1. Le i kitungo’ka kiyampe kyotubwanya kwitungila shi ketudi banunu?

EKALE shi tubanunupa, tubwanya kwikala na moyo wa amba ketukengidilapo Yehova bininge na motwadi tumwingidila. Nansha byoketukidipo padi na bukomo na botwadi nabo dibajinji, tukokeja kwingidija tunangu ne bwino botudi nabo mwanda wa kukwasha bankasampe bengidile Yehova bininge ne kupebwa mingilo mikwabo. Mununu umo wanenene amba: “Ponamwene amba nkikibwanyapo kulonga bintu bimo pa mwanda wa bununu, nafwijije’ko pa kuyuka’mba kudi batutu bankasampe babwenye bisakibwa bya kwingila mingilo.”

2. Le i bika byotusa kumona mu kino kishinte?

² Mu kishinte kibadikile twesambīle pa muswelo ubwanya kumwena’mo bankasampe shi bapwene na banunu. Mu kino kishinte tusa kumona’mba ngikadila ya kwityepeja, butūkanye, mutyima wa kufwija’ko ne buntu, ibwanya kukwasha banunu bengidile pamo na bankasampe, kintu kikakwasha kipwilo kimwene’mo bininge.

3. Mungya Bene Fidipai 2:3, 4, le kwityepeja i bika, ne kubwanya kukwasha mwine Kidishitu namani?

³ Banunu shi basaka kukwasha bankasampe, bafwaninwe kwityepeja. Muntu mwityepeje umonanga’mba bakwabo i bamupite. (Tanga Bene Fidipai 2:3, 4.) Banunu badi na ino ngikadila bayukile amba kudi miswelo mivule miyampe kadi ikwatañene na Bisonekwa ya mwa kwingidila mwingilo. O mwanda kebasakengapo muntu alonge bintu na mobadi bebilongela pa kala. (Mus. 7:10) Nansha byobadi na bwino buvule bobabwanya kufundija bankasampe, ino abo bayukile amba “mwikadila wa ino ntanda ushintanga,” ne amba  i biyampe bebidile muswelo mukwabo wa kulonga bintu.​—1 Ko. 7:31.

4. Le batadi ba bipindi balombolanga namani ngikadila na yādi na bene Levi?

⁴ Banunu betyepeje bayukile amba, pano pobanunupa kebabwanyapo kulonga bivule na mobadi bebilongela. Kimfwa twisambilei bidi pa batadi ba bipindi. Shi ababwanya myaka 70, bebashintanga mingilo. Kino kibwanya kwikala bu kikoleja. Badi basenswe dyese dyobadi nadyo dya kwingidila banababo. I mwingilo obadi basenswe, kadi badi bakidi na mutyima wa kwingila bininge. Ino bevwanijanga’mba i biyampe bankasampe bengile uno mwingilo. Mu uno muswelo balombolanga ngikadila na yādi na bene Levi mu Isalela wa kala, bādi baleka kwingila mingilo ya ku kipema shi ababwanya myaka 50. Nsangaji ya banunu bene Levi keyādipo imanina’nka pa kwingila ku kipema. Bādi basangela bininge mingilo yobādi bebapa, ne kulonga bukomo bwa kukwasha bankasampe. (Umb. 8:25, 26) Dyalelo nadyo, batutu badi bu batadi ba bipindi, nansha byokebakipempulangapo bipwilo bivule, ino bakwashanga bininge ne kukankamika bipwilo byobadi’mo.

5. Le i ñeni’ka yowaboila ku kimfwa kya ba Dan ne Katie?

⁵ Tulangulukilei bidi pa kimfwa kya Dan, waingile bu mutadi wa kipindi mu bula bwa  myaka 23. Dan paabwenye myaka 70, aye ne wandi mukaji Katie, bebatumine bu bapania ba pa bula. Le baibidile namani mwingilo wabo mupya? Dan unena’mba, pano wingilanga bininge kutabuka! Uvuijanga mingilo yandi mu kipwilo, ukwasha batutu babwanye bisakibwa bya kwikala bu bengidi ba mingilo, ne kufundija bakwabo mwa kusapwila mu bibundi bikatampe ne mu bifungo. A banunu, ekale shi mudi mu mwingilo wa kitatyi kyonso nansha shi kemudi’mopo, mubwanya kulonga bivule mwanda wa kukwasha bakwenu. Namani? Sangelai ngikadilo yomudi’mo pano, mwitungilei bitungo bikwabo, kadi tai mutyima ku bintu byomubwanya kulonga pa kyaba kya kuta’o ku byokemubwanyapo kulonga.

6. Mwanda waka i biyampe kwikala na butūkanye? Leta kimfwa.

⁶ Muntu wa butūkanye uyukile amba kudi byakabwanyapo kulonga. (Nki. 11:2) Byadi mutūkanye, kakasakepo kulonga bintu bimupite kipimo. Mu uno muswelo, ukekala nyeke na nsangaji kadi ukengila bininge. Tubwanya kudingakanya muntu wa butūkanye na shofele wendeja motoka. Shofele ufwaninwe kutyepeja lubila pa kukandija matēlo. Shako, padi ukenda bityebitye, ino ukendelela kumeso. Mu muswelo umo onka, muntu wa butūkanye uyukile kitatyi kya “kutyepeja lubilo,” amba endelele kwingila ne kulupula bipa biyampe mu mwingilo wa Yehova.​—Fid. 4:5.

