1-2. (a) Yunike nani kakala ye nkia mpasi kanuana zau wau vo ngudi? (b) Sasila e fwaniswa kia fukwa.

 KANA una vo e Bibila ke kiyikanga luvubu lwa Timoteo ko, tulenda yindula e kiese Yunike wa ngudi andi kamona muna lumbu kiakina. (Nga. 23:25) Yindula dina divangamanga: Yunike kiese kiayingi kena kiau ekolo ketalanga Timoteo una muna maza se kevubwa. Yunike osevanga ekolo Loi wa nkaka a Timoteo kamfinamene yo kunsimba vana vembo. Yunike osidi moko vana tulu kiandi, ovumukini yo seva ekolo Timoteo kadiukisu muna maza. Maza matukukidi, Timoteo ovaikidi muna maza, kiese kiayingi kena kiau, o ngudi andi oyantikidi dila ye kiese. Yunike wasunda mambu mampasi kawanana mau ekolo kalonganga mwan’andi kazola Yave yo Mwan’andi, Yesu Kristu. Nkia mambu mampasi kasunda muna sadisa mwan’andi kalwaka yamuna luvubu?

² Timoteo mu nzo yavambana muna nsambila kasansukila. O se diandi Mungerekia kakala, o ngudi yo nkaka andi esi Yuda. (Mav. 16:1) Vava Yunike yo Loi bakituka Akristu, nanga Timoteo nleke kakala. Kansi, o se diandi kakituka Nkristu ko. Nkia nsambila Timoteo kasola? Nanga Timoteo mbuta kakala muna baka e nzengo yandi kibeni. Nga nsambila ya se diandi kasola? Nga kinkulu kia Ayuda kasola? Yovo wasola kituka nlandi a Yesu Kristu?

3. Landila e sono kia Ngana 1:8, 9, aweyi Yave kebadikilanga e salu angudi bevanganga muna longa wan’au bakituka akundi andi?

³ Omu lumbu yeto mpe, angudi bena vo Akristu bezolanga esi nzo zau. Vana ntandu a mawonso, bazolele sadisa o wan’au  bakala ye kikundi kiakola yo Yave. Nzambi eto otoma yangalelanga e ngolo angudi bevanganga. (Tanga Ngana 1:8, 9.) Yave osadisanga ngudi zayingi muna longa wan’au kimana banzola yo kunsadila.

4. Nkia mambu mampasi ngudi zayingi benuananga mau?

⁴ Ezak’e ntangwa, ke diambi ko kwa ngudi mu tokana kana vo mwan’andi obaka e nzengo za sadila Yave nze Timoteo yovo ve. O mase bazeye mpe e ntonta zawonso wan’au bewanananga zau mu nza yayi ya Satana. (1 Pet. 5:8) Vana ntandu, ngudi zayingi benuananga ye mpasi za sansa wan’au kondwa akala yovo bena ye akala kansi ke Mbangi za Yave ko. Kasikil’owu, mpangi ankento Christine b wavova vo: “O nkaz’ame se diambote kakala ye watoma lunga-lunganga esi nzo. Kansi, kazolanga ko vo yalonga wana eto kimana bakituka Mbangi za Yave. Nkumbu miayingi yadilanga yo tokana kana vo o wan’ame besambila Yave.”

5. Nkia mambu tulongoka mu longi diadi?

⁵ Angudi, nuzaya wo vo yeno mpe nulenda sadisa wan’eno bazola yo sadila Yave nze una Yunike kavanga. Mu longi diadi, tulongoka una nulenda tanginina mbandu andi muna longa wan’eno muna mvovo ye mavangu meno. Tulongoka mpe una Yave kalenda kunusadisila.

