Yave Ozolele vo Wayilunga-lunga

VAVA kiyantika e lumbu kilutidi vonza muna lusansu lwa wantu, o Nzambi a Mpungu-ngolo “olunga-lunga” minkwikizi miandi miawonso. (Nku. 31:​23) Kansi, e lumbu yawonso Yave ozolanga tanina nkangu andi muna vonza. Wau vo yandi i “nto a moyo,” wantu awonso antalu vana meso mandi, bafwana lungwa-lungwa.​—⁠Nku. 36:⁠9.

Selo yakwikizi ya Nzambi kuna nz’ankulu i wau mpe babadikilanga moyo a muntu. Nze una tutanganga muna Etuku 33:​18, Yakobo y’esi nzo andi bavanga nkangalu wa vonza, kansi balwaka kuna luvuvamu. Yakobo wasiang’e vuvu muna lusadisu lwa Yave. Kansi, yandi mpe diambu kavanga mu tanina awana bakala yandi. (Etu. 32:​7, 8; 33:​14, 15) O land’e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi dilenda kusadisa mu kitanina ngeye kibeni kumosi y’akaka. Yambula twatala una nkanikinu miami milenda sadilwa kw’awana betunganga Maseka ma Kintinu ye fulu yakaka, y’awana besadisanga ampangi bebwilwanga sumbula.

Kuyitanina Muna Nsiku a Mose

Nsiku a Mose wasikidisa nkanikinu mina mifwete landa nkangu a Nzambi mu kitanina. Kasikil’owu, kele vo Nyisaele otungidi nzo, kafwete tunga mpe kakidilwa kuna nludi. Wau vo wantu nkumbu miayingi bamantanga kuna nludi mia nzo zau, e kakidilwa kiasadisanga mu lembi sotoka. (1 Sam. 9:26; Mat. 24:​17) Avo vabwidi vonza wau vo nkanikinu wau ke usadilu ko, Yave watumbanga mfumu a nzo.​—⁠Nsi. 22:⁠8.

O Nsiku wasikidisanga mpe tumbu mu kuma kia bulu kele vo kitudidi muntu. Avo ngombe itudidi muntu yo kumvonda, ona ovwidi yo kafwete vonda ngombe yayi mu lembi sia wantu akaka mu vonza. Wau vo kalendi dia mbizi ko ngatu teka yo kw’akaka, o vonda bulu kiaki dia mfwilu kikilu diakala. Kansi, kele vo o mfumu a ngombe ivondele muntu kakangidi bulu kiandi ko, adieyi dikumbwila? Kele vo ngombe yayi ivondele diaka muntu, e ngombe ifwete vondwa ye ndiona mpe ovwidi yo. O nsiku wau wafilanga ndiona wakala ye fu kia lembi lunga-lunga twelezi yandi mu soba e fu kiaki.​—⁠Luv. 21:​28, 29.

O Nsiku walukisanga mpe wantu mu toma sadila e lekwa yau una ufwene. Aneyisaele ayingi basadilanga e lwazi mu zenga nkuni. Kele vo e tadi kisokokele muna vwa yo vonda muntu una vana ndambu, ndiona wazengang’e nkuni kafwete tinina kun’evata di’etininu. Wakanikinwanga vo kakala muna yavana kifwa mbuta nganga. Ediadi disongele vo ndiona ovondele muntu lembi wo kana wavambulwanga y’esi nzo andi mu mvu miayingi. E nkubika yayi yalonganga o nkangu vo moyo a muntu  wavauka vana meso ma Yave. Ndiona obadikilanga moyo nze una Nzambi kebadikilanga wo, otoma lunga-lunganga lekwa yandi yo sadila yo lembi sia akaka mu vonza.​—⁠Nta. 35:25; Nsi. 19:​4-6.

Muna nsiku miami, Yave watoma kiesesa luzolo lwandi vo nkangu andi wavengang’e fu kia kuyisia mu vonza, kana mu kati kwa nzo yovo kuna mbazi. Awana bavondanga yovo lweka akaka, kana nkutu lembi wo kana, fundiswa bafundiswanga kwa yandi. Ngindu za Yave muna diambu dia kilunga-lunga ke zasoba ko. (Mal. 3:⁠6) Yamu wau, ozolanga vo nkangu andi balembi kilweka yau kibeni y’akaka. Ediadi dialudi musungula vava tutunganga yo tungulula fulu ya nsambil’aludi.

