1-2. Mun’owu wa sono kia Matai 5:11, aweyi tufwete badikilanga e mpasi tunuananga zau?

YESU wasia e nsilu kwa alongoki andi vo bekala ye kiese kiakieleka. Kansi, wavova mpe vo awana bekunzolanga mpasi bewanana zau. (Mat. 10:22, 23; Luka 6:20-23) O kala alongoki a Kristu kiese dikututwasilanga. Kansi, aweyi tumona avo e yitu yeto batusidi kitantu, ayadi batubangikidi ye akweto a salu yovo a sikola batukomekene mu vanga diambu diambi? Kieleka, o yindula e mambu mama malenda kututokanesa.

² Kuna kwa wantu ayingi, o lubangamu ke lufilanga muntu ko mu kala ye kiese. Kansi, i diau kikilu e Diambu dia Nzambi dikutuvovesanga vo twavanga. Kasikil’owu, Yakobo wasoneka vo vava tunuananga ye mpasi ke tufwete kala mu kinsona ko, kansi tufwete kala ye kiese. (Yak. 1:2, 12) Kuna diak’e sambu, Yesu wavova vo tufwete kalanga ye kiese kana nkutu vava tubangikwanga. (Tanga Matai 5:11.) Ozevo, aweyi tulenda kadila ye kiese vava tunuananga ye mpasi? Tulenda longoka mayingi avo tufimpidi o nkanda una Yakobo kasonekena Akristu a tandu kiantete. Entete, yambula twafimpa e mambu mampasi bawanana mau Akristu awaya.

3. Nkia diambu diavangama vava Yakobo kakituka nlongoki a Yesu?

³ Ke vavioka kolo kiayingi ko vava Yakobo wa mbunzi a Yesu kakituka nlongoki, Akristu kuna Yerusaleme bayantika bangikwa. (Mav. 1:14; 5:17, 18) Vava Setefano kavondwa, Akristu ayingi batina muna mbanza zau yo “mwanganeswa muna zunga ya Yuda ye Samaria,” balwaka nkutu kuna Kupero ye Antiokia.  (Mav. 7:58–8:1; 11:19) Kieleka, alongoki awaya mpasi zayingi bawanana zau. Kana una vo i wau, basamunanga e nsangu zambote ye kiese kiawonso konso fulu bayendanga yo sikidisa nkutu nkutakani zayingi muna Luyalu lwa Roma. (1 Pet. 1:1) Kansi kuna kwalanda, Akristu a tandu kiantete bawanana diaka ye mambu mayingi mampasi.

4. Nkia mpasi zankaka Akristu a tandu kiantete bazizidila?

⁴ Akristu a tandu kiantete mambu mayingi mampasi bazizidila. Kasikil’owu, muna mvu wa 50 wa T.K., Kelodio wa Ntinu a Roma wakanikina vo Ayuda awonso bakatuka muna Roma. Muna kuma kiaki, Ayuda ana bakituka Akristu bakomekenua vo basisa e nzo zau yo kwenda mu fulu yankaka. (Mav. 18:1-3) Muna mvu wa 61 wa T.K., Paulu wa ntumwa wasoneka vo akwandi Akristu bavezwanga vana fulu kia ndonga, basiwanga mu pelezo yo sanzwa mavua mau. (Ayib. 10:32-34) Nze dina diabwilanga wantu ankaka, Akristu mpe banuananga ye usukami ye yimbevo.—Roma 15:26; Fili. 2:25-27.

5. Nkia yuvu tuvanina e mvutu mu longi diadi?

⁵ Vava Yakobo kasoneka o nkand’andi vitila mvu wa 62 wa T.K., oyandi watoma zaya e mpasi banuananga zau e mpangi zandi. Yave wavumunuina Yakobo mu sonekena Akristu awaya muna kubavana malongi mamfunu kimana bakwamanana kala ye kiese kana una vo banuananga ye mpasi. Yambula twafimpa e nkand’a Yakobo yo vana e mvutu za yuvu ilende: Nkia mpil’a kiese o Yakobo kayika muna nkanda wau? Nki kilenda fila Nkristu mu vidisa e kiese kiaki? Aweyi ngangu, lukwikilu ye unkabu ulenda kutusadisila mu kwamanana kala ye kiese kana nkutu nkia mpasi tunuananga zau?

