Naseha mu bungu ti mbo ndieri banzaka ti ndiku’ani kazonzelaka musamu Nzambi ko. Namuyula: “Nti zebi mu Bibila?” Ka kulu’â hana mvutu ko. Ha manima wayizi kuntêla ti nguri’andi Mbangi ya Yehova yeri; wayizi longoka mwa misamu kwe yandi. Na timina diadiansoni, nadinga kakunzonzela misamu miamingi.

Timoko tieto tiabonga ntangu yayingi mu mpimpa. Ndiku’ani wakuntêla ti Bibila mbo ditâka ti ni Satana yâlaka nza. (Za 14:30) Kampe kwe nge tûka muna tûka musamu wo wa zebi, kâ kwe meno mabanza mô ma môna, mpe ma nzitukulu meri. Mbo beri vulu kuntêlaka ti ni Nzambi ya mbote yâlaka nza. Kâ, misamu ka mieri’â delakanaka ko na mi ndieri monaka mu luzingu lwani. Ni bu sa ti mvula 26 kwa zeri nani, misamu miamingi ndieri monaka mieri kumfwemesaka.

Tata’ani mupepe keri nataka mu armée de l’air ya États-Unis. Buna bu ndieri mwana fioti, nazaba ti l’armée ya kubama yeri mu kubula bombe atomique mu ntangu ni ntangu. Muzingu wa ku Vietnam watulumuka mu ntangu yi ndieri ku universite ku Californie. Nayizi kota bimvuka bia bala beri ku universite bieri telamanaka guvernema. Bapolisie mbo beri tu landaka na bibwende, mpe mbo tweri diokaka na tihumunu tia kangama mpe mbo tweri monaka mpasi mu zibula meso mu bungu dia gaz lacrymogène. Mu ntangu yo, vwandi diadingi dieri kô. Bayizi honda mfumu za politike, bantu mbo beri telamanaka guvernema, mpe mbo kweri bâka vwandi mu nzila. Bantu babingi beri na mabanza ma swaswana mu nzengolo zi baketi bonga. Bayizi bâ na mabanza yeko-yeko.

Mu 1970, nayizi baka tisalu ku côte nord ya Alaska, mpe mbongo zazingi ndieri bakaka. Ha manima nayenda ku Londres, nasumba moto, nayenda ku side mpe ka ndieri’â zabaka kuma ku ndieri kwendaka ko. Ha manima ma mwa ngonda, natula ku Afrique. Mu nzila, nabwabana na bantu beri dingaka mu kwenda mala, mu baka timpwanza mu mpila ni mpila na mu dioka misamu mieri ba kwamisaka.

 Buna, mu bungu dia misamu mi namona na mi nawâ, ndongosolo ya Bibila yitâka ti mpeve ya mbi yitumaka misamu mia nza yayizi bâ ya matieleka kwe meno. Kâ, nayizi dinga mu baka mvutu mu tiyuvu eti: Nzambi kwe keri bweri yôkaka misamu mio?

Ngonda zalanda, nayizi baka mvutu. Ha manima, nayizi longoka mpe mu zaba na mu zolo bakento na babakala beri ba kwikama kwe Nzambi ya matieleka mu ntangu zazansoni.

Bu nakâla ku Londres, naye monekena nguri ya ndiku’ani, mpe wakungana Bibila. Ha manima, nayenda ku Amsterdam, ku Pays-Bas, Mbangi yimosi ya bakala wakumona bu ndieri dia tangaka ha lampadaire. Mpe nayenda ku Dublin, ku Irlande, namona Betele ya Mbangi za Yehova. Nakonkota ha mwelo. Ni kûna namwina Arthur Matthews, mpangi yeri na ndwenga, mpe yazaba misamu miamingi. Namulomba kakundongesa Bibila, mpe watambula mu kundongesa.

