Mfumu ya Banque mondiale yatêle mu rapore ya juin 2022: “Tinsamu tia mbongo tia mu nza tivutulu kota mu mpasi. Bwawu bu, ntalu ya bima yatomono naka mpe misamu ka mita toma mu ntinu ko.”

 Fonds monétaire international yitêle: “Ntalu ya essence na gasoil na bidia yatomono naka mu ntinu, mpe matimuna wuta nata kwe bantu bê mu bumputu mu nsi zikondolo bimvwama.”

 Bibila beto dibakisaka mu bakula mu bungu dia nti tuta bwabana na misamu mia mbongo, bwe tulendi mia telamana mpe ntia tivuvu tie kô.

•   Bibila ntangu’eto ditâka “bilumbu bia mansukina.”—2 Timote 3:1.

•   Yezu watâ ti “misamu mia nsisi,” peleko misamu mia nzitukulu, miaketi tulumuka mu ntangu yo. (Like 21:11) Ntalu ya bima bu yinakaka bunkuta yitâka. Bantu bunkuta bwe nawu mu bungu dia bilumbu bia ku matu, mpe tala ti mbo balenda mu lungisa nsatu za kanda diawu.

•   Mukanda wa Nzabukusu watâ ti ntalu ya bima mbo yaketi naka mu ntangu yo. Mukanda wo wutêle: “Meno nawâ zu. [. . .] [Zu] diatâ: ‘Tiyêlo timosi tia ble peleko biyêlo bitatu bia orge mbo bifwa mfutulu ya tilumbu tia mukaka.’”—Nzabukusu 6:6, Easy-to-Read Version.

 Mu zaba nsangu zakaka zitariri “bilumbu bia mansukina” na mbikululu ya mukanda wa Nzabukusu, Taleno video ya Nza yayizi soba tûka 1914 mpe tanga mutu-diambu wa “Binati bia biyà bia mabalu—Ngano banani bena?”

•   “Mbo batunga nzo mpe mbo babêla zo, mbo bakuna miti mia vinu mpe mbo badila mio mbutu. Ka batunga ko ngatu muntu wakaka wabêla, ka bakuna ko ngatu muntu wakaka wadia.”—Izaya 65:21, 22.

•   “Mbutu mbo zibâ zazingi ha mutoto; ha zulu miongo, mbo zifutumuka.”—Mikunga 72:16.

•   “‘Mu bungu ti bansana bata niekona, mu bungu ti bamputu bata fwema, mbo nitelama mu sa tima,’ Yehova têle bo.”—Mikunga 12:5. a

 Ntamana Nzambi mbo kamanisa misamu mia mbongo mikondolo buderede, ka mu nsi yimosi’â ko kâ mu nza yayansoni. Mu zaba bwe, tanga mutu-diambu wa “Ngano kulendi bâ tinsamu tia mbongo tia buderede?”

 Kâ lumbu ti mpe, Bibila dilendi tu bakisa mu telamana ntalu ya bima yita naka. Ngano bwe? Malongi me mu Bibila, ma tulendi sarila mu mpila ya sarila mbongo na ndwenga. (Bingana 23:4, 5; Ekleziaste 7:12) Mu zaba miakaka, tanga mutu-diambu wa “Kengerela bima biaku bia luzingu” na wa “Bwe lendi sa na lubaku lwa fioti.”