6. Mun’owu wa sono kia Luka 6:22, 23, ekuma o Nkristu kalenda kadila ye kiese vava kenuananga ye mpasi?

⁶ Wantu ayingi beyindulanga vo balenda kala kaka ye kiese avo bena yo vimpi wambote, nzimbu zayingi ye longo lwakiese. Kansi, e mpil’a kiese kina Yakobo kasoneka, i kimosi muna fu ya mbongo a mwand’a Nzambi. Muna kuma kiaki, tulenda kala ye kiese kana nkutu kia mpila mpasi tuwanana zau muna zingu. (Ngal. 5:22) O Nkristu olenda kala ye kiese muna zaya vo Yave keyangidikanga yo tanginina mbandu a Yesu. (Tanga Luka 6:22, 23; Kol. 1:10, 11) Ozevo, e kiese kieto kilenda tezaneswa yo nlaku a mwinda una ye vela (yovo chaminé). O nlaku wau ulenda kwamanana lema kana nkutu mupepe una ko yovo mvula. Diau dimosi mpe, tulenda kwamanana kala ye kiese kana nkutu vava o wantu bekutuvezanga yovo vava yitu yeto ye akaka bekutusianga e kitantu. Ke tuvidisanga mpe e kiese kieto ko kana nkutu vo tubakamene kimbevo yovo ke tuna ye nzimbu zayingi ko. Kieleka, e kiese kieto kilenda wokela konso ntangwa o wantu bekutubangikanga. E mpasi tumonanga mu kuma kia lukwikilu lweto i ziku kisonganga vo tu alandi akieleka a Kristu. (Mat. 10:22; 24:9; Yoa. 15:20) Ekiaki i kuma Yakobo kasonekena vo: “E mpangi zame, vava nubwilwanga e ntonta za mpila mu mpila, nubadikila dio se diambu diakiese.”—Yak. 1:2.

7-8. Aweyi e mpasi zikumikinanga o lukwikilu lweto?

⁷ Yakobo wayika e kuma kifilanga Akristu mu zizidila ulolo wa mpasi. Wavova vo: “O lukwikilu lweno lwazikukila muna ntonta.” (Yak. 1:3) Ozevo, e mpasi zilenda tezaneswa yo tiya tuna tusadilwanga muna fula nsosolo wa sengwa. Entete, o nsosolo usiwanga vana tiya muna yanduka, i bosi usiwanga mu maza muna zizama. Ediadi dikitulanga wo se wangolo. Diau dimosi mpe, vava tuzizidilanga e mpasi o lukwikilu lweto lukumamanga. Ekiaki i kuma Yakobo kasonekena vo: “Vo i luzindalalu, yambula lwalunganesa e salu kiandi, kimana nuakala nuafwana yo zikuka muna mawonso.” (Yak. 1:4) Vava tumonanga vo lukwikilu lweto lukumamene mu kuma kia mpasi tunuananga zau, ediadi dikutusadisanga mu zizidila e mpasi zazi ye kiese kiawonso.

⁸ Muna nkand’andi, Yakobo wayika mpe maka mambu malenda vidisa e kiese kieto. Nkia mambu mama? Aweyi tulenda mo sundila?

9. Ekuma tuvuididi e ngangu o mfunu?

⁹ Diambu dilenda vidisa e kiese kieto: Avo ke tuzeye ko dina tulenda vanga. Vava tunuananga ye mpasi yo lembi zaya dina tuvanga, tulenda kendalala yo vidisa e kiese kieto vana vau. Muna kolo kiaki, ngangu tuvua o mfunu kimana  twazaya dina tuvanga ye mana tuvova kw’awana bekutusianga e kitantu. Muna kuma kiaki, tufwete vava lusadisu lwa Yave kimana twabaka e nzengo zikunyangidika, zitwasa e nluta kwa mpangi zeto yo kutusadisa mu sikila ye kwikizi muna Yave.—Yer. 10:23.

10. Landila e sono kia Yakobo 1:5, adieyi tufwete vanga muna vua e ngangu?

¹⁰ Dina olenda vanga: Lomba ngangu kwa Yave. Avo tuzolele zizidila e mpasi ye kiese, e diambu diantete tufwete vanga i lomba ngangu kwa Yave muna sambu kimana twabaka e nzengo zambote. (Tanga Yakobo 1:5.) Adieyi tufwete vanga avo tumwene vo Yave kavene e mvutu za sambu yeto ko vana vau? Yakobo wavova vo tufwete ‘kwamanana lomba’ kwa Nzambi. Yave ke funga makasi ko avo tukwamanene kunlomba e ngangu. Ke kutusemba mpe ko. Kadi o Se dieto dia zulu ‘okutuvana kuna mvevo wawonso’ avo tulombele e ngangu mu zizidila e mpasi tunuananga zau. (Nku. 25:12, 13) Omonanga e mpasi zeto, okendalalanga ye okalanga yo luzolo lwa kutusadisa. Kieleka, o zaya e diambu diadi kiese dikututwasilanga. Ozevo, aweyi o Yave kekutuvaninanga e ngangu?