Natomo tihana mu ndongokolo’ani ya Bibila, mpe mbo ndieri tangaka na bunsungu bwabwansoni mabuku na magazine meri dukisaka Mbangi za Yehova. Diangana, Bibila mpe dia ndieri tangaka. Musamu wa nsayi weri! Ku lukutakanu lwa timvuka, namona ti bala mpe mvutu za biyuvu bi tiyulaka bantu batanga tûka mivu miamingi, bia bazaba. Ntiana biyuvu ebi: ‘Mu bungu dia nti kwe mbi? Ngano Nzambi ni nani? Bwe tubwanaka bu tufwaka?’ Ndiku zani zazansoni, Mbangi za Yehova zeri. Ka weri’â musamu wa mpasi ko mu bungu ti ka nazaba bantu bakaka ko ku nsi yo. Bakumbakisa mu zolo Yehova na mu sarila luzolo lwandi.

Mu 1972, nayizi batusu. Muvu mosi ha manima, nayizi bâ mupasuri-nzila wa ntangu zazansoni mpe nayenda mu timvuka timosi tia fioti ku Newry, ku Irlande du Nord. Nayizi futila nzo ya matari yeri ha zulu mongo. Ngombe zeri kwizaka ku musitu weri penepene na nzo’ani, mpe mbo ndieri tâka binzonzi biani ha matu mawu. Ntiana kwa ba beri kungwirikilaka bu beri kwe die matiti. Ka beri’â na lenda ko dia kungana malongi, kâ bakumbakisa mu lenda mu talaka bantu bu nitâka binzonzi. Mu 1974, bayizi ku noma mupasuri-nzila wa wunene, mpe nabatika mu sala na Nigel Pitt, wayizi bâ ndiku ya mbote mu luzingu lwani.

“Vwandi” dieri salamaka ku Irlande du Nord mu ntangu yîna. Bantu bayizi tâ Irlande du Nord “mutoto wa bingundu na wa makela.” Mbo kweri vulu bâka mpaka mu nzila, mbo beri vulu  kubulaka bantu mpe kaminio zeri kubukaka mu bungu dia bingundu. Misamu mia politike mieri kô na mia mabundu. Kâ, bangerezo na bampelo bazaba ti Mbangi za Yehova ka zikotaka misamu mia politike ko, buna timpwanza tieri neto tia samuna na kondo kwa bunkuta. Minkwa-nzo mbo mieri zabaka ka ntia ntangu mpe ntia kûma kwaketi bâ vwandi, mpe mbo beri tu lwengesaka ngatu talembo yôkela kûna.

Kâ, misamu mia mpasi mieri kô. Lumbu timosi, Denis Carrigan, weri mpe mupasuri-nzila, na meno taye samuna ku hata dimosi dieri penepene. Ka kweri’â bâ Mbangi za Yehova ko, mpe mbala mosi kwa tatoko kwa bâ. Mukento wumosi watukwikisila ti beto binwani biena bia Grande-Bretagne, kampe mu bungu ti ka tweri zonzaka ntiana Bisi-Irlande ko. Musamu wo watutâ bunkuta. Mu ntangu yîna, mbo beri hondaka bantu beri songelaka nsayi kwe binwani peleko mbo beri ba kubulaka makoto. Bu tweri yolaka tiozi ku mbazi, ha beto kaka mu ntangu yi tweri kêlaka bus, tamona kaminio yimosi yakangama ha restaurant yi batukwikisila misamu kwe mukento wo. Waduka mu kwe zonza na babakala bole beri mu kaminio, mpe watusongela mulembo na nkesi zazansoni. Babakala bo bapusana malembe-malembe na beto, mpe batuyula bala ba biyuvu bitariri programe ya bus. Bus bu yatula, bazonza na chauffeur. Ka tweri’â wâka misamu mi beri tâka ko. Ka mwabâ bantu bakaka mu kaminio ko, buna lukwikulu lweri neto ti mbo baketi tu nata mala na mumvuka wo mu tu sa bubi. Kâ, ka basa bo ko. Bu takôka mu bus, nayula chauffeur: “Ngano bantu bo beto babele yurilaka biyuvu?” Wavutula ti: “Beno nzebi, mpe bawu ntêlele. Ka lubândi na bunkuta. Ka balusa tima ko.”

Mu 1976, nabwabana na Pauline Lomax ku lukutakanu lwa bizunga a ku Dublin, mupasuri-nzila wa wunene weri wayizi tala mpe Angleterre. Timpeve tieri nandi, wa kuluka weri, mpe wa toma weri. Yandi na mpangi’andi ya bakala, Ray, batizabila matieleka tûka buleke bwawu. Mvula msoi ha manima, Pauline na meno takwelasana, mpe tatatamana mu tisalu tia mupasuri-nzila wa wunene ku Ballymena, ku Irlande du Nord.

