1, 2. (a) Ni nyodjó bbo na mana kʉ nari ká kʉ ngbá kado? (b) Ká addu dzá lodho le ødha dhí be kʉ Mungu dhó ro si ná bbo kado?

NI KÁ d’e rie bblo kʉ ná kado ro ba b’lo nidhó maisha na? Ringa kʉ bbo ro dzi kʉ ná kado i kandie faida nari. Ri e ngba ritho ni nyo inga rie nidhó lo jie ná kado ri ró, ni ka ni po mbai ridho.

² Mungu bbʉ ko dho krʉ ná kado kana ro kodhó lo ji ná ddikpa kado ro kʉ thé. Ri kʉ Mungu dhó ro si ná bbo kado. Yova chongʉe ndi dzá ngba Yesu kristo ndiro ko ba choro nŭnŭ di ná shinga d’e, nari djò ko si lochu i sura nă. (Azø Matayo 20:28.) Yova cho Yesu i dz’djò ndie le ødha dhi be, nari na Yova dho ndi ji kò bbʉbbʉ nari.

3. Nrŭ ká adi cheni che addudho?

³ Le ødha dhí be kʉ Mungu vʉngʉe ná chu ndiro ndi kló nrŭ chenga ma naro dhè ma na d’e. (Waefeso 1:7) Njati ko ji kò chú lo le ødha dhí be na mana kʉ bbo nari djò ró, kodho ringani ko chú Edeni dhí í nă dangʉe nalo, nari goti cho da bí b’lo. Kodhí anji gødhi nrŭ Adamu ma Eva ma na njingʉe chenga. Kpa njingʉe chenga naridho kpa chengʉeni che. Ko adi cheni che dhonalo ko ba chenga kpa dhóro.​—Anja Longatudha 9.

4. Adamu ká ngʉe ie? Yova ká bbʉngʉe addu ke dho?

 ⁴ Yova nongʉe anji kpetsike Adamu ná saa na, ke bbʉngʉe bblo kʉ ná ritsi kedho. Ke bbʉngʉe Adamu dho kaka ná shinga. Ke ngʉe kaka ná akili na ndirigoti kaka ná lendi na. Ke nzá dhe ka ndi njieri, ke nzá ka ndingʉe ngó ri ndirigoti ke nzá ka ndi dhèe dhe ri. Yova nongʉe Adamu ná lodho ke ngʉe Adamu dzá baba bbai. (Luka 3:38) Ke ngʉ loti Adamu na krʉ saa ró. Yova d’rangʉe ndi ji Adamu njí nalo ke dho pʉlʉpʉlʉ. Ke bbʉngʉe bblo kʉ ná njí Adamu dho.​—Mwanzo 1:28-30; 2:16, 17.

5. Biblia ripo Adamu nongʉeni “Mungu ró ji na” nari na mana ká kʉ addu?

⁵ Adamu nongʉeni “Mungu ró ji na.” (Mwanzo 1:27) Yova nongʉe Adamu ndi dhă di naribbai. Lorojina: Jidha na, nyodyu na, chø lo na ndirigoti kpakpanga na. Yova bbʉngʉe longavʉdha Adamu dho. Ke ngangʉe robo bbai ri. Kpa ka ndima vʉe bblo lo ma nanga che lo na. Njati Adamu rřngʉe nga Mungu dho ngba ró, ke ka ndi die nŭnŭ paradiso nă.

6. Adamu ká vingʉe addu Mungu dho ndi rrnga nzá ná saa na? Ri nă ro ká ko ba ngba lo?

⁶ Adamu nzá rrngʉe nga Mungu dho ri, nari kobe ngʉe dhe. Ke vingʉe bí kʉ ná ritsi: ndima kana bblo kʉ ná kau Mungu na, kaka ná shinga, ndirigoti paradiso ndie di ná nga. (Mwanzo 3:17-19) Adamu ma Eva ma na nzá rrngʉe nga Mungu dho ri, nari dho kpa vingʉe ndima dhó ngab’odha vi. Adamu njingʉe ná fø lodho “chenga tsungʉe ngødjo ndirigoti chenga chulú dhe tsungʉe, nrŭ krʉ adi dhe dhe dhonalo kpa kʉ chenga dhí nrŭ.” (Waroma 5:12) Adamu  njingʉe chenga naridho ke “dzingʉe” ndi nanga ndirigoti ke dzi ko nanga chenga ma, dhe ma na dhí nokpá. (Waroma 7:14) Nde, ko ká kʉ ngab’odha na maddi? Ddio.

7, 8. Le ødha dhí be ká kʉ addu?

⁷ Le ødha dhí be ká kʉ addu? Føri nanga le ka letú aro kʉ ná lona: 1) Le ødha dhí be kʉ prizo nă kʉ ná ke le kló na ná mbø, inga le ka le ø ddikpa ritsi na ná mbø. 2) Ri ka ndie ddikpa ritsi be le bbʉ nari.