11. Adieyi diaka tufwete vanga muna vua e ngangu?

¹¹ Yave okutuvananga e ngangu muna sadila e Diambu diandi. (Nga. 2:6) Muna vua e ngangu zazi, tufwete longokanga e Diambu dia Nzambi ye nkanda mieto. Kansi, ke diau kaka ko divavuanga. Tufwete mpe sadilanga mana tulongokanga muna zingu kieto. Yakobo wasoneka vo: “Nulemvokelanga diambu ke wa kaka ko.” (Yak. 1:22) Avo tusadidi malongi mama ma Nzambi, tukala akwa luvuvamu, akwa ntim’anleka ye akwa nkenda. (Yak. 3:17) E fu yayi ikitusadisanga mu zizidila konso mpasi yo lembi vidisa e kiese kieto.

12. Ekuma dinina diamfunu mu toma zaya mana mena muna Bibila?

¹² Yakobo wasoneka vo e Diambu dia Nzambi dina nze pelo, dikutusadisanga mu zaya  dina tufwete vanga ye una tufwete dio vangila. (Yak. 1:23-25) Kasikil’owu, kuna mfoko a longoka e Diambu dia Nzambi, tulenda bakula vo diamfunu twavenga e fu kia funganga makasi mu nzaki. Muna lusadisu lwa Yave, tulenda zaya una tulenda songela lulembamu vava tuwanananga yo wantu yovo mambu malenda kutufungisa o makasi. Avo tukedi alembami, ediadi dikutusadisa mu toma zizidila e mpasi tuwanananga zau. Lukutusadisa mpe mu toma yindula yo baka e nzengo zambote. (Yak. 3:13) Muna kuma kiaki, diamfunu kikilu twatoma zaya mana mena muna Bibila.

13. Ekuma tufwete longokelanga e mbandu ambote ya wantu beyikwanga muna Bibila?

¹³ Ezak’e ntangwa, vava kaka tuvanganga o vilwa i tulongokanga vanga edi diambote. Kansi, eyayi ke mpila yambote ko ya longokela e diambu. E mpila yambote yavuil’e ngangu i longoka e diambu muna mambu mambote ye muna mambu mambi bavanga akaka. Ekiaki i kuma Yakobo katukasakesela mu tanginina e mbandu ambote ya wantu beyikwanga muna Bibila nze Abarayama, Rakabi, Yobi ye Eliya. (Yak. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) E selo yayi yakwikizi ya Yave, bazizidila e mpasi lembi vidisa e kiese kiau. E mbandu au ya luzindalalu isonganga vo muna lusadisu lwa Yave, oyeto mpe tulenda zizidila e mpasi.

14-15. Ekuma dinina diavonza mu katikisa mana tukwikilanga?

¹⁴ Diambu dilenda vidisa e kiese kieto: Vava tukatikisanga mana tukwikilanga. Ezak’e ntangwa, dilenda kala diampasi mu bakula e diambu dimosi diyikwanga muna Bibila. Dilenda kala mpe vo Yave kavene e mvutu za sambu yeto ko muna mpila ina tuzolele. Mambu mama malenda kutufila mu katikisa mana tukwikilanga. Avo ke tuvangidi diambu ko, o lukatikisu lwalu lulenda yoyesa lukwikilu lweto yo fwasa e ngwizani eto ambote yo Yave. (Yak. 1:7, 8) O lukatikisu lulenda nkutu kutufila mu dimbula e vuvu kieto kia kusentu.

¹⁵ Paulu wa ntumwa watezanesa e vuvu kieto kia kusentu ye mbwa a nzaza. (Ayib. 6:19) Mbwa a nzaza i luvaku lusimbininanga e nzaza yalembi dimuka mu kuma kia tembwa kiangolo yo lembi wandama vana matadi. Kansi, e mbwa a nzaza itoma simbinina kaka e nzaza yalembi dimuka avo luvambu lwandi lutomene kwetama muna nzaza. Nze una e mbumbu ifwasilanga luvambu lwa mbwa a nzaza, o lukatikisu mpe lulenda yoyesa lukwikilu lweto. Vava kebwilwanga mambu mampasi, o muntu okatikisanga olenda vidisa lukwikilu lwandi muna nsilu mia Yave. Avo tuvidisi lukwikilu lweto, e vuvu kieto mpe kidimbuka. Yakobo wavova vo: “Ndiona okatikisanga una nze mavuku ma kalunga metumpaniswanga yo vevomonua kwa tembwa.” (Yak. 1:6) Diampasi kwa muntu a mpila yayi mu kala ye kiese.

