E Nza Yayi Nga Ilenda Vuluka?

Ke vena mbandu yakaka yawa oma ma mbaninu a nza nze i yayi ko. Ndonga bena yo wonga wa sia vo e nza yifwaswa mu lufwasu lua nkele miangolo nze i (nuclear) Akaka bebanzanga vo e nsafulw’a ntoto ilenda fwas’e nza. Vena mpe y’awana betelekang’o moyo mu kuma kia mpasi za zingu vo zilenda fil’o wantu mu vondaziana yau yo yau.

E nza yayi nga ifokoka kieleka? Ovo i wau, aweyi disongele? Nga vateka kala nza yafokoka?

Nza Ifokoka—yakaka Ivinga

Elo, vakala ye nza yafokoka. Yindul’e nza yina yakituka se yambi kikilu muna lumbu ya Noa. O Nkand’a Nzambi usonganga vo: “E nz’a tandu kina, wau yalangw’o maza, yakufwila.” O Nkand’a Nzambi uvovele mpe vo: “[Nzambi] wa lembi vûkis’e nz’ankulu, kavuluza kaka Noa, wa nteleki a ndungidi, yo wantu nsambwadi akaka, vava katwas’e kizalu ova nz’a akwa luvezo.”—2 Petelo 2:5; 3:6.

Tala kana nki kiafwaswa muna nza yayina, ye nki kialembi fwaswa. Ke yatwasa mfoko a wantu awonso ko. O Noa ye nzo andi bavuluka mu kizalu kia nz’a mvimba. Diau adimosi yo ntoto ye zulu dikezima ye ntetembwa. Eki kiafwaswa “i nz’a wantu ambi” i sia vo kintwadi kia mavangu ma wantu ambi.

I bosi e mbongo a Noa vava yawokela, va vaika nza yakaka. E nza yoyo yazole, yovo kintwadi kia mavangu ma wantu, kina yamu lumbu yeto. O lusansu lwandi lwazala ye vita, umpumbulu, nsoki. Adieyi dibwila e nza yayi? Nga vuluka ivuluka?

E mbaninu a nza Yayi

Una kavova vo e nza a lumbu ya Noa yabungwa, o Nkand’a Nzambi uvovele mpe: “Vo i’zulu dina wau, yo ntoto, muna  diambu diau adimosi, dialundilw’o tiya.” (2 Petelo 3:7) I wau, nze i una kasasila o waka nsoneki a Nkand’a Nzambi: “E nza [in’o unu] vempoka ivempoka.”—1 Yoane 2:17.

O Nkand’a Nzambi ka uvovanga ko vo o ntoto wau tuzingilanga yovo ezulu din’e ntetembwa i divempoka, nze i una dialembi vempoka muna lumbu ya Noa. (Nkunga 104:5) Kansi tu, eki kibungwa nze mu tiya i nza yayi, “y’ezulu,” diandi yovo ayadi bena kunsi a wisa kia Satana, ye “nza” andi, yovo kintwadi kia wantu. (Yoane 14:30; 2 Korinto 4:4) E nza yayi, yovo kintwadi kia mavangu, ibungwa kikilu nze i nza ankulu yavitil’e kizalu. O Yesu Kristu yandi kibeni wayika oma makala “muna lumbu ya Noa” se mbandu y’oma mevangama vava ke kialwek’e mbaninu a nza yayi ko.—Matai 24:37-39.

O Yesu muna yik’e lumbu ya Noa, mvutu kavana za kiuvu kia antumwa zandi: “Nki i sinsu mpe kia ngiz’aku, ye mbaninu a tandu?” (Matai 24:3) Alandi a Yesu bazaya wo vo e nza yayi ifokoka. Nga wonga diabamwesa e diambu diadi?

Ve, vava Yesu kavova oma mevangama ekolo ke kilweke mbaninu a nza ko, wabawondelela vo bayangalala, ‘ekuma vo e nkûk’au ifinamene.’ (Luka 21:28) Elo, se bekûluka vana moko ma Satana ye kintwadi kia mavangu mandi mambi yo kota muna nz’ampa ya luvuvamu!—2 Petelo 3:13.

Kansi nkia ntangwa ikwiza e mbaninu a nza yayi? Nki i sinsu kavan’o Yesu kia “ngiz’andi, ye mbaninu a tandu”?

“E Sinsu”

O mvovo a kingerekia wasekolwa vo “ngiza” pa·rou·siʹa, un’e nsasa “nkala,” i sia vo, kala vo. I dianu vo “e sinsu” ova kimoneka, ke disonga ko vo Kristu ofinamene okwiza, kansi disonga vo wavutukidi kala ye se una vo. Disonganga vo wayantik’o yala se ntinu ezulu olembi moneka ye  ke kolo ko se kafwasa atantu andi.—Lusengomono 12:7-12; Nkunga 110:1, 2.