6. Landila sono kia 2 Timoteo 3:14, 15, aweyi Timoteo kakitukila se Nkristu?

⁶ Vava Timoteo kakala nleke, ngudi andi wavanga mawonso muna kunlonga e “sono yavelela” nze una Ayuda babalongela. Kansi, kakala yo zayi wayingi ko, kadi kazaya diambu ko mu kuma kia Yesu Kristu. Kana una vo i wau, mana Timoteo kalongoka muna Sono, mafwana makala muna kituka se Nkristu. Kansi, nga wakituka Nkristu? Wau vo nleke kakala, wakala yo nswa wa sola kana vo okituka Nkristu yovo ve. Kalukatikisu ko vo, Yunike wasia e ngolo muna longa Timoteo e ludi mu kuma kia Yesu yo ‘kunkwikidisa.’ (Tanga 2 Timoteo 3:14, 15.) Kana una vo Yunike mambu mayingi mampasi kanuana mau, ekwe kiese kakala kiau wau kalonga mwan’andi oma ma Yave! Kieleka, Yunike wazingila e ngwizani ye nkumbu andi ina ye nsasa vo “sunda.”

7. Aweyi Yunike kasadisila mwan’andi kuna nim’a luvubu?

⁷ Vava Timoteo kavubwa, walungisa e kani diamfunu muna zingu kiandi, kansi Yunike wakwamanana tokanena o mwan’andi kana nkutu kuna nim’a luvubu. Aweyi mwan’andi kesadila e zingu kiandi? Nga yikundi yambi kevanga? Nga otambulwila kwenda tangila sikola kuna Atenai yo tambulwila malongi ma ndongota za nza? Nga osadila e ntangw’andi, ngolo ye kileke kiandi muna kala ye mavua mayingi? Yunike kafwana bakila Timoteo nzengo ko, kansi wafwana kunsadisa mu baka nzengo zambote. Aweyi kadi wo vangila? Diavavanga vo Yunike kakwamanana sia e ngolo za longa mwan’andi katoma zola Yave yo vutula matondo muna mawonso o Yave yo Yesu bavanganga mu kuma kia esi nzo au. Ampangi ana bena vo akazi au ke Mbangi za Yave ko, ke yau kaka ko benuananga ye mpasi za sadisa wan’au bazola Yave. Kana nkutu vo mase Mbangi za Yave, dilenda kala diampasi kwa yau mu longa wan’au mu kituka selo yakwikizi ya Yave. Nkia diambu mase balenda longoka muna mbandu ya Yunike?

8. Aweyi o ngudi kalenda sadisila nkaz’andi una vo Mbangi a Yave mu longa wan’au oma ma Yave?

⁸ Longokanga e Bibila yo wan’aku. E mpangi zamakento, avo akazi eno mu ludi bena, Yave  ozolele vo nuabasadisa muna longa wan’eno mu kuma kiandi. Imosi muna mpila nulenda wo vangila, i yikamanga e nkubika ya Nsambila ya Esi Nzo. Vovanga mambu mambote mu kuma kia Nsambila ya Esi Nzo yo yindula una olenda yikamena e nkubika yayi kimana yakala se ntangwa kiese ye yalukasakeso. Nanga olenda sadisa nkaz’aku muna kubika malongi ye salanganu nusadila muna nsambil’eno. Vana ntandu, avo akaka muna wan’eno bena kala mu ntela yakala ye longi dia Bibila dia yau kibeni muna nkanda Zinga ye Kiese Yakwele Mvu!, olenda sadisa nkaz’aku kimana bakala ye longi diadi.

9. Angudi ana bena vo akazi au ke Mbangi za Yave ko, akweyi balenda sololwela lusadisu?

⁹ E ngudi zankaka bevitanga o ntu muna longokanga e Bibila yo wan’au kadi ke bena ye akazi ko yovo akazi au ke Mbangi za Yave ko. Avo diambu diadi onuananga diau, kutokani ko. Yave okusadisa. Sadilanga e salanganu ya longela ina Yave kevaikisanga muna nkubik’andi mu longa o wan’aku. Olenda mpe yuvula mase mazikuka una besadilanga e salanganu yayi muna nsambil’au ya esi nzo. c (Nga. 11:14) Yave mpe olenda kusadisa mu zaya toma mokena yo wan’aku. Unlomba kimana kasadisa mu zaya mana wan’aku beyindulanga ye mana mena muna ntima miau. (Nga. 20:5) Olenda yuvula mwan’aku e kiuvu nze kiaki: ‘Nkia diambu diampasi onuananga diau kuna sikola?’ Ediadi dilenda kusadisa mu zaya mayingi mu kuma kia mwan’aku.

