Tala mambu

Lunungunuku Lwampwena!

Nsunzul’a Bibila—Nsekola ya Nz’ampa

Lunungunuku Lwampwena!

Kina kia 24 kia Novemba, 2019, diambu diakiese diavangamene: E Bibila—Nsekola ya Nz’ampa kiasunzwilu mu Kikongo.

E Nsekola ya Nz’ampa itomene zayakana, kadi yasekolwa ye ziku kiawonso yo tatidila e diambu dia Nzambi diavumunuinua. (2 Timoteo 3:16) Nkia mambu mabendomoka mena muna Bibila yayingi o unu ke mena mu nsekola yayi ko? Nani wasekola e nsekola yayi? Aweyi olenda zayila kana vo e Nsekola ya Nz’ampa ilenda bundwa e vuvu?

Nga e Bibila kiame kiaziku?

Declan Hayes wa nlongi a kinkita kia nza yawonso wasoneka vo: “E Bibila i nkanda usundanga o tekwa konso mvu.” Diankenda kikilu vo o sekola e Bibila ye kani dia teka yo difilanga asekodi ayingi mu lembi sia sungididi kia sekola e Bibila ye ziku kiawonso. Muna bonga e nona, asekodi a Bibila kimosi bakatula e tini ina ke “beyangalelanga” ko. Asekodi ankaka basoba e mvovo mina bemonanga vo milenda kendeleka atangi a lumbu yeto. Muna vava yangidika wantu akaka e Bibila kiokio kiyikilanga Nzambi vo: “Se-Ngudi.”

E diambu diatoma bendomonua muna nsekola za Bibila i nkumbu a Nzambi, Yave. (Akaka muna akwa ngangu beyikilanga e nkumbu a Nzambi vo “Yawe.”) Muna Bibila yankulu, e nkumbu a Nzambi mu sono 4 (consoante) ya Kiyibere yasonekenua; e sono yayi isekolwanga vo YHWH yovo JHVH. E nkumbu yayi tezo kia 7.000 ma fulu yasonama muna Sono ya Kiyibere. * (Luvaiku 3:15; Nkunga 83:18) Kieleka, o Mvangi eto wazola vo asambidi andi bazaya yo sadila e nkumbu andi.

Vioka mvu miayingi, e ngindu zabendomoka zafila Ayuda mu yambula vovela e nkumbu a Nzambi. Kuna kwalanda, e ngindu zazi zabendomoka zakota mpe muna nsambila ya Kikristu. (Mavangu 20:29, 30; 1 Timoteo 4:1) O unu, asekodi ayingi a Bibila bekatulanga e nkumbu a Nzambi yo vingisa o mvovo “Mfumu” vana fulu kiandi. E Bibila yankaka ya Kingelezo ivaikiswanga o unu, ikatulanga nkutu o mvovo “nkumbu” muna sono kia Yoane 17:6, eki kivovanga vo: “Nsengomwene nkumbu aku.” E nsekola ya Good News Translation owu yasekolwela e tini kiaki: “Omono isengomwene.”

Akaka muna akwa ngangu bevovanga vo kinkulu kiau belandanga vava bekatulanga e nkumbu a Nzambi yo vingisa o mvovo “Mfumu” vana fulu kiandi. Akaka bevovanga vo bevanganga wo muna lenda teka Bibila yayingi. * Kansi, o Yesu watumba e fu kia landa e kinkulu. (Matai 15:6) Kuna diak’e sambu, e vangu dia katula e nkumbu yo vingisa mvovo miankaka vana fulu kiandi ke dina ye nsasa ko muna Bibila. Yesu Kristu mu mvovo miayingi keyikilwanga, nze “Diambu dia Nzambi” ye “Ntinu wa atinu.” (Lusengomono 19:11-16) Nga e nkumbu Yesu ifwete sobwa yo vingisa e mvovo miami vana fulu kiandi?

E diambu diadi diamfunu kikilu. Tala dina diavova mfimpi mosi a nsekola za Bibila kuna India mu kuma kia vangu dia katula e nkumbu a Nzambi muna Bibila: “O mvovo Nzambi, esi Hindu ke bevuanga wo mfunu ko; kansi bevavanga zaya e nkumbu a Nzambi. Avo e nkumbu andi ke bazeye yo ko, ke balendi kumfinama ko.” Kieleka, ediadi dilenda vovua mu kuma kia awonso bevavanga Nzambi. O zaya e nkumbu a Nzambi disadisanga mu toma bakula kiwuntu kiandi yo zaya vo Nzambi muntu kieleka, ke ngolo zankatu ko. (Luvaiku 34:6, 7) E Bibila kivovanga vo: “Konso ona ovovela e nkumbu a Yave, ovuluzwa.” (Roma 10:13) Asambidi a Nzambi bafwete sadilanga e nkumbu andi.

Nsekola izitisanga Nzambi

E Nsekola ya Nz’ampa isadilanga e nkumbu a Nzambi, i sia vo, Yave.

