1-2. Le “mwingilo mulumbuluke” wingilanga mukulumpe i mwingilo’ka?

 SHI wingilanga bu mwingidi wa mingilo pano kepadi kitatyi kampanda, ye uno uloñanga bukomo bwa kubwanya bisakibwa bya kwingila bu mukulumpe. Lelo ukimbanga kwingila uno “mwingilo mulumbuluke”?—1 Tm. 3:1.

² Le i mwingilo’ka wingilanga mukulumpe? Utangidilanga mwingilo wa busapudi, wingilanga bininge mwanda wa kukumba ne kufundija, ne kūbaka kipwilo na binenwa ne kimfwa kyandi. O mwanda mwine Bible utela bakulumpe bengila bininge bu “bantu bu byabuntu.”—Ef. 4:8.

3. Le i muswelo’ka ukokeja tutu kubwanya bisakibwa bya kwingila bu mukulumpe? (1 Temote 3:​1-7; Tetusa 1:​5-9)

³ Le i muswelo’ka okokeja kubwanya bisakibwa bya kwingila bu mukulumpe? Kubwanya bisakibwa bya kwingila bu mukulumpe i kwishile na kubwanya bisakibwa bya kusokola kaji. Divule pa kusokola kaji, kyosakilwa’tu i kwikala na bwino bukimba mwinē kaji. Inoko shi usaka kutongwa bu mukulumpe, kunenwepo’tu enka kwikala na bwino bwa kusapula ne kufundija. Unenwe kubwanya bisakibwa bya mu bisonekwa bilombwa ku bakulumpe bidi mu 1 Temote 3:​1-7 ne mu Tetusa 1:​5-9. (Tanga.) Kino kishinte kisa kwisambila pa bintu bilombwa ku bakulumpe mu myanda isatu mikatampe: kwikala muntu unenenwa maya mu kipwilo ne panja pa kipwilo, kwikala mutwe wa kisaka uleta kimfwa kiyampe, ne kwikala na mutyima wa kwingidila kipwilo.

KWIKALA MUNTU UNENENWA MAYA

4. Le “kwikala wa kubulwa kutopekwa” kushintulula bika?

⁴ Pa kubwanya bisakibwa bya kwingila bu mukulumpe, ufwaninwe “kwikala wa kubulwa kutopekwa,” ko kunena’mba, muntu unenenwa maya mu kipwilo pa mwanda wa mwiendelejo  obe wampikwa kutopekwa. Kadi ufwaninwe “kunenenwa biyampe na bantu ba panja.” Bantu bampikwa kwitabija bakokeja kukufutulula pa nkulupilo yobe ya bwine Kidishitu, inoko kebafwaninwepo kwikala na bubinga bwa kutatena kubulwa budimbidimbi kobe nansha mwiendelejo obe. (Dan. 6:​4, 5) Nanshi wiipangule amba, ‘Lelo nenenwanga maya mu kipwilo ne panja pa kipwilo?’

5. Le i muswelo’ka obwanya kulombola’mba “usenswe buyampe”?

⁵ Shi “usenswe buyampe,” ukimbanga biyampe mu bakwenu ne kwibafwija’ko pa ngikadila yabo miyampe. Kadi usangelanga kulongela bantu bakwabo bintu biyampe, kutabuka ne pa byobya bilombelwe. (1 Ts. 2:8) Mwanda waka ino ngikadila i ya mvubu mpata ku bakulumpe? Mwanda bengidijanga kitatyi kyabo kivule mu kukumba kipwilo ne kuvuija mingilo yabo. (1 Pe. 5:​1-3) Nansha nankyo, nsangaji yobemwenanga mu kwingidila bakwabo i mitabuke bintu byonso byobesuminwanga.—Bil. 20:35.