7. Le Balezilai wālombwele namani amba udi na butūkanye?

⁷ Tulangulukilei pa kimfwa kya Balezilai, wādi na myaka 80 kitatyi kyāmunenene Mulopwe Davida akekale mu kipango kya mulopwe. Balezilai muntu wa butūkanye wāpela. Byaādi uyukile amba kabwanyapo kulonga bintu bimo pa mwanda wa bununu, Balezilai wāmunena amba nkasampe Kimehame ende pa kyandi kyaba. (2 Sa. 19:35-37) Pamo bwa Balezilai, banunu basangelanga kupa bankasampe mukenge wa kwingila.

8. Le Mulopwe Davida wālombwele butūkanye namani mu mwanda utala lūbako lwa tempelo?

⁸ Mulopwe Davida nandi wāshile kimfwa kiyampe kya butūkanye. Wādi usaka na mutyima umo kūbaka njibo ya Yehova. Ino Yehova pa kumusapwila’mba dino dyese dikapebwa nkasampe Solomone, Davida wāitabija butyibi bwa Yehova, wākwatakanya na mutyima umo mwingilo wa lūbako. (1 Bi. 17:4; 22:5) Davida kāmwenepo amba aye ye mufwaninwe kwingila uno mwingilo mwanda wa Solomone wādi “ukidi nkasampe kadi wampikwa bwino.” (1 Bi. 29:1) Davida wādi uyukile amba, pa kupwa mwingilo wa kūbaka tempelo bilomba kweselwa na Yehova, ke bukulupo nansha bwino bwa boba batangidile mwingilo. Pamo bwa Davida, dyalelo banunu bendelelanga kwingila nansha shi abebashinta mingilo. Kadi bayukile amba Yehova ukesela bankasampe bengila mwingilo obadi bengila.

9. Le tutu umo wa mu Komite wa Musambo walombwele namani butūkanye?

⁹ Dyalelo tudi na kimfwa kya butūkanye kya tutu Shigeo. Mu 1976 paadi na myaka 30, bamutongele kwingila mu Komite wa Musambo. Kupwa waikala ke mukwatakani wa Komite wa Musambo mu 2004. Mwenda myaka wamona’mba bukomo bubamutyepa, ne amba kakibwanyapo kwingila mingilo bukidibukidi. Walombela pa uno mwanda ne kupa tutu nkasampe uno mwingilo. Nansha byakakidipo mukwatakani, Shigeo wendelelanga  kwingidila pamo na batutu ba mu Komite wa Musambo. Monka motwamwena mu kimfwa kya Balezilai, kya Mulopwe Davida ne kya Shigeo, muntu mwityepeje kadi wa butūkanye, kakatepo mutyima’nka pa bwino bwa bankasampe, ino ukata’o ku bukomo bobadi nabo. Kakebamonepo bu bantu ba kwitāka nabo, ino ukebamona bu bengidi nandi.​—Nki. 20:29.

10. Le banunu bafwaninwe kumona bankasampe ba mu kipwilo namani?

¹⁰ Banunu bamonanga bankasampe bu byabuntu bitambile kudi Yehova bya kufwijija’ko. Penda patyepa bukomo bwabo, banunu bafwijanga’ko pa kwikala na bankasampe ba bukomo kadi betabija kwingila ne kukwasha kipwilo.

11. Le kisonekwa kya Luta 4:13-16 kilombola namani amba banunu babwanya kumwena mu bukwashi bwa bankasampe?

¹¹ Naomi mwana-mukaji utelelwe mu Bible i kimfwa kiyampe kya mununu wāitabije bukwashi bwa nkasampe. Dibajinji, Naomi wānenene Luta wandi muko wa kishala akajokele ku bantu bandi. Inoko, Luta pa kuningila Naomi bakajokele nandi ku Betelema, nandi wāitabija bukwashi bwa Luta. (Luta 1:7, 8, 18) Bine, abo bonso bubidi bāeselwe! (Tanga Luta 4:13-16.) Kwityepeja kukalengeja banunu balonde kimfwa kya Naomi.

12. Le Polo wālombwele namani mutyima wa kufwija’ko?

¹² Mutumibwa Polo wāfwijije’ko pa bukwashi bobāmukweshe. Kimfwa, wāfwijije’ko bene Kidishitu ba mu Fidipai pa byabuntu byobāmutumīne. (Fid. 4:16) Wāfwijije’ko pa bukwashi bwāmukweshe Temote. (Fid. 2: 19-22) Kadi Polo wāfwijije’ko Leza pa boba bāendele kukamukankamika pobadi benda nandi kukamukuta ku Loma. (Bil. 28:15) Polo wādi muntu wa bukomo wādi wenda makilometele ne makilometele usapula ne kukankamika bipwilo. Inoko wādi mwityepeje, wāitabija bukwashi bwa banababo mu lwitabijo.

