1. Tala ti zololo kakwela, ntia biyuvu mpangi ya yikento kafweti tiyula?

BAKRISTO babansoni mu lutumu lwa Yezu Kristo bena, yandi we ntwarisi ya lunga. Kâ, mu ntangu Mukristo wa wukento wukwizi kwelaka mbo kakwizi bâka mu lutumu lwa bakala die na masumu. Wulendi bâ musamu wa mpasi. Buna, tala ti na mpangi ya yibakala bata zolo kwelana, mpangi ya yikento yifweti tiyula: ‘Nti bita songela ti mpangi yi ya yibakala mbo yibâ mfumu-kanda ya mbote? Ngano misamu mia timpeve ha tibuka tia ntete katûlaka mio mu luzingu lwandi? Tala ti kâni, nti bita sa ti nabanza ti mbo kakwizi bâ mfumu-kanda ye na timpeve tia mbote ha manima ma makwela?’ Kâ, mpangi ya yikento yifweti tiyula mpe: ‘Ntia bifu bibâ nani nsatu mu makwela? Ngano luvivululu lwe nani mpe kaba nikabaka? Ngano tindiku tia ngolo tie nani na Yehova?’ (Ekl. 4:9, 12) Tala ti mukento wubongele nzengolo za mbote ntete kakwela, zilendi mu bakisa mu lenda makwela mandi mpe mu bâ mu nsayi.

2. Nti tutaluzula mu timoko ti?

² Mpangi zazingi zihanaka tifwani tia mbote mu bungu ti babakala bawu batumamanaka. Diangana tufweti ba sîka! Nsayi yayingi yibâka neto mu sarila Yehova tintwari na bakento bo ba kwikama! Mu timoko ti, biyuvu bitatu tuhanina mvutu: (1) Ntia misamu mia mpasi bakento balendi bwabana na mio? (2) Mu bungu dia nti mukento wufweti tumamana bakala diandi? (3) Bwe Bakristo ba babakala na ba bakento balendi longokela tifu tia tumama mu tifwani tia Yezu, tia Abigayile na tia Mariya weri mukento wa Yozefe mpe nguri ya Yezu?

3. Mu bungu dia nti ku lembolo makwela ma lunga?

³ Makwela kabu dia lunga diena dia Nzambi, kâ bantu masumu me nawu. (1 Za 1:8) Ntiangu Zu dia Nzambi dilwengesaka bantu ba kwelana ti mbo babâ na misamu, bu dizonzelaka  ‘nkwamusu mu nitu.’ (1 Kor. 7:28) Tataleno mwa misamu mi lendi bwabana na bakento.

4. Mu bungu dia nti mukento kalendi banza ti mbo bamudiata tala ti tumamane bakala diandi?

⁴ Kampe mu bungu dia kuma ku kakurila, mukento wulendi banza ti kamana tumamana bakala diandi, mbo wubâ ntiana yandi bata diata. Mariyasol bâka ku États-Unis têle ti: “Kuma ku nakurila, bakento mbo beri vulu tâka ti bafweti delakana na babakala mu misamu miamiansoni. Nzebi ti Yehova wahana lutumu kwe babakala, mpe zololo ti babatumamanaka, kâ mpe babakala bafweti zitisaka bakento. Musamu wa mpasi wena mu bâ na mabanza ma delakana mu musamu wutariri timfumu.”

