1. Le bantu bavule dyalelo betabanga namani ku madingi a mu Bible? (Nkindi 1:20, 21)

 MU MATANDA mavule, tumonanga’mo nyeke basapudi ba Bulopwe mu bifuko bya bantu bavule, bapāna na nsangaji mabuku a kutanga ku bantu bapityila dya kobadi. Le nobe kodi musapule mu busapudi bwa uno muswelo? Shi i amo, ye uno wavulukile binenwa bya kyelekejo bidi mu mukanda wa Nkindi​—bya tunangu twela mbila mu bantu amba bevwane madingi ato. (Tanga Nkindi 1:20, 21.) Mu Bible ne mu mabuku etu mudi “tunangu twa bine”​—ke tunangu twa Yehova kadi. Ino yo myanda isakilwa bantu kwivwana amba batwele mu kashinda katwala ku būmi. Tusangalanga shi muntu waitabija dibuku kapanda dyotumupa. Inoko ke bonsopo betabijanga. Bamo basangelanga kushala bampikwa kuyuka byobya binena Bible. Bakwabo betusepanga. Balanga’mba Bible ke wa kala. Bakwabo nabo bafutululanga byobya bifundija Bible pa mwa kwikadila mu būmi, na kulanga’mba boba balonda’byo i bantu babi kadi ba kasuminiji. Nansha nankyo, Yehova wendelelanga kupāna na buswe tunangu twandi ku muntu yense. Muswelo’ka?

2. Le i kwepi kotubwanya kutana tunangu twa bine, inoko bantu bavule i batonge kulonga bika?

² Muswelo umo bidi ukwashanga Yehova bantu bevwane tunangu twa bine, i kupityila ku Kinenwa kyandi Bible. Kisengele muntu yense udi na dino dibuku. Ino le tunene namani pa mabuku etu esambila pa Bible? Na bukwashi bwa Yehova, ano mabuku adi mu ndimi 1 000 ne musubu. Boba bateja, ko kunena’mba, batanga’o ne kwingidija byobefunda’mo, bakamwena’mo. Inoko bavule batoñanga kuleka kuteja diwi dya tunangu twa bine.  Pobakimba kukwata butyibi, basakanga kulonda milangwe ya abo bene nansha kuteja bantu bakwabo. Babwanya kwitumona enka ne bu bantu ba bituputupu mwanda’po’tu twi batonge kulonda byobya binena Bible. Kino kishinte kisa kulombola mwanda waka bantu baloñanga namino. Dibajinji bidi, tushilulei na kubandaula muswelo otubwanya kwikala na tunangu tutamba kudi Yehova.

3. Le i bika byotufwaninwe kulonga pa kwikala na tunangu twa bine?

³ Tunangu tubwanya kushintululwa bu bukomo bwa kwingidija byobya byotuyukile mwanda wa kukwata butyibi buyampe. Inoko, tunangu twa bine tulombanga bivule. Bible unena’mba: “Kutyina Yehova yo ngalwilo ya tunangu, kadi buyuki bwa Mwine Ujila Nakampata yo ñeni.” (Nki. 9:10) Nanshi kitatyi kyotukimba kukwata butyibi bukatampe, tufwaninwe kulonda milangwe ya Yehova​—“buyuki bwa Mwine Ujila Nakampata.” Tubwanya kulonga’byo na kwifunda Bible ne mabuku esambila pa Bible. Kadi potulonga namino, tulombolanga tunangu twa bine.​—Nki. 2:5-7.

