MADZÁ GØ DHI NDRŬ DHÓ LOROJI

Cho 1950 na madzá gø dhi ndrŭ tsingʉe Italie nǎ ro Canada nǎ Saskatchewan nǎ Kindersley dhi bba gʉ. Føri goti tse, kpa chungʉe bbʉbbʉlo ndirigoti ri ngʉngʉe bbo na mana kʉ ná lo kodhó maisha nǎ. Ma ngano nari kʉ, go ma ngʉe sese ro, ma ngʉ adi lod’ra saa bí kana kobbá familia ma na. Føri dho, nja saa djo tsdha na ma ngʉ adi ripo, ma kʉ “painia musaidizi” go madhó cho kʉ 8 ro!

Madzá gø dhi ndrŭ ngʉe njedha, ro kpa bbangʉe bblo kʉ ná loroji Yova dho le le bbʉ nari kana. Loroji na, 1963 na kpa dzingʉe ndima dhó bí kʉ ná ritsi nanga ndiro ndima ba mbø bbo nja ndima ra asamble eternasional dho Étas-Unis nǎ Californie nǎ, Pasadena na d’e. Cho 1972 na, ko tsingʉe chøchø kilometre 1 000 djo, Canada nǎ Columbie-Britannique na ndiro ko d’ra lo Kiitalia ti ná ndrŭ dho d’e. Madzá baba ngʉ adi dzamu dhi njínji. Ke nzá ungʉe bbo nǎ ro ndi ka ndi bae mbø ná njí ri ndiro ndi njínjí bbo Yova dzá njí kana d’e.

Ma mbai po bbo madzá gø dhi ndrŭ bbangʉe bblo kʉ ná loroji; ma ma, madhi djona ma, ma vei aro ri ma na dho nari dho. Kpadhó loroji kʉ ya kwanza bbʉngʉe mazoezi ma dho Yova dzá njí kana nari. Kpa ddingʉe ma dho ná longa ma adi no madhó maisha lu na, føri i kʉ: Njati ma li Pidhinga anziro ró, Yova si madhó lo tso gba nì.​—Mt. 6:33.

KRɄ SAA RÓ LE NJÍNJI YOVA DHO NARI TSO LE NGA NARI

Cho 1980 na, ma køngʉe bbo ngʉ adi ndi thí li Yova dzá njí djo ndirigoti bbo d’angʉeni ná le, Debbie. Ko jingʉeri ko ngá krʉ saa ró le njínji Yova dzá njí kana nari tso. Føri dho, bi 3 ndoa ko chi nari goti, Debbie ngangʉe painia dhi njí tso. Cho ddi ko chi ndoa nari goti, ko tsingʉe bbo nǎ wahubiri dhó uhitaji ngʉe ná kar kutaniko na ndirigoti ma maddi ngangʉe painia dhi njí tso .

 Ddo da nari bbai, ko thí bʉngʉeni bʉ ndirigoti ko vʉngʉeri ko tsi d’i ngana. Ro, fø ko rinji nari njí, ko tingʉe lo mwangalizi wa muzunguko na. Jidha na ke d’rangʉeri ko dho pʉlʉpʉlʉ ɨ: “Ni nidhó lo ngʉ kpakpa niniro. Ni ni thí li nidhó kpakpalo djo. Føri rɨngana, njati ni di ni thí li nidhó maisha nǎ bblolo djo ró, ni si ri baba.” Føri ngʉe kodhó lo ungʉe ná shauri nganga. (Zb. 141:5) Ko njingʉe njí thei fø shauri na ndirigoti karnga goti ko rangʉe riutso d’i nari kʉ, ko ngʉ di nǎ ná fø bba gʉ bblolo ngʉe bí. Fø kutaniko nǎ ngʉe Yova dho jingʉeri ndima njínjí bbo ná bí kʉ ná jadda kpa ma, nga lai ndoa dhi ndrŭ ngʉe Yova dzá Dimu ná ndrŭ ma na. Føri ngʉe bbo na mana ngʉe ko dho ná lo. Ko chungʉe bblolo djo ko ko thí li ndirigoti Yova si ko tsotso ko ndiro ko ve ko bani na ná kpakpalo tso d’e nari djo. (Mik. 7:7) Ko bangʉe hwè ki vi ndirigoti ko wøngʉe kodhó lo thika.