6. Le kwikala “wa kizaji” kushintulula bika? (Bahebelu 13:​2, 16; tala ne kifwatulo.)

⁶ Ulombolanga’mba wi “wa kizaji” kitatyi kyolongela bantu bakwabo bintu biyampe, kubadila’mo ne boba ke balunda nobepo ba pa mutyima. (1 Pe. 4:9) Dibuku dimo dishintulula myanda ya mu Bible dinena’mba: “Muntu wa kizaji wikalanga biyampe enka ne na bantu bakayukilepo, kadi usangelanga kwibatundaila kwandi.” Nanshi wiipangule amba, ‘Le ndyukene bu muntu utundailanga beni?’ (Tanga Bahebelu 13:​2, 16.) Muntu wa kizaji wiabilanga byobya byadi nabyo na beni, kubadila’mo balanda ne boba bengila bininge, kimfwa batadi ba bipindi ne baneni bapempudi.—Ngo. 18:​2-8; Nki. 3:27; Luka 14:​13, 14; Bil. 16:15; Loma 12:13.

7. Le mukulumpe ulombolanga namani amba “ke muntupo usenswe lupeto”?

⁷ “Ke muntupo usenswe lupeto.” Kino kishintulula’mba kutelepo mutyima bininge ku bintu bya ku ngitu. Wikale mulanda nansha mpeta, utangidijanga kumeso tumweno twa Bulopwe mu bobe būmi. (Mat. 6:33) Wingidijanga kitatyi kyobe, bukomo bobe, ne bintu byobe mwanda wa kutōta Yehova, kulela kisaka kyobe, ne kwingidila kipwilo. (Mat. 6:24; 1 Yo. 2:​15-17) Nanshi wiipangule amba: ‘Le monanga namani lupeto? Le nsangelanga  bintu byondi nabyo? Nansha ntele mutyima ku kukimba lupeto ne kwikala na bintu bivule bya ku ngitu?’—1 Tm. 6:​6, 17-19.

8. Le ukalombola namani amba wi “mwibeje mu byonso” kadi “wa kwīfula”?

⁸ Shi wi “mwibeje mu byonso” ne “wa kwīfula,” nabya udi na bujalale mu myanda yonso ya mu būmi. Muno mubadilwa kuleka kwikala na mudīlo-mpata, mutomeno-mpata, kwikala na butūkanye mu muvwadilo ne mwidyangwilo, ne kukwata butyibi buyampe mu kwisangaja. Kudipo mupika wa ino ntanda. (Luka 21:34; Yak. 4:4) Wikalanga talala nansha shi bantu bakwabo abakukolomona. ‘Ke wi nkolwankolwapo’; kadi kuyukenepo bu muntu utoma mālwa mavule. Nanshi wiipangule amba, ‘Le būmi bwami bulombolanga’mba ne mwibeje mu byonso kadi wa kwīfula?’

9. Le kwikala “wa ñeni mibwane” ne “wampikwa kavutakanya” kushintulula bika?

⁹ Shi wi “wa ñeni mibwane,” ubandaulanga myanda na katentekeji kukwatañana na misoñanya ya mu Bible. Ulangulukilanga bininge pa ino misoñanya, ne kino i kikupe bujinguludi ne kwivwanija. Kwiyumbilangapo kukwata butyibi. Ino, uloñanga bukomo bwa kwivwanija mwikadile myanda. (Nki. 18:13) Kino kikulengejanga ukwate butyibi bwa tunangu bukwatañene na milangwe ya Yehova. Shi wi “wampikwa kavutakanya,” wi wa ndudi kadi ulēmekanga kitatyi. Uyukene bu muntu ukulupilwa kadi ulonda bulombodi. Ino ngikadila ilengejanga unenenwe maya. Pano twisambilei’ko pa bisakibwa bya mu Bisonekwa bifwaninwe kubwanya mukulumpe na kwikala mutwe wa kisaka uleta kimfwa kiyampe.

MUTWE WA KISAKA ULETA KIMFWA KIYAMPE

10. Le muntu wendejanga namani “ba mu yandi njibo senene”?

¹⁰ Shi wi mulume kadi usakanga kubwanya bisakibwa bya kwikala mukulumpe, ne kisaka kyobe nakyo kifwaninwe kunenenwa biyampe. Unenwe ‘kwendeja ba mu njibo yobe senene.’ Ufwaninwe kuyukana bu mutwe wa kisaka wa buswe ne ukwata butyibi buyampe butala kisaka. Muno mubadilwa kwendeja butōtyi bwa kisaka, kulonga bukomo amba bonso mu kisaka batanwe ku kupwila, ne kwibakwasha basapule. Mwanda waka kino i kya mvubu mpata? Mutumibwa Polo wālangulukile amba: “Shi muntu kayukilepo mwa kwendejeja ba mu yandi njibo, le ukalela namani kipwilo kya Leza?”—1 Tm. 3:5.