O Yesu kayika diambu dimosi ko vo i “sinsu.” Wayika mambu mayingi ye zingu kia nz’a mvimba. Omama mawonso mevangama muna tandu kina asoneki a Nkand’a Nzambi beyikanga vo “lumbu ya mbaninu.” (2 Timoteo 3:1-5; 2 Petelo 3:3, 4) Tala mambu makaka kavova o Yesu mesonganga “e lumbu yambaninu.”

“Zula itelamena zula, kintinu ye kintinu.” (Matai 24:7) E vita za tandu kieto zisundidi ke mu tandu kiavioka ko. Nsoneki mosi wazayisa: “E Vita Antete ya Nz’amvimba [ya yantika mu 1914] yakala se vita antete ya ‘nza yawonso.’” Kansi kadi, e vita a nzole ya nz’amvimba yasak’o fwasakesa. Ye vita zikwamang’ak’o fwasa o ntoto. Elo, e mvovo mia Yesu mu lungana mina endungan’esivi!

“Mukala mvengele.” (Matai 24:7) Kunim’a Vita Antete a Nz’amvimba kwayiza mvengele ampwena wa mpasi zasunda ezi za tandu kiawonso kiavioka. Kuakala mpe nzala ya mpasi yalandila Vita a Nzole ya Nz’amvimba. O kondwa kwa madia kwasukika etini kietanu kia wantu a nza ye tezo kia mafuku 14 ma yingyianangyiana mefwanga muna konso mvu. Dia ludi vo, vena ye “mvengele”!

“Mukala nzakama zangolo za ntoto.” (Luka 21:11) Vo tutadidi, tuka 1914, o lutangu lwa wantu befwanga muna konso mvu mu kuma kia nzakama za ntoto, lusundidi ke mu tandu yavioka ko. Se tadi kaka ez’aka zampwena: 1920, kuna China, 200.000 za mafwa; 1923, kuna Japão, 99.300 za mvumbi; 1939, kuna Turquia, 32.700 za mafwa; 1970, kuna Peru, 66.800 za mafwa; ye  muna 1976, kuna China, tezo kia 240.000 (yovo, nze i una bavova asamuni ansangu vo, 800.000) za mvumbi. Kieleka vo “nzakama za ngolo za ntoto”!

“Muma mwakàka-kàka vuku.” (Luka 21:11) Ku nima Vita a Ntete a Nz’amvimba tezo kia 21 ma mafuku ma wantu mafwa mu vuku kiayikwa vo gripe spanhol. Efinkanda fia Science Digest fiasonga vo: “Muna lusansu lwawonso ka mua moneka vonza kianene kiatuasa mpasi ye mponda a nzaki nze i yayina ko.” Tuka kolo kiakina, e yimbevo ya ntima, ye yimbevo ya ntulu, AIDS ye vuku yayingi yakaka ivondanga yazi ye yazi ya wantu.

“Wokela kwa umpumbulu.” (Matai 24:12) Tuka 1914 e nza eto yakituka nz’a umpumbulu ye nsoki. Mwayingi o wantu kebalendi kangala yo luvuvamu ko kana nkutu mu mwini. Muna fuku o wantu bekuyizikidilanga muna nzo ye mbindiku zangolo, mu kuma kia wonga.

Mayingi makaka mateka vovwa vo i mekala muna lumbu yambaninu, mawonso mu lungana mena. Ediadi disonganga vo, e mbaninu a nza ifinamene. Kansi, se dia nsambu vo, vekala ye nsadiswa. Una kamana vova vo “e nza vempoka ivempoka,” o Nkand’a Nzambi usiang’o nsilu:  “Vo i ndion’ovangang’o luzolo lua Nzambi, zing’aka kezinganga yakwele mvu.”—1 Yoane 2:17.

I kuma vo tuna ye mfunu a zaya kana vo lweyi o luzolo lua Nzambi yo vanga lo. I mpuluka tulenda vuluka muna mbaninu a nza yayi yo vwila e nsambu zakwele mvu muna nz’ampa ya Nzambi. O Nkand’a Nzambi usiang’o nsilu vo muna ntangwa ina: ‘Nzambi . . . okunguna mansanga mawonso muna meso mau; o lufwa, ke lukala diaka ko; musungula kala diaka dilu, yovo kazu, ngatu mpasi.’—Lusengomono 21:3, 4.

Ovo ke vasonekeno nsekola yakaka ko, ozevo e nsekola yawonso ina mo ya mu Nkand’a Nzambi.

[Avwe a Foto muna lukaya lwa 6]

Avwe a Foto: Airplane: USAF photo. Child: WHO photo by W. Cutting. Earthquake: Y. Ishiyama, Hokkaido University, Japan.