1, 2. O Nkand’a Nzambi aweyi winina se lukau lwambote lwatuka kwa Nzambi?

NGA olenda sungamena e lumbu watambula lukau lwambote kwa nkundi aku anzodi? Nanga lwatoma kuyangidika. O lukau lwaluna diambu diamfunu lwasonga mu kuma kia ndiona wavana lo. Lwasonga vo ovwanga kikundi kieno mfunu. Ka lukatikisu ko vo wakumvutula matondo muna lukau lwambote kavana.

² O Nkand’a Nzambi i lukau lwamfunu lwatuka kwa Nzambi. Tufwete vutulanga matondo mu lukau lwalu. O nkanda wau ukutuzayisanga mambu katulendi solola mu nkanda miakaka ko. Ukutuzayisanga mpila yavangilwa ezulu, ntoto, yakala ye nkento antete. O Nkand’a Nzambi uvwidi nkanikinu miamfunu mikutusadisanga mu nwana ye mpasi za zingu. Usasilanga mpe mpila Nzambi kelungisila ekani diandi yo twasa e zingu kiambote ova ntoto. Nkand’a Nzambi i lukau lusundidi o wete.

3. O lukau lwa Nkand’a Nzambi adieyi lusonganga mu kuma kia Yave? Ekuma lwinina mfunu?

³ Nkand’a Nzambi i lukau lwamfunu mpe kadi lusonganga  diambu mu kuma kia Yave wa Nzambi ona Wavana lo. Ekiaki i ziku kisonganga vo ozolele twatoma kunzaya. Vana ntandu, Nkand’a Nzambi ulenda kusadisa mu finama Yave.

4. Adieyi disivikisi muna mpila ukayilwanga o Nkand’a Nzambi?

⁴ Avo una yo Nkand’a Nzambi, kubanzi ko vo ngeye kaka una wau. Nkand’a Nzambi wamvimba yovo ndambu mu tezo kia 2.600 za ndinga se una. Omu nza yawonso wantu akete kaka bakondelo Nkand’a Nzambi. Konso lumingu mafunda ye mafunda ma Nkand’a Nzambi mikaywanga. Ulolo wa Nkand’a Nzambi unietekwanga. Dialudi, ke vena nkanda wakaka ko ulenda tezaneswa yo Nkand’a Nzambi.

5. O Nkand’a Nzambi aweyi “wavumunwinwa kwa Nzambi”?

⁵ Vana ntandu, Nkand’a Nzambi “wavumunwinwa kwa Nzambi.” (Tanga 2 Timoteo 3:16.) Mu nkia mpila? O Nkand’a Nzambi uvutulanga vo: “O wantu bavovela muna Nzambi, e mpoveswa bavoveswa kwa mwand’avelela.” (2 Petelo 1:21) Muna bonga e nona: Avo mfumu a salu osonekese nkanda kwa nsoneki andi. E mambu mena muna nkanda wau, ma mfumu a salu. O nkanda ke wa nsoneki  ko kansi wa mfumu andi. Diau adimosi mpe, mambu masonama mu Nkand’a Nzambi ke m’awana basoneka mo ko. Muna kuma kiaki, Nkand’a Nzambi i “diambu dia Nzambi” kikilu.—1 Tesalonika 2:13.

6, 7. E ngwizani ina mu Nkand’a Nzambi y’esivi. Ekuma?

⁶ O Nkand’a Nzambi wasonekwa mu kolo kia 1.600 za mvu. Asoneki a Nkand’a Nzambi mu tandu ya swaswana bazingilanga. Salu yampila mu mpila basalanga. Akaka avati a nsengo bakala, abaki a mbizi za maza, avungudi a mameme, angunza, afundisi ye atinu. Nsoneki a nsangu zambote za Luka dotolo kakala. Kanele vo asoneki a Nkand’a Nzambi wantu a mpila mu mpila bakala, ngwizani una tuka lubantiku yakuna nsuka. *

⁷ O nkand’antete muna Nkand’a Nzambi usonganga una e mpasi zayantikila. O nkand’a nsuka usonganga vo kuna sentu e nza yawonso yikituka se paradiso. E nkanda miawonso mina mu Nkand’a Nzambi lusansu lwa mafunda ma mvu miyikanga. Uyikanga mpe mpila ekani dia Nzambi dilunganena. E ngwizani a Nkand’a Nzambi y’esivi kikilu. I ziku kisonganga vo kwa Nzambi watuka.