5. Ntia mabanza ma mbi babakala bakaka babâka na mo mu bakento?

⁵ Ku lweka lwakaka, mukento wulendi bâ na bakala dibanzaka ti babakala bafweti diataka bakento. Mpangi ya yikento yi batêle nkumbu Ivon, yibâka ku Amérique du sud yitêle ti: “Ku tizunga tieto, babakala batoko diaka, ha manima bakento. Bala ba bakento bafweti lambaka, mpe bafweti saka bunkete. Kâ bala ba babakala mbo babasarilaka kwe nguri zawu na kwe bibusi biawu, mpe mbo babatâka ‘mitinu mia nzo.’” Mpangi ya yikento yibâka ku Asie yi batêle nkumbu Yingling yitêle ti: “Mu zu dieto tingana tie kô titâka ti bakento ka bafweti’â babâ na mayela ko mpe ka bafweti’â babâ na lenda ko. Dema diawu ni mu salaka bisalu biabiansoni bia mu nzo, kâ ka bena na nswa ko wa tâ mabanza mawu kwe babakala bawu.” Bakala dilembo songelaka luzolo mpe dilembo landaka Zu dia Nzambi, mbo dimwisaka mukento’andi mpasi, mbo dilembanaka mu landa tifwani tia Yezu, mpe ka ditâka Yehova nsayi ko.​—Efz. 5:28, 29; 1 Pi. 3:7.

6. Ngano mukento nti wufweti sa mu yika ngolo tindiku tia yandi beni na Yehova?

⁶ Ntiana bu tazonzele wo mu timoko tiayôkele, Yehova mbo kadingaka ti babakala bakipaka nsatu za timpeve, za luzolo na za tinsuni za makanda mawu. (1 Tim. 5:8) Kâ ni bu sa ti bisalu biabingi bie nandi, mpangi ya yikento yifweti bongaka ntangu ya tangaka Zu dia Nzambi bilumbu biabiansoni, ya dimbitilaka dio, mpe yifweti sambilaka Yehova mu mutima’andi wawansoni. Wulendi bâ musamu wa mpasi. Bakento bisalu biabingi bibâka nawu, buna balendi banza ti ka babâ na ntangu ko peleko na ngolo ko za sa bima bio, kâ mfunu wena mu sârisaka ntangu. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti Yehova zololo ti muna muntu mu beto kakurisa mpe katatamana mu bâ na tindiku tia yandi beni na Yandi.​—Bis. 17:27.

7. Ngano nti bisa ti mukento kamona wo musamu wa nkatika wa fioti mu lungisa dema diandi?

⁷ Wa matieleka, mukento wufweti sarila ngolo zazingi mu tumamana bakala diandi die na masumu. Kâ, mbo kamona wo musamu wa nkatika wa fioti mu lungisa dema dia mu hana Yehova, tala ti bakuri mpe tamburi mu bungu dia nti Zu dia Nzambi ditêlaka ti fweti tumamana bakala diandi.

8. Ntiana bu batêle wo mu Bisi-Efeze 5:22-24, mu bungu dia nti Mukristo wa wukento wufweti tumamana bakala diandi?

⁸ Mukristo wa wukento wufweti tumamana bakala diandi mu bungu ti Yehova ni bo kazololo. (Tanga Bisi-Efeze 5:22-24.) Mbo kakwikilaka Tata’andi dia ku mazulu mu bungu ti zebi ti yandi kazololo, mpe ka lendi’â kamulomba tima ko tilembo mu natina mbote.​—Lub. 6:24; 1 Za 5:3.

9. Nti bitula tala ti Mukristo wa wukento wuzitisi lutumu lwa bakala diandi?

⁹ Nza mbo yitumaka bakento mu lembo kipa mitieno mia Yehova, mpe bamona ti bamana tumamana mbo wubâ ntiana bawu bata diata.  Wa matieleka, bô basingasaka mabanza mo ka bazebi’â Nzambi’eto ye na luzolo ko. Kani kabwe, Yehova ka lendi’â kahana ntumunu ko kwe bala bandi ba bakento bê ntalu yisa ti babadiatuzula. Mpangi ya yikento yisarilaka ngolo mu lungisa dema dia mu hana Yehova, mbo yisingasaka tidzunu mu nzo’andi. (Mik. 119:165) Bakala diandi, yandi beni na bala bandi, babansoni mbo babaka ndandu.

10. Ntia malongi tulendi baka mu misamu mi têle Carol?

¹⁰ Mukento wutumamanaka bakala diandi die na masumu, mbo wusongelaka ti Yehova kazololo mpe Yandi kazitisaka, Yandi watûla timfumu. Carol bâka ku Amérique du sud têle ti: “Nzebi ti bakala diani mbo kayayasa, kâ nzebi ti mpila yi nibongelaka bakala diani mu ntangu yi kayayasaka mbo yisongelaka bwe nibongelaka tindiku tiani na Yehova. Buna, mbo nisarilaka ngolo mu tatamana mu tumamana mu bungu ti nzololo natâ Tata’ani dia ku mazulu nsayi.”

