1, 2. I ‘kifibwe’ka kikola’ kyotufwaninwe kuta’ko mutyima, ne mwanda waka?

 KIFIBWE! Bantu bakomenwanga kwikilama mwanda i kikomo, kikutakane kadi kisangaja. Ino Bible unena amba: “I ntumbo ya Leza kufya mwanda” (Nkindi 25:2) Bine, Yehova Mwinē Lupusa Lonso kadi Umpangi, ufwaninwe kufya’ko bintu bimo ku bantu kufika ne bibwana kitatyi kifwaninwe kwibasokwela’byo.

² Inoko, kudi kifibwe kimo kikomo, kikutakane, kadi kisangaja kyāsokwele Yehova mu Kinenwa kyandi. Kitwanga bu “kifibwe kikola kya kiswa-mutyima [kya Leza].” (Bene Efisesa 1:9) Kwifunda kino kifibwe kukapwa mutyima wetu wa kusaka kuyuka ne kulonga bintu bivule. Kuyuka kino kifibwe kuketutwala ku lupandilo ne kwitukwasha tujingulule tunangu twa Yehova ketudi mfulo.

3, 4. Le bupolofeto busonekelwe mu Ngalwilo 3:15 buleta lukulupilo namani, ne i ‘kifibwe’ka kikola’ kyobufile’mo?

³ Ba Adama ne Eva pa kulonga bubi byāmwekele amba mpango ya Yehova ya kuyuja ntanda ke paladisa na bantu babwaninine yāpalakanibwe. Ino Leza wakwete’ko mpango kiponka na ponka. Wānene amba: “nkatūla lwana pa bukata bwa abe ne mwana-mukaji ne pa bukata bwa lutundu lobe ne lutundu lwandi. Ukasonsakanya mutwe obe, nobe ukamusanshija ku kapondo.”—Ngalwilo 3:15.

⁴ Bino i binenwa bikutakane, bikomo kwivwana. Le mwana-mukaji i ani? Nyoka nandi i ani? “Lutundu” i ani, lwine lwādi lwa kusonsakanya mutwe wa nyoka? Ba Adama ne Eva bādi padi beipangula bino bipangujo. Kinenwa kya Leza kyāletele  lukulupilo ku bana ba kikōkeji ba bano ba mulume ne mukaji bampikwa kikōkeji. Boloke bwādi bwa kunekenya. Mpango ya Yehova yādi ya kufikidila. Yadi yakufikidila namani? Bine, kino kyādi kifibwe! Bible wikitela bu “tunangu twa Leza mu kifibwe kikola, tunangu tufye.”—1 Bene Kodinda 2:7.

5. Leta kimfwa kilombola mwanda waka Yehova wāsokwele bityebitye kifibwe kyandi.

⁵ Yehova byadi “usokolanga bifibwe” wādi wa kusokola myanda palapala itala kino kifibwe. (Danyele 2:28) Ino wādi wa kusokola’yo bityebitye. Tulete kimfwa, langa’po muswelo ubwanya kulondolola mbutwile wa buswe shi wandi mwana mwanuke wamwipangula amba, “A tata le nabutwilwe namani?” Mbutwile wa tunangu ukamulombola’nka bintu byabwanya kwivwana. Shi mwana wakule penepa mbutwile kamusapwila bikwabo. Muswelo umo onka, Yehova uyukanga kitatyi kyafwaninwe kusokwela bantu bandi myanda itala kiswa-mutyima kyandi ne mpango yandi.—Nkindi 4:18; Danyele 12:4.

6. (a) Le kipwano nansha kumvwañana kudi na kitungo’ka? (b) Mwanda waka kyādi kyendele’mo Yehova anze kusamba bipwano na bantu?

⁶ Le Yehova wāsokwele’byo namani? Wāingidije mulongo wa bipwano, nansha kumvwañana, mwanda wa kusokola bivule. Padi nobe kodi mwiimvwanike na muntu—kimfwa mwanda wa kupota njibo, kwapula nansha kwapuja lupeto. Kumvwañana kwa uno muswelo kwaikele mungya bijila bu kyeya kya’mba byomweivwanika’bya bikalongeka. Ino mwanda waka Yehova wāsakile kusamba bipwano, nansha kumvwañana na bantu? Na bubine, byandi binenwa i kyeya kibwane kya milao yandi. I amo, ino kadi divule dine Leza wātentekele ne bipwano pa binenwa byandi. Kuno kumvwañana kwitupanga batwe bantu ba kubulwa kubwaninina bubinga bwa kukulupidila mu milao ya Yehova.—Bahebelu 6:16-18.