13. Le banunu babwanya kufwija’ko bankasampe muswelo’ka?

¹³ A banunu, mubwanya kufwija’ko bankasampe ba mu kyenu kipwilo mu miswelo mivule. Shi basaka kukukwasha na ka kufuta ku kyendwa-nakyo, kukupotela bintu, nansha na bintu bikwabo byosakilwa, itabija bukwashi bwabo. Mona buno bukwashi bu kilomboji kya buswe bukuswele Yehova. Ubwanya kupwana bininge na boba bakukwasha. Tá nyeke mutyima ku kukwasha bakwenu batame ku mushipiditu, wibalombole amba usangalanga bininge pomona bankasampe bengila mingilo mikatampe mu kipwilo. Kadi witūdile’ko kitatyi kya kwibalombola myanda yowimwenine mu būmi. Shi ulonge namani, ukekala “na mutyima wa kufwija’ko” Yehova pa bankasampe bakōkele mu kipwilo.​—Kol. 3:15; Yoa. 6:44; 1 Ts. 5:18.

14. Le Mulopwe Davida wālombwele namani buntu bwandi?

¹⁴ Mu kimfwa kya Mulopwe Davida tutana’mo ngikadila mikwabo ya kamweno ifwaninwe kwikala nayo banunu—ke buntu kadi. Wāletele byabuntu bivule mu byabupeta byandi mwanda wa kukwatakanya lūbako lwa tempelo. (1 Bi. 22:11-16; 29:3, 4) Wāletele’byo nansha byobādi ba kutumbija wandi mwana Solomone pa mwingilo wa lūbako. Shi ketukidipo na bukomo bwa kukwasha ku mingilo ya lūbako, tubwanya kwendelela na kukwatakanya ino mingilo na byabuntu mwendele bukomo bwetu. Kadi tubwanya kukwasha bankasampe bamwene mu bwino botudi nabo mu bula bwa myaka.

15. Le mutumibwa Polo wāpele Temote byabuntu’ka?

¹⁵ Mu mwanda utala buntu, langulukila pa kimfwa kishile mutumibwa Polo. Wāityile Temote bende nandi mu mwingilo wa bumishonele, kadi wāmulombwele na buntu manwa a mwa kusapwila ne mwa kufundijija. (Bil. 16:1-3) Bufundiji bwa Polo bwākweshe Temote ekale musapudi muyampe wa myanda miyampe. (1 Ko. 4:17) Temote nandi wāingidije manwa a Polo pa kufundija bakwabo.

16. Mwanda waka tutu Shigeo wafundije bakwabo?

¹⁶ Dyalelo banunu kebatyinangapo amba bakabulwa bivule bya kulonga shi abafundija bankasampe mingilo yobadi bengila mu kipwilo. Kimfwa, tutu Shigeo otwatelanga kala, wafundije batutu bankasampe ba mu Komite wa Musambo mu bula bwa myaka. Walongele namino mwanda wa kukwatakanya mwingilo wa Bulopwe mu yabo ntanda. Ebiya, kitatyi pa kubwana, tutu mufundijibwe biyampe wabwanya kumupingakana bu mukwatakani. Shigeo ke mulonge myaka 45 mu Komite wa Musambo, kadi ukyendelela kufundija batutu bankasampe. Bine, uno tutu i dyese dikatampe ku bantu ba Leza!

17. Kukwatañana na Luka 6:38, le banunu babwanya kupa bakwabo bika?

¹⁷ Batutu ne bakaka banunu i bimfwa bimweke bilombola’mba kwingidila Yehova na kikōkeji ne bululame i kintu kiyampe mu būmi. Mulombolanga kupityila ku kimfwa kyenu amba kwifunda misoñanya ya mu Bible ne kwiingidija mu būmi i kintu kiyampe. Mwemwenine muswelo wadi ulongwa bintu  pa kala, inoko kadi mumwene amba i biyampe kwibidila kushinta kwa bintu. Banwe banunu babatyijibwe panopano kadi bakidi na bivule bya kulonga; mubwanya kusekunwina bankasampe nsangaji yomwemwenine mwenda mafuku mu būmi, pa mwanda wa kuyuka komwayukile Yehova. Bankasampe bakasangela kwivwana myanda yomwemwenine ne myanda yomwefundile. Shi mwikale ‘na kibidiji kya kupāna’ myanda yomwimwenine, Yehova ukemwesela bininge.​—Tanga Luka 6:38.

18. Le banunu ne bankasampe babwanya kwikwasha namani?

¹⁸ Shi banwe banunu mupwane bininge na bankasampe, mukekwatakanya banwe bene na bene. (Loma 1:12) Muntu ne muntu udi na kintu kya kamweno kekidipo na mukwabo. Banunu badi na tunangu ne bwino bwa tamba kala. Bankasampe nabo badi na bukomo. Shi bankasampe ne banunu bengidila pamo bu balunda, batumbijanga Tata wetu wa buswe udi mūlu kadi bakakwasha bantu bonso mu kipwilo.