Ya kwanza ko zøngʉe wapainia dhó darasa ná saa na, ko dho ddingʉe nga ná walimu kana nja kpa ngʉ adi d’i njínji Yova dzá njí kana. Kpa dhongʉe foto ma, kpa tingʉe lo ndima bangʉeni na ná kpakpalo ma, d’i ngø nǎ ndima ngʉ njínji ro ndima bangʉe ná ledha ma na djo. Fø lo chongʉe ko ronga ko jiri ko njí misioner dhi njí. Føri dho, ko vʉngʉeri ko li misioner ko ngʉ nari dhi muradi ko nji.

Ndiro ko tso si fø muradi djo d’e, 1984 na ko tsingʉe Quebec nǎ Français ndrŭ ngʉ adi ti ná ngana, fø nga dangʉe da kilometre 4 000 djolu Columbie-Britannique nǎ ro. Fø lu, ringangʉeni ko chuni wø desturi na ndirigoti ko chu wø luga. Nja kpakpalo ngʉe nari kʉ, bí ina nzɨ ko ngʉ adi mbø ba bbo ri. Nja saa na, ko ngʉ adi ddikpa kebbá nza gʉ ndrŭ bba ná nyali sø ko nyó. Debbie ngʉ adi fø nyali rɨ njonjo mapishi na! Nì mai kpakpalo ngʉe ro, ko ngʉ adi kpakpanga nji ndiro ko b’o kodhó hwè ronga d’e. Føri djolu pli, ko njangʉeri nari kʉ, Yova ngʉ kodhó lo tso gba nì.​—Zb. 64:10.

Ddikpa cha ko bangʉe nzá djo ko ddingʉe nga ná apel kodhó telefone na. Ri ngʉe njí dho le nzingʉe ko Canada nǎ Beteli na nari. Føri ngʉe b’lo ko jazangʉe Gileadi nǎ darasa dhi fomu ro. Føri dho, nì mai ko ngʉe hwè na ko le nzingʉe nari dho ro, ko thí bʉngʉeni bʉ maddi. Ro, ko ungʉe ko le nzingʉe nari u. Ko singʉe ná saa na, ko dhungʉeri tawi nǎ komite nǎ ngʉ njínji ná le-djo Kenneth Little tso, “Gileadi na le si ko nzi ró ká ko si rinji ngbǎ?” Ke pongʉeri, “Ko si loti fø lo djo ni le si nzi ró.”

 Yenga ddi goti, le nzingʉe ko Debbie na Gileadi nǎ darasa dho. Føri dho, ringangʉeni ko vʉ lonanga. Le-djo Little d’rangʉeri ɨ ko dho: “Ngbá lo ma ni vʉ ró, d’i dyi ma ni si riji ni vʉ nja lo ki dhé. Njati ddikpa ri é bblo nga ró, Yova ka ndi si nja ri ronga le.” Ko ungʉe Gileadi na le nzingʉe ko nari ndirigoti cho bí goti, ko njangʉe le-djo Little bbʉngʉe ná shauri dzá bbʉbbʉnga. Bí ina, ko adi kedhó fø shauri na Yova dzá njí kana ndima ka ndima njí ná njí vʉ ná ndrŭ tsotso ko.

MISIONER DHI MAISHA

Gileadi nǎ 83 na ri si na ná darasa na, ko ngʉe hwè na 24 ngʉe ná wanafunzi kana ko ngʉe nari dho. Ri ngʉe New York nǎ, Brooklyn nǎ bi 4 na, 1987 na. Le-djoi Ulysses Glass ma, Jack Redford ma na ngʉe kodhó walimu. Bi 5 ko zøngʉe darasa nari dangʉe lele ndirigoti ko bangʉe diplomu bi 9 ddo 6, 1987 na. Ko le chongʉe Haiti na John ma, Marie Goode ma na.

Cho 1962 djó ro nzɨ le ngʉ adi Gileadi zø ná wamisioner ki ro cho Haiti na ri, fø bba gʉ ro ndrŭ dingʉe wamisioner kpakpanga na nari dho. Yenga 3 diplomu ko ba nari goti, ko ngangʉe njí tso Haiti nǎ da ngʉe ngø koti ná kutaniko nǎ, 35 wahubiri ngʉe ndi nǎ ro. Ko ngʉe jadda ndirigoti ko nzá chungʉe lo bbo ri ndirigoti ko ngʉ di kokoro dhé wamisioner dhó dza nǎ. Fø bba gʉ ndrŭ ngʉe njedha bbo ndirigoti bí kʉ ná ndrŭ nzá chungʉe ngazødha ri. Go ko ngʉe wamisioner fø bba gʉ ná saa na, ko njangʉe lɨ ndrŭ nji nari ma, pidhinga ndrŭ dhʉ kpakpanga na nari ma, barier ndrŭ bɨ nari ma, bbò vʉvʉ nga sa nari ma na.