11. Nti bibakisaka mpangi ya yikento yi batêle nkumbu Aneese mu lemvokela, mpe ntia malongi tulendi baka mu misamu mi katêle?

¹¹ Wulendi bâ musamu wa mpasi kwe mukento mu tumamana na mu zitisa bakala diandi, tala ti mbo kamonaka ti bakala diango ka dikipaka mbanzulu zandi na maniongo mandi ko. Kâ tataleno bwe mpangi ya yikento ya kwela yi batêle nkumbu Aneese yisaka mu ntangu misamu mia mpila yo mitulaka. Têle ti: “Mbo nisarilaka ngolo mu lembo baka nkesi, mbo nibambukaka ti beto bansoni mbo tuyayasaka. Kani diani ni mu lemvokelaka mu mutima wawansoni ntiana bu saka Yehova. Bu nilemvokelaka, mbo nivutu bâka na tidzunu tia mutima.” (Mik. 86:5) Mukento wulemvokelaka ka wumonaka wo musamu wa nkatika wa mpasi ko mu tumamana.

12. Ntia bifwani bie mu Bibila?

¹² Bantu bakaka balendi banza ti bô batumamanaka, bantu ba peta bena. Kâ ka wena wa matieleka ko. Mu Bibila, bifwani biabingi bie mo bia bantu beri tumamanaka mpe beri na ngolo zazingi. Tataleno ka ntia malongi tulendi baka mu tifwani tia Yezu, tia Abigayile na tia Mariya.

13. Mu bungu dia nti Yezu katumamanaka Yehova? Bangula.

¹³ Yezu mbo katumamanaka Yehova, kâ ka  wuta zolo tâ ko ti kena na mayela ko peleko kena na lenda ko. Ndongosolo’andi yilembolo mpasi mu bakula, mbo yisongelaka ti, Yezu nkatika mayela me nandi. (Za 7:45, 46) Yehova zebi ti Yezu nkatika lenda die nandi, ntiangu kamubika kasala nandi tintwari mu ntangu yi kasala bima biabiansoni bie ku mazulu na ha mutoto. (Bin. 8:30; Ebr. 1:2-4) Tûka mvumbukulu ya Yezu kwe ba fwa, Yehova wamuhana “timfumu tiatiansoni ku mazulu na ha mutoto.” (Mat. 28:18, NWT) Ni bu sa ti Yezu lenda diadingi die nandi, ntangu zazansoni mbo kadingaka lutwalusu lwa Yehova. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti Tata’andi dia kazololo.​—Za 14:31.

14. Ngano ntia malongi bakala kalendi baka mu (a) mpila Yehova yi kabongelaka bakento? (b) mabanza me mu Bingana 31?

¹⁴ Babakala ntia malongi balendi baka. Yehova ka sa ko ti bakento batumamanaka babakala bawu mu bungu ti mbo kamonaka ti babakala bayôkele bakento. Yehova Yandi beni wasongela ti musamu wango wa matieleka wena, bu kasolaka babakala na bakento ngatu bayâla tintwari na Yezu. (Nga. 3:26-29) Yehova wasongela ti lukwikulu lwe nandi mu Mwana’andi bu kamuhana timfumu. Mpila mosi mpe, bakala die na ndwenga, mbo kahana mukento’andi mwa timfumu. Bibila mbo dizonzelaka misamu mi lendi yirika mukento we na lenda. Mu tifwani, wulendi sa ti bisalu bia mu nzo biasalama, wulendi sumba peleko wulendi teka lupangu, mpe wulendi sa mwa tima mu baka mbongo. (Tanga Bingana 31:15, 16, 18.) Ka yena ngamba ko yifweti lembo tâ mabanza mandi. Kâ, bakala diandi mbo kamukwikilaka mpe mbo kawirikilaka mabanza mandi. (Tanga Bingana 31:11, 26, 27.) Bakala bu dibongelaka mukento’andi na buzitu bwa mpila yo, mukento’andi mbo wukwizi bâka na nsayi ya mu tumamana.

