Muna mvu wa 1960 yawutuka, ngudi ame mvu 17 kakala miau. Vitila yawutuka, o se diame wabembola ngudi ame. Omono yo mama twayenda zingila kwa mase mandi, kuna Burg, mbanza yakete kuna este ya Alemanha. Okwakuna, wantu ayingi ke bakwikilanga mu Nzambi ko, e yitu yame mpe ngindu zazi bakala zau. Kuna kwa yau o Nzambi kakala mfunu ko.

Vava yasansukanga, nkak’ame ayakala watoma kunzolanga. Salu yayingi kandonga, wantumanga ngienda manta mu nti yo zenga e ntayi. Yatoma yangalelanga e salu kiaki. Zingu kiame kia kiese kiakala.

Vava yakala ye mvu nsambwadi, lumbu kimosi yabwila sumbula. Ku sikola yatuka, vava yavutukanga kuna nzo, yamanta mu lunzi dia nsinga mia kura. Meta 8 kaka yakimantina, yabakama muna kura. Kuna lupitalu yayenda sikamena, moko mame ke masalanga diaka ko. Mau mole mazina, mputa zanene yakala zau, muna kuma kiaki o moko mame mazengwa muna tanina moyo ame. O ngudi ame ye nkaka zame bakendalala kwayingi. Wau vo mwan’akete yakala, kiabakulanga ko vo o kondwa moko mpasi dikuntwasila muna zingu.

Vava yavaika ku lupitalu, yavutukila tanga sikola. Kuna sikola, wana ayingi bantontanga, bandungunanga yo kumvikimika lekwa wau vo kialendanga kukitanina ko. Mpasi zayingi yamonanga mu ntima mu kuma kia mavangu mau ma nsoki. Kuna kwalanda, yafilwa kuna Birkenwerder, Sikola ya Avanguki, i kûna yazingilanga. Wau vo sikola yayi kwandá yakala, ngudi ame ye nkaka zame ke balendanga kwiza kunkingula ko. Mu lumbu ya vundu kaka twamonananga. Tezo kia mvu kumi kiasanswa kwa ngudi ame ko ye kwa nkaka zame.

Yalongoka sadila malu mame muna sala salu yayingi. Nga ozeye una olenda sadila nlembo mia malu muna dila mu nsoma yovo nzalu? Kana una diampasi, yalongoka e ngangu zazi. Yalongoka mpe sadila nlembo mia malu mame muna nika yovo seka meno yo sana e nsuki. Vava yamokenanga yo wantu yasadilanga o malu mame muna vanga e sinsu. Kieleka, o malu makituka se moko mame.

 Muna kileke kiame, yazolanga tanga nkanda miavovelanga umbangu wa nza. Ezak’e ntangwa yayindulanga vo akwa umbangu balenda kumvangila moko ma nsoka, kimana mansadisa mu vanga mambu mawonso. Vava yalungisa mvu 14, yayantika nua mfomo. Yayindulanga vo ikunsadisa mu kuyibadikila nze wantu ankaka. Wau yanuanga e mfomo, diakala nze mono yavovanga vo: ‘Ndenda wo vanga mpe. Nue mia mfomo besansukanga yo moko yovo kondwa moko.’

Salu yayingi yasalanga, yakota muna buka kia Aleke a Alemanha (FDJ). E buka kiaki kiasalanga muna lutumu lwa luyalu lwa Alemanha, mono yakala se nsoneki. Yakota mpe muna buka kia ayimbidi ye kia nsaka za avanguki. Vava yalongoka mayingi, yabaka e salu muna kompani diakala muna mbaz’eto. Vava yakulanga, nkumbu miayingi yavuatanga o moko ma nsoka, kadi yazolanga vo yakala muntu walunga moko yo malu.

Lumbu kimosi vava yavingilanga kalu ngienda ku salu, muntu mosi wamfinama. Wangiuvula kele vo yayindula kala vo Nzambi olenda vutulwisa o moko mame. Yatoma sivika. Kadi yazolanga vo moko mame mavutuka, kansi kuna kwa mono diakala nga ndozi kwandi, ke dilendakana ko. Wau vo kia kwikilanga mu Nzambi ko, yakala ye ziku vo Nzambi kena ko. Muna kuma kiaki, kialanda diaka e moko kia muntu ndioyo ko.

Lumbu kimosi diaka, nkwame kuna salu wambokela twenda kingula yitu yandi. Wau twanuanga e kafe, yitu yandi bayantika vovela mambu ma Nzambi, Yave wa Nzambi. I nkumbu antete yawá vo Nzambi nkumbu kena yau. (Nkunga 83:18) Kansi muna ntim’ame yavova vo: ‘Nzambi kena ko, e nkumbu andi ke ina mfunu ko. Mfwete kubavovesa vo ke dia ludi ko.’ Wau vo yabundanga ngindu zame vuvu, yatonda vo twamokena o mambu ma Nkand’a Nzambi. Kansi kia lenda kubakwikidisa ko vo Nzambi kena ko.