 Kilunga-lunga Vava Kitungwanga Nzo za Nsambila

O tunga Maseka ma Kintinu, Maseka ma Lukutakanu ye mavula dina s’elau diampwena kwa yeto. Diau adimosi tulenda vova mu kuma kia salu kia tungulula nzo z’awana bebwilwanga sumbula. Ntangwa zawonso, tufwete kilunga-lunganga vava tusalanga salu yayi, kadi lembi sadila e lekwa una ufwene, kana nkutu mu salu yakete, dilenda kututwasila vonza ye kw’akaka. (Kim. 10:⁠9) Elo, tulenda venga vonza yayingi kele vo tutomene kilunga-lunga vava tusalanga.

Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “O nkembo a matoko i nkum’au: O wete w’anunu, mvu.” (Nga. 20:​29) O nkuma wa kileke mfunu wina mu sala salu yangolo. Kansi, ambuta ana bazikuka muna salu kia tunga, besadilanga moko ye lekwa yau mu sala e salu ivavanga ungwedi kuna mfoko. Muna mvu miavioka, awana bena vo se mbuta basadila nkuma wa kileke kiau mu sala salu yangolo. Avo u nsadi ampa, sianga sungididi mu mpila isadilanga ana bazikuka muna salu yo landa luludiku lwau. Avo una ye luzolo lwa longoka, ampangi ana bazikuka muna salu kia tunga balenda kulonga mambu mayingi. Bekulonga mpila yambote ya sadila lekwa ya vonza ye nata mazitu. Muna mpila yayi, olenda sala salu kiambote,  yo kilunga-lunga, yo kala ye kiese.

Awana besalanga salu kia tunga, bafwete kalanga alungalala ntangwa zawonso. Mambu nzaki mesobanga muna fulu ya salu. Vana vakala va lelama, valenda timwa wulu. Akaka nusalanga kumosi balenda telamesa sikada, baya yovo sia kinzu kia tinta (balde) mu nzila. Avo fwidi e diya, lenda lwala. Nkumbu miayingi, e nkanikinu misiwanga mu kuma kia kilunga-lunga mivavanga vo asadi basadilanga lekwa itaninanga mu vonza. Matala-tala ma meso, mpu ye nsampatu za salu zilenda kutanina mu vonza muna fulu itungilwanga nzo. Kansi, e lekwa yayi ilenda kutanina kele vo otomene yo lunga-lunga yo vwatanga yo.

Kana una vo lekwa yayingi ke yampasi ko mu sadila yo, muna sadila yo mu mpila yambote divavanga vo watoma longwa yo sadilanga yo nkumbu miayingi. Avo kutomene zaya sadila ko kina vwidi o mfunu, zayisa dio kwa mpangi ovitang’o ntu muna salu. Mpangi ndioyo okubika vo walongwa una ufwene. Kala yo unleka, i sia vo, zaya e tezo kiaku, diambu diamfunu kikilu. Kieleka, fu kiaki kivavwanga mu lembi kilweka yovo lweka akaka vana fulu kia salu.​—⁠Nga. 11:⁠2.

Sotoka i vonza kitoma lwekanga wantu muna salu kia tunga nzo. Una kwamente sikada ko, kala ye ziku vo yambote yina, ye va fulu kiambote isilu. Avo va sikada osadila yovo ku nludi, divavanga vo wavwata nsinga yo kanga wo mu lekwa yovo sia kakidilwa walembi sotoka. Avo kiuvu una kiau mu kuma kia sadila mu fulu yazanguka, yuvula kwa mpangi ovitang’o ntu. *