10. Nkia mpila yankaka olenda sadisila wan’aku balongoka mu kuma kia Yave?

¹⁰ Sadilanga konso lau muna longa wan’aku mu kuma kia Yave. Ubazayisanga mu kuma kia Yave ye mambu mayingi mambote o Yave kevanganga muna wete diaku. (Nsi. 6:6, 7; Yes. 63:7) Ediadi diamfunu kikilu, mu sungula avo vena ye diambu dikukakidilanga mu olongoka e Bibila yo wan’aku e ntangwa zawonso. Mpangi Christine ona tuyikidi kala wavova vo: “Kiakalanga ye malau mayingi ko muna mokenena e mambu ma mwanda yo wan’ame, idianu yasadilanga konso ntangwa twakalanga kumosi. Vava yabanatanga mu kwenda kangala kia malu yovo muna nlungu, yasadilanga e lau diadi muna mokena yau mu kuma kia nsem’a Yave ye mambu mayingi ma mwanda. Ekolo bakulanga, yabakasakesanga balongoka e Bibila yau kibeni.” Vana ntandu, vovanga mambu mambote mu kuma kia nkubik’a Yave ye mpangi zaku. Kuvovelanga akuluntu mbi ko. Kadi mana ovovanga mu kuma kia akuluntu malenda fila o wan’aku mu vava yovo lembi vava lusadisu lwau vava bevua lo mfunu.

11. Landila e sono kia Yakobo 3:18, ekuma dinina o mfunu mu siamisanga luvuvamu muna nzo?

¹¹ Siamisanga luvuvamu muna nzo. Ntangwa zawonso songanga kwa nkaz’aku yo wan’aku vo zola otoma kubazolanga. Vovelanga kuna ngemba yo luzitu vava omokenanga yo nkaz’aku yo longa mpe o wan’aku bavanganga diau dimosi. Muna mpila yayi, osiamisa luvuvamu muna nzo ye diasazu dikala kwa wan’aku mu zola Yave. (Tanga Yakobo 3:18.) Badika e nona kia mpangi Jozsef ona osalanga se mviti a nzila a espesiale kuna Romênia. Vava kakulanga, o se diandi wasia o nsiku vo yandi, ngudi andi, mbut’andi ye aleke andi ke bafwete sadila Yave ko. Mpangi Jozsef wavova vo: “O ngudi ame wavanganga mawonso muna siamisa luvuvamu muna nzo. O se diame nkwa ntim’a mbadi kakala, kansi o ngudi ame wakwamanananga kunsonga e ngemba.  Vava kamonanga vo diampasi diakalanga kwa yeto mu zitisa yo lemvokela se dieto, watutangilanga e sono kia Efeso 6:1-3. I bosi, watuzayisanga e fu yambote o se dieto kakala yau yo kutusadisa mu bakula e kuma tufwete kunzolelanga. Ediadi diasadisanga esi nzo eto mu kala yo luvuvamu.”