Ko chungʉe lo bbo hwè na ngʉe Haiti nǎ ná le-djoi ma, le-vei ma na dhó ro. Kpa kana bí kʉ ná ndrŭ dhó maisha ngʉe kpakpa, ro kpa jingʉe Yova ndirigoti lod’radha dhi njí bbo. Ddikpa  ngó ngʉe ná le-ve nzá chungʉe ngazødha maddi ri, ro le chungʉe maandiko chøchø 150 ndi djǒ nǎ. Krʉ ddo ró ngʉ njini fø ngø nǎ ná lo ngʉ kodhó udha li kpakpa ndiro ko ra anzi ko rid’ra ndrŭ dho nari kʉ, Mungu dhó Pidhinga dhé si ndrŭ dhó kpakpalo si nari na. Ko bangʉe hwè bbo ko ngʉ Biblia nǎ lo ngaddi dho ná nja ndrŭ ngʉngʉe painia wa kawaida ma, painia wa pekee ma, wazee ma nari dho.

Haiti nǎ kongʉe ná saa na, ma njungʉe Mormon dhi dini nǎ ddikpa jadda misioner na, Trevor ndi ró dho ngʉe ro ndirigoti ko ngʉ adi saa ba ko tilo Biblia nǎ lo djo ke na. B’lo cho da bí nari goti, ma bangʉe nzá djo ma ddingʉe nga ná barua kedhó ro. Ke ndingʉeri ɨ: “Ma si batiso ba gosi ná asamble nǎ! Ma jiri ma ngʉ Haiti na ndirigoti ma njínjí painia wa pekee bbai Mormon dhi dini nǎ ma ngʉe misioner ná fø bba gʉ.” Cho bí kana kpa njingʉeri føri bbai nganga ndibbá le na.

EUROPE NǍ NDIRIGOTI AFRIQUE NǍ

Ko le chongʉe Europe nǎ Pidhinga dzá njí tso ki ngangʉeni vi ná ngana. Cho 1992 na ko singʉe Slovénie nǎ Ljubljana na, fø nga ngʉe chøchø Italie na madzá gø dhi ndrŭ tsi nari njí kpa dhingʉe nǎ ná nga kuso ro. Fø saa na, lɨ ngʉe godhé Yougoslavie nǎ nja ngalu. Autriche nǎ vile Vienne ma, Croatie nǎ vile Zagreb ma, Serbie nǎ vile Belgrade ma na nǎ tawi ngʉ adi fø bba gʉ lod’radha dhi njí djó nga nja. Fø saa na bangʉe endepandas ná ngø krʉ dho ringangʉeni ndima é ndima nganga dhó Beteli na.

Føri dho, ringangʉeni ko chu d’i luga ma, desturi ma na. Bba kana ndrŭ ngʉ adi ripo, “Jezik je težek,” fø lo na mana ngʉe “Luga kʉ kpakpa.” Bbʉbbʉ dhé, ringʉe fø nganga! Ko nanga jingʉeni bbo le-djoi ma, le-vei ma na ngʉ tøni chi ndirigoti kpa ngʉe tayari ndima gba ndima tso tengenezo nǎ lo thika wøni nari na nari dho ndirigoti ko njangʉe ngbaribbai ma Yova ngʉ kpa ronga le nari. Godhé, ko njangʉe ngbaribbai ma Yova adi lo thika thɨ krʉ ddo ró jidha na ndirigoti ngbà thonga ná saa na nari. Slovénie nǎ ko chungʉe lo bbo ndirigoti anziro ko chungʉe ná lo kongʉe ko tsotso ko ve fø bba gʉ ko ngʉ bani ná na kpakpalo tso.