15. Ngano bakento nti balendi longoka mu tifwani tia Yezu?

¹⁵ Bakento ntia malongi balendi baka. Ntono misamu mia minene mi kayirika, Yezu ka banzaka ko ti bu katumamanaka timfumu tia Yehova diatuzula bamudiatuzulaka. (1 Kor. 15:28; Flp. 2:5, 6) Mpila mosi mpe, mukento we na lenda wulandaka tifwani tia Yezu, ka wubanzaka ko ti bu katumamanaka bakala diandi diatuzula bamudiatuzulaka. Mbo kayikaka bakala diandi moko mu bungu ti yandi kazoloko, kâ musamu wa ntete mu bungu ti Yehova kazoloko mpe kazitisaka.

16. Tintwari na 1 Samwele 25:3, 23-28, ntia misamu Abigayile kabwabana na mio? (Tala tifwani ha tinima tia ntete.)

¹⁶ Bakala dia Abigayile dieri na nkumbu Nabale. Nabale bwimi bweri nandi, lukuta lweri nandi mpe keri’â tondaka ko. Ni bu sa ti ni bo, Abigayile ka dinga ko mu honda makwela. Tala ti Abigayile wazolo mu honda makwela mandi, mbo kaketi bika Davide na bantu bandi bahonda bakala diandi. Kâ ka sila bo ko, Abigayile wabonga nzengolo ya ndwenga mu kengerela Nabale na nzo’awu yayansoni. Banza’eti butindi bweri na Abigayile mu pusana ha matu ma bantu 400 beri na binwanunu mpe mu zonza na Davide na buzitu bwabwansoni. Wa kubama weri mpe mu lwata dema dia misamu mia mbi mia yirika bakala diandi. (Tanga 1 Samwele 25:3, 23-28.) Davide wabakula ti Yehova wasarila mukento wo weri na butindi mu mu hana malongi ma keri na mo nsatu ngatu kalembo yirika disumu dia dinene.

17. Ntia malongi babakala balendi baka mu tinsamu tia Davide na Abigayile?

¹⁷ Babakala ntia malongi balendi baka. Abigayile ndwenga zeri nandi. Davide wasarila ndwenga bu kawâ malongi mandi. Buna, malongi mâna masa ti kalembo tsamuna menga ma bantu balembo zaba musamu. Mpila  mosi mpe, bakala die na ndwenga mbo dikipaka mabanza ma mukento’andi ntete kabonga nzengolo za mfunu. Mabanza ma mukento’andi malendi mu bakisa mu lembo bonga nzengolo yikondo ndwenga.

18. Ngano bakento ntia malongi balendi baka mu tifwani tia Abigayile?

¹⁸ Bakento ntia malongi balendi baka. Mukento wuzoloko mpe wuzitisaka Yehova wulendi nata nsobolo za mbote kwe kanda diandi, ni bu sa ti bakala diandi ka disarilaka Yehova ko peleko ka dilandaka mitieno miandi ko. Ka wudingaka ko mu honda makwela mandi mu mpila yi lembo tambulaka Bibila. Kâ, tala ti buzitu bwe nandi mpe tumamana katumamanaka, mbo kasa ti bakala diandi dialongoka misamu miamingi mitariri Yehova. (1 Pi. 3:1, 2) Kâ, ni bu sa ti bakala diandi ka dita bonga nzengolo ko ya sarila Yehova, Yehova mbo kabâ na nsayi mu mona ti bakala diandi katumamanaka mpe wa kwikama wena kwe Yandi.

