Afa Azi ’Ba Ada ma Alea E’dapi ku Dika Drapi ku ni Ci Ya?

’BA kakau a’iki kini afa azini ’ba ni eco neku dika vini drapi ku ni ci ’ba ada ma alea. Eyi di ega kini sawa ’bani drazu risi afa ’diri ’ba ma rua ku dika eri awi idriru ’dani ’dani. ’Ba kakau ni di a’izu ’dini risi, eyi di vini o’a osutasi onizu kini ’di ovuni e’yo Biblia ni imba ri i ku. Ka di ovu ’dini adaru, Biblia ni imba risi a’du ma e’yo ni di i ’ye ama be ni akaki dra ’bo ria?

E’yo ’Yoza Biblia Ni Neʹphesh azini Psy·kheʹ Ri

Mi eco ega ra kini okokelerisi ’ba si ndra Biblia ti Ebrania nisi azini ti Giriki nisi. E’yo ’yoza ti Ebrania nisi neʹphesh dika ti Giriki nisi psy.kheʹ Biblia ma alea ’diyi ’ba oja eyi Biblia azi ’diyi pi ma alea orindi. E’yo Siza ma alea e’yo ’yoza ne’phesh azini psy·kheʹ ’diyi ogogo pale 800, dika nzeki e’yo (1) ’ba ada ma dria (2) anyapa ma dria, azini (3) ayiko agu azi kaniku anyapa ni nya ri ma dria. Ama ma neki di nga E’yo Siza ece geri na ’diyi ki ngonia ri.

’Ba ada. “Ewu Noa ngare . . . ’ba werea, kiri ’ba [Giriki ti si psy.kheʹ] aro a’dule paki yi yi ma aliani.” (1 Petero 3:20) ’Dia  ’ba oja “psy·kheʹ” ti Giriki nisi ri ’ba, ’ba nde ’diyi Noa pi, oku erivule ri be, eyi ma anzi na ’diyi ki, okupika eyivule ri pie. Efuza 16:16 nze e’yo azita ’bani fe anzi Israelini dri mana okuzu ri ma dria. ’Ba ’yo eyi ma tia ’dini: “’Ba dria alu alu ma oku eri . . . ’ba [Ebrania ti si, neʹphesh] hema inia ’diyi vusi.” Ani e’yo ’disi mana ’bani oku ri ma omgbo ni ndra ovu neʹphesh kaniku ’ba aku alu alu ma alea ’diyi ma kalafe vusi.

Anyapa. E’yo Biblia ni nze o’bata ma dria ria, ama la ’dini: “Mungu ’yo ra, ‘Yi mirini ma ezu afa acipi ovupi idri be [ti Ebrania nisi, neʹphesh] ’diyi tre tre, aria ma sa nyaku ma drilia uru afa ajaza ’buari ma angu walaruria.’ Mungu ’yo ra, ‘Nyaku ma ezu anyapa [ti Ebrania nisi, neʹphesh] idri be ’diyi tre tre, suruti yini vusi: anyapa akua ’diyi pi, afa acipi aci valesi ’diyi pie, anyapa asea ’diyi pie dria suruti yini vusi.’ Te eri nga i ’ye ’dini.” (E’doza 1:20, 24) E’yo siza ’di ma alea, e’bi, aria, anyapa akua ’diyi, azini anyapa asea ’diyi pie woro ’ba omve eyi ti ’yoza Ebraniani alu si neʹphesh.

Idri ’ba ada ni ri. Etu azini si e’yo ’yoza ti Ebrania nisi “neʹphesh” dika ti Giriki nisi psy·kheʹ ri ma ifi idri ’ba ada ni ri’i. Yehova ’yo Musa ni ’dini: “’Ba ndra lepi mi [ti Ebrania nisi neʹphesh] fupi ’diyi odra di dria ’bo.” (Efuza 4:19) Mi ’du vini nga e’yo Yesuni ’yo ’diri: “Ma ’ba kabilo ocepi bari. ’Ba kabilo ocepi bari idri [ti Giriki nisi psy.kheʹ] ini ku kabilo ma e’yosi.” (Yohana 10:11) E’yo amani one Biblia ma alea ’diyi e’daki adaru kini, e’yo ’yoza ti Ebrania nisi neʹphesh azini ti Giriki nisi psy·kheʹ ’diyi ma ifi idri ’ba ada ni.