 Ro, kodhó maisha nǎ lo thika ngʉ wøni godhé. Cho 2000 na, le chongʉe ko Afrique nǎ dyi tsu ná nga laidjo, Côte d’Ivoire na. Lɨ djotsina bi 11 na 2002 na, ko nyingʉe nga Sierra Leone na. Fø lɨ tso d’yangʉeni chøchø cho 11 goti. Ringʉe kpakpa ko ra Côte d’Ivoire nǎ ro nzá djo ko ddingʉe nga ná saa na. Nì mai ringʉe fø ro, ko chungʉe ná lo kongʉe ko tsotso ko b’o kodhó hwè ronga.

Ko lingʉe ko thí fø ngø nǎ bbʉbbʉlo ngʉ ji ndima chu ná bí kʉ ná ndrŭ ma, cho bí kana vengʉe lɨ tso ná ji ko ji ná le-djoi ma, le-vei ma na djo. Nì mai kpa ngʉe njedha ro, kpa ngʉ adi riji ndima bbʉ ndima dhó ritsi ro ndrŭ dho ngodhé. Ddikpa le-ve bbʉngʉe rù Debbie ro. Debbie ngʉ riji ndi nyi ri ná saa na, le nzingʉeri Debbie tso ɨ: “Lɨ dhi saa djo, d’i ngø nǎ le-djoi kongʉe ko tsotso. Ro, kpadjo ri si ko djó ko kó ni tsotso.” Ko vʉngʉeri ko njínjí kpadhó loroji na.

Føri goti, ko ki ngʉngʉe Côte d’Ivoire na, ro politiki nǎ fudjo dhi lo tso ki ngangʉeni vi. Føri dho, bi 11 na 2004 na, ko nyingʉe nga helikopter nǎ ndirigoti nja ke ddiro nyingʉe nga kilo 10 dhi sakoshe na dhé. Kuna ko ddongʉe dz’ djó, France nǎ bbasødda kuso ndirigoti bbʉdyi ko rangʉe Suisse na. Ko singʉe fø bba gʉ tawi na kuna ná saa na, tawi nǎ komite ma, kiteokrasi nǎ darasa ngʉ ddi ná walimu ma, kpabbá dhi ma na kongʉe ko hwè na mbʉ ndima ko mbʉ ro, kpa bbʉngʉe lili ka ná nyo ma, shokola ma na ko dho. Ko thí ronga fø lo løngʉe bbo.

B’lo lɨ tso d’yangʉeni nari goti, ddikpa saa dho le chongʉe ko Ghana na ndirigoti ko ki ngʉngʉe Côte d’Ivoire na. Le-djoi dhongʉe ná jidha kongʉe ko tsotso ko ve nga le nyi ndirigoti sese saa dho le le dhona bbʉni ná njínji nari tso. Debbie na ko ungʉeri u nari kʉ, nì mai Yova dzá ndrŭ adi jidha dhǒ ndima kana ro, ko nzá ka ko be fø jidha ro pá ri. Føri dho, luti ko rangʉe riutso d’i nari kʉ, ko ngʉ bani na ná fø kpakpalo ngʉe bblo pli kʉ ná mazoezi ko dho.

DYI SI NÁ NGA LAIDJÓ NGA DZÁ KATIKATI NANGA

Cho 2006 na, ko bangʉe barua Yova dzá Dimu dhó lo dhi bbò bba gʉ ro, fø barua djó le d’rangʉeri ko ra njínjí dyi si ná nga laidjó nga dzá katikati na. Godhé, føri na mana ngʉe: ko chu wø lo, ko bani wø kpakpalo na, ko chu wø luga ndirigoti ko chuni wø desturi na. Politiki nǎ lo ma, dini nǎ lo ma na ngʉe bbo nǎ ná fø bba gʉ, chu ko ka ko chungʉe ná lo ngʉe bí. Ko nanga ngʉ adi jini kutaniko nǎ ndrŭ ngʉ adi njonjo luga ti nari dho ndirigoti ko njangʉeri nari kʉ, Yova dhó tengenezo bbʉ ná chutsoddadha dho ko ngarr nari ka ndi liri ko tso gbani ddi. Ko nanga jingʉeni bbo pli le-djoi ma, le-vei ma na dho dhonalo kpa kana bí kʉ ná ndrŭ ngʉ adi ndima dhó familia nǎ ndrŭ ma, ndima lai darasa nǎ nzø ma, kpa kuso lu ndrŭ ma na dhó ro si ná upinzani tso ve.