16. Adieyi tufwete vanga avo lukatikisu tuna lwau?

¹⁶ Dina olenda vanga: Katula lukatikisu yo kumika lukwikilu lwaku. Kukadi ye lukatikisu ko. Muna lumbu ya Eliya wa ngunza, o nkangu a Yave lukatikisu bakala lwau. Eliya wabazayisa vo: “Yamu nkia kolo nukatikisa muna mambu mole? Avo Yave i Nzambi aludi, nunlanda; avo Bale, nunlanda!” (1 Nti. 18:21) Oyeto mpe o unu ke tufwete kala ye lukatikisu ko. Muna kuma kiaki, tufwete vavululanga kimana twakala ye ziku vo Yave i Nzambi aludi, e Bibila i Diambu diandi ye Mbangi za Yave i nkangu andi. (1 Tes. 5:21) Avo tuvangidi mambu mama mawonso, tukatula lukatikisu yo kumika o lukwikilu lweto. Avo lusadisu tuvuidi o mfunu muna katula o lukatikisu, tulenda lomba lusadisu kwa akuluntu. Ozevo, tufwete baka e nzengo vana vau avo tuzolele kala ye kiese muna salu kia Yave.

17. Adieyi divangama avo tukondelo unkabu?

¹⁷ Diambu dilenda vidisa e kiese kieto: Lukendalalu.  E Diambu dia Nzambi divovanga vo: “Avo okendalele muna lumbu kia mpasi, e ngolo zaku zikuluka.” (Nga. 24:10) O mvovo wa Kiyibere wasekolwa vo “okendalele” una ye nsasa vo “kondwa unkabu.” Muna kuma kiaki, avo kuna ye unkabu ko ovidisa e kiese kiaku vana vau.

18. O zindalala aweyi disongele?

¹⁸ Dina olenda vanga: Kala ye vuvu vo Yave okuvana o unkabu ovuidi o mfunu muna zizidila. Muna zizidila e mpasi, unkabu tuvuidi o mfunu. (Yak. 5:11) O mvovo kasadila Yakobo una wasekolwa vo “luzindalalu” ulenda kutufila mu yindula o muntu otelamene kaka vana fulu kena. Tulenda mpe yindula e soladi ona otelamene kuna unkabu wawonso vana fulu kena yo lembi vutuka manima avo mbeni zandi bezidi kunuanisa.

19. Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Paulu wa ntumwa?

¹⁹ Paulu wa ntumwa mbandu ambote katusisila mu diambu ditadidi songa unkabu yo luzindalalu. Ezak’e ntangwa, wayoyanga. Kansi, wazindalala kadi wakala ye ziku vo Yave okumvana o nkuma yo unkabu kavuanga o mfunu. (2 Kor. 12:8-10; Fili. 4:13) Oyeto mpe tulenda vua nkuma yo unkabu avo tusungamene vo lusadisu lwa Yave tuvuidi o mfunu.—Yak. 4:10.

20-21. Nkia ziku tulenda kala kiau?

²⁰ Tulenda kala ye ziku vo e mpasi tunuananga zau ke tumbu kia Yave ko. Yakobo watuvovesa vo: “Ke vakadi muntu ko otontwanga kavova vo: ‘Nzambi untontele.’ Kadi Nzambi kalendi tontwa mu mambu mambi ko, ngatu yandi kibeni katonta muntu.” (Yak. 1:13) Avo tukedi ye ziku kia diambu diadi, tusiamisa e ngwizani eto ambote yo Se dieto dia zulu.—Yak. 4:8.

²¹ Yave kena ye “soba-soba ko.” (Yak. 1:17) Nze una kasadisila Akristu a tandu kiantete muna zizidila e mpasi zau, o unu mpe osadisa konso muntu mu yeto. Muna kuma kiaki, lomba ngangu, lukwikilu yo unkabu kwa Yave lembi katikisa. Oyandi ovana e mvutu za sambu yaku. Ozevo, kala ye ziku vo Yave okusadisa mu kala ye kiese ekolo ozizidilanga e mpasi zaku.