7, 8. (a) Le Yehova wāsambile na Abalahama kipwano’ka, ne kyāleta kitōkeji’ka kya kifibwe kikola? (b) Le Yehova wāyukenye namani bityebitye kukatamba lutundu lwālailwe?

⁷ Myaka tununu tubidi ne kupita pa kupwa kwa muntu kupangwa mu Paladisa, Yehova wālombwele mwingidi wandi wa kikōkeji Abalahama amba: “kadi bine nkavudijanga lutundu lobe pamo bwa ñenyenye ya mūlu. . . Kadi kupityila ku lutundu lobe mizo yonso ya pano panshi ikamonanga dyese dyayo ayo mine mwanda abe ubaivwana diwi dyami.” (Ngalwilo 22:17, 18) Uno kewādipo’nka mulao kete; Yehova wēunenene bwa kipwano watentekela’po ne mutyipo keushintwapo. (Ngalwilo 17:1, 2; Bahebelu 6:13-15) Bine i kintu kya kutendelwa pa kumona Mfumu Mwinē Lupusa Lonso usamba kipwano mwanda wa kwesela bantu!

⁸ Kipwano kya Abalahama kyālombwele amba lutundu lwālailwe lukāya bu muntu mwanda wādi wa kwikala wa ku musuku wa Abalahama. Ino wādi wa kwikala ani? Mwenda mafuku, Yehova wāsokwele amba mu bana ba Abalahama Izake ye ukalupula lutundu. Yakoba ye wātongelwe mu bana ba Izake babidi. (Ngalwilo 21:12; 28:13, 14) Kupwa, Yakoba wānene binenwa bya bupolofeto pa wandi mwana umo amba: “Nkonto kakatalukapo kudi Yuda, nansha mukombo wa buludiki kutaluka mu bukata bwa maulu andi, kufika’nka ne bīya Shilo [“Yewa Mwine’kyo,” kunshi kwa dyani] kadi bantu bakamukōkelanga.” (Ngalwilo 49:10) Pano kibayukana amba Lutundu lwādi lwa kwikala mulopwe, wa ku musuku wa Yuda!

9, 10. (a) Le i kipwano’ka kyāsambile Yehova na muzo wa Isalela, ne kino kipwano kyēbalamine namani? (b) Le Bijila byālombwele namani amba bantu basakilwa kinkūlwa?

⁹ Mu 1513 K.K.K., Yehova wātūdile’ko mpangiko ya kusokola’ko myanda mikwabo itala kifibwe kikola. Wāsambile kipwano na lukunwa lwa Abalahama, muzo wa Isalela. Kipwano kya Bijila bya Mosesa nansha byokekingilapo dyalelo, ino kyādi  kintu kya mvubu mu mpango ya Leza ya kulupula Lutundu lwālailwe. Muswelo’ka? Tubandaulei miswelo isatu. Mubajinji, Bijila byādi pamo bwa lubumbu lukinga. (Bene Efisesa 2:14) Mbila myoloke yādi’mo yadi pamo bwa kijika pa bukata bwa Bayuda ne Bajentaila. Nanshi Bijila byākweshe mwanda wa kulama musuku wa Lutundu lwālailwe. Pa mwanda wa kuno kulamwa kukatampe, muzo wa Isalela wādi ukidi’ko pabwene kitatyi kitungwe kya Leza kya Meshiasa kubutulwa ku kisaka kya Yuda.

¹⁰ Muswelo wa bubidi, Bijila byālombwele patōka amba muzo wa muntu usakilwa kinkūlwa. Byobyādi Bijila bibwaninine, byālombwele amba bantu ba bubi kebabwanyapo kwibilama ne pa mfulo. Nanshi byākweshe “mwanda wa kujilula kumweke patōka, enka ne bifika lutundu lwālailwe mulao’wa.” (Ngalatea 3:19) Kupityila ku bitapwa bya banyema, Bijila byāletele mpangiko ya kutalula’ko bubi mu kitatyi kityetye. Monka mwānene’kyo mutumibwa Polo amba, “mashi a bañombe ne a bambuji keabwanyapo kufundula bubi,” bino bitapwa byādi mujiñininya wa kitapwa kya kinkūlwa kya Kidishitu. (Bahebelu 10:1-4) Kino kipwano kyāikele ku Bayuda ba kikōkeji bu ‘mulami wa kwibatwala kudi Kidishitu.’—Ngalatea 3:24.