19. Mu ntia misamu mukento kakolamana bakala diandi?

¹⁹ Mukristo wa wukento wutumamanaka, ka wuyika bakala diandi moko ko tala ti mu lombele kadiata misiku peleko mitieno mia Bibila. Mu tifwani, tala ti mpangi ya yikento ye na bakala dilembolo Mbangi ya Yehova, mu lombele kahuna, kalaba peleko kayirika musamu wulembo tâ Yehova nsayi. Bakristo babansoni kwe Yehova bafweti toko tumamana. Tala ti balombele mpangi ya yikento kadiata mitieno mia Bibila, fweti kala mpe fweti bangula na nsayi yayansoni kâ mpe na kwikama kwakwansoni, mu bungu dia nti kalembo sila musamu wu kata mu lomba.​—Bis. 5:29.

20. Bwe tuzabiri ti Mariya tindiku tia ngolo tieri nandi na Yehova?

²⁰ Mariya tindiku tia ngolo tiabâ nandi na Yehova. Matsonoko ma katomo zaba. Mu timoko tieri nandi na Elizabete, nguri ya Za Tibatisi, Mariya wasarila verse yôka 20 za matsonoko ma Hebre. (Like 1:46-55) Mpe tataluzuleno musamu ewu: Ni bu sa ti na Yozefe baketi kwelasana, mbazi ya Yehova ka yayenda toko monekena Yozefe ko. Mbazi yatoko monekena Mariya yandi beni mu mu têla ti Mwana wa Nzambi kaketi buta. (Like 1:26-33) Yehova watomo zaba Mariya, mpe lukwikulu lweri nandi ti mbo kaketi zolo mpe mbo kaketi tomo kipa Mwana’andi. Mpe ntembe kâni,  Mariya watatamana mu bâ na tindiku tia mbote na Yehova na tii mu ntangu Yezu yi kafwa mpe yi kabaka mvumbukulu ya ku mazulu.​—Bis. 1:14.

21. Ngano ntia malongi babakala balendi baka mu mio mi tâka Bibila mu Mariya?

²¹ Babakala ntia malongi balendi baka. Bakala die na ndwenga nsayi yibâka nandi tala ti mukento’andi Bibila katomono zaba. Ka bâ mu tiari ko mpe ka banza ko ti mukento’andi mbo wubonga timfumu tia kanda. Mbo kabakulaka ti, tala ti mukento’andi luzabu lwalwingi lwe nandi lwa Bibila na lwa mitieno mie mo, mbo kabakisa kanda. Wa matieleka, ni bu sa ti mukento ndongosolo yibote kabaka yôka ya bakala diandi, dema dia bakala diena mu bâ mutu-masini mu nsambululu ya kanda na mu bisalu biakaka bia timpeve.​—Efz. 6:4.

22. Ngano bakento ntia malongi balendi baka mu tifwani tia Mariya?

²² Bakento ntia malongi balendi baka. Mukento wufweti tumamana bakala diandi, kâ dema diandi diena mu bâ na timpeve tia ngolo. (Nga. 6:5) Buna fweti bâka na ntangu ya saka ndongokolo ya Bibila ya yandi beni na ya dimbitilaka. Mpila yo ya sarila mbo yimubakisa mu tatamana mu zolo na mu zitisa Yehova, mpe mbo kabâ na nsayi ya tumamana bakala diandi.

23. Bwe bakento batumamanaka basaka ti bawu beni, kanda diawu na timvuka babaka ndandu?

²³ Bakento batatamanaka mu tumamana babakala bawu mu bungu ti Yehova bazololo mbo babâ na nsayi yayingi yôka bakento bô bakalaka timfumu tia tûla Yehova. Mbo bahanaka mpe tifwani tia mbote kwe babakala na kwe bakento ba ntwenia. Mbo babakisaka mpe mu sa ti mu kanda na mu timvuka mwabâ luzolo na tidzunu. (Tite 2:3-5) Lumbu ti mu bisari biabiansoni bia Yehova bia kwikama, bakento bingi bena. (Mik. 68:11) Beto bansoni, ni bu sa ti bakala peleko mukento, tulendi sa ti timvuka tiabâ mu nsayi. Mu timoko tita kwiza, mbo tutaluzula bwe muna muntu mu beto kalendi lungisila dema dio.