4. Mwanda waka Yehova bunka bwandi ye ubwanya kwitupa tunangu twa bine?

⁴ Yehova bunka bwandi ye ubwanya kwitupa tunangu twa bine. (Loma 16:27) Mwanda waka aye ye Nsulo ya tunangu? Dibajinji, byadi Umpangi, uyukile kanda ne kanda katala bintu byapangile. (Ñim. 104:24) Dya bubidi, bintu byonso byalonga bilombolanga’mba udi na tunangu. (Loma 11:33) Dya busatu, madingi a Yehova a tunangu aletelanga byabuyabuya boba bealonda. (Nki. 2:10-12) Nanshi, shi tukimba kwikala na tunangu twa bine, tufwaninwe kwitabija buno bubine bwa kyalwilo ne kwibuleka bwituludike mu butyibi botukwata ne mu byotulonga.

5. I bika bilupukanga’ko shi bantu bapela kwitabija’mba Yehova ye Nsulo ya tunangu twa bine?

⁵ Bantu bavule botutana mu busapudi betabijanga’mba mu bupangi mudi bintu bya kutendelwa; inoko bapela kwitabija’mba kudi Umpangi, bakulupila’ko mu kwialamuna. Bakwabo betabije amba Leza udi’ko, inoko bamona misoñanya ya mu Bible bu ke ya kala, batonga’ko kulonda milangwe ya abo bene. Le pano ntanda idi namani? Le bantu byobalonda milangwe yabo pa kyaba kya tunangu twa Leza, ino ntanda idi biyampe? Lelo badi na nsangaji nansha na lukulupilo luyampe lwa būmi bwa kumeso? Bintu byotumona koku ne koku bitukulupija buno bubine bwa amba: “I kutupu tunangu, nansha kusansanya nansha madingi bipatana na Yehova.” (Nki. 21:30) O mwanda tunyemenanga nyeke kudi Yehova etupe tunangu twa bine! Ino kya bulanda, bantu bavule kebaloñangapo namino. Mwanda waka?

6. Le mungya Nkindi 1:22-25, i bāni bapelanga kuteja lubila lwa tunangu twa bine?

⁶ Bamo bapelanga kuteja tunangu twa bine ‘potwela mbila mu kipito.’ Kukwatañana na Bible, kudi bisumpi bisatu bya bantu bapelanga tunangu: “bampikwa bwino,” “ba kafutululo,” ne “balembakane.” (Tanga Nkindi 1:22-25.) Twisambilei’ko pa ngikadila ilengejanga bano bantu bapele tunangu twa Leza, ne kubandaula muswelo otubwanya kwepuka kwikala na ino ngikadila.

7. Mwanda waka bamo batoñanga kushala “bampikwa bwino”?

⁷ “Bampikwa bwino” i boba bendalale, nansha bongolwa bukidibukidi. (Nki. 14:15, kunshi kwa dyani.) Tutananga divule bano bantu mu busapudi. Tompa kufwatakanya bantu midiyo ne midiyo  bongolwa na bendeji ba bipwilo ne ba politike. Bamo bibasansanga bininge kitatyi kyobajingulula’mba baongwelwe na bano bendeji. Inoko bantu batelelwe mu Nkindi 1:22 batoñanga kushala bampikwa bwino mwanda basakile kwikala namino. (Nki. 1:22; Yel. 5:31) Basangelanga kulonga byobasaka, kadi kebasakengapo kwifunda byobya binena Bible nansha kukōkela misoñanya idi’mo. Bavule beivwananga na mwadi mwiivwanina lolo umo mu Quebec, mu Kanada, wasapwidile Kamoni umo amba, “Shi pashitele wetu witongolanga, i kilubo kyandi, ke kyetupo!” Bine, ketusakengapo kwiula boba batonga abo bene kwikala bampikwa buyuki!​—Nki. 1:32; 27:12.