12. Landila e sono kia 2 Timoteo 1:5, e mbandu ya Yunike nkia diambu yavanga muna zingu kia Timoteo?

¹² Tanga 2 Timoteo 1:5. Yunike mbandu ambote kasonga kwa Timoteo. Wanlonga vo o lukwikilu lwakieleka mu mavangu lusongelwanga. (Yak. 2:26) Timoteo kakala ye lukatikisu ko vo zola kwasikila muna Yave kwafilanga mavangu ma ngudi andi. Timoteo wamonanga mpe vo osadila Yave diafilanga ngudi andi mu kala ye kiese. E mbandu ya Yunike nkia diambu yavanga muna zingu kia Timoteo? Paulu wa ntumwa wavova vo Timoteo lukwikilu lwasikila kakala lwau nze lwa ngudi andi. Kansi, o lukwikilu lwasikila lwa Timoteo ke lwayizila mu kinsalukisa ko. Timoteo wamonanga e mbandu ambote ya ngudi andi yo kuntanginina. Diau dimosi mpe o unu, ngudi zayingi basadisa wan’au mu sadila Yave ‘kondwa mvovo.’ (1 Pet. 3:1, 2) Ngeye mpe olenda vanga diau dimosi. Aweyi olenda wo vangila?

13. Ekuma o ngudi kafwete silanga e ngwizani andi yo Yave va fulu kiantete?

¹³ Sia e ngwizani aku yo Yave va fulu kiantete. (Nsi. 6:5, 6) Nze ngudi zayingi, ngeye mpe ngolo zayingi ovanganga. Osadilanga e ntangwa aku, nzimbu, lembi leka yo vanga mambu mankaka muna lunga-lunga e nsatu za kinsuni za wan’aku. Kansi, kufwete sia kaka sungididi ko muna mambu mama. Ofwete vaulanga e ntangwa muna kumika e ngwizani aku yo Yave, samba, kala ye longi dia ngeye kibeni yo kwendanga mu tukutakanu. Ovanga e mambu mama, dikusadisa mu kumika e kimwanda kiaku yo kala se mbandu ambote kwa esi nzo aku ye kwa akaka.

14-15. Nkia diambu olongokele muna mbandu a mpangi Leanne, Maria yo João?

¹⁴ Badika eyaka nona ya aleke ana balongoka zola Yave yo kumbunda e vuvu wau bamonanga e mbandu a ngudi zau. Mpangi Leanne wavova vo: “Ke twalongokanga Bibila ko vava se dieto kakalanga ku nzo. Kansi, ngudi eto lukwikilu kikilu kasonganga muna kwenda mu tukutakanu. Kana una vo ke twazaya mayingi ko mu kuma kia Bibila, mavangu mandi matusadisa mu kala ye lukwikilu lwakumama. Vitila twayantika kwenda muna tukutakanu, twakikadila kala ye ziku vo Mbangi za Yave ludi belonganga.”

¹⁵ Mpangi mosi una ye nkumbu Maria, o se diandi wabavananga e tumbu wau bayendanga muna tukutakanu. Wavova vo: “O ngudi ame i mosi muna mpangi za akwa unkabu nzeye. Vava yakala nleke, ezak’e ntangwa kiazolanga vanga maka mambu ko mu kuma kia wonga wa dina akaka bevova. Kansi omona unkabu kasonganga ngudi ame ye una kasilanga Yave va fulu kiantete muna zingu kiandi, diansadisa mu sunda o wonga wa wantu.” Mpangi João mpe, o se diandi wabasia nsiku vo ke bafwete vanga ko ngatu vovela konso diambu ditadidi nsambila muna nzo. Wavova vo: “E diambu diatoma simba o ntim’ame, i mona e kani o ngudi ame kakala diau. Wakala ye kani vo ke vanga diambu ko dikendeleka Yave muna yangidika o se diame, kadi o zola kwandi muna Yave i kwau kasianga va fulu kiantete.”

