Nga Ungunza wa Bibila Usonganga vo Yesu i Masia?
Mvutu za Bibila
Ingeta. Vava kakala ova ntoto, Yesu walungisa ungunza wayingi wavovela “Masia wa Mfidi” ona okala se “Mvuluzi a nza.” (Daniele 9:25; 1 Yoane 4:14) Kana nkutu kuna nim’a lufwa lwandi, Yesu wakwamanana lungisa ungunza uvovelanga o Masia.—Nkunga 110:1; Mavangu 2:34-36.
Ayeyi i nsas’a mvovo “Masia”?
O mvovo wa Kiyibere Mashíahh (Masia) ye mvovo wa Kingerekia Khristós (Kristu), una ye nsasa vo “Kusua.” Ozevo, “Yesu Kristu” disongele vo “Yesu wa Kusua” yovo “Yesu wa Masia.”
Kuna nz’ankulu, vava muntu katambulanga kiyekwa kia mfunu, wakusuanga mazi vana ntu. (Levitiku 8:12; 1 Samuele 16:13) Nzambi wasola Yesu mu kala se Masia, i sia vo, wamvana wisa kiakala se Mfumu. (Mavangu 2:36) Kansi, vana fulu kiakusa Yesu ye mazi, Nzambi wankusa muna mwand’avelela.—Matai 3:16.
Nga ungunza uvovelanga Masia ulenda lunganena mu wantu ayingi?
Ve. Wauna sinsu ya moko (impressão digital) isunzulwilanga muntu mosi kaka, e ndungan’a ungunza wa Bibila wayikanga kaka Masia mosi yovo Kristu. Kansi, Bibila kilukisanga vo: “Kristu zaluvunu ye ngunza zaluvunu zibundumuka yo vanga sinsu yanene ye masivi mu vava vukumuna kana nkutu awana basolwa.”—Matai 24:24.
Nga Masia wadi moneka kuna sentu?
Ve. Bibila kiasakula vo Masia okala se mbongo a Davidi wa Ntinu a Isaele. (Nkunga 89:3, 4) Kansi, e nkanda miasonganga awana bakala muna luvila lwa Davidi miavila. Nanga ediadi diavangama vava esi Roma bafwasa Yerusaleme muna mvu wa 70 wa tandu kieto. a Tuka kolo kiakina, kavena muntu ko olenda vova ye ziku kiawonso vo oyandi musi kanda dia Davidi. Kansi, e nkanda miami, miakala muna lumbu ya Yesu, kana nkutu mbeni zandi ke bakatikisanga ko vo Yesu musi kanda dia Davidi.—Matai 22:41-46.
a O nkanda Cyclopedia de McClintock ye Strong uvovanga vo: “Nanga e nkanda mia tuvila twa makanda ma Ayuda miafwaswa muna kolo kina Yerusaleme yafwaswa.”
Ungunza kwa wasonama muna Bibila uvovelanga Masia?
Diampasi mu yika lutangu lwasikididi lwa ungunza wawonso uvovelanga Masia. Muna bonga e nona, e mpila ya tangila lutangu lwa ungunza ilenda swaswana, kana nkutu muna sono ina ivovelanga Masia mu mpila yakiá. E sono kia Yesaya kapu kia 53:2-7, kiyikanga mambu mayingi mu kuma kia Masia. Vena ye wantu balenda badikila e sono kiaki kiawonso nze ungunza umosi, kansi akaka balenda badikila konso diambu diyikilu mu sono kiaki vo ungunza.