8. Le i bika biketukwasha twikale na bwino buyampe?

⁸ Bible udi na bubinga buyampe bwa kwitukankamika tuleke kwikala nyeke bampikwa bwino, inoko “bakulwa-kala mu ñeni [yetu].” (1 Ko. 14:20) Twikalanga na bwino buyampe na kwingidija misoñanya ya mu Bible mu bwetu būmi. Bityebitye, twimwenanga batwe bene ino misoñanya moitukwashisha twepuke makambakano, ne kukwata butyibi bwa tunangu. Nanshi i biyampe kubandaula kwendelela kwetu mu uno mwanda. Shi twifundanga Bible ne kutanwa ku kupwila pano kepadi kitatyi kampanda, tubwanya kwiipangula mwanda waka ne pano ketwatabwile ditabula dya kupāna būmi bwetu kudi Yehova ne kubatyijibwa. Shi twi babatyijibwe, lelo kudi kwendelela mu muswelo wetu wa kusapula ne kufundija myanda miyampe? Le butyibi botukwata bulombolanga’mba tuludikwanga na misoñanya ya mu Bible? Lelo tumwekejanga ngikadila ya bwine Kidishitu mu muswelo otwikele na bakwetu? Shi tubamone amba kudi potufwaninwe kwilumbulula, nabya tutei mutyima bininge ku bivulujo bya Yehova, bine byalamunanga “wampikwa bwino ke wa tunangu.”​—Ñim. 19:7.

9. Le bantu “ba kafutululo” balombolanga namani amba i bapele tunangu?

⁹ Kisumpi kya bubidi kya boba bapelanga kuteja tunangu twa Leza, i kya bantu “ba kafutululo.” Kyaba kimo tutananga bantu ba uno muswelo mu busapudi. Basangelanga kufutulula bakwabo. (Ñim. 123:4) Bible wādyumwine amba mu mafuku a mfulo, kukekalanga bantu bavule ba kafutululo. (2 Pe. 3:3, 4) Pamo enka bwa bako ba Lota muntu moloke, bantu bamo dyalelo kebatengapo mutyima ku bidyumu bya Leza. (Ngo. 19:14) Bavule basepanga boba balonda misoñanya ya mu Bible. Bantu ba kafutululo batononwanga na “bya kusakasaka bya abo bene mwanda wa bintu byampikwa bwine Leza.” (Yude 7, 17, 18) Bine, Bible udi na bubinga pashintulula bano bantu ba kafutululo mu muswelo umo onka na batupondo ne boba baleka Yehova!

10. Le kukwatañana na Ñimbo ya Mitōto 1:1, i muswelo’ka otubwanya kwepuka kwikala bantu ba kafutululo?

¹⁰ Le i muswelo’ka otubwanya kwikinga amba tuleke kwikala bantu ba kafutululo? Muswelo umo bidi, i kuleka kupwana na boba banena bibi pa kanda ne kanda. (Tanga Ñimbo ya Mitōto 1:1.) Kino kishintulula’mba ketutejengapo batupondo nansha kutanga bintu byabo. Tujingulwile amba shi ketutadijepo, tubwanya kwikala na mwikadila wa kunena bibi pa kanda ne kanda, ne kushilula kutatana Yehova ne bulombodi botutambula kupityila ku bulongolodi bwandi. Pa kwepuka kino, i biyampe twiipangule amba: ‘Le kitatyi kyotutambula bulombodi nansha nshintulwilo mipya, ngikalanga divule na kintu kibi kya kunena’po? Le nkimbanga kutana bilubo mu boba betutangidile?’ Shi tulemunune bukidibukidi milangwe ya uno muswelo motudi, Yehova uketusangela.​—Nki. 3:34, 35.

11. Le “balembakane” bamonanga namani bijila bya Leza bya mu mwikadilo?

 ¹¹ Kisumpi kya busatu kya bantu bapelanga tunangu i kya “balembakane.” I balembakane mwanda bapelanga kulonda mu būmi bwabo bijila bya Leza bya mu mwikadilo. Inoko balonga byobamona bu biyampe mu meso abo. (Nki. 12:15) Bano bantu bapelanga Yehova, Nsulo mine ya tunangu. (Ñim. 53:1) Kitatyi kyotwibatana mu busapudi, divule betufutululanga bibibibi pa kulonda kotulonda misoñanya ya mu Bible. Inoko kebadipo na kintu kiyampe kya kwitupa. Bible unena’mba: “Kivila kekipetelwangapo pa tunangu twa bine; kekidipo na kya kunena mu kibelo kya kibundi.” (Nki. 24:7) Balembakane kebadipo na binenwa bya tunangu twa bine byobabwanya kunena. O mwanda Yehova udyumuna umo ne umo motudi amba: “Sonsoloka muntu mulembakane”!​—Nki. 14:7.