8. Yika e nona isonganga vo Nkand’a Nzambi waludi muna mambu ma ngangu za nza.

⁸ O Nkand’a Nzambi wa ludi muna mambu ma ngangu za nza. Uyikanga nkutu mambu ke mazayakananga kwa wantu ko vava masonekwa. Muna bonga e nona, muna nkand’a Fuka Aneyisaele bavewa nsiku mu kuma kia velela yo vaula muntu wayelanga kimbevo kisambukilanga. Kansi e zula yakaka ke bazayanga mambu mama ko. Vava wantu babanzanga vo ntoto walelama wakala, Nkand’a  Nzambi wayikila wo vo wavindumuka. (Yesaya 40:22) O Nkand’a Nzambi usonganga ye ziku kiawonso vo nza ‘yamanikwa muna nkatu.’ (Yobi 26:7) Dialudi vo Nkand’a Nzambi ke nkanda wa ngangu za nza ko. Kansi wa ludi vava uyikanga mambu ma ngangu za nza. Ediadi disonganga vo kwa Nzambi kieleka watuka.

9. (a) O Nkand’a Nzambi aweyi unina wa ziku muna mambu ma tusansu? (b) E ziku ki’asoneki a Nkand’a Nzambi adieyi kisonganga mu kuma kia Nkand’a Nzambi?

⁹ Nkand’a Nzambi waludi mpe muna mambu ma lusansu ye wafwana bundw’e vuvu. Lusansu lwandi lwasikididi. Ke uyikanga kaka nkumbu za wantu ko kansi yo tuvila twau. * Nswaswani y’asoneki a tusansu twa nza ana beswekanga mbi a zula yau, asoneki a Nkand’a Nzambi akwa ziku, kadi bayika nkutu masumu ma yau kibeni ye ma zula kiau. Muna bong’e nona, Mose muna nkanda Ntalu, wasoneka masumu ma yandi kibeni ye mpila katumbilwa. (Ntalu 20:2-12) E ziku kia mpila yayi ke kimonekanga ko muna nkanda miakaka. Mu Nkand’a Nzambi kaka kina kadi i nkanda watuka kwa Nzambi.

10. Ekuma ke dinina diasivi ko vo Nkand’a Nzambi i nkand’a ngangu?

¹⁰ Wau vo Nkand’a Nzambi wavumunwinwa kwa Nzambi, ‘wamfunu muna longa, muna tumba, muna singika.’ (2 Timoteo 3:16) Kieleka, o Nkand’a Nzambi i nkand’a ngangu. Uyikanga mawonso ma zingu kia wantu. Ediadi ke diasivi ko, kadi o Yave Ovwidi wo i Mvangi. Otoma bakulanga ngindu ye makani meto ke mu yeto kibeni ko. Vana ntandu, o Yave ozeye dina tuvwidi o mfunu mu kala ye kiese. Ozeye mpe e nzila tufwete venga.

11, 12. (a) Nkia mambu kavova o Yesu muna Elongi diandi vana Mongo? (b) Nkia mambu makaka mamfunu meyikwanga mu Nkand’a Nzambi? E malongi mandi nkia kuma menena o mfunu?

 ¹¹ Badika elongi dia Yesu vana Mongo muna Matai kapu kia 5 yaku 7. Mun’elongi diadi, Yesu mambu mayingi kavova, mpila ya kadila ye kiese, mpila ya singikila ntantani, mpila ya sambila ye mpil’ambote yabadikila mavwa. Elongi  dia Yesu mfunu kikilu dina o unu nze una diakala vava kavova dio.

¹² Muna mpe ye malongi makaka ma mpila yakadila ye yitu, fu ya salu ye ngwizani ye akaka. E nsiku mia Nkand’a Nzambi mfunu mina kwa wantu awonso ye nsendo kaka mitwasanga. O Yesaya wa ngunza oyikilanga ngangu za Nkand’a Nzambi mu mvovo emi: “Omono i Yave wa Nzambi aku, on’okulong’oma ma mfunu.”—Yesaya 48:17.

13. O Yave nkia mambu kazayisa kwa Yesaya wa ngunza mu kuma kia Babele?

¹³ Muna Nkand’a Nzambi muna ye ulolo wa ungunza. Ungunza wayingi wa Nkand’a Nzambi walungana kala. Tala nona kimosi. Muna Yesaya wa ngunza, ona wazinganga muna tandu kia 8 vitila tandu kieto, o Yave wavova vo e mbanza Babele yifwaswa. (Yesaya 13:19; 14:22, 23) Watoma sasila e mpila ifwasilwa e mbanza yayi. Makesa m’atantu mayumisa maza ma nkoko a Babele yo kota muna mbanza lembi nwana. Ke diadi kaka ko. Ungunza wa Yesaya wayika nkutu nkumbu a Kurese wa ntinu ona ofwasa Babele.—Tanga Yesaya 44:27–45:2.