Mini di muria Biblia ma oniza be drile drile ria, mi ngani isu oni kini Biblia ma e’yo ’yoza ti Ebrania nisi neʹphesh azini ti Giriki nisi psy·kheʹ ’diyi “draki ku” kaniku “eyi o’a ’dani ’dani” ’dini ku.

“ORINDI” ERI A’DU AFA NIA’RI

Ama ma neki di nga geri Biblia ni “orindi” ayuzu ri. ’Ba kakau egaki kini “orindi” eri afa azi drapi ku ’ba ada ma alea ni. Te, ovuni ’dile ku.

’Ba Biblia sipi ’diyi ayuki e’yo ’yoza ti Ebrania nisi ruʹach  kaniku ti Giriki nisi pneu’ma ri “orindi” ecezu. E’yo Siza ece vini e’yo ’yoza ’diyi ma ifi ki ra. Ecetasi, Yakobo 2:26 ’yo kini “rua orindi kokorurini ovule avunirile.” Vasi ’di ma alea, orindi ni fe ’bani ovuzu idriru ni. Orindi koko, rua ni dra ra. Ani e’yo ’disi, ’yoza Biblia ni ruʹach ri ’ba ojani lu “orindi” ni a’dule ku vini “ava idrini ri,” kaniku “afa idrini okpo fepi ri.” Ecetasi, Yi Tiza Noa niri ma dria, E’doza 6:17 ’yo ’dini: “Ma nyaku ma dria yi tiza eji ra, ’ba dria rua ari be, ava idrini [ruʹach] be yi ma alia ’diyi ma dri jazu ’bu ma etiarisi; afa dria nyaku ma dria ’diyi nga odra ra.” (E’doza 7:15, 22) Ani adaru “orindi” eri bani di okpo ’bani eco neku fepi afa dria idriru ’diyi ni o’azu idriruri.

Rua ’ba ada niri le orindi ecozu ovuzu idriru ekile radio ni aci kaniku betri lezu—azi ngazu beni rile. ’Diri vazu kililiru, mi ega nga e’yo radio adari ma dria. Mi ka betri su radio ’di ma alea vutinia mi ti di eri, okpo ovupi betri ’da ma alea ri fe radio nderi e’do azi nga. Te, betri kokoru, radio ’da nga azi ku. Eri vini i ’ye tro tro ’dile indi radio ’bani ayu aci si ri be mi ka aci nde ri nze te ria. Geri alu ’dile risi, orindi ni bani ama rua ni idri fe ni. Vini indi, ekile aci radio ni ayu ri le, orindi ma trumu yo azini egani vini e’yo ku. Te orindi ’da kokoru, kaniku okpo idrini ’da kokoru, rua amani ri “avu ru.”

E’yo nzezu ’ba ma drata ma dria ria, Eklesiaste 12:7 ’yo kini: “De nga irifura mvini nyakua kile erini ovule okorile ku, de nga orindi [ruʹach] mvini Mungu eri fepiri vu ku.” Orindi ka rua ku ’bo, rua ni dra ra dika eri dri da pari erini engazu ria—nyakua. Tro tro ’dinile, okpo idri niri vini mvi vule pari erini engazu ria—Mungu vu. (Yobu 34:14, 15; Zaburi 36:9) ’Di ma ifi ovuni kini okpo idri niri tu ’bua ’dini ni ku. Ifini kini, agu azi ka dra ’bo, asi ’baza erini ci ecozu idri isuzu dika ra ri ma okpo lu Yehova Mungu ma dria. Geri azini si, ama ecoki ’yo eri ma idri Mungu ma dria. Agu azi eco orindi, kaniku okpo idriniri isu dika ra, pe lu okpo Mungu niri si a’dule.

Afa Mungu ni nga ’ye “’ba dria ovupi nyadria ’diyi” pini ri adaru amani asi omiza fe! (Yohana 5:28, 29) Sawa engata nirisi, Yehovani nga rua o’dini fe ’ba o’du kopi dra ma alea ’diyi  pini orindi be. Adaru engata ni nga ’ba ada ni ayiko eji saaru tu!

Mi ka di le e’yo oni Biblia ma alea angiri neʹphesh pi ma dria psy·kheʹ be azini ruʹach pi ma dria pneuʹma“ be, mi nga e’yo kililiru ni isu buku ’Ba Yehova ma E’yo eti Nzepi ’Diyi pini gba Reasoning From the Scriptures ri ma peji 375-84 ma alea.