Diambu diamfunu diavangama muna mvu wa 1950 vava e Nsekola ya Nz’ampa ya Sono ya Kingerekia ya Kikristu yavaikiswa muna Kingelezo. Muna mvu 10 mialanda, e nkanda mia Sono ya Kiyibere ndambu-ndambu miavaikiswanga. Muna mvu wa 1961, e Bibila kiamvimba kiasunzulwa muna Kingelezo. Edi disundidi o mfunu, e Nsekola ya Nz’ampa yavutulwisa e nkumbu a Nzambi “Yave” muna fulu yawonso yakala muna Luwawanu Lwankulu, tezo kia 7.000 ma fulu yasonama. E nsekola yayi yavutulwisa mpe nkumbu a Nzambi muna fulu 237 yasonama muna Sono ya Kingerekia ya Kikristu. *

O vutulwisa e nkumbu yayi ke dizitisanga kaka Nzambi ko, kansi diwokesanga mpe umbakuzi weto. Muna bonga e nona, nsekola zayingi zisekolanga e sono kia Matai 22:44 vo: “O Mfumu ovovele kwa Mfumu ame.” Omu sono kiaki, nani ovovele kwa nkwandi? Muna Nsekola ya Nz’ampa e sono kia Matai 22:44 kiasekolwa vo: “Yave ovovese Mfumu ame,” kadi mvovo miasonama muna Nkunga 110:1 kiyikanga. Muna mpila yayi, atangi balenda swaswanesa Yave wa Nzambi yo Mwana andi.

Nani wavaikisa e nsekola yayi?

E Nsekola ya Nz’ampa ivaikiswanga kwa Sociedade Torre de Vigia de Bíblias e Tratados, e kimvuka kisunzulanga e Mbangi za Yave. Se vioka nkama mvu e Mbangi za Yave bevaikisanga yo kaya e Bibila mu nza yawonso. E Nsekola ya Nz’ampa yasekolwa kwa buka kia Mbangi za Yave kiyikilwanga vo Buka kia Asekodi a Nsekola ya Nz’ampa. Ke bavavanga tunda ko, balomba nkutu vo e nkumbu zau zalembi zayiswa kana nkutu vava befwa.—1 Korinto 10:31.

Ekuma e nsekola yayi iyikilwanga vo Nsekola ya Nz’ampa? E mvovo mia lusunzulu mia nsekola yavaikiswa muna mvu wa 1950 mivovanga vo e nkumbu yayi isonganga e ziku vo wantu va “mwelo a nz’ampa se bena” ina yasilwa o nsilu muna 2 Petelo 3:13. Nze una wasoneka e buka kia asekodi, “omu kolo kiaki kivaikanga o nkangu mu nz’ankulu kimana bakota muna nz’ampa ya unsongi,” diambote nsekola za Bibila zasadisa kimana “e ludi kia Diambu dia Nzambi” kiakezima.

Nsekola yaziku

E ziku i diambu diatoma silwa e sungididi. Asekodi a nsekola ya Kingelezo mu Kiyibere, Ki-aramiti ye Kingerekia babongela mana basekola, basadila nkanda miankulu mina basolola. Bavanga mawonso kimana e nsekola yakala ngwizani ye sono yankulu, kansi basadila mvovo mialeboka ye milenda bakulwa kwa atangi a lumbu yeto.

Muna kuma kiaki, akwa ngangu akaka basanisina e Nsekola ya Nz’ampa wau vo yatatila e sono yankulu ye yaziku. O nlongi a sikola zandá Benjamin Kedar-Kopfstein, ona otomene zaya e ndinga Kiyibere muna Isaele, wasoneka muna mvu wa 1989 vo: “Muna lufimpu ivanganga muna diambu ditadidi Bibila kia Kiyibere ye nsekola zandi, nkumbu miayingi ivavilanga lusadisu muna nsekola ya kingelezo iyikilwanga vo Nsekola ya Nz’ampa. Vava ivanganga wo, nkumbu miayingi imonanga vo ngolo zayingi zavangwa mu sekola e ngindu zasina mu mpila yatoma kiá.”

Sekola e Bibila mu ndinga zankaka

Mbangi za Yave bevaikisanga e Nsekola ya Nz’ampa mu ndinga zankaka, ke mu Kingelezo kaka ko. Owau e Nsekola ya Nz’ampa yamvimba yovo ndambu, yavaikiswa mu ndinga 185. Muna lenda sala e salu kiaki, vakubikwa ndekwa za sekolwela e Bibila zina betela ye umbangu wa komputadore wa longokela mvovo mia Bibila. Vakubikwa mpe departamento iyikilwanga vo Salu kia Nsekola eyi ivananga lusadisu kwa asekodi. Muna lusadisu lwa Buka kia Asoneki, e Buka kia Selo Yambuta ya Mbangi za Yave kilunga-lunga e salu kia sekola e Bibila. Kansi, aweyi e salu kiaki kisadilwanga?

