangwa’mba: “Ubalengeja kibundi ke mulwi wa mabwe, ne kibundi kya nsakwa ke masala; ndaku ya beni keikidipo bu-kibundi, kekikashimikwapo nansha patyetye pene.” Lelo kino kibundi i kibundi’ka? Kunena na bubine, Isaya wāingidije muneneno wa bupolofeto mwanda wa kwisambila pa Babiloni. Bine, kitatyi kyāfikile kya Babiloni kusadibwa ne kushala bu mulwi wa mabwe onkaonka.

15. “Kibundi kikatakata” kidi’ko dyalelo i kibundi’ka, ne kikafikilwa na bika?

¹⁵ Lelo kino kibundi kyātelele Isaya kidi na kikwabo kidingakene nakyo dyalelo? Kidi’ko. Mukanda wa Kusokwelwa wisambila pa “kibundi kikatakata, kibikele bulopwe [p]a balopwe ba panopanshi.” (Kusokwelwa 17:18) Kino kibundi kikatakata i “Babiloni Mukatakata,” umbikalo wa ntanda yonso wa mutōtelo wa bubela. (Kusokwelwa 17:5) Dyalelo kipindi kikatampe kya Babiloni Mukatakata i Bipwilo bya Kine Kidishitu, bitangidilwe na bendeji babyo bakalakanya mwingilo wa kusapula Bulopwe wingila bantu ba Yehova. (Mateo 24:14) Inoko, Babiloni Mukatakata usa konakanibwa panopano ponka, pamo’nka na mwāonakanibwe Babiloni wa kala, kakalangukapo dikwabo.

16, 17. Balwana na Yehova bāmutumbije namani pa kala, ne bamutumbijanga namani mu ino myaka?

¹⁶ I bupolofeto’ka bukwabo bwānene Isaya butala pa “kibundi kya nsakwa”? Isaya unena Yehova amba: “Po pa mwanda’o bantu bakomo o bakakutumbijija, kibundi kya mizo itenteja ikakwakamwa.” (Isaya 25:3) Lelo kino kibundi kya  lwana, “kibundi kya mizo itenteja” kikatumbija Yehova namani? Eyo, vuluka byāfikile Nebukaneza, mulopwe mukomo wa Babiloni. Pa kupwa kwimwena byāmufikile wēyuka amba i muzoze, wāfudile ku kwitabija bukatampe bwa Yehova ne bukomokomo Bwandi bupite bwa bonso. (Danyele 4:34, 35) Shi Yehova kalombola bukomo bwandi, ne balwana nandi nansha bekaka kwitabija, ino ku mfulo’kwa enka baitabija bilongwa byandi bya bukomo.

¹⁷ Lelo Babiloni Mukatakata nandi ke mwitabije bilongwa bya bukomo bya Yehova? Eyo, ke mwitabije’byo. Mu divita dibajinji dya ntanda, bengidi bashingwe-māni ba Yehova badi basapula mu byamalwa. Mu 1918, baselwa bumisungi bwa ku mushipiditu, kitatyi kyakutyilwe bendeji ba Sosiete Watch Tower mu kifungo. Busapudi buteakanibwe bwaimana. Kupwa, mu 1919, Yehova webajokeja, webapa kadi bukomo na mushipiditu wandi, bashilwididila kwingila mwingilo wabo wa kusapula myanda miyampe mu ntanda yonso ikelwe na bantu. (Mako 13:10) Byonso bino byādi kala bilailwe mu mukanda wa Kusokwelwa, ne muswelo obyāfikile balwana mwine. Ku mfulo balwana “bakwatwa moyo, ke batumbija ntumbo Leza wa mūlu.” (Kusokwelwa 11:3, 7, 11-13) Ke kunenapo amba abo bonso baalamukile, inoko bafudile ku kuyuka amba pano’ko i bukomo bwa Yehova bwa kutendelwa bwingila, monka mwānenene’kyo Isaya.

“Nsakwa ya mulanda”

18, 19. (a) Mwanda waka balwana i bakomenwe kutyumuna bululame bwa bantu ba Yehova? (b) “Lwimbo lwa bakitenteji lukatūkijibwa” muswelo’ka?

¹⁸ Pano Isaya waalamuna kanena Yehova pa kanye kadi nako ku boba banangila mu mwinya, amba: “Wādi nsakwa ya mulanda, nsakwa ya mufudilwe mu tusuwa twandi, kinyemeno mu kimpumpu, mwemba ku kyanga, kintenshi kya balutento po kidi bwa mvula mukata pa nsakwa. [Ubatalaja] lunwa lwa kapotopoto ka beni, pamo bwa kyanga munshi myumu; bwa kyanga kya munjiñininya wa dikumbi, lwimbo lwa bakitenteji lukatūkijibwa panshi.”​—Isaya 25:4, 5.

¹⁹ Tamba mu 1919, bakitenteji baloñanga  bukomo bwa kutyumuna bululame bwa batōtyi babine, ino i bakankalwe. Mwanda waka? Mwanda Yehova ye nsakwa ne kinyemeno kya bantu bandi. I mwibatūle mu mwemba mutalala nyā, mwampikwa kyanga kisansa mutyima kya kupangwapangwa, wibakinga pamo bwa mpembwe mikomokomo ku kimpumpu kya kulondwalondwa. Batwe banangila mu mwinya wa Leza tutengele na kikulupiji kitatyi ‘kikatalajibwa lwimbo lwa ba kitenteji.’ I bine, tutengele na kipyupyu difuku dikekala balwana na Yehova ke kutupu’bo.

20, 21. I masobo’ka asobele Yehova, ne mu ano masobo mukekala bintu’ka mu ntanda impya?