11. Le kipwano kya Bijila kyāpele Isalela kyepelo’ka kya ntumbo, ino mwanda waka muzo onso wājimije’kyo?

¹¹ Muswelo wa busatu, kino kipwano kyāpele muzo wa Isalela kyepelo kya ntumbo. Yehova wēbasapwidile amba shi bakōkele ku kipwano’kya, bakekala “bulopwe bwa babitobo kadi muzo ujila” (Divilu 19:5, 6) Isalela wa ku ngitu wādi wa kulupula bantu babajinji ba kwikala bu bulopwe bwa bapidishitu bwa mūlu. Inoko, Isalela pa kutombokela kipwano kya Bijila, wāela Lutundu lwa Meshiasa, wājimije kino kyepelo. Le penepo, i bāni bādi ba kubwanya kibalwa kya buno bulopwe bwa bapidishitu? Ne i muswelo’ka wādi wa kukwatañana uno muzo mweselwe na Lutundu lwālailwe? Ino myanda yonso ya kifibwe kikola yādi ya kusokolwa pa kitatyi kitūngwe na Leza.

12. Le Yehova wāsambile na Davida kipwano’ka, ne kyāletele kitōkeji’ka pa kifibwe kikola?

¹² Mu myaka katwa ka 11 K.K.K., Yehova wāletele kitōkeji pa kifibwe kikola paāsambile kipwano kikwabo. Wālaile Mulopwe Davida wa kikōkeji amba: “nkemika lutundu lobe lukāya’ko. . . nkakomeja pototo bulopwe bwandi. . . nkakomeja pototo lupona lwa bulopwe bwandi nyeke.” (2 Samwele 7:12, 13; Ñimbo ya Mitōto 89:3) Pano musuku wa Lutundu lwālailwe wālombwelwe amba ukatamba mu njibo ya Davida. Ino le muntu wādi ubwanya namani kubikala nyeke? (Ñimbo ya Mitōto 89:20, 29, 34-36) Ne kadi, uno muntu le wādi wa kukūla bantu ku bubi ne ku lufu?

13, 14. (a) Mungya Ñimbo ya Mitōto 110, i mulao’ka wālaile Yehova kudi Mulopwe mushingwe-māni? (b) I myanda’ka mikwabo yāsokwelwe itala lutundu yānenenwe kupityila ku bapolofeto ba Yehova?

¹³ Davida wāsonekele ku bukomo bwa mushipiditu amba: “Yehova wasapwidile Mfumwami amba: ‘Shikata ku kuboko kwami kwa lundyo Enka ne byontūla balwana nobe ke kitūlo kya maulu obe’. Yehova watyipe mutyipo, kadi kakashintapo milangwe yandi, amba: ‘Abewa wi kitobo nyeke mu muswelo wa Melekisedeka!’” (Ñimbo ya Mitōto 110:1, 4) Bino binenwa bya Davida bitala Lutundu lwālailwe, ke Meshiasa kadi. (Bilongwa 2:35, 36) Uno Mulopwe wādi wa kubikela mūlu ku ‘kuboko kwa lundyo’ kwa Yehova, ke ku Yelusalemapo. Kino kyādi kya kumupa lupusa lwa kubikala, ke enkapo pa ntanda ya Isalela kete, ino i ne pa ntanda yonso. (Ñimbo ya Mitōto 2:6-8) Kudi kintu kikwabo kyāsokwelwe. Yuka’mba Yehova wātyipile mutyipo musumininwe amba Meshiasa ukekala “kitobo . . . mu muswelo wa Melekisedeka.” Pamo bwa Melekisedeka, wādi mulopwe kadi mupidishitu mu mafuku a Abalahama, Lutundu lwālailwe lwādi lwa kwikala lutongwe na Leza mwanda wa kwikala Mulopwe kadi kitobo!—Ngalwilo 14:17-20.

¹⁴ Mu myaka mivule, Yehova wāingidije bapolofeto bandi mwanda wa kusokola myanda mivule ya kifibwe kikola. Kimfwa Isaya, wāsokwele amba Lutundu’lwa lukafwa lufu lwa bu kitapwa.  (Isaya 53:3-12) Mika nandi wālaile kifuko kwine kukabutwilwa Meshiasa. (Mika 5:2) Danyele wālaile kitatyi kikamweka Lutundu ne kitatyi kya lufu lwandi.—Danyele 9:24-27.

15, 16. (a) Le Mwanā Leza “wabutwilwe na mwana-mukaji” namani? (b) Le Yesu wāpyene bika kudi bambutwile bandi, ne i kitatyi’ka kyaāfikile bu lutundu lwālailwe?