Entete, buka kia Akristu ana bakiyekola besolwanga kimana basalanga se asekodi. Vana fulu kia sekolanga muntu mosi kaka, o lusansu lusonganga vo vava asekodi besalanga mu buka, betoma salanga mu mpila yambote. (Ngana 11:14) Divavanga vo konso muntu muna yau katoma zaya e salu kia sekola e nkanda mia Mbangi za Yave. I bosi, asekodi belongwanga e ndekwa za sekolwela e Bibila ye programa za komputadore zakubikwa mu kuma kia salu kiaki.

Asekodi belongwanga vo basekola e Bibila ye ziku kiawonso, kansi kifwete bakulwa kwa wantu awonso. Balenda sekola mvovo mu mvovo muna fulu ina vo nsasa yambote divana, kansi ke bafwete bendomona nsas’a mvovo ko. Aweyi belendelanga wo vanga? Tala e Bibila kisunzwilu. Entete, e buka kia asekodi bavava mvovo mia Kikongo mina ye ngindu zina betela ye mvovo miayingi misadilwanga muna Nsekola ya Nz’ampa ya kingelezo. E programa iyikilwanga vo Sistema de Tradução de Torre de Vigia isonganga e mvovo mia Bibila mina betela ye mvovo miankaka mivananga e nsasa yau imosi. E programa isonganga mpe mvovo miasina mia Kingerekia ye mia Kiyibere miasekolwa muna Kingelezo, kimana asekodi bazaya una e mvovo miomio mia Kingerekia ye mia Kiyibere miasekolwelwa muna fulu yankaka. Avo asekodi bamene sekola mvovo miomio, i bosi beyantikanga sekola e Bibila. Muna konso tini besekola, e komputadore isonga e mvovo mia Kikongo mina basekwele kuna lubantiku.

Kansi, o sekola ke mpasi soba kaka mvovo ko, i sia vo, katula mvovo wa kingelezo yo vingisa mvovo wa Kikongo una betela. Mayingi mavavuanga muna sola mvovo mia Kikongo mivana e nsasa yambote muna konso tini. Asekodi bavanga mawonso kimana mvovo ye ndandani andi yakala betela ye mpila ina o wantu bevovelanga. E nsekola yayi i ziku kisonganga e salu kiangolo besalanga asekodi. Omu Nsekola ya Nz’ampa ya kikongo, e Diambu dia Nzambi disekwelo mu mvovo mialeboka, miasazu mu tanga, miakiá ye ke miampasi ko mu bakula, ngwizani mina ye sono yankulu. *

Tulombele watanga Nsekola ya Nz’ampa wakimwena ngeye kibeni. Olenda tangila e Bibila kiaki muna internete yovo muna JW Library, olenda mpe lomba e nsekola yayi kwa Mbangi za Yave muna zunga kiaku. Ekolo otanganga, kala ye ziku vo e Bibila kiaki kiasekwele diambu dia Nzambi ye ziku kiawonso muna nding’aku. Kieleka, obakula vo e Bibila kiaki kisunzwilu i lungununuku lwampwena!

 

Mambu mena muna Nsekola ya Nz’ampa

 

Lusunzulu lwa Diambu dia Nzambi: E kunku kiaki kina ye sono ya Bibila ivananga e mvutu za yuvu 20 mu kuma kia malongi masina ma Bibila.

Nsekola yaziku: Ngolo zayingi zavangwa mu toma sekola Kiyibere, Ki-aramiti ye Kingerekia muna Kingelezo, i bosi muna Kikongo.

Sono ina Betela: E sono yayi ifilanga o ntangi muna sono yankaka ina ngwizani ye diambu ketanganga.

Nkudika A: Isasilanga maka mambu ma Nsekola ya Nz’ampa nze, una yasonekenua, e mpila mvovo miasadilwa ye una wasekolwela e nkumbu a Nzambi.

Nkudika B: Ivuidi kunku 15 ina ye mapa ye fwaniswa ya se ya mpila mu mpila.

^ tini. 7 Itoma yikilwanga vo Luwawanu Lwankulu.

^ tini. 9 Muna bonga e nona, o mfidi a salu kia nsekola ya Nova Versão Internacional wasoneka vo: “Yave i nkumbu a Nzambi, muna kuma kiaki tufwete yo sadilanga. Kansi, vioka milhões 2 za dolare tusadidi mu sekola e Bibila kiaki. Muna kuma kiaki, avo tusekwele sono nze Nkunga 23 vo: ‘Yawe i mvungudi ame,’ e nzimbu zawonso tusadidi ke zitwasa nluta ko. Wana salu kia mpavala tusadidi.”

^ tini. 12 Itoma yikilwanga vo Luwawanu Lwampa.

^ tini. 24 Muna zaya mayingi mu kuma kia tuludiku tusadilwanga mu sekola e Bibila ye mambu mankaka mena mu Bibila kiaki kia Kikongo, tala e nkudika A1 ye nkudika A2 muna Nsekola ya Nz’ampa.