14, 15. Ungunza wa Yesaya mu kuma kia Babele aweyi wa lunganena?

¹⁴ Vioka 200 za mvu, e mbanza Babele yazungwa kwa makesa kina kia 5 kia ngonde ya Oktoba a mvu 539 vitila tandu kia Kristu. Nani wakala mfumu a makesa momo? Kurese wa ntinu Aparasi. E ndungan’a ungunza wau yatoma kubikwa. Nze una diasakulwa, nga makesa ma Kurese babwisa kieleka Babele lembi nwana?

¹⁵ Muna fuku wauna esi Babele mu nkinzi ampwena bakala. Muna kuma kia yaka yampwena yazieta mbanza, babanzanga vo lutaninu bakala lwau. Kansi, Kurese wavengomona maza ma nkoko muna mbanza. Vana vau vava maza mayuma, makesa mandi basauka yo lwaka muna  yaka ya mbanza. Makesa ma Kurese aweyi bakotela muna Babele? Muna fuku wauna e mielo mia mbanza miaziuka miakala.

16. (a) O Yesaya aweyi kavova mu kuma kia mbaninu a Babele? (b) Ungunza wa Yesaya mu kuma kia lufwasu lwa Babele aweyi wa lunganena?

¹⁶ Muna kuma kia Babele diasakulwa vo: ‘Ke mukala diaka wantu ko muna mbandu zawonso: Ngatu Nlaba katunga mo saba kiandi, ngatu avungudi babubika mo o makambi mau.’ (Yesaya 13:20) Ungunza wau ke wasakula kaka o bwa kwa mbanza ko. Us/onganga mpe vo Babele yikituka se mfuta yakwele mvu. Olenda mona e ziku kia ndungan’a ungunza wau. E mbanza Babele o unu ke yizingilanga diaka wantu ko. E fulu yakala tezo kia 80 lwa kilometa kina kuna sude ya mbanza Bagdá, kuna nsi ya Iraque. E kiaki i ziku kisonganga e ndungan’a mvovo mia Yave muna Yesaya: “Komba nkomba yo muna sesa kia lufwasu.”—Yesaya 14:22, 23. *

17. E ndungan’a ungunza wa Nkand’a Nzambi aweyi ukumikinanga lukwikilu lweto?

 ¹⁷ O zaya vo Nkand’a Nzambi i nkand’a ungunza wafwana bundw’e vuvu dikumikanga lukwikilu lweto, nga ke wau ko? Kieleka, wau vo Yave wa Nzambi wa lungisa nsilu miandi, tuna ye vuvu vo olungisa nsilu andi wa kitula ntoto se paradiso. (Tanga Ntalu 23:19.) I dianu vo, tuna ye “vuvu kia moyo a mvu ya mvu, una kasia nsilu o Nzambi, ona kalendi vuna ko, e tandu ya mvu ya mvu.”—Tito 1:2. *

18. Nkia mvovo mia nkuma kasoneka Paulu wa ntumwa mu kuma kia “Diambu dia Nzambi”?

¹⁸ Muna mana tulongokele mu kapu kiaki, tumwene vo Nkand’a Nzambi i nkanda ulembi tezaniswa. E ngwizani  a sono yandi, ziku kia tusansu, ngangu ye ungunza wandi usonganga kikilu o mfunu wa Nkand’a Nzambi. Kansi vena mpe ye kuma kiakaka. Paulu wa ntumwa wasoneka vo: ‘E diambu dia Nzambi diamoyo ye nkuma, dilutidi mpe o twa kwa nsosolo miawonso mia meno mole, dikotanga yamuna mpambaninu a moyo yo mwanda, yo mayikilu mpe, yo nluku, dizeye mpambula za mbalu yo makani ma ntima.’—Ayibere 4:12.

19, 20. (a) O Nkand’a Nzambi aweyi ulenda kusadisila mu kuyifimpa ngeye kibeni? (b) Aweyi olenda songela luyangalalu muna lukau lwalu lwamfunu lwa Nzambi?

¹⁹ O tanganga Nkand’a Nzambi dilenda soba e zingu kieto. Dilenda kutusadisa mu kuyifimpa. Tulenda vova vo Nzambi tuzolanga, kansi e mpila tubadikilanga malongi ma Nkand’a Nzambi ilenda songa makani ma ntima mieto.

²⁰ O Nkand’a Nzambi i nkanda watuka kwa Nzambi. Muna kuma kiaki, tufwete wo tanganga ye longoka wo. Songa vo oyangalelanga lukau lwalu lwa Nzambi muna longoka wo una ufwene. Ediadi dikusadisa mu toma zaya ekani dia Nzambi mu kuma kia wantu. E kapu kilanda kisasila ekani diadi ye mpila dilunganena.