Kana Mwa Ziba?

Ki milatu mañi ya naa ezize Barabasi?

▪ Libuka za Evangeli zee ne kaufela li bulela za Barabasi, muuna ya naa kile a lukululwa ki Ponse Pilato, mubusi wa Roma, mwa sibaka sa ku lukulula Jesu. Barabasi u bizwa “mupantiti ya tumile” ni “sisinyi.” (Mateu 27:16; Joani 18:40) Naa tamilwe ki Maroma mwa Jerusalema “hamoho ni ba bañwi, ka taba ya mutu ya naa bulailwe fa mufilifili wa ku fetuhela Muso.”—Mareka. 15:7.

Nihaike kuli ha ku na bupaki bo bu ñozwi bo bu bonisa milatu ya naa ezize Barabasi, taba ya kuli naa tamilwe hamoho ni ba bañwi i tahiselize licaziba ze ñwi ku bulela kuli ni yena naa li mwa likwata za bakwenuheli ba muso ze ne tumile hahulu mwa Isilaele wa mwa linako za baapositola. Caziba wa litaba ze ezahezi ya bizwa Flavius Josephus naa ñozi kuli balobi ba mulao ne ba lwananga hahulu mwa litaba za sicaba ka nako yeo; likebenga ze cwalo ne li ipapata kuli li lwanela Majuda ba ne ba nyandiswa. Kwenuhelo ya Majuda kwa Maroma ye ne ngiwa kuli ne i tiswa ki Maroma kabakala ku nyandisa Majuda ne li ye tuna hahulu ha ku to fitwa fahalaa lilimo za mwanda wa pili C.E. Mwa likwata za balobi ba mulao ne ku tezi masole ba Majuda ili ba ne ba konile ku shenja Maroma ku zwa mwa Judea ka 66 C.E.

Buka ye bizwa The Anchor Bible Dictionary i bulela kuli, “Ku bonahala kuli Barabasi naa li yo muñwi wa likebenga ze ne lwanisanga batu. Likebenga ze, ne li zibiwa hahulu ki batu-tu feela kakuli ne li tasezanga bafumi ba mwa Isilaele mi ne li tahisanga mifilifili kwa muuso wa Roma.”

Mwa linako za Maroma, ki milatu mañi ye ne kona ku tahiseza mutu ku atulelwa lifu le li swana ni la Jesu?

▪ Mukwa wo ne ba itusisanga Maroma kwa ku ota batu ba ne ba lwanisa muuso, balobi ba mulao, ni bakwenuheli ba bañwi ne li wa ku ba kokotela fa nto ye ñwi ni ku ba siya kuli ba shwele fateñi. Ku shwa ka nzila ye, ne li lona lifu le li maswe ka ku fitisisa.

Buka ye bizwa Palestine in the Time of Jesus, i bulela kuli: “Koto ye, ne i zibahala kwa nyangela kaufela, ne i nyazahala, ne li ye butuku, mi ne i lukiselizwe ku sabisa mutu ufi kamba ufi ya na lika ku lwanisa mulonga.” Muñoli yo muñwi wa Muroma wa kwaikale naa bulezi cwana ka za mo ne li bulaelwanga likebenga: “Likebenga ne li bulaelwanga mwa mikwakwa mo ne ku talanga hahulu batu, kuli ba kone ku iponela pulao ye, ili nto ye nee ba tahisezanga sabo.”

Ku likana ni mwa bulelela Josephus, lipantiti le liñwi la ndwa le ne li swelwi ki masole ba Titus ka nako ye ne u ambekilwe muleneñi wa Jerusalema ka 70 C.E. ne li bulailwe ka nzila ye swana fapilaa limota la muleneñi ka mulelo wa ku sabisa ba ne ba lwanela muleneñi wo kuli ba kone ku koza. Muleneñi ha ne u hapilwe, batu ba bañata ne ba bulailwe ka nzila ye swana.

Ka ku ya ka litaba ze ezahezi, pulao ye tuna ka ku fitisisa ya mubulaelo wo swana ne i ezahezi kwa mafelelezo a kwenuhelo ye ne etelezwi ki Spartacus (73-71 B.C.E.), ili nako yeo batanga ni balwani ba ne ba lwananga ni batu ni lifolofolo ba 6,000 ne ba bulaezwi mwa mukwakwa wo ne u zwa kwa Capua ku ya kwa Roma.

[Siswaniso se si fa likepe 14]

“Mu lu fe Barabasi” ka ku ya ka Charles Muller, 1878