¹⁵ Muswelo wādi wa kufikidila buno bupolofeto wāikele bu kifibwe enka ne byāmwekele Lutundu. Bene Ngalatea 4:4 unena’mba: “kitatyi kine pa kufika, Leza watuma wandi Mwana, wabutwilwe na mwana-mukaji.” Mu mwaka wa 2 K.K.K., mwikeulu wāsapwila mujike umo Muyuda witwa bu Madia amba: “Kadi tala! Usa kwimita dīmi ne kubutula mwana mwana-mulume, ukamwinika bu Yesu. Uno’u ukekala mukatampe kadi uketwa bu Mwana wa Mwine wa Peulu Mwine, kadi Yehova Leza ukamupa lupona lwa shandi Davida . . . Mushipiditu ujila ukāya podi, kadi bukomo bwa Mwine wa Peulu Mwine bukakupūta mwemba. O mwanda ne mwine ubutulwa uketwa bu ujila, Mwanā Leza.”—Luka 1:31, 32, 35.

¹⁶ Kupwa, Yehova wātundulula būmi bwa wandi Mwana kutamba mūlu, wēbutūla mu difu dya Madia, mwanda wa abutulwe na mwana-mukaji. Madia wādi mwana-mukaji wampikwa kubwaninina. Inoko, Yesu kāpyenepo kubulwa kubwaninina kwa inandi, mwanda wādi “Mwanā Leza.” Ino Yesu wāpyene ku bambutwile bandi ba ku musuku wa Davida, kyepelo kya kibutwila ne kya mungya bijila kya kwikala bu mpyana wa Davida. (Bilongwa 13:22, 23) Yesu pa kubatyijibwa mu 29 K.K., Yehova wāmushingile māni a mushipiditu ujila ne kunena’mba: “Uno’u i wami Mwana, muswedibwe.” (Mateo 3:16, 17) Mfulo mfulō, Lutundu lubafika! (Bene Ngalatea 3:16) Kino kyo kitatyi kyādi kya kusokolwa ne myanda mikwabo itala kifibwe kikola.—2 Temote 1:10.

17. Le kitōkeji kyāletelwe namani pa nshintulwilo ya Ngalwilo 3:15?

¹⁷ Umbula bwa mwingilo wandi, Yesu wāyukenye amba nyoka wa mu Ngalwilo 3:15 i Satana, kadi lutundu lwa nyoka i  balondi ba Satana. (Mateo 23:33; Yoano 8:44) Mwenda mafuku, twasokwedilwe muswelo obakonanibwa lonso. (Kusokwelwa 20:1-3, 10, 15) Kadi mwana-mukaji nandi wāsokwelwe amba i “Yelusalema wa kokwa kūlu,” nansha bu mukajā Leza—kino kyo kipindi kya bulongolodi bwa Yehova kya mūlu, kibundilwe na bipangwa bya ku mushipiditu. a—Bene Ngalatea 4:26; Kusokwelwa 12:1-6.

18. Le “kipwano kipya” kidi na kitungo’ka?

¹⁸ Padi kusokwelwa kukatampe mu byonso i kwa mu bufuku bubadikila lufu lwa Yesu paāsapwidile bandi bana ba bwanga ba kikōkeji myanda ya “kipwano kipya.” (Luka 22:20) Enka mwādi mwikadile Bijila bya Mosesa byābadikile, kino kipwano kipya kyādi kya kulupula “bulopwe bwa babitobo.” (Divilu 19:6; 1 Petelo 2:9) Inoko, kino kipwano kyādi kya kushimika muzo wa ku mushipiditu, ke muzopo wa ku ngitu, “Isalela wa Leza,” mubundwe enka na balondi ba Kidishitu ba kikōkeji bashingwe-māni. (Bene Ngalatea 6:16) Bino bipindi bya kino kipwano kipya byādi bya kwesela muzo wa muntu madyese pamo na Yesu!

19. (a) Mwanda waka kipwano kipya i kibwanye kulupula “babitobo balopwe”? (b) Mwanda waka bene Kidishitu bashingwe māni betwanga bu “kipangwa kipya,” ne i bantu banga bakengila na Kidishitu mūlu?