Wau vo lutangu lw’awana besadilanga Yave mu wokela kaka lwina mu nza yawonso, vena ye mfunu wa tunga Maseka ma Kintinu ye fulu yakaka isadilwanga mu nungununa nsambil’aludi. Awana bevitang’o ntu muna salu kia tunga Maseka ma Kintinu ye fulu yakaka bena ye mbebe ya lunga-lunga mameme mantalu ma Yave bena kuna nsi a wisa kiau. (Yes. 32:​1, 2) Avo elau wavewa dia fila mpangi z’akala ye z’akento muna salu kia tunga Maseka, kufwete vilakana ko mfunu wa kubalunga-lunga. Ofwete kalanga ye ziku vo e fulu nusadilanga kiavelela, ke kina ye vonza ko. Kuna ngemba, kansi ye sikididi kiawonso, songa kwa mpangi una bafwete kilunga-lunga vava besalanga. Kuyambula ko vo aleke yovo awana ke bazikuka ko muna salu benda mu fulu ya vonza. Zayisa ampangi e vonza balenda wanana yau yo kubasonga una balenda vengela vonza muna ntangw’a sala. Sungamena vo ekani dieto i fokola e salu lembi bwa mu vonza.

O Zola Mfunu Kwina

E salu kia tunga Maseka ma Kintinu ye nzo zakaka zisadilwanga muna nsambil’aludi, kivavanga vo vasalwa salu ilenda kala yavonza. Muna kuma kiaki, awana besalanga salu yayi bafwete kikeba. Muna lemvokelanga nkanikinu mia Nkand’a Nzambi, yo landa mana masikidiswa mu kuma kia salu, yo kala walungalala, lenda venga vonza yo tanina mpe akw’aku balembi bwa mu vonza.

Nki kikutufilanga mu kilunga-lunga? Zola. Elo, zola muna Yave kufwete kutufila mu badikila moyo nze má kiantalu nze una Yave kebadikilanga wo. Zola muna wantu kufwete kutusimba mu lembi vanga diambu dilenda kubatwasila vonza. (Mat. 22:​37-​39) Muna kuma kiaki, yambula twavanga wawonso tulenda kimana twayilunga-lunga vava tutunganga fulu yeto ya nsambila.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

[Foto ina muna lukaya lwa 29]

O Nsiku a Mose wakanikinanga vo o nludi a nzo wasiwa e kakidilwa

[Babu/​Foto ina muna lukaya lwa 30]

Mpila Yambote ya Sadila Vana Sikada

Mu mvu waviokele kuna Estados Unidos, vioka 160.000 m’asadi basotoka vana sikada yo lwala. Vana ntandu, tezo kia 150 ma wantu bafwa mu kuma kia sotoka vana sikada. Konso fulu ozingilanga ye salu osalanga, tala tuludiku tulenda kusadisa mu veng’e vonza kia bwa vana sikada.

◇ Kusadila sikada yafwa ko ngatu vangulula kio. Ofwete yo bangula.

◇ Konso sikada yina ye tezo kia zitu diasikidiswa dilenda vo tensekwa. Keba kimana ezitu dia nitu aku ye dina dia salanganu yaku dialembi vioka dina diasikidiswa muna sikada osadila.

◇ Telamesa sikada vana fulu kialelama, kiayuma. Kutelamesa yo va fulu kinikukanga ko, nze vana ntandu a tandabala yovo va ntandu a nkela.

◇ Teka nikuna e sikada vitila wamanta yovo kulumuka.

◇ Kufwete telama ko ngatu vwanda vana fulu yole yansuka ya sikada.

◇ Vava sikada isadilwanga muna manta kuna nludi ifwete suva tezo kia meta mosi. Sia sikinwa vana malu ma sikada kimana yalembi sielomoka. Avo ke dilendakana ko, lomba kwa muntu kasimbinina yo ekolo osadilanga vana ntandu a sikada. Kanga o nsinga kuna nsuk’a sikada kimana yalembi bwa.

◇ Kufwete sadila ko fulu ya diata ya sikada mu tenseka e baya dina otelama muna sala.

◇ Kele vo olambwidi moko yovo malu ekolo osadilanga va fulu kiazanguka, olenda nikuna sikada. Venganga evangu diadi dia vonza. Finamesa sikada ye fulu osadilanga.

◇ Kele vo va sikada osadila vana ndambu a kielo kiazikama, sia sinsu mu lukisa wantu yovo bindika kio. Avo e kielo ke kilendi bindikwa ko, lomba kwa muntu kalukisanga ana bazolele vioka.

◇ Muntu mosi kaka ofwete sadila vana sikada nanga vo sikada yakubikwa mu sadilwa kwa wantu wole. *

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]