Tûka mwa ntangu, tayizi sala tisalu tia tizunga mu bakisa mpangi za ku Belfast, za ku Londonderry na ku mbuka zakaka za mpasi. Tayizi yituku mu timinu tia bampangi babika nkwikulu za mabundu, bakatula mabanza ma mbi na diki mu sarila Yehova. Diangana bayizi baka tusakumunu, mpe mu kondo kwa bunkuta beri bêlaka!

Nayôkesa mvula 10 ku Irlande. Mu 1981 batutikisa mu sa 72^eclasse ya Lukolo lwa Galade. Bu tamana baka diplome, batutambika ku Sierra Leone, ku Afrique de l’ouest.

Mu nzo ya bamisionere tweri bêlaka mweri bantu 11 ba mbote. Mbo tweri sarilaka tikuku timosi, toilettes zitatu, douches zole, telefone yimosi, machine à laver mamosi, na sèche-linge yimosi. Courant mbo yeri vulu kwendaka mu ntangu ni ntangu. Matutu mamingi meri ku plafond, mpe nioka zi batâka nkumbu cobras zakota ku sous-sol.

Ni bu sa ti luzingu lwa mpasi lweri kûna, nsayi tweri bakaka mu tisalu tia samuna. Bantu Bibila beri zitisaka, mpe mbo beri tomo tu wirikilaka. Babingi beri longokaka mpe beri tambulaka matieleka. Bantu ba hata dio mbo beri kuntâka  “Monsieur Robert.” Pauline mbo beri mu tâka “Madame Robert.” Ha manima ma mwa ntangu, mu bungu ti tisalu tiatingi tieri nani ku Betele, ka ndieri’â vulu samunaka mu teritware ko, bantu babatika mu tâ Pauline “Madame Pauline,” mpe meno “Monsieur Pauline.” Pauline ni bo keri zoloko!

Mpangi zazingi zeri mputu, kâ Yehova mbo keri lungisaka nsatu zawu, ntangu zakaka mu mpila ya nzitukulu. (Mat. 6:33) Mbo nita bambukila mpangi yimosi ya yikento yeri kwa na mbongo mu sumba bidia bia yandi na bala bandi mu tilumbu tio, kâ wahana zo kwe mpangi yimosi ya bakala yeri na timbevo mu sumba bilongo bia palu. Mu tilumbu tio kwa, mukento wumosi wamufuta ngatu kamukanga nsuki. Misamu miamingi mia mpila yo mieri yôkaka.

Tayôkesa mvula 9 ku Sierra Leone. Ha manima bayizi tu tambika ku Betele ya Nigeria. Tayizi bêla ku filiale ya yinene. Tisalu ti ndieri salaka ku Sierra Leone, ni tio kwa mpe ndieri salaka kûna, kâ kwe Pauline, nsobolo ya yinene mpe ya mpasi yeri. Wayukunu mu yôkesa heures 130 mu ngonda mu tisalu tia samuna, mpe bantu babingi beri zoloko mu longoka Bibila keri longokaka na bo. Kâ, kûna bamuhana tisalu tia tunga binkuti, ku kaketi yôkesela bilumbu biandi biabiansoni mu yirika binkuti bia tendoka. Mwa ntangu yafwanana ngatu kayukunu, kâ wayizi bakula ti bampangi tisalu tiandi tia beri tomo zoloko, mpe wayizi tûla mabanza mandi mu mpila zi kaketi tindisila Betelite zakaka.

Tikulu tia ku Nigeria tia môna tieri kwe beto, mpe misamu miamingi taketi longoka. Lumbu timosi, mpangi ya bakala yayiza mu biro’ani mu kunsongela mpangi yimosi ya yikento yi batambula ku Betele. Bu namuhana mbote ya koko, yandi wafukama ha malu mani. Nayituku! Nabambukila verse za Bisalu 10:25, 26 na Nzabukusu 19:10. Natiyula: ‘Ngano mfweti mu têla ka sandi bo?’ Mu ntangu yo, nayizi bambuka ti bamutambula ku Betele; buna misamu mi longesaka Bibila mia kazaba.