12. Le i bika biketukwasha tuleke kulonga bintu pamo bwa balembakane?

¹² Kwishila na boba bashikilwe madingi a Leza, batwe tuvudijijanga’ko buswe botusenswe mashinda a Leza, ne bijila byandi bya mu mwikadilo. Tubwanya kuningija buno buswe na kudingakanya bilupuka ku kukōkela bijila byandi, na byobya bilupuka ku kubulwa kwibikōkela. Tala makambakano ekolomwenanga bantu abo bene, mwanda’tu wa kupela kobapela na bulembakane madingi a Yehova a tunangu. Kupwa tala mulumbulukile bininge būmi bobe mwanda wa kukōkela kokōkele Leza.—Ñim. 32:8, 10.

13. Le Yehova wituningilanga tukōkele madingi andi a tunangu?

¹³ Yehova upanga bantu bonso tunangu, inoko kaningilangapo muntu nansha umo etwitabije. Shako i mulombole bifikilanga boba bapela kuteja tunangu. (Nki. 1:29-32) Boba batonga kuleka kukōkela Yehova “bakaselanga bikalupuka ku dishinda dyabo.” Mwenda mafuku, mwiendelejo wabo ukebaletela enka misanshi, makambakano, ne ku mfulo, konakanibwa. Inoko boba bateja madingi a Yehova a tunangu ne kulonda byoanena, i mwibalaye amba: “Yewa ungivwana ukekalanga ne mutyima-ntenke ne kukambakanibwa na moyo wa kyamalwa mpika.”​—Nki. 1:33.

14-15. I bika byotwifunda mu Nkindi 4:23?

¹⁴ Tumwenanga nyeke byabuyabuya mu kulonda tunangu twa Leza. Monka motwamwena, Yehova i mutūle madingi andi a tunangu mu muswelo oapēla kusokola. Kimfwa mu mukanda onso wa Nkindi, i mulete’mo madingi a kamweno nyeke, mene akalumbulula būmi bwetu shi twialonda. Twisambilei’ko’tu pa madingi aná a tunangu.

¹⁵ Kinga mutyima obe wa kyelekejo. Bible unena’mba: “Kutabuka bintu byonso byolama, lama  mutyima obe, mwanda mo mudi masulo a būmi.” (Nki. 4:23) Tompa kufwatakanya bintu byotufwaninwe kulonga pa kulama mutyima wetu udi ku ngitu. Tunenwe kudya byakudya biyampe, kwitamuna bidyoma mobifwaninwe, ne kwepuka bibidiji bibi. Bino ye byotuloñanga ne pa kukinga mutyima wetu wa kyelekejo. Twidishanga difuku ne difuku Kinenwa kya Leza. Tuteakanyanga kupwila, tutanwa’ko, ne kulondolola’ko. Twikalanga nyeke bengila na kusapula kyaba kyonso. Kadi twepukanga kwikala na bibidiji bibi na kutadija nyeke na kintu kyo-kyonso kibwanya kona mulangilo wetu, pamo bwa bya kwipwija nabyo mukose bya busekese ne balunda babi.