16. E mbandu ya ampangi bena vo ngudi, nkia diambu ilenda vanga muna zingu kia akaka?

¹⁶ Angudi, nusungamena vo e mbandu aku  ilenda vanga diambu muna zingu kia akaka. Mu nkia mpila? Badika una mbandu ya Yunike yakasakesela Paulu wa ntumwa. Wasungamena lukwikilu Timoteo kakala lwau lwakondwa kivunina ‘luna lwateka kala . . . kwa ngudi andi Yunike.’ (2 Tim. 1:5) Nkia nkumbu antete Paulu wa ntumwa kamona lukwikilu lwa Yunike? Nanga vava kayenda mu nkumbu antete muna salu kiandi kia misionario kuna Luseta i kazayila Loi yo Yunike yo kubasadisa bakituka Akristu. (Mav. 14:4-18) Yindula diambu edi: Vava Paulu kasonekena Timoteo vioka mvu 15, Paulu wasungamena lukwikilu ye mavangu ma Yunike yo kunyikila vo i mbandu yifwene tangininua. Kieleka, e mbandu andi yakasakesa kikilu Paulu wa ntumwa ye Akristu ayingi a tandu kiantete. Avo wana osansanga ngeye mosi yovo nkaz’aku ke Mbangi a Yave ko, kala ye ziku vo e mbandu aku ya lukwikilu ikasakesa yo kumika akaka.

17. Adieyi olenda vanga avo wan’aku ke bazolele sadila Yave ko kana una vo ovanganga e ngolo za kubalonga?

¹⁷ Adieyi olenda vanga avo wan’aku ke bazolele sadila Yave ko kana una vo ovanganga e ngolo za kubalonga? Sungamena dio vo ntangwa yayingi ivavuanga muna longa o wana. Nze una tumwene muna fwaniswa, vava tukunanga e mbongo, ezak’e ntangwa tutokananga kana vo e mbongo yayi ikula yo kituka se nti uyima e bundu. Kana una vo ke tuzayanga ko kana vo e nti wau uyima e bundu yovo ve, tukwamanananga wo yitila o maza kimana wakula. (Maku 4:26-29) Diau dimosi mpe, o  ngudi olenda tokana kwayingi kana vo e ngolo kevanganga zisadisa o wan’andi kazola Yave. Kulendi zaya ko e nzengo o wan’aku bebaka. Kansi avo ovangidi mawonso olenda muna kubalonga, okubavana e lau mu kala akundi a Nzambi.—Nga. 22:6.

18. Aweyi Yave kalenda sadisila wan’aku mu kituka akundi andi?

¹⁸ Tuka kuna nz’ankulu, Yave osadisanga aleke ayingi mu kituka akundi andi. (Nku. 22:9, 10) Yave olenda mpe sadisa o wan’aku banungunuka muna mwanda avo i diau bazolele. (1 Kor. 3:6, 7) Kana nkutu omwene vo o wan’aku ke bena sadila Yave ye nsi a ntima ko, Yave okwamanana kubazola. (Nku. 11:4) Avo basongele sinsu vo ‘bena kikilu ye luzolo’ lwa sadila Yave, oyandi wakubama kena muna kubasadisa kimana bakituka akundi andi. (Mav. 13:48; 2 Tus. 16:9) Yave olenda kusadisa mu vova e diambu diambote muna ntangw’ambote ina o wan’aku bevua dio o mfunu. (Nga. 15:23) Yave olenda mpe sadila ampangi muna nkutakani kimana basia e sungididi kwa wan’aku. Kana nkutu vava wan’aku bekula, Yave olenda kubasadisa mu sungamena mambu wabalonga vava bakala aleke. (Yoa. 14:26) Ozevo, avo okwamanene sadisa o wan’aku muna mvovo ye mavangu maku, Yave okusambula.

19. Ekuma olenda kadila ye ziku vo una ye dienga dia Yave?

¹⁹ Yave okwamanana kuzola kiakala vo o wan’aku besola kunsadila yovo ve. Yave okuzolanga kadi ongeye mpe okunzolanga. Avo ngeye mosi kaka osansanga o wan’aku, Yave osianga nsilu vo okala se Se dia wan’aku ye ntanini aku. (Nku. 68:5) Kulendi zaya ko kana vo wan’aku bebaka e nzengo zasadila Yave yovo ve. Kansi, kala ye ziku vo, avo kwamanene bunda e vuvu muna lusadisu lwa Yave yo vanga mawonso olenda, ovua e dienga dia Yave.