⁸ Adamu njingʉe chenga ná saa na, ke tsungʉe ko dhè na. Ddikpa le ma nzáddi ka ndi tue ko fø lo naro ri. Ro, Yova løngʉe chu ndiró ndi ø ko chenga ma, dhè ma nă ro d’e. Akonja ngbaribbai ma Yova ka le ødha dhí be bbʉ nari ndirigoti ri ka ndi bbʉ kodho ná bblonga.

9. Le ødha dhí be ká le ka le bbʉe ngbaribbai?

⁹ Adamu vingʉe kaka ná shinga nari be ro nzá ddikpa le ma ka ndi bbʉe ri. Ká addudho? Dhonalo ko krʉ kʉ nzá kaka ná nrŭ. (Zaburi 49:7, 8) Le ødha dhí be dho rie ngani le bbʉe kaka ná ke dhó shinga. Føri dzá lodho le nziri “ddiddi kă ná le ødha dhí be.” (1 Timoteo 2:6) Le ødha dhí be dho rie ngani ndie ddiddi Adamu vingʉe ná shinga na.

10. Yova ká bbʉngʉe le ødha dhí be ngbaribbai?

¹⁰ Le ødha dhí be ká Yova bbʉngʉe ngbaribbai? Ke chongʉe ndi dzá bbo ndi jingʉe ná ngba dz’djò, anji ndi nongʉe ná ngba Yesu. (1 Yohana 4:9, 10) Yesu ungʉe ri u ndi bbá ndidzá aba ndirigoti rà nă nga. (Wafilipi 2:7) Yova chongʉe Yesu dz’djò rà nă ro, ndirigoti  Yesu gøngʉeni kaka ná ke, nga na chenga ro.​—Luka 1:35.

11. Ddikpa ke káka ndie le ødha dhí be krʉ kʉ ná nrŭ dho ngbaribbai?

¹¹ Anji kpetsike Adamu rrngʉe nga Yova dho nzá nari dho nrŭ krʉ vingʉe kaka ná shinga. Ddikpa ke ká ka ndi tue Adamu nă gø tu dhè nă ro? Tuo! (Azø Waroma 5:19.) Yesu nzá njingʉe chenga ro ri ndirigoti ke ka ndidhó kaka na shinga bbʉ le ødha dhi bé. (1 Wakorinto 15:45) Kedhó kaka ná shinga tu Adamu nă gø krʉ dhè nă ro.​—1 Wakorinto 15:21, 22.

12. Yesu ká nzangʉeni bbo addudho?

¹² Biblia rid’ra Yesu nzangʉeni bbo ndidhó dhè njí. Ke kpa dhingʉe nga na zø ro, kpa tingʉe ke tsuba djo, kedhó dhè njí ke nzangʉeni bbo, rò ke vengʉe ritso ve. (Yohana 19:1, 16-18, 30) Yesu ká nzangʉeni bbo addudho? Dhonalo Stani pongʉeri ddikpa le ma nzáddi ka ndi tøni chí Mungu dho ri njati ndi bani bbo kʉ ná mbudha na ró. Yesu dhongʉe ri kaka nake kà ndi tøni chí Mungu dho nzadha e ngbabø ma ró. Yova nanga jingʉeni ji Yesu njingʉe nalo dho!​—Mezali 27:11; anja Longatudha 15.

13. Le ødha dhí be ká le bbʉngʉe ngbaribbai?

¹³ Le ødha dhí be ká le bbʉngʉe ngbaribbai? Yesu bbʉngʉe ndi dzá shinga ró dzì le ba dho. Cho 33 nà nisani 14 (bbayaudi bbá kalandrie nă) Yova bbangʉe kedhó mbubai hwí ke hwí. (Waebrania 10:10) Ddo gbo goti Yova gangʉe Yesu nzɨ nyi njani ná lendí na ndirigoti ke ki ngae nrŭ ri. Føri goti ke ngʉngʉe le ba dhi ngana rà nà ndirigoti ke dhongʉe ndidhó kaka ná shinga, le ødha dhí be bbai le ba dho. (Waebrania 9:24) Ko øni chenga ma nă ro dhe ma na, le  ødha dhí be bbʉni nari dzá lodho.​—Azø Waroma 3:23, 24.

14, 15. Kodho ká ringani ko njiri ngba nja kodhó chenga zø njini d’e?

¹⁴ Ko ba bblonga Mungu bbʉ kodho ná bbo kado nă ro. Akonja ngbaribbai ma ko ba bblonga njʉ ndirigoti kosi bblonga ba gosi ná saa djò nari.

¹⁵ Kodho chenga zø njini nji. Ri kʉ kpakpa le njí bblo lo krʉ saa ro. Ko adi chenga nji, nja saa na ko adi tani ta kodhó lo chulú ndirigoti che lo ko nji ná chulú. (Wakolosai 1:13, 14) Kodhó chenga zø ká ka ndi njini ngbaribbai? Ko dho ringani ko thí ba njedha ko nji ná che lo dho ndirigoti koe nyenyenga na kò kó zø Yova tsó. Ko njiri fø ngba ró, kodhó chenga zø si njini nji.​—1 Yohana 1:8, 9.