Ungunza wankaka uvovelanga Masia walungana muna Yesu
Ungunza |
Wasonama muna |
Walungana muna |
---|---|---|
Mbongo a Abarayama |
||
Mbongo a Isaki wa mwan’a Abarayama |
||
Owutukila muna kanda dia Yuda, dia Isaele |
||
Muna luvila lwa Ntinu Davidi |
||
Owutwa kwa mwenze |
||
Owutukila muna Beteleme |
||
Oyikilwa vo Imanuele b |
||
Lubantiku lwa sakalala |
||
Wana bevondwa vava kewutuka |
||
Obokelwa tuka kuna Engipito |
||
Oyikilwa vo musi Nazarete c |
||
Ntumwa okubika e nzila |
||
Okusua se Masia muna mvu wa 29 T.K. d |
||
Nzambi okunyikila vo Mwan’andi |
||
Okala yo vema muna nzo a Nzambi |
||
Nteleki a nsangu zambote |
||
E salu kia umbangi kuna Ngalili kikala se ntemo ayingi |
||
Ovanga masivi nze Mose |
||
Nze Mose ozayisa mvovo mia Nzambi |
||
Owuka wantu ayingi |
||
Ke tunta sungididi kwa yandi kibeni ko |
||
Ofwila e nkenda awana bemonanga e mpasi |
||
Osonga unsongi wa Nzambi |
||
Nludiki a Sivi |
||
Osamuna nkumbu a Yave |
||
Olongela muna yingana |
||
Mfidi |
||
Ayingi ke bekwikila muna yandi ko |
||
Tadi dia tela sakuba |
||
Obembolwa kwa wantu |
||
Omengwa kondwa kuma |
||
Okota muna Yerusaleme nze ntinu vana ntandu a buluku |
||
Osanisinua kwa yingiana-ngiana |
||
Okwizila muna nkumbu a Yave |
||
Oyekolwa kwa nkundi ona kebunda e vuvu |
||
Oyekolwa muna 30 ma palata e |
||
Obembolwa kwa akundi andi |
||
Osokelwa mambu kwa mbangi za luvunu |
||
Ke ziula nua ko kwa awana bekumfunda |
||
Otaulwilwa mete |
||
Bekunwanda vana ntu |
||
Bekunwanda |
||
Oyambula vo banwanda |
||
Ofundwa kwa mfumu za ayadi |
||
Okomwa muna malu ye moko vana nti ampasi |
||
Betela mvuatu miandi nkas’a mienze |
||
Osiwa kumosi ye yimpumbulu |
||
Ovezwa yo tiangunua |
||
Omweswa mpasi mu kuma kia asumuki |
||
Okala nze yandi oyambwilu kwa Nzambi |
||
Ovewa vinagre ye mbilubisu kanua |
||
Omona vuina vitila kafwa |
||
Oyekeka mwand’andi kwa Nzambi |
||
Ovana moyo andi |
||
Ovana moyo andi se lukûlu mu sukisa masumu |
||
E visi yandi ke itololwa ko |
||
Otobolwa |
||
Ozikwa ye amvuama |
||
Ofutumunua muna mafwa |
||
O nyekodi ovingwa kwa muntu ankaka |
Mavangu1:15-20 |
|
Ovuanda vana koko kwalunene kwa Nzambi |
b E nkumbu a Kiyibere Imanuele ina ye nsasa vo “Nzambi Una Yeto,” itoma sasilanga kiyekwa kia Yesu se Masia. Mana kavanga vava kayiza ova ntoto, masonga vo Nzambi una ye asambidi andi.—Luka 2:27-32; 7:12-16.
c O mvovo “musi Nazarete” nanga mu mvovo wa Kiyibere neʹtser watuka una ye nsasa vo “ntombo.”
d Muna zaya diaka mankaka mu kuma kia lusansu lwa Bibila lusonganga vo Masia wamoneka muna mvu wa 29 wa T.K. tala Nkubika “Ungunza wa Daniele Aweyi Wazayisila Ngiz’a Masia?”.
e O ungunza wau una muna nkand’a Zakariya, kansi nsoneki a nkand’a Matai wavova vo: “Dialungana dina diavovua muna Yeremiya wa ngunza.” (Matai 27:9) Ediadi disonganga vo nkumbu miayingi o nkanda wa Yeremiya wasiwanga va fulu kiantete muna kunku kia nkanda miyikilwanga vo “Ngunza.” (Luka 24:44) Nanga Matai wasadila nkumbu a “Yeremiya” muna yika kunku kiawonso kia nkanda miami kumosi ye nkand’a Zakariya.