¹⁹ Mwanda waka kino kipwano kipya kyabwenye kulupula “bulopwe bwa babitobo” mwanda wa kwesela bantu? Mwanda pa kyaba kya kutopeka bana ba bwanga ba Kidishitu bu babipya-mambo, kiletanga kulekelwa kwa bubi bwabo kupityila ku kitapwa. (Yelemia 31:31-34) Yehova pa kwibamona bu bakubulwa disubi kumeso andi, wibalamunanga ke ba mu kisaka kyandi kya mūlu ne kwibashinga māni a mushipiditu ujila. (Bene Loma 8:15-17; 2 Bene Kodinda 1:21) I ‘babutulwe  dipya amba bekale na lukulupilo lūmi lwibabikilwe mūlu.’ (1 Petelo 1:3, 4) Kuzunzulwa uno muswelo i kupya ku bantu, o mwanda bene Kidishitu bashingwe māni babutulwe ku mushipiditu betwanga bu “kipangwa kipya.” (2 Bene Kodinda 5:17) Bible usapula amba i bantu 144 000 bakabikala mūlu ne kuludika bantu bakūlwe.—Kusokwelwa 5:9, 10; 14:1-4.

20. (a) Le i myanda’ka itala kifibwe kikola yāsokwelwe mu 36 K.K.? (b) Le i bāni bakamona madyese ālailwe Abalahama?

²⁰ Bano bashingwe māni pamo ne Yesu lo “lutundu lwa Abalahama.” b (Bene Ngalatea 3:29) Bantu babajinji kutongwa i Bayuda ba ku ngitu. Inoko mu 36 K.K., kwasokokele mwanda mukwabo wa kifibwe kikola: Bajentaila, nansha bantu bampikwa kwikala Bayuda, nabo badi na lukulupilo lwa kwenda mūlu. (Bene Loma 9:6-8; 11:25, 26; Bene Efisesa 3:5, 6) Le i bene Kidishitu bashingwe māni kete badi ba kumona madyese ālailwe Abalahama? Aa, mwanda ntanda yonso imwenanga mu kitapwa kya Yesu. (1 Yoano 2:2) Mwenda mafuku, Yehova wāsokwele amba “kibumbo kikatampe” kya bantu kebabadika, kikapanda pakafula ngikadilo ya ntanda ya Satana. (Kusokwelwa 7:9, 14) Kadi bantu bavule bakasangulwa na kyepelo kya kwikala na būmi bwa nyeke mu Paladisa!—Luka 23:43; Yoano 5:28, 29; Kusokwelwa 20:11-15; 21:3, 4.

21, 22. Le kifibwe kikola kilombolanga namani amba Yehova udi na tunangu?

²¹ Kifibwe kikola i kilomboji kikatampe kilombola “tunangu twa Leza twa miswelo ne miswelo.” (Bene Efisesa 3:8-10) Bine Yehova wālombwele tunangu tu katampe pa kutūla’ko kifibwe, kupwa ke kwikisokola bityebitye! Wādi uyukile mikalo ya bantu, kwibaleka balombola kukanina kwabo kwa mutyima kwa bine.—Ñimbo ya Mitōto 103:14.

 ²² Kadi Yehova wālombwele tunangu tukatampe pa kutonga Yesu bu Mulopwe. Yehova ukulupile bininge wandi Mwana kupita kipangwa kyonso mūlu ne panshi. Byaāikele bu muntu wa mashi ne mema, Yesu wātenwe na bikoleja bivule bya miswelo yonso. Ujingulwile biyampe makambakano a bantu. (Bahebelu 5:7-9) Le boba bakabikala na Yesu nabo le? Mu myaka tutwa na tutwa, Yehova wadi ushinga māni bana-balume ne bana-bakaji—baatongele mu bantu ba mizo yonso, ndimi, ne bibidiji. Bano bantu bonso balwile na makambakano a miswelo yonso ne kwianekenya. (Bene Efisesa 4:22-24) Kikekala kintu kisangaja kuludikwa na bano babitobo balopwe ba lusa!

23. Le bene Kidishitu badi na dyese’ka pa mwanda utala kifibwe kikola kya Yehova?

²³ Mutumibwa Polo waāndikile amba: “Kifibwe kikola kyadi kifye tamba ku ngikadilo ya bintu ya kala ne ku nkongo ya kala . . . pano kibasokwelwa bajila bandi.” (Bene Kolose 1:26) Bine, bashingwe māni bajila ba Yehova i bayuke bivule bitala kifibwe kikola, ne basapulanga buno buyuki ku midiyo ne midiyo ya bantu. Bine tudi na dyese dikatampe’po kashā! Yehova i mwituyukije “kifibwe kikola kya kiswa-mutyima kyandi.” (Bene Efisesa 1:9) Twendelelei kusapwila bantu bakwabo kino kifibwe kya kutendelwa, kwibakwasha nabo basokole tunangu ketudi mfulo twa Yehova Leza!