11-12. Mwanda waka mwiendelejo wa ba mu kisaka kya tutu i wa mvubu mpata shi usakanga kwikala mukulumpe? (Tala ne kifwatulo.)

¹¹ Shi wi tata, bobe bana batyetye bafwaninwe kwikala “bakōkele bininge na kusumininwa konso.” Unenwe kwibafundija na buswe. Inoko usakanga bobe bana bekale na nsangaji, basepa, ne kukaya pamo bwa bana bonso. Ino pa mwanda wa bufundiji bobe buyampe, bakekala bakōkele, ba bulēme, ne ba mwiendelejo muyampe. Kadi ufwaninwe kulonga bukomo bwa kukwasha bobe bana bekale mu kipwano kiyampe na Yehova, balonde misoñanya ya mu Bible mu bwabo būmi, ne kwendelela kufika ne ku kubatyijibwa.

¹² “Udi na bana betabije bampikwa kulambikwa myanda ya bya bulongelonge nansha kwikala bantomboki.” Shi mwana mwitabije udi ku njibo walonga bubi bukatampe, le kino kikekala na lupusa’ka padi shandi? Shi shandi kadipo ufundija wandi mwana ne kumulemununa, ubwanya kutunya kubwanya bisakibwa bya kwingila bu mukulumpe.—Tala Kiteba kya Mulami kya difuku 1 Kweji 11, 1996, paje 17, musango 6-7.

KWINGIDILA KIPWILO

13. Le i muswelo’ka obwanya kwikala “wa mutyima unekena,” ino “ke wa mutwe kibengopo”?

¹³ Batutu badi na ngikadila miyampe ya bwine  Kidishitu bakwashanga bininge kipwilo. Muntu “wa mutyima unekena” wikalanga mu ndoe na bakwabo. Shi usaka kuyukana bu muntu wa mutyima unekena, teja bakwenu ne kulonga bukomo bwa kwivwanija milangwe yabo. Kimfwa, shi bakulumpe bavule abakwata butyibi kebujilulapo kijila nansha musoñanya kampanda wa mu Bible, lelo ukebukwatakanya nansha shi wadi’po na milangwe mikwabo? “Ke wa mutwe kibengopo.” Kino kishintulula’mba kuningilangapo bakwenu balonge bintu enka mosakila. Uyukile kamweno kadi mu kwikala na badingidi bavule. (Ngo. 13:​8, 9; Nki. 15:22) “Ke wa lupotopotopo” kadi “ke wa kalobolobopo.” Pa kyaba kya kubulwa bakwabo bulēme nansha kwipotomeja nabo, abe udi na kanye ne bunwa. Byodi muntu uleta ndoe, ukwatanga mulangwe wa kuleta ndoe nansha ke mu myanda mikomo bininge. (Yak. 3:​17, 18) Binenwa byobe bya kanye bibwanya kutalaja myanda na bantu bakwabo nansha ke na balwana.—Bat. 8:​1-3; Nki. 20:3; 25:15; Mat. 5:​23, 24.

14. Le binenwa bya amba “ke muntupo waitabije panopano” ne “wa lulamato” bishintulula bika?

¹⁴ Tutu ubwenye bisakibwa bya kwikala mukulumpe “ke muntupo waitabije panopano.” Nansha byokebilombepo kwikala mubatyijibwe ke papite myaka mivule, usakilwa kitatyi pa kwikala mwine Kidishitu mutame. Kumeso kwa kutongwa bu mukulumpe, ufwaninwe kulombola’mba pamo bwa Yesu, wi mwityepeje kadi wilaijanga Yehova akupe mingilo. (Mat. 20:23; Fid. 2:​5-8) Ubwanya kwilombola’mba wi “wa lulamato,” na kulamata Yehova ne misoñanya yandi myoloke ne na kulonda bulombodi buletwa na bulongolodi bwandi.—1 Tm. 4:15.