16. Mwanda waka madingi adi mu Nkindi 23:4, 5 i a kamweno dyalelo?

¹⁶ Sangela byodi nabyo. Bible witudingila amba: “Kokepūngija mwanda wa kumona bupeta. . . . Kitatyi kyoela’ko diso, kebukidi’popo, mwanda bine bukamena mapapa pamo bwa mukebo ne kutumbuka mūlu.” (Nki. 23:4, 5) Kwikala na bupeta kekushintululapo amba ukekala nabo nyeke. Inoko bantu bavule dyalelo, balanda ne bampeta, i basumininwe kukimba lupeto. Divule dine kuno kukimbakimba bupeta i kwibalengeje bone mwiendelejo wabo, kipwano kyabo na bantu, enka ne bukomo bwabo bwa ngitu. (Nki. 28:20; 1 Tm. 6:9, 10) Inoko tunangu twitukwashanga twikale na mumweno wa bujalale pa lupeto. Uno mumweno witukiñanga ku kwikala na makomwa-meso, ne kwitukwasha tusangele byotudi nabyo ne kwikala na nsangaji.​—Mus. 7:12.

17. I muswelo’ka otubwanya kwikala na “ludimi lwa ba tunangu,” na mokilombwedilwe mu Nkindi 12:18?

¹⁷ Languluka kumeso kwa kwisamba. Shi ketutadijepo, tubwanya kusanshija bininge bakwetu na binenwa byetu. Bible unena’mba: “Binenwa byampikwa kulanga bidi pamo bwa kusaba kwa kipete, ino ludimi lwa ba tunangu i bundapi.” (Nki. 12:18) Tulamanga kipwano kiyampe na bakwetu shi twepuka kwibabāba pa bilubo byabo. (Nki. 20:19) Pa kusaka’mba binenwa byetu byundape pa kyaba kya kutapa, tufwaninwe kudinga mu mutyima wetu buyuki bwa Kinenwa kya Leza. (Luka 6:45) Shi tulangulukila pa byobya binena Bible, binenwa byetu bibwanya kwikala pamo bwa “nsulo ya tunangu” itūkija bakwetu mutyima.—Nki. 18:4.

18. Le kwingidija madingi adi mu Nkindi 24:6 kubwanya kwitukwasha namani mu busapudi?

 ¹⁸ Londa bulombodi. Bible witupa ano madingi a kamweno amba: “Na bwendeji bwa tunangu ukalwa divita dyobe, kadi mu badingidi bavule mudi bushindañani.” (Nki. 24:6, kunshi kwa dyani.) Tala kwingidija uno musoñanya mokwitukwashisha twikale basapudi ne bafundiji bayampe. Pa kyaba kya kusapula mu muswelo wetu, tuloñanga bukomo bwa kulonda madingi obetupa. Tutambulanga madingi mayampe ku kupwila kwetu kwa bwine Kidishitu, kwine kunenanga badingidi ba bwino mīsambo imanine pa Bible, ne kulonga bya kumwena’ko bya kwitufundija. Kadi bulongolodi bwa Yehova i bwitupe bingidilwa biyampe​—mabuku ne mavideo—​bine bibwanya kukwasha bantu bevwanije Bible. Lelo wifundanga mwa kwingidijija biyampe bino bingidilwa?

19. Lelo wiivwananga namani pangala pa tunangu twitupa Yehova? (Nkindi 3:13-18)

¹⁹ Tanga Nkindi 3:13-18. Bine tufwijanga’ko bininge pa madingi mayampe adi mu Kinenwa kya Leza! Le twadi ba kwikala namani pampikwa ano madingi? Mu kino kishinte, tubabandaula’mo bimfwa bya tunangu twa kamweno tudi mu mukanda wa Nkindi. Ino Yehova i mwitupe madingi a tunangu mu Bisonekwa byonso. Nanshi tusumininwei kulonga nyeke bintu kukwatañana na tunangu twitupa Yehova. Muswelo umona ino ntanda tuno tunangu keudipo na kamweno; batwe tukulupile bya binebine amba “boba bakwatyije [tunangu] baketwa bu ba nsangaji.”