Cho 2012 na, ko rangʉe asamble ya pekee nji Israel nǎ, Tel Aviv dhi vile na. Fø asamble ngʉe ya kwanza njungʉe Yova dzá ndrŭ tso bí fø bba gʉ, Patekoste na cho 33 na Y.G.G. ná nga djó ro. Føri kʉ nzá nga ka ndi vi le ró ná lo!

Fø cho kana, ko le chongʉe ko ra gʉ nǎ kodhó njí gʉngʉeni ná ngø ronga be. Ko  rangʉe kodhó vichapo ro na, ko ndongʉe ri lo ko d’ra ná saa na ndirigoti ko njingʉe nja rere asamble maddi. Bbasødda ma, ndrŭ ronga le ne ná nga ma na ngʉe krʉ ngalu, ro ko ronga b’ongʉeni b’o ko ngʉ bbí nja wahubiri ma na krr ko kʉ ro nari dho.

AFRIQUE NA KO KI NGɄ VI NARI

Cho 2013 na, ko le chongʉe Congo Kinshasa nǎ tawi na. Ri kʉ bbo ndirigoti d’ad’ani nononi ná ritsi djotsina ná ngø, ro ri nǎ bí kʉ ná ndrŭ kʉ njedha ndirigoti ri nǎ vita dhi lo lili. Fø ngø na ko singʉe ro, ko pongʉeri “Ko chu Afrique bblo; ko kʉ tayari.” Ro, ko dho ringʉngani ko chu ná lo ngʉe bí go, bbo pli ringʉe nga nǎ chu kʉ bblo ná ngana ko ra ná saa na. Ko bangʉe ko ka ko li ko thí djo ná bblolo bí. Loroji na, le-djoi ma, le-vei ma na ngʉ ngatso ve, kpa ngʉe hwè na nì mai ndima bani mbø badha dhi kpakpalo na ro, kpa jingʉe lod’radha, kpa ngʉ adi kpakpanga nji ndima si njudha na ndirigoti asamble na. Ko njangʉeri nari kʉ, Pidhinga dzá njí ra anzi Yova dhó le tsotsokodha ma, kedhó ledha ma na chulu dhé. Congo nǎ ko njingʉe njí nari lingʉeri ko chu lo bí ndirigoti ko bangʉe kodhó familia bbai ngʉe ko dho ná bbakau.

Cho 2017 dzá mwisho na, ko le chongʉe Afrique du Sud na. Ko njingʉe njí nǎ ná tawi krʉ kana, føri ngʉe bbo pli kʉ ná tawi ndirigoti fø Beteli nǎ le bbʉngʉe ko dhona nari ngʉe nzá ro ko d’engʉe nji ná njí. Godhé, anziro ko chungʉe ná lo kongʉe ko tsotso bbo. Ko nanga jingʉeni bbo cho bí kana vengʉe ngatso chi ndima tøni ro ná le-djoi ma, le-vei ma na dhi lo dho. Ndirigoti njonjo rangi ma, njonjo desturi dhi ndrŭ ma na njínji ddi ndima tso ngbani Beteli nǎ familia nǎ nari ngʉe ké dho le nanga keni ná lo. Ringʉe sʉsʉ le nja Yova ndidzá ndrŭ ronga le ngoi na nari dhonalo kpa thongʉe wø le ndí ndirigoti kpa ngʉ adi njínji Biblia nǎ kanuni na.

Cho bí kana, Debbie na ko nji bbo thonga ná njí, le le tso gba njonjo desturi na ndirigoti le wø luga chu nari. Krʉ ddo ró nga ringʉe sʉsʉ ri, ro ko ngʉ adi Yova dhó chi kʉ ná jidha nja kedhó tengenezo ma, le-djoi ma, le-vei ma na chulu. (Zb. 144:2) Ko uri u nari kʉ, krʉ saa ró ko njinjí Yova dzá njí kana nari liri ko é Yova dzá njí dhi bblo pli kʉ ná ndrŭ.

Ma mbai po bbo madzá gø dhi ndrŭ ddingʉe nga ma dho ná lo ma, mabbá bbo ma ji ná le Debbie dhó le tsotsokodha ma, dz’ djolu gble kʉ ná le-djoi ma, le-vei ma na dhó bblo pli kʉ ná loroji ma na dho. Mabbá le na ko di ngaddi kodhó maisha gʉ ma nari djo ná saa na, ko adi rivʉ ko ra anzi kodhó bbò mwalimu dhó ro ko lochu nari na.