16. Ko dho ká ringani ko njiri ngba nja kodhó zamiri e bblo d’e?

¹⁶ Ko ka koe bblo kʉ ná zamiri na. Rie kodhó zamiri di ripo ko nji chenga ró, ko thí kandie njedha na, ko ka kò vi kodhó ngab’odha vi ndirigoti ko ka kò nja kò pa. Nzɨ bba ni thí bʉni. Njati kò kó zø Yova tsó ró, ke ka ndirr ko rr ndirigoti ke ka ndi nji ko zø njí. (Waebrania 9:13, 14) Yova ji ko tilo ndi na kodhó kpakpa lo djò ndirigoti kodhó uzaifu djò. (Waebrania 4:14-16) Føri ka ndi liri ko kana nga e bblo Mungu na.

17. Yesu dhè ko dho naridho ká kosi ngba ledha bba?

¹⁷ Ko choro nŭnŭ di ná shinga b’o. “Cherr dzá le kobe kʉ dhe, ro Mungu bbʉ kodho ná kado kʉ choro nŭnŭ di ná shinga, kodhi bboke Yesu Kristo chulú.” (Waroma 6:23) Yesu dhe ko dho nalodho ko kà kò di  nŭnŭ ndirigoti kaka ná afya na. (Ufunuo 21:3, 4) Ro, kodho ká ringani ko njiri ngba nja ko ba fø ledhá d’e?

18. Yova ji ko nari ká ko chu ngbaribbai?

¹⁸ Ni dho le bbʉ bblo kʉ ná kado ró, ni nanga adi jini ji. Krʉ ke bbʉ ko dho ná kado kana ro, bbo na mana kʉ nari kʉ le ødha dhí be. Ko ka kò po mbai bbo ridho. Yohana 3:16 pori kodho ɨ “Mungu jingʉe ngø bbo nari dho ke bbʉngʉe ndidzá ddikpali dhé kʉ ná ngba.” Yova ji ko bbo naridho ke bbʉngʉe ko dho bbo ndi ji ná ngba, Yesu. Yesu ji ko bbo naridho ke ungʉeri u ndi si dhe ko djotsina. (Yohana 15:13) Le ødha dhí be dhi kado ka ndi liri ni uri Yova ma Yesu ma na ji ni ji.​—Wagalatia 2:20.

19, 20. (a) Mungu dzá kau ká ko ka kò ngʉ ngbaribbai? (b) Le ødha dhí be ko u nari ká ko ka kò dhó ngbaribbai?

¹⁹ Ni chu lo b’lo Mungu dhó bbò jidha djo nalo dho, ni ká ka ningʉ ke dzá kau ngbaribbai? Nzá ni chu bblo ná le ni jì nari e kpakpa. Yohana 17:3 ripo ko dho, ko ka kò chu Yova chu. Ni njiri fø ró, ni si ke ji bbo, ni si hwè bbʉ ke thí dho ndirigoti ni si ngʉ kedzá kau. Ara anzi Yova djo ni lo chú nari na Biblia nă longa ni ne na chulú.​—1 Yohana 5:3.

²⁰ Au le ødha dhí be u. Biblia ripo “Ngbă li ndidhó udha ngba nă ná le kasi nŭnŭ di ná shinga ba.” (Yohana 3:36) Yesu le u nari na mana ká kʉ addu? Føri na mana kʉ ko nji njí Yesu ddingʉe nalo na. (Yohana 13:15) Kodho nzá ringani Yesu ko u nari ko po ko tso ró dhé ri. Ri ko ka kò dhó kodhó njí ró. Yakobo 2:26, ripo: “Ngaró njí kʉ ná udha dhe dhe.”

21, 22. (a) Kodho ká ringani ko nó Yesu dzá dhe nga krʉ cho ró addudho? (b) Ko ká si loti ngba lo djo sura 6 ndidhi 7 nă?

 ²¹ Asi Yesu Kristo dzá dhè nga nodha dhí ngana. Yesu dhengʉe ná dyí ngasdjó, ke ka ndi dzá dhe nga le ka le no nari ddi ko dho. Ko adi fø dhe nga no krʉ cho ró ndirigoti ri le adi nzi “Bboke dzá ngasdjó nga dhí nyo.” (1 Wakorinto 11:20; Matayo 26:26-28) Yesu ji ko nó ndi bbʉ ndidzá kaka ná shinga ndie le ødha dhí be ko dho nari nga nó. Ke pongʉeri: “Anidi rinji fø ma nga nodha dho.” (Azø Luka 22:19.) Nzɨ bba Yesu Kristo dzá dhe nga nodha dhí ngana ni si nari tso. Ni njiri fø ró, ri ka ndi dhori ni nja le ødha dhí be Yova ma Yesu ma na dhò ko dho ná bbò jidha bbai.​—Anja Longatudha 16.

²² Le ødha dhí be djolú da ná kado ro nga kʉ ri. (2 Wakorinto 9:14, 15) Fø kado kasi bblonga nji che chengʉeni ná mamilioni kʉ ná nrŭ kpari dho maddi. Sura 6 ndidhi 7 nă kosi loti føri kasi njini ngbaribbai ma nari djo.