Malembe-malembe yayantika soba e ngindu zame vava twalongoka ungunza wa Nkand’a Nzambi. Ungunza wayingi ulungananga kana una vo mafunda ma mvu miviokele kala tuka wasonamena. Lumbu kimosi vava twalongokanga Nkand’a Nzambi twatezanesa o mambu mevangamanga omu nza yo ungunza wasonama muna Matai kapu kia 24, Luka kapu kia 21 ye 2 Timoteo kapu kia 3. Wauna e ndunzi muna nitu a mbevo zilenda sadisila dotolo mu zaya e kimbevo, o mambu meyikwanga muna ungunza una muna kapu yayi, mansadisa mu zaya vo mu “lumbu yambaninu” * tuzingilanga nze una wasonama muna Nkand’a Nzambi. Yasivika kikilu! Mono kibeni yamona e ndungana ya ungunza wau muna zingu kiame.

Yakala ye ziku vo mana yalongokanga i ludi. Yayantika samba kwa Yave wa Nzambi kansadisa yayambula nua mfomo, kana una vo mbundu a mfomo yakala. Tezo kia mvu mosi yalongoka Nkand’a Nzambi. Kina kia 27 kia ngonde ya Abidi, 1986 yavubwa  kuna kinsweki muna ndungu a maza, kadi e salu kia Mbangi za Yave kiasimwa kiakala kuna este ya Alemanha.

Wau vo e salu kia Mbangi za Yave kiasimwa, buka yakete-kete twakutakanenanga muna nzo za mpangi, mpangi zakete kaka yazaya. Kuna kinsalukisa, mfumu a Mbanza wampovesa vo ngienda kuna este ya Alemanha, o kwakuna e salu kia Mbangi za Yave ke kiasimwa ko. Mu nkumbu antete muna zingu kiame yayenda ku lukutakanu lwa mvivu yo mona mafunda ye mafunda ma mpangi za makala ye za makento. Kilendi vilakana e lumbu kiakina ko.

Vava e Yaka kia Berlin kiabwa, Mbangi za Yave bavutukila e salu kiau. Ntangwa yafwana mu yantika sambila Yave wa Nzambi kuna luvuvamu. Yayantika sala kwayingi muna salu kia umbangi. Kansi wonga yamonanga mu mokena yo wantu kizeye ko. Nsoni yamonanga mu kuma kia uvanguki wame, kadi yaviokesa kileke kiame kiawonso muna nzo isansilwanga avanguki. Kansi muna mvu wa 1992, ola 60 yasala muna salu kia samuna e nsangu zambote mu ngonde mosi. Yatoma kio sala, kiese kiayingi yamona. Dianu vo, yabaka e nzengo vo mfwete wo vanga konso ngonde, tezo kia mvu ntatu yavanga wo.

Ntangwa zawonso isungamenanga e mvovo mina muna Nkand’a Nzambi: “Nani otovokele, omono yalembi tovoka?” (2 Korinto 11:29) Kana una vo i mvanguki kwame, ngina yo ntu uyindulanga ye nua uvovanga. Ivanganga mawonso ndenda mu sadisa wantu ankaka. Wau vo kina yo moko ko, itoma bakulanga e mpasi zina avanguki bemonanga. Nzeye wo vo tukalanga ye tima dia vanga diambu, kansi mu kuma kia uvanguki ke tulendanga ko. Ifiaulwisanga avanguki ana bekalanga ye ngindu zazi. O sadisa akaka kiese dikuntwasilanga.

Dialudi vo, ezak’e ntangwa ikendalalanga. Nzolele vo moko mame mavutuka. Ndenda vanga salu yayingi konso lumbu, kansi ntangwa yayingi ikundianga, mfwete kala mpe ye ngolo zayingi. Ekwe kele vo yakala yo moko mame! Konso lumbu isungamenanga mvovo emi: “Muna mambu mawonso ngina ye nkuma muna ndiona okunkumikanga.” (Filipi 4:13) Konso lumbu, Yave okumpananga o nkuma ‘wafwana’ mu sala e salu yame. Ntomene dio zaya vo Yave ka ngiambwidi ko. I dianu omono mpe kilendi yambula sadila Yave ko.

Muna kileke kiame yavidisa e lau dia kala vamosi ye yitu yame, kansi owau Yave okunsambulanga kumosi y’esi nzo ame. Ngina yo nkento a ngangu, Elke, otoma kunzolanga ye nkwa nkenda. Vena mpe yo ulolo wa Mbangi za Yave bakituka se mpangi zame omu nza yawonso.

O nsilu wa Nzambi wa Paradiso, utoma kumfiaulwisanga, kadi Nzambi ovanga “lekwa yawonso se yampa,” kumosi mpe yo moko mame. (Lusengomono 21:5) Itoma bakulanga o nsilu wau vava yalongoka mana Yesu kavanga vava kakala ova ntoto. Muna kolo kia kete, Yesu wawuka avangudi ye wavutulwisa nkutu o kutu kwa muntu kwazengwa mu nsosolo. (Matai 12:13; Luka 22:50, 51) E nsilu mia Yave yo masivi mana Yesu kavanga mekunkwikidisanga vo fioti kaka fisidi o moko mame mevutuka.

O zaya Yave wa Nzambi i nsambu zisundidi kuna kwa mono. Yandi i se diame, nkundi ame, nsadisi ame yo nkum’ame. Imonanga nze una Ntinu Davidi kamona vava kasoneka vo: ‘O Yave i nkum’ame, . . . unsadisi, o ntim’ame uyangalele.’ (Nkunga 28:7) E mvovo miami mia ludi, isimbinina mio muna zingu kiame kiawonso. Ikwamanana mio simbinina kana nkutu vo kina ye nlembo ko ngatu moko.