15. Le mukulumpe ufwaninwe kwikala muneni mukatampe wa mu bantu bavule? Shintulula.

¹⁵ Bisonekwa bilombola patōka’mba mutadi ufwaninwe kwikala “muyuke kufundija.” Le kino kishintulula’mba ufwaninwe kwikala muneni mukatampe wa mu bantu bavule? Aa. Nansha bakulumpe bavule babwenye senene bisakibwa byokebadipo baneni balumbuluke  ba mu bantu bavule, ino bafundijanga senene mu busapudi ne pobalonga bupempudi bwa bukumbi. (Dingakanya na 1 Bene Kodinda 12:​28, 29 ne Bene Efisesa 4:11.) Nansha nankyo, ufwaninwe kwendelela kulonga bukomo bwa kulumbulula bwino bobe bwa kufundija. Le i muswelo’ka obwanya kwikala mufundiji muyampe?

16. Le i muswelo’ka obwanya kwikala mufundiji muyampe? (Tala ne kifwatulo.)

¹⁶ “Ukwatyije pototo kinenwa kya binebine.” Pa kwikala mufundiji muyampe, tá mutyima’mba byonena pofundija ne poleta madingi bitambanga mu Kinenwa kya Leza. Ikala mwifundi muyampe wa Bible ne wa mabuku etu. (Nki. 15:28; 16:23) Powifunda, tá mutyima ku muswelo muyampe wa kwingidija Bisonekwa ulombwelwe mu mabuku etu. Kadi pofundija, longa bukomo bwa kutenga mityima ya bevwaniki. Ubwanya kulumbulula bwino bobe bwa kufundija shi ulomba madingi ku bakulumpe ba bwino ne kwiengidija. (1 Tm. 5:17) Bakulumpe bafwaninwe kwikala bantu ‘babwanya kukankamika’ batutu ne bakaka; ino kyaba kimo bafwaninwe ne ‘kwibadingila.’ Inoko ekale pobebakankamika nansha pobebadingila, bakulumpe bafwaninwe kwikala nyeke na kanye. Shi wikale na kanye ne na buswe ne kufundija bitamba mu Kinenwa kya Leza, ukekala mufundiji muyampe, mwanda ukeula Yesu Mufundiji Mukatampe.—Mat. 11:​28-30; 2 Tm. 2:24.

ENDELELA KULONGA BUKOMO

17. (a) Le i bika bibwanya kukwasha bengidi ba mingilo bendelele kulonga bukomo bwa kubwanya bisakibwa? (b) Le i bika bifwaninwe kulama bakulumpe mu ñeni pobabandaula batutu ba kutongwa bu bakulumpe? (Tala kapango “ Ikalai na Bujalale Pomubandaula Bakwenu.”)

¹⁷ Pa kupwa kubandaula bisakibwa bya kubwanya pa kwingila bu bakulumpe, bengidi ba mingilo bamo bakokeja kumona’mba kebakebibwanyapo nansha dimo. Inoko vulukai amba Yehova ne bulongolodi bwandi kebatengelangapo mubwanye bino bisakibwa mu  muswelo mubwaninine. (1 Pe. 2:21) Kadi i mushipiditu wa Yehova wa bukomo ukemukwasha mubwanye bino bisakibwa. (Fid. 2:13) Le kudi ngikadila kampanda yosaka kwilumbulula’mo? Nabya lomba Yehova pa wao mwanda. Longela’po bukimbi, kadi ipangula bakulumpe bakulombole mwa kwilumbulwila.

18. Le bengidi ba mingilo bonso i bakankamikwe kulonga bika?

¹⁸ Batwe bonso, kubadila’mo ne boba bengila kala bu bakulumpe, twendelelei kwikala na ngikadila yesambilwa’po mu kino kishinte. (Fid. 3:16) Lelo wi mwingidi wa mingilo? Endelela kulonga bukomo bwa kubwanya bisakibwa! Lomba Yehova akufundije ne kukubumba amba ulonge bivule mu mwingilo wandi ne mu kipwilo. (Isa. 64:8) Tulomba Yehova akwesele polonga bukomo bwa kubwanya bisakibwa bya kwingila bu mukulumpe.