Nayizi bâ na lwaka bu tweri saka timoko, ha manima naye sa recherche. Nayizi longoka ti mpangi yo tikulu kasarila ti beri sarilaka ku mbuka zakaka za nsi yo. Babakala mpe mbo beri fukamaka mu mpila yo. Mpila yeri ya songela buzitu. Ka yeri’â nsambululu ko; mu Bibila mpe bantu  bê mô basila bo. (1 Sam. 24:8) Nsayi yeri nani mu bungu ti, ni bu sa ti ka nazaba musamu ko, ka natâ musamu ko waketi fwemesa mpangi’ani.

Ku Nigeria, mpangi zazingi tabwabana na zo zasongela kwikama kwa nzitukulu tûka mivu. Tabongeno tifwani tia Isaiah Adagbona. b Walongoka matieleka bu keri ntwenia, kâ wayizi baka bwazi. Bamutambika ku mbuka yeri bêlaka bantu beri na bwazi; yandi kaka weri Mbangi ya Yehova kûna. Ntono nkwamusu, wabakisa bantu yôka 30 beri na bwazi mu tambula matieleka, mpe kwayizi butuka timvuka.

Mu 1996 batutambika ku Betele ya Kenya. Yô ni mbala’ani ya ntete yi navutu kwa kâla tûka ntangu yi nzonzele ku mbatukulu. Ku Betele tweri bêlaka. Makaku mamingi meri kwizaka ku Betele. Mbo beri dzomenaka mbutu zeri nataka mpangi za zikento. Tilumbu timosi, mpangi yimosi ya yikento ku Betele wasisa fenêtre ya mwasi, bu kakâla, wayizi bwana kanda dia makaku dieri diaka bidia bi babukila mu chambre’andi. Mpangi yo wayama mpe waduka mu nzo mu ntinu. Makaku mpe mayama mpe maduka ha fenêtre.

Pauline na meno tayenda mu timvuka tia Swahili. Ha manima ma mwa ntangu, bakungana dema dia twarisaka étude du livre (bwawu bu mbo batâka yo Ndongokolo ya Bibila ya timvuka). Kâ zu dio, ka ndieri’â tomo dia zonzaka bubote ko. Mbo ndieri tikubamanaka, buna lenda dieri nani dia tanga biyuvu. Kâ, tala ti mvutu zeri hanaka bampangi ka zeri’â mu buku ko, ka ndieri’â za bakulaka ko. Nsoni ndieri monaka! Tiari tieri nani mu bungu dia mpangi zani. Nayituku, mu bungu ti na luvivululu mpe na kuluka kwakwansoni, bakungana nzila ya twarisaka lukutakanu.

Mvula mosi ka yatilungila ko bu tweri ku Kenya. Mu 1997, batutikisa ku Betele ya Brooklyn, ku New York. Taye bâ ku nsi ye na bimvwama biabingi, bilendi nata mpe misamu. (Bin. 30:8, 9) Kâ, ni bu sa ti ku nsi yo beri, mpangi zeto mbo zeri songelaka timinu tia ngolo. Mbo beri sarilaka ntangu’awu na lenda diawu mu yika moko mu bisalu bia organizasio ya Yehova, kani badinga kwa bimvwama.

Tûka mvula zazingi, tayizi mona timinu tia mpangi zeto mu misamu mia mpila na mpila. Ku Irlande, timinu ha kati dia vwandi. Ku Afrique, timinu ha kati dia bumputu na bukaka. Ku États-Unis, timinu ha kati dia bimvwama. Diangana, Yehova nsayi yibâka nandi bu katalaka bantu bamusongelaka luzolo, ntono misamu mie nawu!

Mvula mu ntinu ziyôkele—yôka ‘ntumbu ya titungi tia milele.’ (Yobe 7:6) Bwawu bu mbo tusalaka tintwari na mpangi zeto ku siège mondial ku Warwick, ku New York, mpe nsayi ye neto ya tatamana mu sala tintwari na bantu bazolosono bawu na bawu mu matieleka. Nsayi yayingi ye neto mu sa miamiansoni mi tulenda mu yika Mutinu’eto Yezu Kristo moko, yandi kwizi senda bantu babingi ba kwikama ntamana.—Mat. 25:34.