²⁰ Yehova ulongelanga bengidi bandi bintu bivule bipite ne pa kukinga pene. Wibapanga byobabudilwe, mwanda i Shabo wa buswe. Pa kupwa kunyongolola bantu bandi mu Babiloni Mukatakata mu 1919, webatūdile’ko masobo a bushindañani, bidibwa bya ku mushipiditu bya ntanda ne miseke. Bino byonso byālailwe kala mu Isaya 25:6, amba: “Mu luno lūlu luno’lu Yehova wa bibumbo ukatēkeja masobo a bintu binune a bantu bonso, ne a vinyu misāse, bintu binune biyule bya māni a mikondo, vinyu misāse mitōkejibwe to-o.” Bine, twi ba dyese pa kudya na badya ano masobo! (Mateo 4:4) ‘Meza a Yehova’ i mayule bā bintu bilumbuluke bya kudya. (1 Kodinda 10:21) Bintu byonso bitusakilwa ku mushipiditu bitupebwanga kupityila kudi “umpika wabinebine ne wamanwa.”

²¹ Kadi kudi bintu bivule ku ano masobo etusobele Leza. Ano masobo a ku mushipiditu otudya pano etuvuluja bungibungi bwa bidibwa bya ku ngitu bikekala’ko mu ntanda impya ilailwe na Leza. Nanshi mu oa “masobo a bintu binune” mukekala ne bidibwa bya ku ngitu bya ntanda ne ntanda. I kutupu kadi ukafwa nzala ya ku ngitu nansha ya ku mushipiditu. Bine, kukekala kwishinkija kwabinebine ku banabetu baswedibwe botudi nabo mu lwitabijo basusuka dyalelo na “bimpengele bya nzala” bibadilwa mu ‘kiyukeno’ kya kwikala’po kwa Yesu! (Mateo 24:3, 7) Kobadi, binenwa bya mulembi wa mitōto i busengi bwabinebine. Wānene amba: “Kukēkalanga bungibungi bwa mebele panopantanda peulu pa ngulu; bipa byapo bikatenkana.”​—Mitōto 72:16.

22, 23. (a) “Kyakupūta kya kyalwa,” nansha “kiumbo,” kikafundulwa i kika, ne kikafundulwa namani? (b) ‘Mutonko utukwa bantu ba Yehova’ ukafundulwa muswelo’ka?

²² Pano ivwana mulao mukwabo wa kutendelwa mpata. Isaya udingakanya bubi ne lufu na “kyakupūta kya kyalwa,” nansha na “kiumbo,” amba: “[Yehova] ukōnakanya mu lūlu luno’lu kyoki kidi peulu pa kiumbo kyapūtwa padi bantu bonso, ne kyakupūta kya kyalwa pa mizo yonso.” (Isaya 25:7) Langa’po bidi! Bubi ne lufu, bituntumikile bantu ntuntumina pamo bwa bulangetyi, byonso bikajimankana jimejime ne kobyaya. Bine, twabilanga dino difuku dikafikidijibwa byabuyabuya byonso bya kitapwa kya kinkūlwa  kya Yesu ku bantu bakikōkeji ne babinebine!​—Kusokwelwa 21:3, 4.

²³ Bukomo bwa mushipiditu bwātonwene mupolofeto wētupa kikulupiji kya kitatyi kilumbuluke kikāya’ko amba: “[Leza] wapu kumininina lufu nyeke ne nyeke; ino Mfumwetu Leza ukapampula mipolo ku mapala onso; kadi ukafundula mutōnko wa bandi bantu panopanshi ponsololo; mwanda Yehova wanena’kyo.” (Isaya 25:8) Ke kutupu muntu ukafwa lufu lwa kibutwila nansha udila mwanda wa muswe wandi wafwa. Bine, i kweselwa dyese mpata! Kadi kekukekalapo kuntu nansha kumo, shi kwepi shi kwepi pano pa ntanda, kukatelekwa mutonko nansha bubela bobakutyila Leza ne bengidi bandi tamba kalā. Mwanda waka tunena namino? Mwanda Yehova ukafundula nsulo yabyo​—Satana Dyabola, shandya bubela pamo ne lukunwa lwandi lonsololo.​—Yoano 8:44.

24. Boba banangila mu mwinya bakeimvwana namani ku mutyima pobakemwena bilongwa bya bukomo bikebalongela Yehova?

²⁴ Boba banangila mu mwinya pobakamona bino bilomboji byonso bya bukomo bwa Yehova, bakela kabobo amba: “I-i, uno i Leza wetu o twadi tukulupile, nandi wetupandija; uno’u i Yehova o twadi tukungila, tukasangala ne kusepelela mu lupandilo lwandi.” (Isaya 25:9) Panopano ponka, bantu boloke bakasepelela binebine. Fukutu yonso ne koyaya jimejime, bakikōkeji ba bene bakanangila mu mwinya wa Yehova nyeke ne nyekeke. Lelo kudi’po lukulupilo lungi lutabukile luno’lu ku kulumbuluka? Bine, i kutupu’lo!

Le Ukokeja Kushintulula?

• Mwanda waka i kya mvubu mpata kunangila mu mwinya dyalelo?

• Mwanda waka Isaya wātendele dijina dya Yehova?

• Mwanda waka balwana kebakabwanyapo kutyumuna bululame bwa bantu ba Leza?

• I byabuyabuya’ka bitengele boba banangila mu mwinya?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 21]

Bekadi ba Yuda bādi bela bana bu bitapwa kudi Moloka

[Bifwatulo pa paje 23]

Buyuki bwa kuyuka bilongwa bya bukomo bya Yehova bwātonwene Isaya atendele dijina dya Yehova

[Kifwatulo pa paje 24]

Boloke bakanangila mu mwinya wa Yehova nyeke ne nyekeke